Morgunblaðið - 21.03.1951, Blaðsíða 6

6
W O R GV N BL A Ð I f>
Miðvikudagur 21. mars 1951

Otg.: H.l. ArvaJtur, Reykjavlk.
^-amkvjrtj.: Sigíúj JónssoD
Ritstjóri: Valtýr Stefánssou (áb>xgðartn.í
Frjettarltstjóri: ívar GuSmundsson.
i>esbók: Arnl Óla. símx 3045
•S-ugl Vsingar: Árni Garðar Kristin*»on.
Ritstjórn, auglystngar og algreiðsia
Vusturatrseti 8. — Simi 1600
A&kriftM rgjaid kr. 16.00 8 mánuði, mnanianda
i 'ausaaóu » «ura atntaklð • krón* með Lcabét
StuttbylgjiHÍtvarpiii til útlanda
,llm|1 *4»! OR DAGLEGA LtFINU
FYRIR UM það bil tveimur ár-
um var á ný hafist handa um
styttbylgjuútvarp til íslend-
inga erlendis. Var í fyrstu út-
varpað frjettum, yfirlitserind-
um um íslenska þjóðhagi og
nokkurri hljómlií t.
Þessari starfsemi Ríkisút-
varpsins var almennt fagnað
meðal íslendinga erlendis, sem
hlustuðu á útvarpið að stað-
aldri. Hjer heima var slíkri við-
leitni til þess að hafa samband
við landa búsetta erlendis einn-
ig vel tekið og hún talin sjálf-
sögð og eðlileg.
Því miður hefur reynslan af
þessu útvarpi ekki orðið eins
góð og vonir stóðu til. Fregn-
ir hafa borist af því, að það
hafi undafarið heyrst mjög illa
og stundum alls ekki. Jafn-
framt hefur dagskrá þess dreg-
ist verulega saman, þannig að
nú er einungis útvarpað frjetta-
úrdrætti einu sinni í viku.
Orsakir þess, iive illa hefur
heyrst eru fyrst og fremst tald-
ar vera truflanir af völdum sól-
bletta, sem um alllangt skeið
hefur orðið vart.
Blaðinu er kunnugt Um, að
stuttbylgjuútvarp Ríkisút-
varpsins rnuni nú vera til
umræðu og athugunar hjá
ráðamönnum stofnunarinn -
ar. í því sambandi er ástæða
til að leggja áherslu á, að til
þess ber mikla nauðsyn að
þessi starfsemi verði efld.
Allar líkur bcnda til að ekki
verði unnt að útvarpa hjeðan
á stuttbylgjum með eins lít-
illi orku, aðeins 7 kilowött-
um, og gert hefur verið imd-
anfarið. Ríkisútvarpið þarf
að eignast miklu sterkari
stuttbylgjusendir en það
notar nú. Þá skapast því
ekki aðeins möguleikar ti!
þess að útvarpa á íslensku
til landa okkar erlcndis,
heldur einnig til þess að taka
upp landkynningarútvarp á
erlendum tungumálum. Sú
starfsemi ætti raunar að vera
höfuðverkefni íslensks stutt-
bylgjuútvarps. Að henui
gæti orðið meira gagn en
margir gera sjsr Ijóst. Flest-
ar menningarþjóðir í hinum
vestræna heirni hafa fyrir
alllöngu tekið upp landkynn
ingarstarfsemi með stutt-
bylgjuútvarpi. Álíta margir
hana eina hina áhrifaríkustu
aðferð landkynningar.
En höfum við íslendingai
efni á að eignast sæmilega
kraftmikla og örugga stutt-
bylgjustöð, sem annast gæti
slíka starfsemi með viðunandi
árangri? Óhætt er að fullyrða
að við getum það. Slík tæki
kosta tiltölulega lítið fje og
rekstur þeirra þarf ekki að
þýða mikinn vjelakostnað fyr-
ir Ríkisútvarpið. Við eigum
þessvegna að gefa stuttbylgju-
útvarpinu meiri gaum en við
höfum áður gert. Raunar var
um skeið útvarpað hjer frjett-
um á erlendum tungum. Það
var spor í rjetta átt. En sú
viðleitní fjell niður og hefur
legið í dái síðan. Hún sýndi
þó að fyrir hendi var skiln-j
ingur á mikilvægi starfsemi í
þessa átt.
Kjarni málsins er sá, að
stuttbylgjuútvarpið er áhrifa-
mikið og handhægt menningar- ;
tæki. Við íslerylingar megum j
ekki láta það tækifæri til kynn- '
ingar landi okkar, sem það
býður, ónotað öllu lengur.
Verður Gottwald
næstur!
Á ÞAÐ var bent á dögun-
um, að Clementis, fyrverandi
utanríkisráðherra Tjekkósló-
vakíu, yrði að búast við því,
eftir því sem komið er fyrir
honum, að ekkert bíði hans ann
að en gálginn.
Nú er því spáð, að enginn
annar en sjálfur Gottwald verði
j sá næsti, sem þannig fer fyrir
með Tjekkum.
IEftir að farið var að rann-
saka feril CJementis undanfar-
in ár, hefir það komið í ljós, að
hann hefir frá því í maí 1949
verið meðal þeirra kommúnista
j í Tjekkóslóvakíu, sem óskað
j hafa eftir, að Tjekkar hjeldu
uppi sem mestum samböndum
við Vestur-Evrópuþjóðirnar.
I Og Gottwald hafi einmitt verið
þessari stefnu hliðhollur.
Eftir því sem málgagn
kommúnista þar í landi skýrir
( frá, hefir það komið í ljós, að
j yfir fjórði hlufi þeirra forystu-
I manna, sem hafa á hendi deild-
1 arstjórn í flokksdeildum komm
j únistaflokksins í Tjekkóslóvak-
íu, hafa verið með sama marki
brendir. Að vilja viðhalda fyrra
sambandi við Vesturveldin.
Fyrir fjórum árum hjelt
Gottwald því fram, að Tjekkar
ættu að hafa hugfast, að halda
leiðum opnum til Vesturveld-
anna. Augljós munur væri á
þeim ríkjum, sem kommúnist-
ar stjórnuðu í Austur-Evrópu
og Ráðstjórnarríkjunum. Enda
hefði hver þjóð sínar erfðavenj-
ur, og þarfir, og ekki væri hægt
að láta sömu reglur gilda alls-
staðar.
Það gefur auga leið, að slík
ummæli eru hættuleg, fyrir
hvaða kommúnista sem er í
dag. Þegar það boð er látið út
ganga, að hver kommúnisti
verðilí öllu að láta hagsmuni
Sovjetríkjanna ganga fyrir
hagsmunum sinnar eigin þjóð- 1
ar. Og því er fylgt eftir hvar
sem Moskvavaldið getur haft
hendur í hári manna.
Það skyldi fara svo, að Gott-
wald yrði ekki nægilega ein-
dreginn kommúnisti, til þess að
, Moskvamenn tryðu honum.
Þeir hafa þá Þórodd eftir,
sem áður, til að gæta hagsmuna
( sinna hjer. Hann er af rjettri
1 tegund. Eins og skýrast kom í
ljós, þegar hann sagði þau
frægu orð: „Hvað varðar míg
í um þjóðarhag“!
VÍKINGAR í VOLGU VATNI
ÞEGAR SUNDHÖLLIN var bygð spáðu marg-
ir, að Sundlaugarnar gömlu hefðu sungið sitt
síðasta vers og myndu jafnvel verða lagðar
niður. — En það er nú eitthvað annað en að
þetta hafi ræst. Sundlaugarnar eru jafn vin-
sælar og vel sóttar og áður fyr og furðanlega
margir Reykvíkingar taka þær framyfir Sund
höllina, hvernig sem viðrar og baða sig þar
daglega allan ársins hring.
Sundlaugarnar eru einskonar klúbbur, þar
sem hægt er að ganga að mönnum vísum og
þar er margt skrafað, ekki síður en á rakara-
stofum.
•
TIL AÐ SÝNA GESTUM
ÚTLENDINGAR, sem koma hingað að vetrar-
lagi, hafa fult eins gaman af að fara inn í Sund
laugar og sjá fólkið þar, ungt og gamalt, busla
í volgu vatninu í brunafrosti, eins og t.d. að
fara í eitthvað af söfnum bæjarins.
Erlendir gestir grípa til myndavjelanna er
þeir sjá strákana vera hálfnakta í snjókasti
við laugina og stinga sjer svo ofan í volgt
laugavatnið.
Og burt sjeð frá Sundlaugunum, sem að-
dráttarafli fyrir útlenda ferðamenn, þá eiga
þær eftir að standa lengi enn.
•
FLEIRI ÚTISUNDLAUGAR
OG VEL Á MINST. Hvað líður þeim fyrir-
ætlunum, að koma upp fleiri útisundlaugum
í bænum. T.d. einni útilaug í hverju bæjar-
hverfi og nota til þess afrenslisvatn frá Hita-
veitunni.
Einu sinni voru uppi miklar fyrirætlanir
um þetta og Vesturbæjingar að minsta kosti
gerðu sjer miklar vonir um að þeir fengju
útisundlaug.
Það er svo margt, sem ráðgert er og ekkert
verður úr. En hjer er vissulega um ágæta
hugmynd að ræða, sem eins mætti leggja fje
í og margt annað, sem nú er styrkt.
♦
ÞAKKLÆTl FYRIE
GÓÐA STUND
KR. SIG. biður um að komið sje á framfæri
fyrir hann, þakklæti til dr. Páls ísólfssonar
fyrir hljómleikana, sem hann er farinn að
halda fyrir almenning annan hvern föstudag.
„Jeg sótti þann síðasta“, segir Kr. Sig, „og
komst í dásamlega snertingu við músíkgyðj-
una. Mjer þótti aðeins verst, að vegna þess
að þeir voru haldnir í Dómkirkjunni, gat mað
ur ekki látið hrifningu sina í ljósi. Jeg full-
ýrði það, að við, sem hlustuðum á dr. Pál
síðastliðinn föstudag, fórum útúr kirkjunni
með þakklátum huga til hans, sem veitti okk-
ur Únað hljómlistarinnar. Jeg hafði ekki hug-
rekki þá, en segi það nú, þökk fyrir. — Til
hinna, scm ekki komu seinast, en hafa yndi
af góðri músík, komið á næstu hljómleika og
komið tíníanlega-.
•
KONAN Á
RAKARASTOFUNNI
Á DÖGUUM heyrði jeg frú segja frá þvi, að
hún hefði komið inn í rakarastofu hjer í bæn-
um með dóttur sína unga, til að láta klippa
hana. Allmargir biðu afgreiðslu svo að frúin
varð að doka við nokkuð lengi.
„Það er sagt, að konur tali mikið um ná-
ungann og alla heima og geyma. Og viðkvæð-
ið er, að þetta eða hitt hljótum við að hafa
heyrt á hárgreiðslustofu, ef við segjum ein-
hverjar frjettir heima. En það verð jeg að
segja, að aldi'ei hefi jeg heyrt eins margar
„kjaftasögur“ á jafn skömmum tíma og á
þessari herra-rakarastofu“. Þetta sagði frúin
og nú má búast við umræðum um efnið:
Hvort er skrafað meira á rakarastofum eða
liárgreiðslustofuin bæjanns?
Frifz Jarifz 60 ára
21. mars 1951.
MARGIR Reykvíkingar þekkja
nú orðið ötulan, grannvaxinn
Þjóðverja með stór augu .og
skarpa drætti, er minna á mynd-
irnar af Friðriki mikla. Þetta er
Fritz Jaritz, sem kom frá Berlín
til íslands fyrir tveim árum og
hefir síðan starfað að menningar-
viðskiptum allskonar milli ís-
lands og annarra landa með frá-
bærri árvekni og trúmennsku.
Undirritaður kynntist Jaritz
fyrst árið 1923. Hann var þá for-
lagsstjóri við „Signale fiir die
musikalische ' Welt“, eitt elsta
tímarit Þjóðverja í tónlist. Aðal-
ritstjóri ritsins og eigandi þess
var próf. Max Chop, einn kunn-
asti gagnrýnandi Þjóðverja. Man
jeg að próf. Chop kallaði Jaritz
sína „tryggu sál“. Oft hafa mjer
dottið þessi ummæli í hug síðan,
og hefi margsinnis gengið úr
skugga um að þetta var ekki of-
sögum sagt. Alinn upp í klaustri
og við prússneskan vinnuaga,
hefir Jaritz þann sið að vinna
alla tíð frá klukkan 7 að morgni
og stundum langt fram á nótt.
Menn hafa látið svo ummælt hjer
að hann hafi setið sem öruggur
varðmaður við þau fyrirtæki,
sem hann tók að sjer að starfa
fyrir á íslandi, — eins og prúss-
neskur lífvörður er víkur ekki af
varðbergi. hvað sem á dynur.
í Þýskalandi vann hann í mörg
ár að því að kynna ísland og ís-
lenska menningu. Hann útbreiddi
þúsundir greina og frjetta um
ísland og íslenska menningu til
þýskra blaða. Hann hefir átt mik-
inn þátt í því að Island hefir nú
betra nafn í Þýskalandi en í
nokkru öðru landi heims. Ávallt
var hann boðinn og búinn að
hjálpa listamönnum, sem til hans
leituðu, og ef hann sannfærðist
um gildi þeirra, þá 1 jet hann
einskis ófreistað til að auka
frama þeirra og frægð.
Hann dreymdi um að mega
• hjálpa enn meir til að auglýsa
ísland, íslenska framleiðslu og
menningu. Vjer Islendingar höf-
um hinsvegar ekki ennþá öðlast
fullan skilning í þessum efnum.
Vjer erum eins og sveitakaup-
maður, sem er að byrja að versla
og er of lítt kunnandi og feiminn
til að láta setja sýnisglugga á búð
sína eða kemur sjer ekki til að
setja vörur í gluggann og
skreyta hann eða lýsa. Slík versl-
un ber sig illa, og skilningsskort-
ur fslendinga í þessum efnum er
tvímælalaust ein höfuðorsökin að
fjárhagslegum örðugleikum lands
ins.
Fritz Jaritz hverfur nú um
stund heim til Þýskalands, sem
er nú í svo miklum uppgangi.
Vjer vonum að hann komi hingað
bráðlega aftur og að ísland eigi
eftir að njóta góðs af starfskröft-
um hans enn um nokkurt skeið.
Vinir hans og kunningjar fagna
honum á veitingastaðnum „Höll“
að kveldi sextugasta fæðingar-
dags hans. Vjer óskum honum til
hamingju og þökkum veí unnin
störf.
Jón Leifs.
Tilraunir með
atomsprengjur
WASHINGTON 20. mars. —
Atomorkunefndin AEC hefur til
kynnt að nýjar tilraunir með
mátt atomsprengjunnar verði
gerðar á næstunni. Verður þá
aðaliega reynt hvernig stein-
steypt mannvirki standast
sprengjuna. — Reuter.
Nota stál í kúlnahylki
NEW YORK 20. mars. — Banda
rísk yfirvöld hafa ákveðið að
nota framvegis stál í stað látúns
til framleiðslu kulnahylkja fyr
ir herinn.
Vonast stjórnarvöldin á þf/m
hátt að spara sink og kopar en
á þeim efnum er nú mikill
skortur. — NTB
*
Islandsmótið í badminton
verður hjer um páskana
ÍSLANDSMEISTARAMÓTIÐ í badmiriton hefst í íþróttahúsinu
við Hálogaland á morgun kl. 2 e. h. Keppendur eru alls 27 frá
'þremur íþróttafjelögum, 15 frá TBR, átta frá Umf. Snæfell í
Stykkishólmi og fjórir frá ÍR.
Keppt verður í öllum grein-^~----------—-------------------—
um, einliðaleik karla og kvenna, páskadag, báða dagana kl. 2
tvíliðaleik karla og kvenna og e ^ _____
tvenndarkeppni. Meðal kepp- i
enda eru allir bestu badmin- |
tonleikmenn landsins, þar á
meðal allir íslandsmeistararn-
ir frá því í fyrra. — Framfarir
í íþróttinni hafa orðið allmiklar
á þessu síðasta ári, þannig að
Ræddi vfð hernáms-
stjórann
búast má við betri leik en áð- bONN 20. mars. — Ole Björn
ur. Þetta er í þriðja sinn sem Kraft utanrikisráðherra Dana.
íslandsmót er haldið
minton.
Mótið hefst kl. 2 e.
h.
bad- I ræddi í dag við hernámsstjóra
I Breta í Þýskalandi, Sir Ivone
og Kirkpatrick. Að samtalinu
setur Ben. G. Waage, forseti loknu hjelt ráðherrann flugleið
ÍSÍ, það með ræðu. Það heldur is til Kaupmannahafnar.
áfram á laugardag og annan j
— NTB—Reuter.