Morgunblaðið - 24.05.1950, Qupperneq 6

taOÍHrVISBLAÐlÐ
MiðVikudagur 24. maí 1950.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavik.
Framkv.stj,: Sigfú$ Jónsson. í
Rifttjórí? Valtýr Stefárisson (ábyrg5arm.J
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ristjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Áskriftargjald kr. 14.00 6 mánuði, innanlands.
í lausasölu 60 atira eintakið. 85 aura með Lesbók.
Isfisksmarkaðurinn
ÞAÐ er fyrir nokkru vitað að ísfiskmarkaður í Bretlandi
myndi á þessu sumri verða okkur íslendingum mjög óhag-
stæður. Hafa aflasölur íslenskra togara verið svo lágar að
þeir eru nú allir að hætta ísfiskveiðum.
Orsakir þessa óhagstæða markaðar í Bretlandi eru aðal-
Íega þrjár. Almenningur þar í landi er í fyrsta lagi orðinn
leiður á fiski og þá sjerstaklega þorski. Fiskneysla hefur
því minnkað verulega af þeim sökum. í öðiu lagi hefur
rnjög mikið borist að af fiski síðari hluta vetrar, þar sem
fcreskir togarar hafa aflað mjög vel. í þriðja lagi hafa svo
hinir bresku útgerðarbæir gert ýmsar ráðstafanir til þess
í'ð gera erlendum keppinautum um heimamarkaðinn erfið-
9ra um vik. Hafa þeir sett á ýmsar tálmanir, sem hafa
skapað íslensku togurunum mikfð óhagræði. M. a. hafa þeir
\ erið látnir bíða lengi eftir löndun, en ekki verið teknir inn
a rjettri röð eins og venja hefur verið.
Að sjálfsögðu hafa hinir bresku útgerðarbæir gert þetta
til þess að vernda sína eigin útgerð og styrkja aðstöðu sína
á markaðnum.
★
Af hálfu hins opinbera er innflutningur á fiski til Bret-
laruds hins vegar frjáls. Hámarksverð á fiski var einnig
afnumið hinn 15. apríl s.l. með þeim afleiðingum að verð
fcans hefur hækkað nokkuð. Það hefur svo aftur dregið úr
neyskmni. Sjerstaklega hefur aðstaða Ijelegri fiskjar orðið
siæm á markaðnum. Verð á góðum fiski hefur hækkað að
uama skapi.
Gera má ráð fyiir að ísfiskmarkaðurinn í Bretlandi verði
okkur mjög óhagstæður í allt sumar. Er það raunar ekki
r.ýtt fyrirbrigði.
Um Þýskalandsmarkaðinn er það að ségja að við höfum
samið við Þjóðverja um sölu á um 25 þús. tonnum af ísuð
um fiski á tímabilinu ágúst—nóvember þessa árs. Verð þess
magns er frjálst markaðsverð. Ér ekki varlegt að gera ráð
fyrir að það verði hátt þar sem Þjóðverjar afla nú töluverðs
fiskimagns.
★
Að öllu þessu athuguðu eru ekki líkur til þess að ísfisks-
markaður verði olckur hagstæður á þessu ári. Er því ekki
mm annað að gera en að snúa sjer að öðrum verkunar- og
framleiðsluaðferðum svo sem söltun og mjölframleiðslu.
Við íslendingar megum ekki láta okkur koma það á óvart
þótt við þurfum að breyta um verkunaraðferðir við fram-
leiðslu oklcar. Við eins og aðrir verðum að aka seglum eftir
vindi og haga framleiðslu okkar þannig að afurðir oklcar
sjeu sem arðgæfastar og útgengilegastar. Við því var aldrei
fcægt að búast að breski markaðurinn yrði alltaf jafn stöð
ugur og á stríðsárunum og fyrstu árunum eftir stríðið, þegar
breska þjóðin herti á mittisólinni.
Við verðum auk þess að gera okkur það ljóst að takmaric
okkar hlýtur að vera aukin vinnsla fiskjarins. Því fer fjarri
að það geti talist viðunandi að moka allri fiskframleiðslu
íslenska togaraflotans óunninni á erlendan markað. En það
er það sem við höfum gert undanfarna áratugi. Við verðum
að stefna að því að vinna þetta hráefni betur, gera það að
verðmætri og útgengilegri vöru í stað þess að flytja það
slepjað og meira minna skemmt beint af miðunum á hina
erlendu markaði.
Það er vandaverk, sem kostar trúlega fje og fyrirhöfn að
breyta þessu og hverfa til nýrra verlcunaraðferða. í bili
virðist söltun og mjölvinnsla nærtækust. En fleiri aðferðir
];oma þar áreiðanlega til greina.
★
En við verðum umfram allt að varast það að leggja árar
í bát, rífa klæði okkar og örvænta um afkomu útgerðar okkar
þótt útlit sje fyrir óhagstæðan ísfiskmarkað í Bretlandi á
þessu sumri. íslendingar hafa oft mætt erfiðleikum í afurða-
sölumálum sínum. Þeim hefur verið mætt með nýjum úr-
.ræðum og alltaf hefur einhvern veginn tekist að komast jdir
þá.
Þess verður að vænta að sú verði niðurstaðan einnig að
þessu sinni.

Lokað Iand
MENN hafa víst varla gert sjer
almcnnt ljóst, að ísland er raun
verulega lolcað land fyrir erlend
um ferðamönnum af þeirri ein-
földu ástæðu, að eklci er hægt
að taka sómasamlega á móti
nema takmörkuðum fjölda er-
lendra ferðamanna sökum gisti-
húsaskorts.
En eftirspurnin eftir skemmti
ferðum til íslands hefur aldrei
verið meiri en einmitt nú og
hart er að þurfa, að fussa við
þeim gjaldeyristekjum, sem
hafa má af erlendu ferðafólki.
•
Indverskir prinsar
og almúgafólk
ERLENDIR menn af ýmsum
kynstofnum og öllum stjettum
spyrjast fyrir um það hjá ferða
skrifstofum og fulltrúum ís-
lands víða um lönd, hvernig og
hvort hægt sje að ferðast til ís-
lands og fá þar sæmilega að-
hlyn'ningu. Yfirleitt er fólki gef
ið það ráð, að fara ekki til ís-
lands, nema að hafa tryggt sjer
gistingu fyrirfram og það eru
fáir, sem það geta.
Meðal þeirra. sem hafa hug
á að ferðast til íslands eru ind-
verskir prinsar og almúgafólk.
•
Prinsinn var
heppinn
AÐ minnsta kosti einn indversk
ur prins var svo heppinn, að
hann gat útvegað sjer og föru
neyti sínu gistingu á íslands-
ferð í sumar og mun hann koma
hingað í júnímánuði.
En tugir almúgamanna, sem
höfðu hug á íslandsferð verða
að stefna í önnur lönd, eða sitja
heima.
Það virðist vera álitamál,
hvort við kærum okkur um er-
lenda ferðamenn, þótt við gæt-
um hýst þá og þar sem skoðana
frelsi ríkir að miklu léytí enn
á landi voru, má hver og einn
hafa sínar hugmyndir um þetta
sem annað.
•
Lítið lærist af
reynslunni
ÞÓTT því sje haldið fram, að
menn læri af reynslunni. þá er
það ekki alltaf sannmæli.
Eftir síðustu styrjöld áttu ís-
lendingar innstæður erlendis
sem námu 6—700 milljónum kr.
Þær voru að mestu leyti tekjur
af erlendum gestum, að vísu
ekki velkomnum alltaf, en er-
lendum gestum þó. Verslunar-
skýrslur styrjaldaráranna sýna
og sanna, að hjer er farið með
rjett mál, því tekjur sem við
fengum af framleiðsluvörum
okkar, sem seldust þá hæsta
verði í sögu landsins gerðu
eklci meira, en að hrökkva fyr-
ir nauðþurftum og öðru, sem
Iandsmenn töldu sig ekki geta
án verið frá útlöndum.
•
Sinn er siður
DANIR eru mestu smjörfram-
leiðendur heims, miðað við
fólksfjölda og framleiða meira
kjöt, en þeir geta torgað sjálfir.
Á meðan kjötskortur var í
heiminum og var eftirsótt vara
seldu Danir kjöt úr landi, en
skömmtuðu sjálfum sjer naumt.
Þeir vildu heldur fá gjaldeyri
fyrir kjötið, og kaupa fyrir
hann aðrar nauðsýnjar, sem
þeir töldu sig síður geta verið
án.
Danir skammta sjer enn
smátt smjör, en selja þess meira
t il erlendra þjóða og stórbæta
júr gjaldeyriáskorti, sem enn er
með þjóðinni.
i.131
Öðru vísi að 1 er rætt um stundarfyrirbrigði,
farið hjer (er stundum þykir heppilegra
VIÐ íslendingar eigum fátt að þegja, en segja um. Eins get-
eitt, sem erlendir menn sækjast ur farið um þetta rabb okkar
eftir, nema fagurt og sjerkenni- hjer í dag.
legt iandslag. Og þó, í íslensk- j Sennilegt er að Danir afnemi
um ám er góð laxveiði þrjá smjörskömmtunina hjá sjer og
mánjuði ársins. Laxveiði er í- fari að smyrja betur sitt eigið
þrótt, ..sem erlendir menn vilja
greiða mikið fje fyrir að fá
tækifæri til að stunda.
En íslendingar vilja búa ein-
ir að þeirri íþrótt og þykja land
ráð, ef erlendum manni er
hleypt í sprænu til að renna
fyrir lax.
Gamallra blóma
angan
í HVERUM lartdsihs bvr kyrija-
kraftur og með hjálp hans væri
hæet að rækta ætiiurtir, sem
brauð á næstunni, meðal annafs
vegna þess, að smjörframleiðsl-
an hefur nú aukist í öðrum
löndum.
Og kannske. . .
ÞAÐ gæti líka farið svo, að við
ísleivdingar breyttum um og
byrjuðum á, að neita okkur um
margskonar munað, sem við
getum veitt okkur í eigin landi
og gialdeyrislaust, eins og- t.d.
laxveiðar og blómailm. — Það
veita veikum vítamín. £n• hvera i gæti komið að~því, að við vild-
hitinn er einnie notaður til fram j um heldur hafa skó á fæturna,
leiðslu skrautblóma á þeim tíma en skrautblóm í vasa. Fara á
árs. sem sóst er eftir slíku til
augnayndis i nágrannalöndun-
um og auðugt fólk borgar stór-
fje fyrir.
En hin marglitu angandi
blóm. sem breyta mætti í sænslc
ar krónur. pund oí dollara. með
skak eftir þorski og ýsu okkur
til ánægju, en taka erlent fje
fvrir að lofa gestum að dorga
lax.
Enginn spádómur
hiálp hins plæsilega flugflota. ÞAÐ gæti farið á þessa lund,
okkar. þykja betur hæfar á borð . segi jeg. En þetta má þó ekki
um íslendinga, þóekki sje hægtLjskiija, sem neinn spádóm, eða
að bjóða gesti, sem að garði ber , fulbn'ðingu.
kaffisopa,
skorts.
sökum gjaldeyris-
Víða um land er fullvöxnum
hænuungum hent á hauga,
Gæti svo farið, að gamalla sennilega í þúsundatali árléga.
blóma angan vekti einhvern-j í nágrannalöndunum og jafn-
tíma hjá okkur angurværð! \æ4 i Reykjavík þykja kjúlcling-
• t ar kisteeti og er dýr matur og
Allt er brcytingum * eftirsóttur.
undirorpið j Skiijið þið ekki hvað jeg á
OFT eru dægurmálin. sem mest við?
Helgi Hjörvar:
aður, sem mist
heiur glæpinn1
íi
Svo heitir ein hryggileg-
asta persóna Kiljans, maðurinn
sem hafði samúð og afsökun
hvers manns, meðun enginn
hjelt að hann væri saklaus, en
harðúð og fyrirlitning allra eft-
ir að hann „nrist’ glæpinn“. Nú
ber eins til um hinn lakari
redaktörinn að Herópinu frá
Síam. Vottorð liggja fyrir um
það, að hann hafði þá enga af-
sökun.
Jeg bið innilega fynrgefning-
ar Fyllirí er ekki sjergrein mín,
en fleiri en ieg töldu sjón sögu
ríkari. Jeg vil ekki fullyrða að
jeg hafi skrifað alla grein mína
af frómu hjarta, en um þetta
meginatriði var jeg í góðri trú,
og í þeirri trú var mikil velvild
til hins unga manns. Nú kvað
þessi undirstaða vera hrunin.
Hverju breytir þá það? Engu
til hins betra fyrir redaktör-
ana. Það er vorkunnarmál, þó
að timbraður maður setji sam-
an ljelegt níðrit og selji sjer til
bráðustu nauðþurftat En hitt
er harla andstyggilegt, að afla
fjár með því móti til þess að
iðka bindindi og fagrar dygðir.
Nú standa þá hjer frammi
fyrir oss tveir vandlega nafn-
greindir heiðursmenn og bind-
indismenn, hreinþvegnir með
siðferðisvottorðum, ijett eins
og maður sæi einn háttsettan
embættismann nývaskaðan.
Samt hafa þeir orðið fyrir að-
kasti. Hvað haía þeir til slíks
unnið, svo að alkunnugt sje og
vottað, á prenti af þeim sjálf-
um?
j Svar: 1) að ryðjast mn í frið-
samlegt samkvæmi með yfir-
gangi, hrakyrðum og hótunum.
2) að gera aðsúg og hróp lengi
nætur að veislugestum og veg-
farendum úti fyrir dyruni sam-
komuhússins. 3) að svíkja
drengskapavsætt. 4) að selja
sorpsnepil sjer til fjár, með
níðhrópi um saklausa menn á
götum og tprgum. —- Og alt
þetta án þess að hafa hiná um-
töluðu afsökon.
Eigi að síður eru þctta mestu
sómamenn. En þó hefur þótt
nauðsynlegt eð sanna það sjer-
staklega, og hefur nú það ver-
ið gert. Og hversu niá sá skóli
vera sæll og ágætur sem hrósar
þvi, að eiga ekki einn, heldur
tvo slíka fugla í náttúrusafni
sinna lærifeðra.
Jeg skrifaði grein mína í
gamni og hálfkæringi um hlá-
leg atvik og leiðan óþrifnað í
menningu okkar, og ætlun mín
var fyrsf og fremst að bregða
upp lauslegri mynd af þessum
manneskjum sem halda að
skepnuskapur og list sje eitt og
hið sama, og reyna síðan að lifa
eftir því. En annar helmingur
hugsjónarinnar er auðfenginn.
Jeg nefndi í gamni þá menn
eina sem ekkert höfðu gert
nema gott, en engin nöfn þeirra
sem sekir voru, nje bendlaði
nafn við verk þeirra, þó að
kunnugir mættu skilja hvað
saman átti. Nú hafa vinir og
verndarar leitt fram menniná
gaumgæfilega, með nafni og
Framhald á bls. 8.