Morgunblaðið - 05.08.1950, Qupperneq 2

2
MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 5. ágúst 1950
IBlóðbflnki nauðsynlegur við
ffflnnsóknir í læknavísindum
HJEB í Ibænum er staddur um
ftessar mundir kunnur danskur
ví.sindamaður, dr. Albert Han-
een, deildarstjóri við rann-
eóknastofur danska ríkisins
(Statens seruminstjtut). Dr.
Itansen er kvæntur íslenskri
Iconu, Gæflaiigu Lýðsdóttur frá
Reykjavík. Koma þau hingað
í sumarfríi. ætla að dveijast
fcjer nokkum tíma og ferðast
*im landið.
— Jeg hef komið nokkrum
«innum áður til íslands, sagði
<dr. Hansen, þegar frjettamað-
tir Mblv kom að máll við hann.
-— Jeg hef dvalist hjer nokkurn
tírna. var m. a. staifsmaður við
Reykjavíkur Apótek á árunum
1928—’29. Jeg á þtssvegna all-
marga kunningja hjer sem mjer
þjdrir vænt um að geta enn einu
sinni heilsað upp á- Og Gæf-
laug kona mín, sem hefur ver-
iÖ búsett í Danmörku í 27 ár
á hjer margt skyldfó.'k
dóðbanki frumskilyrði
'vf.sindatiirauua.
— Jeg er sjerstaklega hrifinn
ax því, að nú er verið að koma
lijer í Reykjavík upp „blóð-
banka“, segir dr. Hansen. Það
snertir einmitt mína fræði-
grein og jeg get fullvrt. að slík-
ir bióðbankar eru einmitt mikil.
vægt skilyrði til þess að hægt
sjé að iðka margskonar tilraun-
ir óg rannsóknir í læknisfræði.
— í hverju Tiggur helst gagn-
eemi ,.blóðbanka?“
— Fyrst ber að nefna það
sem allir vita, að við- ýmiskon-
ar slys.- þegar mönnum blæðir
«t, getur það munað lífi eða
dauða, hvort hægt er að dæla
tiýju blóði inn i þá slösuðu. Nýj-
er aðferðir voru fundnar upp
f síðustu heimsstyrjöld bæði til
felóðdælingar og til að geyma
blóð og er það þá fyrst, sem
foióðbankar verða algengir víða
tim lönd. En þá er ekki síður
fiauðsynlegt fyrir vísindin i
foeild að geta leitað blóðvökva
til framleiðslu bóluefnis o. fi.
til blóðbankarma.
Deild sú. er jeg veiti for-
stöðu við rannsóknarstofnunina
dönsku er einmitt einskonar
folóðbanki og í sambandi við
foann er unnið að rannsóknum
á sýklum og vírusum. Fjöldi
wianns vinna að þessum tilraun
um, en þar verður ;i& gæta þess
foæðí að fylgjast með framför-
uií! í öðrum löndum og fara
í-f íii' sinum eigin leiðuro.
Vísindin sigra sjókdómana.
•— Um hvaða sjúkdóma hafa
rannsóknirnar helst snúist?
— Sjerstaklega ber að nefna
stífkrampa og barnaveiki, sem
foafa verið skæðir siúkdómar,
en með rannsóknum og tilraun
um víða um heim hafa fundist
ráð gegn þeim. Er mjer óhætt
að segja. að danska rannsókn-
^rstofnunin hefur átt sterkan
þátt i því.
Þá vildi jeg sjerstaklega geta
þess, heldur dr. Hansen áfcam.
fovernig okkur hefur tekist að
ráða að mestu niðurlögum gin-
og klaufaveikinnar í Dan-
rnörku. Um 1938 ol’.i hún stór-
kostlegum cpjöllum á naut-
grípastofni Dana en nú hafa
funaist bólusetningarefni gegn
henni, sam hafa gefið góða
ra un og er iandið að verða frítt
við sjúkdóminn.
Annað, sem við nú vinnum
að er m. a. framleiðsla á svo-
köíluðu „gamma globulin“,
6om talið er einkar gott til varn
Sjðldgæfur leir á Isiandi
Viðtal við dr. álberf Hansen, Kaupmannahöfn
Dr. Albert Hansen.
ar gegn mislingum. Efni þetta
hefur aðeins verið fi amleitt í
Ameríku, Englandi og hjá okk-
ur, en Frakkar eru með bolla-
leggingar um að hefja fram-
leiðslu þess. Eins og við mörg
önnur efni er nauðsynlegt að
fá blóðvökva við framleiðslu
gamma globaiin og þar sem oft-
ar kemur blóðbanki að góðu
haldi.
Bjóðast til að senda lyf
til Kóreu.
— Þegar S. Þ fóru fram á
það fvrir nokkru. að Danir sem
aðrar þjóðir sendu oinhvers-
konar hjálp til S-Kóroumanna,
lofaði danska stjórnir. að senda
margskonar læknislyf penicil-
lin o.'fl. fvrir um mill j. danskra
króna. Flest þessarra lvfja
hefðu komið frá okkar stofn-
un. Annars er óvíst. hvort af
þessu verður. þar sem S. Þ.
skortir. aðallega annarskonar
hjálp í S-Kóreu.
Samanburður sýnir. íslenska
vatnið best.
Dr. Albert Hansen / er víð-
þekktur fyrir rannsóknir sín-
ar. En þó hann hafi burft margt
að efnaareina um dagnna í sam
bandi við rannsóknir sínar, er
skemmtilegt að heyra að hann
hefur haft tíma ti! að taka
sýnishorn af ýmsum efnum frá
íslandi sjer til gamans og at-
huga.
— Til dæmis, segir hann, hef
jeg tekið sýnishorn af drykkj-
arvatni í mörgum borgum
heims, þar sem jeg hef komið?
en samanburður sýnir greini-
lega að Gve.idarbrunnavatnið
í Reykjavík skarar fram úr hin
um öllum, að því hve hreint
það er og sýklalaust.
Allsstaðar blasa við óunnin
auðæfi.
— Þetta er aðeins eitt af
mörgu sem ieg hef kvnnt mjer
hjer á íslandi. Þegar jeg ferð-
ast hjer um finnst mjer jeg alls
staðar sjá auðæfi blasa við í
dýrmætum efnum, sem lítil at-
hvgli hefur verið sýnd fram til
þessa.
— Og hvaða efni eru þetta?
Er það gull eða silfur9
— Nei, um það ska1 jeg ekki
segja, hvort þeir málmar eru
hjer, en sjerstaklega gæti jeg
bent á fjölda margar leirteg-
undir, sem finnast á mjög fá-
um stöðum í heiminum, nema
í litlu magni Á fyrri fe,'ð minni
hingað til lands tók jeg t. d.
með mjer frá Laugarvatni lítið
eitt af sjerstakri leirtegund, sem
notuð er við blóðrannsóknir.
Leirtegund þessi hefur þann
eiginleika að taka í sig protein-
efni blóðsins og botnfellur svo.
Þessi leir hefur að öllum jafn-
aði verið fluttur til rannsókn-
arstofnana í Evrópu alla leið frá
Klettafjöllum í Bar.daríkjun-
um. Nú hefur mjer reynst þetta
íslenska sýnishorn fullt eins vel
og það bandaríska En svo, þótt
það sje fyrir utan minn verlca-
hring, þá sje jeg ekki betur en
að á íalandi sje gnægð af leir
til framleiðshi leirvarnings og
jafnvel postulíns.
Þau hjónin komu hingað til
lands, eftir að dr Hansen hafði
setið læknaþing, sem haldið var
í sumar í París, Brussel og
Bremen. A næstunni býst hann
við að sitja læknaþing sem hald
ið verður í Madrid Hefur dr.
Hansen fengið boð spönsku
stjórnarinnar um það. Slík
læknaþing eru að vísu mjög
tímafrek, en bau eru samt ó-
metanleg til þess að kjmna og
útbreiða nýjungar á sviði lækna
vísindanna.
Zatopek selur heims-
met í 10 þús. m.
hlaupi
HELSINKI. 4. ágúst: — Tjekk-
neski hlauparinn Emil Zatopek
setti nýtt heimsmet í 10000 m.
hlaupi á alþjóðaíþróttamóti í
Turku (Ábo) í kvöld.
Tími Zatopeks var 29.02.6
mín. og bætti hann því fyrra
metið, sem hann setti sjálfur á
s.l. ári, um 18.6 sek. Það var
29-21,2 mín. —Reuter.
Gamlir skátar á móti
við Úliljétsvafn
TUTTUGU og fimm ára skátar
konur og karlar, hafa ákveðið
að efna til skátamóts að Úlfljóts
vatni, dagana 12. og 13. ágúst
Er tilgangur mótsins sá, að
stofna til allsherjar fjelagssam-
taka þessara gömlu skáta, um
land allt.
Undirbúningi þessa máls hef
ur miðað vel og þykir allt til
þess benda, að mótið verði fjöl
mennt, því þeir skipta hundruð
um sem einhverntíma á æfinni
hafa verið skátar, en nú eru
fulltíðamenn og meðal þeirra
þjóðkunnir menn á ýmsum svið
um.
Það er Bandalag íslenskra
skáta sem til mótsins efnir og
hefur það með höndum allan
undirbúning þess.
Ráðgert er að laugardags-
kvöldið 12. ágúst, verði skáta-
varðeldur, en á sunnudaginn
verður hlýdd messa árdegis hja
gömlum skáta í Úlfljótsvatns-
kirkju, en sr.-Magnús Már Lár-
usson prjedikar. Eftir hádegið
verður svo væntanlegur stofn-
fundur skátasamtaka gömlu
skátanna.
Huoidruð bæjarbúa í biM
nælurlangl f áustunfræfi
EITT aðalumræðuefni bæjar-'s>’
búa í gær, var „Biðröðin mikla
í Austurstræti“, þar sem hundr
uð manna biðu næturlangt við
verslunina Egill Jacobsen, sem
opnuð var á ný í gærmorgun í
Austurstræti 9. Biðröðin var
eins breið og gangstjettin leyfði
og náði allt austur fyrir
horn Landsbankans og út í
Pósthússtrætið, er verslunin
var opnuð. Þrátt fyrir þennan
gífurlega troðning mun ekki
hafa orðið slys á fólki. Hins veg
ar mun mörgum hafa legið við
yfirliði. í allan gærdag var
þröng manna fyrir dyrum
verslunarinnar og eftir hádegið
var 25 raanna hópum hleypt
inn í einu, er sett voru í um-
ferð um 160 tölusett námer á
klukkustund.
Verslunin hafði til sölu ýmsa
sjaldsjeða vöru og voru þær
seldar við gamla verðinu.
Hugðu margir gott til kaupa
og fóru með alla vasa fulla af
peningum. En verslunin taldi
ekki forsvaranlegt að hafa
ekki einhver takmörk á, og
fjekk enginn einn viðskipta-
maður vörur fyrir meit- en um
200 krónur.
Mörgum bótti nóg um, og
sagoi víðreistur maðui að þetta
væri engu líkara en kínverskt
hamstursæði í Shanghai.
Eftir því sem næst verður
komist, mun fyrsta fólkið í bið-
röðinni hafa komið að dyrum
verslunarinnar laust fvrir kl.
tólf í fyrrakvöld Að vísu
reyndi það að láta lítið á sjer
bera. En klæðnaðurinn leyndi
sjer ekki og það var við því
búið að mæta næturnepjunni
og jafnvel rigningu líka.
Hinir forsjálustu, höfðu að
heiman með sjer kjaftastóla
eða eldhúskolla og á leiðinni
komu þeir við í blaðasölu-
glugga Morgunblaðsins til að
fá sjer blað. En aðrir urðu aft-
ur á móti að láta sjer nægja að
standa upp á afturendann all-
an tímann, því gagnslaust var
að fara heim úr biðröðinni, því
plássið var þá þegar farið. Marg
ir höfðu með sjer nesti til að
narta í um nóttina, heitt kaffi
með bakkelsi. Voru margir
orðnir æði framlágir þegar
kiukkan var að ganga sjö, en
þá voru „almenn vaktaskipti“
meðal biðraðarfólksins. Tóku
nú konur við af bændum sín-
um og ungum sonum, sem
höfðu þraukað í röðinni alla
nóttina.
Þegar starfsfólk Mbl., sem
vinnur að því að senda blaðið
út í bæ, kom til vinnu klukkan
um hálf sex í gærmorgun, mátti
heyra þá sem fyrstir höfðu
komið í biðröðina, syngja með
þreytulegri og úttaugaðri rödd:
„Jeg er þrevttur jeg er þreytt-
ur og þrái svofnsins fró“.
Þegar fó'k skoðaði hina
sjaldsjeðu vöru í gluggum
verslunarinnar, Ijet það í ljósi
undrun sína á ýmsan hátt. Sum
ir sögðu: Þeíta er eins og ,í
gamla daga. að sjá allar hill-
ur fullar af góðum og falleg-
um vörum. — Einni konunni
varð þetta að orði: Hugsið vkk-
ur að sjá þetta nú, eftir alla
nevðina hiá okkur“.
Lögreglumenn hjeldu uppi
röð og reglu og var yfirleitt
lítið um „mótspyrnu“ gegn
henni að ræða. Þó sást eldri
kona reyna að stiaka þriggja
álna lögreglumanni frá, því
hún vildi komast hjá því að
bíða og fara í hóp þeirra er
fjærst stóðu.
Brjef:
Uin þokuiúðra á
skipum
Hr. ritstióri!
f MORGUNBLAÐINU 4. ágúst
er grein með fyrirsögninni „Þoku
lúður á Þorsteini hefði getað
bjargað árekstrinum", en í grein
þessari er skýrt frá viðtali, sem
frjettaritari Morgunblaðsins á
Húsavík mun hafa átt við skip«
stjórann á e.s. Jóni Steingríms*
syni, en hann er sagður hafa lát-
ið þau orð falla „að hann teljl
víst að töluverður hluti vjelbáta-
flotans, sem nú er á síldveiðum
muni ekki hafa þokulúður um
borð“.
Ef ummæli þessi eru rjett höfð
eftir skipstjóranum á e.s. Jóní
Steingrímssyni, þá er þetta að-
dróttun að öðrum skipstjórum
’ura að þeir sigli skipum sínum
án þess að hafa lögboðin hljóð-
bendingatæki, en allir skipstjórar
vita að hver sá skipstjóri, sem
vanrækir að hafa öll lögboðin
hljóðbendingartæki á skipum
samkvæmt alþjóðalögum, stofn-
ar ekki aðeins sínu skipi og skips
höfn í hættu þegar skipið er á
ferð í dimmviðri, heldur líka öðr
um skipum, sém kunna að verða
á vegi hans. Þetta vita allir skip-
stjórar, og þeir vita einnig-
hversu alvarlegt slíkt getur ver-
ið, og það varðar við lög.
En hvað viðvíkur m.b. Þor-
steini AK 7 þá er það sannanlegt
að það skin hafði þokulúður
framan á stýrishúsi og annan.
handknúinn þokulúður til vara.
Skipaskoðun ríkisins mótmæl-
ir áður greindum ummælum skíp
stjórans og telur þau algerlega
röng, fullyrðir, að öll skip, smá
og stór, sem stunda síldveiðaf
eða siglingar hafi öll við skoðun
haft hin lögboðnu hljóðbendinga
tæki um/borð.
ÓI. T. Sveinsson,
skipaskoðunarst j óri.
—O—
Að vísu er orðum skipstióranS
lítið eitt breytt í frjett Mbl. -|
gær. en við það breytist mein-
ing þeirra ekki. Frá orði til orðs
Ijet skipstjórinn þessi orð falla'
varðandi þokulúðrana á síldveiði
skipunum: ,,Að útlit sje fyrir að
töluverður partur af smábáta-
flotanum virðist ekki hafa þoku-
lúðra um borð“.
Þessi orð eru rjett eftir skip-
stjpranum höfð. — Frjettaritari
blaðsins, ljet skipstjórann heyra
frásögnina, áður en hann ljet
senda hana til ritstjórnar Mbl.
Frjettaritarinn hefur svo beðið
að bæta bví við, að þó tækin sjeU
um borð, þá er miöe vanrækt að
bau sieu blásin. Frjettaritarinn
átti t.d. tal við skipshöfnina §
Esiu, en skipið sigldi yfir síld-
veiðisvæðið á Grímseyjarsundl
aðfaranótt fimtudagsins í svarta
þoku. Skipverjar kvörtuðu yfir
þvi í samtali sínu við frjettarit-
ekki hljóðmerki með þokulúðr-
arann, að síldveiðiskipin gæflS
um sínum. — Ritstj.

Yoshida viii hiáina
S-Koreu
TOKYO. 4. ágúst — Yoshida
forsætisráðherra Japan hjelt £
dag ræðu í Tokyo, þar sem
hann liet í bá skoðun, að
S. Þ. ættu að leita samstarfs við
japönsku þjóðina til þess að
vinna fljótlesa sigur á árásar-
liði kommúnista í Kóreu. —
Yoshida minntist á bað, að
íapanska stjórnin hefði gert
byrjunarráðstafanir til að sigr-
ast’ á fimmtu herdeild komm-
únista í landinu. — Reuter.