Morgunblaðið - 01.07.1951, Qupperneq 7

r Sunnudagur I. Júlí 1951
MORGUlSBLAÐtB
7
REYKJAVÍKURBRJEF
Laugardagur
10. júní
Síldin
SÍLDIN er alltaf som vi'S sig. 1
fimm sumur hefur hún Mtið sem
ekkert sýnt sig á þeiin míðum, þar
Bem vonast hef ur verið eftir henni.
En nú sjötta sumarið er hún að
g-era vart við sig þessa daga, þar
Eem hcnnar var ekki vasnst, þ. e.
a. s. fyrir Vesturlandi.
Rannsóknir undanfarinna ára
hafa fyrst og fremst stefnt að
því, að fá það upplýst, hvert sam-
band sje á milli síldarstofnsins
Bem veiddur er við Noreg, og síld-
arinnar við Norðuríand á sumár-
vertíðinni. Þær rannsóknír hafa,
Bem kunnugt er, leitt £ íjós, að
BÍldarsamgöngur eígas sjer stað
Bnilli hinna norsku og íslensku
fiskimiða.
Það er ennfremur vitað, að fyr-
tr Norðurlandi er una að ræða
Bíldarstofn, sem runníim er upp
frá klakstöðvum hjer við Suðvest-
piiand. En ránnsókniraar hafa
tekki leitt í ljós, svo skýrt sem
teskilegt væri, að hve miktu leyti
eíldarstofninn á norðlensku mið-
ttnum í góðum aflaárani, er runn-
ínn frá Noregi og hve mik íð kem-
tar þangað af FaxasíW. Áð ekki
hefur áunnist meira í þessu efni
ennþá, kemur fyrst og fremst til
Sf því, að rannsóknír hafa ekki
Ett sjer stað uín nægilega langt
árabil.
En þegar nú frjettist af mikilli
Bí'd við Vestfirði, þá rewna menn
eðlilega huganum til þeirra veiði-
ára, þegar scm mest síídveiðí var
pndan Vestfjörðuro, eða. þegar síld
veiðarnar hófust þar á vertíðinni
ög voru einna mestar og staðfast-
g.-tar á Húnaflóa.
;,Vesfansflde< í sumar?
EF MENN líta svo á að megin
fetofn síldarinnar, sem veiðist við
Norðurland á sumrin isomí alla
íeið austan um haf, þá væri það
næsta furðulegt að veíðarnar
framan af vertíðinni verði mest-
þr á vestanverðu veíSísvæðinu.
Óneitanlega lítur þaffeðlilegar úí
£ið síldin, sem þar veiðist framan
íaf sumri, sje ættuð hjeðan sunnan
að, sje ekki komin aiía leið frá
Noregi, enda hefur aðalsíldveið-
ín, sem kunnugt er, undanfarin 5
uHaleysisár verið á anstursvæðinu.
Spurningin sem ósvárað -er, og
Þeynslan ein vcrður að skera úr,
isr, hvort yfirleitt míkíí síldveiði
fe-eti átt sjer stað við Norður-
land án þess að íslenska stofns-
íais hjeðan sunnan að gæti veru-
lega í aflanum.
Verður lögð rík áhersla á það
á þessu sumri, að íslertsk skip
yínni að rannsóknum á síldar-
feöngunum. Enda þótt okkar skip
fcafi ekki jafn fullkommn úthún-
þð eins og norska raimsóknar-
ékipið G. O. Sars, þá höfum við
það miklum og góðum mannafla
a. að skipa til rannsóknanna að
full ástæða er til að vona að þær
Ik-ri verulegan árangur.
Norski síldarsjerfræðingurinn
SDevold, sem er aðalráðtmautur
inorsku síldarútgerðarinnar í þess-
pm efnum, á nú að rannsaka fram-
!an af sumri áhrif hírts kalda
straums, sem talið er aS girt hafi
fyrir síldargöngurnar tíl Norður-
lands að austan unáanfarin sum-
ur. Hann á líka að fara í ferð um
hafið vestur af Islaudí, til þess
iið skygnast eftir því, hvernig
eíldarstofn sá hagar sjer, sem upp-
runninn er hjer við ístand. Er
Jiess að vænta, að sameígínleg átök
Sjerfræðinga þeirra þjóða, sem
fnestra hagsmuna eiga að gæta,
af síldveiðum hjer við land, verði
árangursrík að þessui sinní.
) 29. júní
29. JÚNf, verður ávallt mínnst
sem merkisdags i sögtt íslenskra
íþróttamála. Það voru mikíl tíð-
índi, er vermdu hverjum íslend-
ingi um hjaitarætur, er fslenskir
fþróttamenn á einum ogsama degi,
onnu landskeppni í frjáfeum íþrótt
C rn við Norðmenn og Dani, og sigr-
uðu sama daginn ssextsfea kratt-
8t>yrnumenn, hjer kcinxa £ Eeykja-
fík.
| Sá íþróttasigur varð mönnum
ennþá meira undrunarefni en hinn
tvöfaldi sigur í Osló sama dag.
Því hjer var ekki við neina auk- ‘
visa að eiga í knattspyrnu íþrótt-
inni, þaf sem Svíar áunnu sjer
meistaratitil í knattspyrnu á síð-
ustu Ólympíuleikjum.
Til eru þeir menn enn í dag,
með þ.ióð okkar, sem eru
haldnir þeim einangrunar-anda,
. að þeim hættir til að telja Island
‘ einskonar miðpunkt heims, vegna
þess að sjóndeildarhringur þeirra
nær svo skammt út fyrir lands-
steina. Þesskonar fyrírbrigði verð-
ur sjaldgæfara með hverju ári.
Flestir vita, eða gera sjer grein
1 fyrir, hve erfitt það er, fyrir svo
fámenna þjóð, sem okkur, að láta
á sjer bera í heiminum. Um leið
vita menn -þá líka, að á engan
hátt nær orðstír þjóða betur eyr-
um almennings, meðal stórþjóða,
en með því móti, að íþróttakapp-
ar hennar veki heimsathygli.
Menn vita sem er, að fyrir smá
þjóðina fslendinga er það ómet-
anlegur styrkur, að esga frækna
íþróttakappa.
Stundum heyrist þó, að við ís-
lendingar eyðum of miklum tíma
og fje í íþróttaiðkanir og íþrótta-
áhuga. Sennilega á sú skoðun enn-
þá erfiðara uppdráttar eftir 29.
júní 1951., með tilliti ti! þess, sem
þá gerðist í íslenskum íþróttamál-
um. Óhætt er að fullyrða, að öll
íslenska þjóðin þakkar íþrótta-
mönnum okkar fyrir unnín afrek
þennan dag. Því hún veit, að þessi
afrek þeirra eru henni ómetanleg.
íf;lenskur þjóðarandi
ÞEGAR íþróttamenn vinna afrek
sín, ekki síst í samkeppni við aðr-
ar þjóðir, þá er það fyrst og fremst
einstaklingskappið, þjóðarstoltið
og ábyrgðartilfinningin, sem þar
er aflvakinn. Ræktun mann-
gildisins, í sambandi við íslensk-
an þjóðaranda, sem þar býr und-
ir. Það er þessi þjóðarandi, sem
smá þjóðin okkar, má með engu
móti nokkru sinni missa. Haun er
og vei ður fjöregg hennar.
Með þjóð okkar er flokkur
manna starfandi, er samkvæmt
I* erlendum fyrirskipunum, vinnur
markvisst að því, að eyðileggja
pérsónuleika einstaklinganna,
1 sjálfsvitund þeirra og manngildi.
Þessir útsendarar ætlast til að
æskumenn þjóðarinnar yfirgefi
persónuleika sinn, leggi líkama og
sál á altari austrænnar ofbeldis-
stefnu, er metur mannrjettindi
einstaklingsins að engu, og vill
gera mannlífið allt að andlausu
vjelrænu kerfi.
Hvert það afrek, sem íslending-
ar vinna, hver sigur sem fellur
þeim í skaut, er unninn fyrir þjóð-
legan frelsis anda, þann anda
þjóðfrelsis, sem frá fyrstu tíð hef-
ur gefið íslenskri þjóð mátt til að
sigra hörmungar og ei-fiðleika
horfinna alda.
Það er gott að íslensk æska fær
tækifæri til að kynnast þeim eyð-
andi öflum manngildis, sem komm
únistar halda upp að vitum henn-
ar í dag. Sá kunnleiki gerir ís-
lenska æsku, einlægari í baráttu
sinni fyrir varðveislu íslensks
manngildis, og þeirra andlegu verð
mæta, sem hún hefur tekið að erfð-
Aíbert og
knattspyrnan
ÞAÐ sýnir best, hve hin íslenska
i stefna er öflug og sterk með þjóð-
inni, hversu framfarir á sviði
íþróttanna hafa hjer orðið örar
á siðustu árum. Fyrir aðeins 10
árum siðan, þoldu íslenskir íþrótta
menn engan samanburð í frjálsum
íþróttum, við aðrar þjóðir. Svo
kom innilokun styrjaldaráranna,
þegar um engan slíkan samanburð
eoa samkeppni gat verið að ræða.
Það var ekki fyrr en á Osló-
mótinu 1946, að íslendingar unnu
nokkur afrek í frjálsum íþróttum,
er vöktu verulega athygli er-
lendis. Þá mun það hafa verið
almenn skoðun manna, að hjer
væri um eins konar tilviljanir að
ráéða, eða heppni sem brátt
mundi hverfa úr sögunni, þegar .
á reyndi.
En nú, aðeins 5. árum seinna
hefur það komið í ljós, að íslensk !
ii íþróttamenn standa þrítugföld-
um frændþjóðum sínum á sporði.
Afrek og heimsfrægð knatt-
spyrnukappans Alberts Guð-
mundssonar hefur vissulega orð-
ið íslenskum æskumönnum ómet
anleg uppörvun, sem lengi mun í
minnum höfð. Skemmtilegt er, að
riú þegar þessi frábærlega frækni
og drenglundaði maður stendur
á hátindi frægðar sinnar, skuli
skjóta upp nýjum knattspyrnu-
kappa, eins og Ríkharði Jónssyr.i
frá Akranesi. Gefur þetta vissu-
lega miklar og bjartar vonir um
góðar framfarii' íslendinga í þess
ari íþróttagrein ekki síður en öðr-
um.
,,Kj'ndilberi
næturinnar“
ALLTAP berast furðuleg'ri og
furðulegri fregnir af fróðleik þeim,
sem „lúðurþeytari upprisunnar“
Kristinn Andrjesson miðlaði Rúss-
um um íslensk mál, er hann var
á ferð austur þar á dögunum.
Nú er komið upp, að eitt af
því, sem þessi „kyndilberi í
myrkva hinnar miklu nætur“ sagði
á blaðamannafundinum, sem hann
hjelt í Moskva, var þetta:
„Bandaríkjamenn gera alveg ó-
venjulegar ráðstafanir í þeim til-
gangi að brjóta á bak aftur and-
stöðu íslensku þjóðarinnar en
halda stöðu sinni í landinu. Þeir
lýsa yfir þvi, að þeir muni binda
endi á mótmæli íslensku þjóðar-
innar og flokk hinnar socialist-
isku sameiningar. Þeir eyðileggja
fjárhagslíf landsins; þeir banna
íslensku ríkisstjórninni að hafa
verslunarviðskipti við Sovjet-
stjórnina og lönd alþýðulýðveldis-
ins. En kjarni fjárhagslífs lands-
ins er verðslunarviðskipti við
Sovjet-samveldið ög lönd alþýðu-
lýðræðisins, vegna þess að þar er
stærsti markaðurinn fyrir þær vör
ur, sem við flytjum út — fisk“.
Það er e. t. v. sök sjer að komm-
únistar skrökvi um afurðasöluna
hjer heima. Hitt er miklu verra
að fara til útlanda og bera þar
illt á milli þjóða.
Allir Islendingar vita, að það,
sem „spámaður morgunsins" segir
þarna um afurðasöluna er tóm
vitleysa.
Viðskipti við Austur-Evrópu
hafa aldrei verið „kjarni fjár-
hagslífs" íslendinga. Ef t. d. er
litið á árin fyrir heimsstyrjöld-
ina og tímabilið 1935—1939 skoðuð
sjest, að þá náðu viðskiftin við
þessi lönd aldrei 2'/c af heildar-
viðskiftum íslands út á við. Veiga-
mikill kjarni það, eða hitt þá held-
ur!!!
Rússland hefur yfirleitt aldrei
haft nein verslunarviðskifti við
Island svo nokkru nemur, að und-
anteknum tveim árum, 1946 og
1947. Það árið af þessum tveim,
sem þau voru meiri, voru þau
rjett 9% af heildarviðskiftum Is-
lands. Sem sagt þó nokkur, en
langt frá því að vera „kjami efna
hagslífsins“!! I
Mega sjálfum sjer
um kenna
Því fer og víðsfjarri, að það
sje íslensku stjórninni að kenna,
að viðskifti þessi f jellu niður, hvað
þá, að það hafi verið vegna þess,
að „Bandaríkjamenn bönnuðu
viðskiftin.
Islenska ríkisstjómin hefur
þvert á móti á hverju ári eftir
1947, og oft á ári, óskað eftir
því, að samningar um verslunar-
viðskifti væri hafnir. Það hefur
ætíð strandað á Rússum og þeir
ýmsu borið við.
Það er því eingöngu vegna af-
stöðu rússnesku stjórnarinnar,
sem þessi viðskifti hafa fallið nið
ur. Sovjet-stjórnin hefur meiri
áhuga fyrir að flytja kommúnisma
til íslands en íslenskan fisk til
Rússlands.
Verslunarviðskifti tið önnur
lönd í Austur-EVrópu hafa hins- i
vegar aukist s. 1. ár og aldrei ver- !
ið meiri en árið 1950, en þá voru
þau nær 10 af heildarvið-
skiptum Islands. Árið 1946 voru
þau hinsvegar aðeins 2%, en það
var síðasta árið, sem kominúnistar
rjeðu nokkru um þessi mál hjer
á landi.
Finnst mönnum það svo minna
á „Fjölnis-menn“ að fara til Rúss-
lands og ljúga þar á þann veg,
sem Kristinn Andrjesson hefur (
gert? ^.
Eða halda menn, að slíkur
frjettaflutningur „sonar morguns-
ins“ sje til þess lagaður að auka
vináttu og friðaranda milli þjóða?
Kóreustyrjöldin
L’M síðustu helgi var ár liðið síðan
kommúnistar í Norður-Kóreu rjeð
ust suður yfir landamærin á 38.
breiddarbaug. Vitað var frá upp-
hafi, að þessi árás var gerð að
undirlagi Sovjetríkjanna, enda
hafa leppar Moskvastjórnarinnar
allt árið, haldið uppi skipulegri
vörn fyrir húsbændur sína í þessu
máli. Moskvastjórninni er vita-
skuld umhugað um, að hún verði
í augum fylgismanna sinni, með
„friðardúfusvip".
Omælanlegar eru þær hörm-
ungar, sem kóreanska þjóðin hef-
ur orðið að þola á þessu ári. Eng
inn getur lýst því, svo skilið verði
til fulls af orðum einum, hverm'g
umhorfs er í þeim hjeruðum
Kióreu, þar sem hersveitir hafa
vaðið yfir sama landssvæðið f jór-
um eða fimm sinnum á þessu ári.
Hvað skyldi vera eftir af mann-
virkjum, hvað af mannabústöð-
um, og hvað margir farist í þeim
skelfingum öllum?
Og svo er spurningin þessi:
Hvernig er þeim mönnum innan-
brjósts, sem með köldu blóðí
koma þessum hörmungum af stað
Ekki er undarlegt, þó upphafs-
irenn Kóreustyrjaldarinnar reyni
að skreyta sig með fjöðrum hinn-
Fyrri bækur hans um Rúss-
land hafa skapað honum mikk'v
frægð. Talið er að í þeim sjr-
meiri fróðleikur um stjórn koncra
únista og gleggri skilningur A
þeim málum, en hjá nokkrum öSr
um rithöfundi. Hvað eftir ann;.'l
hefur hann sagt fyrir nm hvert
stefndi og spár hans hafa reyiuit
rjettar.
I þesari bók sinni lýsir hETin
herveldi Sovjetrikjanna, sem
„Mökkurkálfa nútímans'1. Hana
færir rök fyrir því, að möguleil i
sje til þess að stjórna heiminum
þannig, að komist verði hjá heiru
styrjöldinni þriðju.
Dallin segir í bók sinni að yfir-
ráðastefna kommúnista sje enn-
þá gagngerðari en nokkru sinr.i
átti sjer stað í Rúslandi meðrn
keisararnir voru þar við völd.
Þeir hugsuðu aldrei til algjörra
heimsyfirráða, eins og Moskva-
stjórnin gerir nú.
Enda hafði keisarastj órrún
aldrei á.að skipa 5. herdeildura
út um öll lönd, eins og kommún-
istar hafa.
Hann bendir á að enda Þctt
Moskvastjórnin hafi lagt undír
sig hverja þjóðina eftir aðra a
undanförnum árum, þá sjeu erfið
ltikar hennar miklir og jafnvel
vaxandi. Veilurnar í stjórnarfar -
inu hafa ekki síst komið fram
á þann hátt að herir Sovjetríkj-
anna voru ekki fyrr komnir út úr
Júgóslavíu, en stjórn landsim
sagði sig undan yfirráðum
Moskvastjórnanna með öllu.. Þar
missti Moskvastjórnin af einu
leppriki sínu. En eftir þá reynslu
hefur Moskvastjórnin ekki þor; .J
að sleppa hernaðartakinu :<
neinu því landi sem hún hafði i
styrjaldarlokin og með því viður
kennir hún að engin ókúguð þjó'ö
lúti valdboði frá kommúnisturu
j ar ritjulegu friðardúfu, sem þeir
, hafa haldið á lofti undanfarna
tólf mánuði.
Þriðja heims-
styrjöldin
FYRIR ári síðan voru fylgismenn
Moskvastjórnarinnar hjer í bæ
ekki feimnir við að tilkynna, og
útbreiða vissu sína og fögnuð sinn
yfir því, að Moskvastjórnin hefði
komið þessari styrjöld af stað.
Þeir fóru ekki í launkofa með, til
hvers refirnir væru skornir.
Sögðu það hreint og beint að hjer
væri uppaf gert að heimsstyrjöld
inni þriðju. Og kommúnistum
væri, í þessari styrjöld sigurinn
vís.
Hljóðið hefur breyst í komm-
únistum síðan og viðhorf þjóð-
| anna til Moskvastjórnarinn-
ai þá tólf mánuði sem Kóreustyrj
j öldin hefur staðið yfir. Áður en
sú viðureign hófst, voru allmargir
jvestrænir menn. á þeirri skoðun.
'að ægivald Moskvastjórnarinnar
Xperi svo mikið, að ekkert væri
annað að gera en að láta undan
valdboði hennar og yfirgangi.
Ógnir Moskvastjórnarinnar áttu
að vera öflugasti liðsstyrkur liðs
sveita þeirra.
En nú er allt með öðrum svip
í þessu efni. Vestrænar þjóðir
hafa þokast saman. Þær skilja
betur nú en þá, hvers virði það
er, að hervæðast gegn ofbeldinu.
Þær hafa reynt það, að samein-
ing þeirra er heimsins eina von
til þess að komast hjá heimsstyrj-
öldinni þriðju.
Harðstjórnin mesta
NÝLEGA er komin út bók eftir
hinn merka fræðimann David
J. Dallin, sem nefnist „Sovjet
heimsveldið nýja“. Dallin er tal-
inn vera einna fróðastur manna
um Sovjetríkin og stjórnmála-
stefnu kommúnista. Sjálfur er
hann Rússi og var um skeið
kommúnisti, tók þátt í flokks-
starfsemi þeirra. En hvarf frá
þeirri villu og er nú prófessor í
Bandaríkjunum.
I
Nauðsynlegar fram-
farir í túnrækt
EINS og áður hefur verið get.ð
um hjer í blaðinu, hefur nýrækt
í landinu aldrei orðið eins mihil
á einu ári eins og í fyrra, þá nam
hún 1900 hektörum. Ýtir það mjög
undir íæktunarframkvæmdir, hvo
margar skurðgröfur eru í notkun
víðsvegar um land og orðnar af-
kastarniklar.
Skurðgröfur Vjelasjóðs sem i
j notkun eru, eru nú um 30 talsiii3.
, En alls munu vera starfandi í
landínu 40 skurðgröfurs Afköst
þeirra hverrar um sig hafa auk-
ist mikið á síðustu árum. En jþó
hefur það viljað við brenna vð
það dregur úr verki þeirra, hvo
mikil vöntun hefur verið á naað-
synlegum varahlutum.
En þó þessi nýi-ækt allt að
2000 hektörum, sje mikil sarnan-
borið við ræktunarframkvæmdir
fyn- á árum, þá verður maður að ■
viðurkenna að hún er hægfar.v
samanborið við ræktunarþörfina.
Ekki er of djúpt tekið í árir.ni.
að setja það markmið, að 20 hekt-
arar ræktaðs lands verið að meðat-
tali á hverju býli á landinu. Byl-
in eru 6000, svo túnstærðin ætt*
samtals að vera 120.000 ha. v
þessum býlafjölda. Nú eru túr.in
ekki nema 45.000 ha. Svo 75.000
ha. vantar til þess að ná þes:ui
marki.
i
Má ekki verða o£
hægfara
REIKNI maður ræktunarkostnað,
4000 á hektarann, þá ætti nauð-
synleg nýrækt í landinu með nú-
verandi verðlagi að kosta 30 millj.
kr. Með núverandi hraða, þ. e. a. 3.
með 1900 ha. nýrækt árlega,
tæki það 37 ár, að koma meðal
túnstærðinni upp í 20 ha. Það < r
að sjálfsögðu alltof langur tími,
til að koma þessu grundvallar-
atriði landbúnaðarins í viðunaruU
horf.
Ætti ræktun þessi á hspn
bóginn að komast á, á næstu ?,(í
árum þyrfti hin árlega nýrækt .<*
verða um það bil helmingi mt t ir
en hún var i fyrra. Þ. e. a. s. ný •
i-æktin yrði nál. 2 dagsláttur S
1 Framh. á bls. a