Morgunblaðið - 19.07.1951, Síða 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Fimtudagur 19. júlí 1951.
Úxg.: H.f. Árvakur, Heykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson,
Ritstjóii: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar; Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 krónu með Lesbók
Óþarft
í FORYSTUGREIN blaðsins í
gær var saga verðbólgunnar og
dýrtíðarinnar rakin í stórum
dráttum. Af þeirri sögu varð það
Ijóst, að sú staðhæfing Fram-
tóknarfiokksins að Sjálfstæðis-
irenn beri öðrum fremur ábyrgð
á þeim vandkvæðum, sem þessi
þróun efnahagsmálanna heíur
haft í för með sjer, er ósvífin
blekking, sem við engin rök hef-
ur að styðjast. Setuliðsvinnan,
aukinn hagnaður þjóðarinnar af
framleiðslu sinni á stríðsárunum,
víxlhækkanir kaupgjalds og verð
lags, eru frumorsakir dýrtíðarinn
ar, ásamt stórfelldum verðhækk-
unum á eriendum vörum. En
á þessu gat enginn einstakur
sijórnmálaflokkur á íslandi bor-
ið ábyrgð. j
í þessu sambandi er þó þess
a3 geta, a8 kapphlaupið milli
kaupgjalds og verðlags í land-
inu hófst meðan Framsóknar-
flokkurinn hafði enn stjórnar-
forystu á árunum 1939—1942.
Því verður ekki neitað, að þótt
hækkanir þær, sem urðu á kaup-
gjaldi, verðlagi útflutningsaf-
urða okkar og framleiðslu land-
húnaðarins, ættu ríkan þátt í að
hæta hag alþjóðar og gera al-
irenning að þátttakanda í stríðs-
gróðanum, þá hefur verðbólg m,
sem þessari þróun fylgdi og var
óhjákvæmileg afleiðing hennar,
haft í för með sjer geigvænlegar
hættur fyrir efnahagslegt öryggi
þjóðarinnar. Haustið 1949 var
þannig komið, að atvinnuvegirn-
ii voru að stöðvast af völdum
of mikils framleiðslukostnaðar.
Algert ósamræmi hafði skapast
milli innlends og erlends verð-
lags.
Framsóknarflokkurinn hafði þá
allmörg undanfarin ár lýst bví
hátíðlega yfir að hann, einn ah.ra
ílokka kynni óbrigðul ráð gegn
oýrtiðinni, byggi yfir einhverju
lausnarorði, sem allar gátur
greiddi. Engu að síður sat flokk-
urinn í ríkisstjórn undir forsæti
Stefáns Jóhanns og horfði á dýr-
tíðina aukast hröðum skrefum,
svo að allt atvinnulíf nálgaðist
kaffæringu, án þess að gera ema
einustu sjálfstæða tillögu um
það, hvernig við vandanum skyldi
snúist. Þegar þetta bættist við
þá staðreynd, að einmitt á þeim
árum, þegar Framsókn haíði
stjórnarforystuna, var verðbóig-
unni hleypt af stokkunum, varð
einkar ljóst, hversu gjörsamlega
úrræðalaus þessi sjálfhælni
stjórnmálaflokkur var í raun og
veru gagnvart vexti hennar.
En hvað gerðist svo haustið
1949, þegar verðbólgan var kom-
in á umrætt stig, framleiðslan
var komin í þrot og atvinnuleysi
og vandræði blöstu við?
Aiþýðuflokkurinn, sem haft
hafði stjórnarforystu meðan ailt
var að komast á heljarþröm, „dró
sig út úr pólitík“, saddur lífdaga,
hræddur og vonsvikinn eftir
kosningaósigur sinn. Framsókn
vildi heldur ekki taka þátt í
stjórnarmyndun, þrátt fyrir alla
sína dýrtíðarvisku. Það kom þá
í hlut Sjálfstæðisflokksins að
mynda minnihlutastjórn. Sú
stjórn tók þegar til óspilltra mál-
íinna um undirbúning raunhæfra
íáðstafana til þess að tryggja
rekstur atvinnuveganna og sköp-
un jafnvægis í efnahagslífi þjóðar-
ir.nar. Ólafur Thors fjekk færustu
hagfræðinga hjerlenda, til að
kiýfja efnahagsmálin til mergj-
ár og gera tillögur um ný úr-
oflæti
ræði.
Niðurstaðan varð sú, að rík,s-
stjórn Sjálfstæðisflokksins lagði
fram tillögur, sem öll ábyrg öfl
í landinu sameinuðust um að
framkvæma. Ný ríkisstjórn
tvéggja stærstu þingflokkanna
var mynduð. Framsóknarflokkur
mn, sem alltaf hafði þótst alvít-
ut í dýrtíðarmálunum, kom nv í
ríkisstjórn til þess að fran-
kvæma þær tillögur, sem hag-
fiæðingarnir og ríkisstjórn Sjálf-
stæðisflokksins Jögðu fram og hef
ur síðan unnið með Sjálfstæðis-
mönnum að framkvæmd þeirra.
Árangurinn hefur orðið sá,
að atvinnutækin hafa gengið,
hruni hefur verið afstýrt og
hagur þjóðarinnar farið batn-
| andi þrátt fyrir aflabrest og
verðfall afurða, sem mjög hef-
ur dregið úr árangri gengis-
breytingarinnar.
Ef Framsókn væri minnugri
þessarar sögu en raun ber
vitni, hefði Tíminn vit á að
spara sjer allt oflæti í umræð-
um um dýrtíðarmálin.
Nýjar vonir.
AFLAHROTA síldveiðiflotans
fyrir Norðurlandi undanfarna
daga, hefir vakið nýjar vonir um
að þessi vertíð muni ekki bregð-
ast eins og síldarvertíðin hefur
gert 6 undanfarin sumur. Um það
verður að sjálfsögðu ekkert full-
yrt. En hið háa afurðaverð skap-
ar mjög mikla möguleika til við-
reisnar efnahag vjelbátaflotans
og sjómanna ef sæmileg veiði
verður. Sjest það greinilegast á
því að þau skip, sem nú hafa
fengið hæstan afla, hafa þegar
fengið yfir 10 þúsund kr. há-
setahlut. Sjómönnum vjelbáta-
flotans veitti sannarlega ekki af
góðri síldarvertíð í sumar. Sex
undanfarin haust hafa þeir kom-
ið heim hlutarlausir og hafa oft
i ekki einu sinni fengið greidda
lágmarkskauptryggingu sína fyrr
^ en seint og síðarmeir. Vjelbáta-
útgerðin hefur verið sliguð af
skuldum við lánastofnanir og
þáu verslunar- og iðnaðarfyrir-
tæki, sem hún hefur skipt við.
Niðurstaðan hefur svo orðið
skuldaskil þau, sem staðið hafa
yfir undanfarið og nú er að
verða lokið.
Það er bókstaflega lífsnauðsyn
fyrir bátaútveginn að fá nú
sæmilegt síldarár. Ef sama hall-
ærið hjeldi áfram og verið hef-
ur undaníarin sumur, má búast
, við að lítið gagn verði að skulda-
'skilunum. Nýjar skuldir hlytu þá
að leggjast á þennan áhættusama
atvinnuveg, sem þó er líftaug
þjóðarinnar.
En það eru fleiri en bátaútveg-
urinn, sem eiga mikið undir á-
rangri síldveiðanna. Mikill hluti
síldariðnaðarins hefur orðið fyr-
ir stórfelldu áfalli vegna afla-
brestsins undanfarin ár. Nýjar
og glæsilegar verksmiðjur hafa
staðið ónotaðar ár eftir ár og
ekki fengið síldarbröndu til
vinslu. Bankarnir hafa bundið
milljónatugi í þessum fyrirtækj-
um. Afleiðingarnar hafa orðið
rnikill og tilfinnanlegur lánsfjár-
skortur. Þannig mætti halda á-
fram að rekja hinar örlagariku
sfleiðingar síldarleysisins undan-
farin ár. Það er þess vegna von
allra íslendinga að þessi vertíð
verði hagstæð. Þar með myndu
margir nýir möguleikar tií at-
vinnuöryggis og bættrar afkomu
skapast þjóðinni.
Opinberaði trúlofun á briðfudag
— hjónavígslan 7 dögum siðar
ALDREI HRÆDDARI
MEÐAL farþega með „GúItfaSuV'..
frá London á þriðjudagskvöldið
var einn okkar fræknustu íþrótta
manna, Örn Clausen. Hann skildi
við fjelaga sína í London, og oru
hinir fimm væntanlegir með
Gullfossi í dag.
Örn og fjelagar hans eru víða
búnir að fara síðan þeir hjeldu
utan 25. júní s.L og hafa beir
vakið á sjer athygli á jafnmörg-
um stöðum. Ýmislegt annað hef-
ur komið fyrir í þéssari ferð m.
a. það að á þeirri viku sem Örn
dvaldi í London gerði hann
hvorttveggja að írúlofast og
giftast og geri aðrir betur,. á
styttri tíma. —. En Örn er ofjarl
okkar hinna í því sem svo mörgu
öðru.
En það var ekki annað að sjá
en honum liði ágætlega cftir
Lundúnaveruna er hann steig út
úr vjelinni á flugvellinum, og
hljóp til móður sinnar, sem kom-
in var til að fagna sínum vaska
syni. Síðan gaf hann sjer tóm til
að heilsa öðrum, því marga
þekkir hann, og allir þekkja Örn.
Jeg næ honum afsíðis og spyr
frjetta:
— Hvað segir þú mjer um
landskeppnina, er þú Iítur til
baka eftir marga sigra? Bjóstu
við þessum úrslitum?
— Eftir að við vorum komnir
út og jeg heyrði um árangur
hinna leyfði jeg mjer að vonast
eftir sigri. En viss í þeirri trú „ANNA and the twins of Iceland", hjet þessi mynd í ensku blaði.
minni varð jeg ekki fyrr en eftir Þarna eru hin nýtrúlofuðu og nýgiftu Anna Thoroddsen og Örn
111 kePPninnar. _ _ C'lausen (til hægri) ásamt tvíburabróður brúðgumans, Hauk. —
blaði á sunnudaginn birtist frjett;
um trúlofun þína og önnu Thor-.
oddsen,' raeð fimm dálka íyrir-
sögn á fremstu síðu.
Örn brosti. — Já, það skeði
daginn sém við komum til Lon-
don.
— .... og það stóð ekki á al-
vörunni?
EVh n hls, 8.
svo að fyrir siðari beygjuna gaf
jeg lausan tauminn — og það
nægði í þetta &ínn, að minnsta
kosti.
ÚR DAGLEGA LÍFINU

í 400 m. grindaiilaupinu.
— Ef til vill hef jeg aldrei
verið hræddari en fyrír það
hlaup. Ekki við keppendur mína,
heldur við hlaupið sjálft, því
hlaupinu er alltaf lýst sém
„sjálfsmorði“. Það er nú kannske
of sterkt að orði kveðið, en erfitt
er það.
Jeg fór því hægt af stað, en
komst fljótt að raun um að það
mundi ekki nægja til árangurs,
Myndin er tekin í London.
ilinn, lenti á móti þeim er skip-
uðu 3 fyrstu sætin og var sleg-
inn út. — Hörðúr var eitthvað
slappur og tókst ekki vel upp.
Guðmundur keppti ekki vegna
imeiðsla á íæti.
HRAÐINN EYKST
— En svo við vöðum úr einu
í annað, Örn. Jeg sá að í dönsku
Viðtal viS Örn Clausen
kai.t vatn milu. ..
OG ERFIÐIÐ BYRJAR
En þreytan sagði til sín í lang-
stökkinu til að byrja með En allt
íór þó vel um síðir og mjer leið
dásamlega að fyrri deginum
loknum. En synd væri þó að
segja að líðanin hafi ekki verið ■
ennþá betri að lokinni lands- 1
keppninni, er íslenski fáninn var 1
dreginn að hún og þjóðsöngur-
inn leikinn. Hverjum okkar
skyldi ekki hafa runnið kalt vatn
milli skinns og hörunds þá? I-
— En þið ljetuð ekki þar við
sitja?
— Nei. Þá byrjaði erfiðið.
Járnbrautarferðir og keppnir
til skiptis. Svíþjóðarferðalagið
var of erfitt, en nauðsynlegt
vegna ferðakostnaðarins frá
Oslo og heim og síðan aftur til
London.
En þar leið okkur vel og Björn
Björnsson tók höfðing'ega á móti
okkur að vanda og sá um að |
okkur liði vel þann tíma sem við
stóðum þar við.
ÁNÆGDUR
— En þarna var hápunktur
ferðarinnar eftir Oslosigurinn og
hverníg gekk?
— Torfi og Huseby unnu sín-
ar greinar eins og vonast hafði
verið eftir. Jeg er líka ánægður
með grindahlaupið, sem var 120
yards en 18 cm. vantar upp á
110 m., sem er vegalengdin sem
hlaupin er hjer. Riðlarnir unnust
af Parker (15.0 sek.) Hildred
(14.9 sek.) en hann var 3 á EM
i Brússel og fyrv breskur meist-
ari; 3. riðilinn vann jeg á 14,9 sek.
Úrslitahlaupið vánn Parker á
lt.8. Hildred fjekk 14.9 og jeg
15.0.
Haukur komst í semi-final, í
100 yards hlaupi, en var mjög.
óheppinn með niðurröðun í rið-
Iðnaður
aðalatvinnugreinin
AMAN er að vera íslendingur
og virða fyrir sjer, hve mörg
og vaskleg skref hafa verið tekin j
í innlendum verksmiðjuiðnaði á
tveggja alda ævi hans.
Skúli Magnússon, faðir Reykja
víkur, var upphafsmaður har.s.
Og þótt „innrjettingar“ Skúla
yrðu erlendum fjárplógsmönnum
að bráð, þá er iðnaðurinn nú sá
atvinnuvegur, sem flestir bæjar-
búar lifa á eða um 40%. Árið
1940 lifðu 21,7 landsmanna á iðn-
aði, en um 30 af hundraði nú.
hjelt helst, að henni væri hent,
þegar fjeð hefði verið losað við
hana.
Þáttnr skólans
IHAUST sest þessi stúlka í
gagnfræðaskóla, þar sem
henni eru þulin mikil fræði og
r.auðsynleg, og hún er í fallegri
peysu úr ullinni af gemlingnum,
sem hún sá rúinn heiðan dag í
vor, en hana órar ekki fyrir því.
í frímínútunum ræðir hún einka-
mál eftirlætisleikarans síns við
stallsystur, sínar.
Merkar framfarir
ARGUR ullarlagðurinn hefur
verið fluttur óunninn úr
landi síðan á dögum Skú'a,
en fyrir honum vakti aðal-
lega, að landbúnaðarafurð-
irnar nýttust betur og yrðu seld-
ar fullunnar innan lands og utan.
Nú er loks svo komið, að litil
sem engin ull er flutt óunnin út.
Húðir og skinn eru að verulegu
leyti verkuð innan lands.
Vissi fátt um ullina
Bagalcgur
seinagangur
EIM, sem alltaf er á eftir á-:
ætlun, sækist ferðin varlá
betur en hinum, sem er stund-
vís. Þjer liggur á að fá gert við
skóna þína eða fötin þín hreins-
uð og pressuð, þarft að láta laga
úfið þitt eða viðtækið, og sjá,
þú verður að bíða í viku, 10 daga
eða jafnvel mánuðum saman. Að
þessum seinagangi er almenningi
mikill bagi, hann kemur engum
vel, en öllum í koll.
AÐ var minnst á ullina. Smöl-
un til rúnings mun nú víðast
hvar lokið að þessu sinni. Við-
burður hefur það löngum þótt í
sveitinni, sem margur unglingur-
inn hefur talið til.
Fríð og vöxtuleg kaupstaðar-
stúlka á fermingaraldri kom í
íjett hjer sunnan lands á dög-
Unum. Henni fannst merkilegt að
sjá rúið, því, að það hafði ald.ei
borið fyrir augu hennar fyrr. r—
Þótti henni undrum sæta,
að kindurnar skyldu ekki rúnar
á fótum og höfðí. Ekki var henni
ljóst, til hvers ullin væri notuð,
Þarf lagfæringar við
AÐ hlýtur að vera hægurinn
hjá fyrir þá, sem bjóðast til að
leysa af hendi viðgerðir og annað
smávegis fyrir almenning, að
gera það á skemmri tíma. Ef
þessir aðilar gera hreint fyrir
sínum dyrum í eitt skipti fyrir
c 11, tekur þá ekki lengri stund að
gera viðvikið á morgun heldur
en eftir óratíma.
Vitaskuld eru ekki nærri allir
scldir undir sök þessa seinagangs
en einmitt það ætti að vera hin-
um örvun til að skila verkinu i
tíma. .