Morgunblaðið - 05.10.1950, Blaðsíða 8

8
MORGVN BLAÐÍÐ
F'mmtudagur 5. okt. 1950,
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. —* Sími 1600.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Askriftargjald kr. 14.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 60 aura eintakið. 85 aura með Lesbók.
Viðkvæm kaun
í'YRIR NOKKRUM dögum var þeirri spurningu varpað
fram hjer í blaðinu, hvort það fjármagn, sem Samband ís-
lenskra samvinnufjelaga hefur lagt í skipakaup, væri ekki
betur komið í höndum framfarasinnaðra bænda, sem leggja
cú allt kapp á að auka ræktun landsins og afujrðir búanna.
Á það var bent, að fyrir það fje, sem forráðamenn SÍS hafa
lagt í að kaupa skip, hefðu fjelagsmenn kaupfjelaganna,
bændurnir, getað stækkað tún sín um 6—7 þúsunsd hektara.
Að lokum var beðið skýringar á þessari ráðstöfun.
Svo undarlega bregður við, að Tíminn, blað Framsóknar-
fJokksins, verður mjög ókvæða við við þessar fyrirspurnir.
í forystugrein blaðsins í gær eru þær kallaðar „rógur Morg-
unblaðsins um skipadeild SÍS“!!! Hvaða óskapleg við-
kvæmni er þetta? Við hvaða kaun hefur verið komið? Allir
heilvita menn, sem lásu smágrein Morgunblaðsins um þessi
efni, sáu að þar var enginn „rógur“, aðeins blátt áfram
útreikningur og hógvær fyrirspurn.
En hverju svarar Tíminn svo til?
Jú, svörin eru þau, að „bændur vilji gjarnan að þunga-
vörur sjeu fluttar beint á þeirra hafnir með skipum sam-
vinnufjelaganna“ og „kaupfjelögin taka drjúgan þátt í fram-
leiðslu freðfisks og þær afurðir þarf að flytja á markað
erlendis“.
Þetta eru þá skýringarnar. Samvinnufjelögin þurftu að
leggja mikið fjármagn í að byggja skip til þess að tryggja
„beina“ vöruflutninga til bænda og ennfremur til þess að
flytja út hraðfrystan fisk. Báðar þessar skýringar væru góð-
ar og gildar ef þær væru sannar og ættu stoð í raunveru-
leikanum. En það eiga þær ekki, því miður. íslendingar
ættu nefnilega nægan skipastól, bæði til þess að flytja út
hraðfrystan fisk og koma nauðsynjum bænda beint í hafnir
þeirra, þó að að samvinnufjelögin hefðu ekki varið 15—20
millj. kr. af veltufje bænda til skipabygginga.
Það sem er kjarni málsins er þessvegna það, að forvígis-
menn SÍS vildu heldur kaupa skip fyrir þetta fje að þarf-
litlu, en að verja því í ræktun landsins. — Morgunblaðið
hefur ekki hafið neinn róg á hendur skipadeild samvinnu-
fielaganna. Til þess er heldur engin ástæða. Það hefur að-
eins skýrt frá staðreyndum, sem Tíminn hefur heldur ekki
mótmælt, — Forstjórum og ráðamönnum SÍS er að sjálf-
sögðu heimilt að hafa þá skoðun að fje bænda sje betur
komið í útgerð verslunar- og flutningaskipa, en ræktunar-
framkvæmdum á jörðum þeirra.
•ár'
Tapað tafl
KOMMÚNISTAR HAFA nú ekki aðeins glatað öllum mögu-
leikum til að fá meirihluta á þingi Alþýðusambands ís-
lands, sem háð verður í næsta mánuði, heldur hafa þeir
einnig glatað meirihluta þeim, sem þeir hafa lengi haft í
fulltrúaráði verkalýðsfjelaganna í Reykjavík. Þeir hafa beð-
ið hvern stórósigurinn á fætur öðrum í verkalýðsfjelögum
höfuðborgarinnar. Stærstu áföll þeirra voru þó ósigrarnir í
Iðju, fjelagi verksmiðjufólks og vörubifreiðastjórafjelaginu
Þrótti. En þessi fjelög kjósa samtals 12 fulltrúa á Alþýðu-
sambandsþing. 1
í svo að segja hverju einasta verkalýðsfjelagi landsins
liggur straumurinn frá kommúnistum. Þeir eru allstaðar
að tapa.
Þetta gerist á sama tíma og fólkið í verkalýðssamtökun-
um á við vaxandi erfiðleika að etja af völdum hækkaðs
verðlags og minnkandi atvinnu.
Það, sem að gerst hefur er það, að fólkið hefur sjeð í
gegn um hið ábyrgðarlausa yfirborðsgaspur kommúnista.
Það treystir þeim ekki til þess að leysa vandkvæði sín.
Það lætur ekki vandræðin æsa sig til þess örþrifaráðs að
fela rótlausum landráðalýð og ofbeldisseggjum forsjá mála
sinna.
Islendingum má vera það mikið gleðiefni að fylgi komm-
únista fer nú ört hrakandi í landi þeirra. Hjer hefur því far-
ið á sömu lund og í öðrum lýðræðisríkjum.
****** IIR DAGLEGA LÍHNU
ý XÆKNIN I FJÖTRUM
ÁRUM SAMAN urðu áhugamenn í útvarps- og
loftskeytatækni hjer á iandi að stelast til þess,
að æfa sig og komast í samband við áhugamenn
í öðrum löndum á þessu sviði, sökum þröng-
sýnna laga, sem bönnuðu að menn notfærðu sjer
þessa tækni á sviði fjarskifta. — Á meðan máttu
menn í öllum löndum heims leika sjer að þess-
ari saklausu, en oft nytsömu skemtun.
í fáum, ef nokkru lýðfrjálsu landi er fjar-
skiftatæknin í jafn miklum fjötrum og hjer á
landi. Stafar það af vitlausum lögum og einka-
rekstursaðstöðu Landsíma íslands um öll fjar-
skifti.
•
FERÐAMENN FÁ EKKI
TALSTÖÐVAR
ÞAÐ ER NÆRRI ógerningur fyrir langferða-
menn, sem leggja upp í óbygðir fslands, að fá
leyfi til að hafa talstöðvar meðferðis. — Það
er sama þótt það sje játað, að slík tæki eru
ómetanleg til öryggis ferðamönnunum sjálfum
og jafnvel öðrum, sem lenda kunna í lífsháska.
Nýlega kom fyrir dæmi, sem sýnir hve þetta
eru vitlausar reglur og bókstaflega óþolandi.
•
VORU TUTTUGU KM. FRÁ
GEYSISFLAKINU
EINS OG FRÁSÖGN af ferðalagi átta Reyk-
víkinga, sem birtist í blgðinu í dag ber með
sjer voru þeir staddir eina 20 km. frá þeim stað
er Geysir lenti á Vatnajökli. En þeir þurftu að
fara 400 km. úr leið til þess að sameinast leið-
angri, sem sendur var frá Akureyri til að bjarga
Geysismönnum vegna þess að þeir gátu ekki
látið vita af sjer.
Allar líkur benda til, að Reykvíkingarnir
hefðu getað bjargað Geysismönnum nokkrum
dögum áður en gert var, ef þeir hefðu haft með
sjer talstöð.
•
ALLIR LANGFERÐAMENN
FÁI TALSTÖÐ
FERÐAFJELÖG og aðrir áhugamenn um lang-
ferðalög hjer í þessu landi, eiga nú að láta sjer
þetta dæmi að kenningu verða og koma því í
kring hið fyrsta, að langferðamenn fái leyfi til
að hafa með sjer talstöðvar, svo að þeir geti
haft samband við bygð, ef eitthvað ber útaf
hjá þeim, eða á aðstoð þeirra þarf að halda.
Valdhafar landsins geta ekki verið á móti
þessu, þótt búast megi hinsvegar við andstöðu
einokunarhafanna.
F.NN ER BÖRNUNUM ! >
GLEYMT
ENN GENGUR kvikmyndaliúsunum illa, að út-
vega kvikmyndir við barna hæfi. Þó kemur
fyrir, að sýndar eru myndir, sem börn hafa
gaman að sjá. Svo var það t.d. um síðustu helgí,
að auglýst var íslensk kvikmynd í einu kvik-
myndahúsa bæjarins kl. 3 og kl. 5. Það var hent-
ugur tími fyrir börnin.
En þegár á reyndi komi í ljós, að ekki voru
seldir nema nokkrir aðgöngumiðar fyrir börnt
og kostaði hver miði 5 krónur. Þeir gengu fljótt
út t)g voru þá ekki eftir nema 10 krónu miðar. -
•
DÝR SKATTUR Á
BARNMÖRG IIEIMILI
ÞAÐ SEGIR sig sjálft, að foreldrar, sem eiga
mörg börn, geta fæst leyft sjer að kaupa 10 kr..
aðgöngumiða að kvikmyndasýningu fyrir börn-.
in sín. Börnin eiga hinsvegar bágt með að skilja,
að þau fái ekki að fara í bíó eins og leikbræður-
þeirra og systur í næstu húsum.
Hjer er vandamál á ferðinni, sem bæta þyrfti
úr. —i
•
SJERSTAKAR
BARNASÝNINGAR
KVIKMYNDAHÚSEIGENDUR myndu fá þakk-
ir margra foreldra, ef þeír reyndu að hafa barna
sýningar fyrir yngstu borgarana við og við. Það
þurfa ðkki að vera merkilegar kvikmyndir, sem
þeim eru sýnd. Safn af smámyndum myndi oft
duga.
En á barnasýníngar ætti að selja barnamiða
eingöngu og það við vægu verði, eins og siður
var hjer áður fyr.
EKKERT BARNALEIKRIT
í ÁR?
LEIKFJELAGIÐ gafst upp á því að sýna barna-
leikrit, þótt tilraunin með Óla smaladreng, sem
þær Borg-systur, Emilia og Þóra, gengúst best
fyrir um árið, gæfust prýðilega vel.
Ekki myndi skorta aðsókn að bárnaleikrit-
um, er sýnd væru og jafnvel gætu slík leikrít
verið hinn besti skóli fyrir ungt fólk, sem lang-
ar til að spreyta sig í leiklistinni.
Vilja nú ekki áhugamenn um leiklist taka
þetta til athugunar. Eða má gerast svo djarftir
að láta sjer detta í hug, að Þjóðleikhúsið vilji
eitthvað gera fyrir væntanlega viðskiftavini f
framtíðinni.
Lr ræðu Hoffmans
um efnahagssamvinnuna
í SAMSÆTI, sem Paul G.
Hoffmann var nýlega' haldið í
Washington í tilefni af því að
hann hefur sagt lausri stöðu
sinni sem framkvæmdastjóri
efnahagssamvinnustofnunarinn
ar en það mikilsverða embætti
hefur hann haft með höndum
síðan stofnunin var sett á fót
1948, hjelt George Marshall
núverandi landvarnamálaráð-
herra Bandaríkjanna og upp-
hafsmaður endurreisnaráætl-
unarinnar fyrir Evrópu, ræðu
þar sem hann hrósaði Hoff-
mann mjög fyrir störf sín og
sagði að það væru fáir sem
gerðu sjer ljóst hve mikilsverð
störf hann hefur unnið fyrir
land sitt og n ikinn hluta
heims. „Hann er fyrirmynd al-
heims-borgara“ sagði Marshall.
Um sama leiti sagði Hoff-
mann: „Störf efnahagssam-
vinnustofnunarinnar verða sí-
felt mikilvægari. Við höfum
komið á fót fjórum efnahags-
samvinnunefndum í suð-aust-
ur Asíu og við verðum að halda
störfum okkar áfram og það
ekki aðeins á efnahagssviðinu;
við það starf hef ur bæst nýtt
hlutverk í sambandi við aðstoð
til að byggja upp varnarkerfi
gegn árásarhættu“. Hoffmann
giskaði á að f járveitingar til
hervarna myndu 5 milli 40 og
50 biljónir dollara árlega, og
hann bætti við: „Þessar fjár-
veitingar munu verða þýðing-
arlausar nema að við höldum
áfram efnahagssamvinnu okk-
ar þannig að þjóðirnar geti
eflst og íbúar þeirra lifað við
I frið og virðingu bvors annars.
’ Þessu takmarki má ná með
framlagi sem eb minna en tíu
hundruðustu af öllum fjárveit-
ingum til hernuðarþarfa. Hlut-
verk Evrópu er geysistórt og
ef að rjett er að því unnið mup
máttur hennar koma skýrt í
ljós. Með samvinnu og einhug
munu Evrópuþjóðirnar geta
komist mikiu lengra en þær nú
álíta mögulegt“.
Að lokum sagði Hoffmann:
„Starf okkar er að koma á
friði sem allir frjálsir menn
geta unað við og þetta er sann-
arlega mikilsvert starf“.
Hoffmann er nú staddur í
París og er að hefja ferð um
11 þátttökuríki > Marshall
áætluninni. Að ferðinni lok-
inni mun hann gefa Truman
forseta skýrslu um athuganir
sínar. __________________
Bifreiðasmíði Breta.
LUNDÚNUM — í júlí s. 1. smíð-
uðu Bretar hjer um bil 11 þús.
bifreiðar á viku. í þeim mánuði
voru bifreiðar og dráttarvjelar
fluttar út fyrir um 17 þús. punda.
MADRID — Frægi spænski háls-
og eyrnalæknirinn, Antonio
Garcia Tapia, dó í lok seinasta
mánaðar úr lungnabólgu.
Hellisheiði þungfær
vegna snjéa
FJALLAHRINGURINN hjer
við Reykjavík, var allur meira
og minna snæviþakinn, er bæj
arbúar- risu úr rekkju í gær-
morgun. Einkum austurfjöllin,
sem voru alhvít enda var mik-
il snókoma til fjalla í alla fyrri
nótt og á heiðum uppi. — Vgr
Hellishéiði orðin allerfið yfir-
ferðar í gær.
Þegar fyrstu bílar komu á
Hellisheiði í gærmorgun, var
lausamjöllin þar hnjedjúp. -—
Nokkrir minni bílar, sem voru
keðjulausir, festust þar. í all-
an gærdag var meiri og minni
snjókoma þar. Var heiðin orð-
in nokkuð erfið yfirferðar fyrir
stóra vörubíla í gærkveldi. —
Húh var alófær orðin fólksbíÞ
um.
í gær var og mikil snjókoma
við Skíðaskálann og var þar
mikill snjór yfir öllu eins og
hávetur væri._______
Óvenjuleg! svikamál
á döfinni i Finnlandi
HELSINGFORS, 4. okt.: — Ó-
venulegt svikamál er nú fyrir
dómstólunum í Helsingfors. —
Kona að nafni Strömgord hef-
ir haft út úr mönnum stórar
fjárhæðir, síðan 1930, með því
að heita þeim hlutdeild í arfi,
sem hún ætti í vændum frá
Bandaríkjunum. Með þessari
tálbeitu hefir henni tekist að
girrna um 80 manns. — NTB. ,