Morgunblaðið - 25.07.1951, Blaðsíða 7

MiSvikudagur 25. júlí 1951.
»»/»«#./' f\ H l t H I H
: :
eisíir stefar ei
Börnin verða læs é rússnesku 10 ára gömul
SXJÓRN Lestrarljeiags kvenna: — Talið frá vinstri: Frú Sigríður J. Magnússcn. varaformaður,
frú Lauíey Vilhjálmsdótíir formaður, frú Soffía Haraldsdóttir ritari og frú Arnfríður Jónsdóttir
nieðstjórnam<i. Gjaldkera fjelagsins, frú Þóriiildi Líndal, vantar á myndina. (Ljásm. Mbl. ÓI. K. M.)
Á FÖSTUDAGINN var þ. 20. júli,
hjfilt Lestrarfjelag kvenn.a hátiðlegt
40 ára afmæli &itt með samsæti að
l'ingvöllurn.
1 40 ár hefir fjelag jielta lífað sínu
1 yrrláta lífi hjer i iu<% og rækt það
hlutverk sitt, sem fjelaginu var í upp
hafi ætlað, að „vekja og efia Iöngun
fielagskvennanna til að lesa góðar
ba'kur, rekja og ræða efní þeirra til
aukins skilnings og framkvæmda".
kvenna
egl fesrtags afmæii sitt
Frú Laufeyju Vilhjálmsdóliur
þakkað frábært formannsslarf.
I RÓ LAUFEY HVILT EFTIR
ÁRA STARF
10
Með einstakri kostgatfni og fórn-
fýsi hefir frú Laufey Vilhjálmsdótt-
ir verið formaður Lestrarfjelagsins
frá byrjun. Enda var heran sýnt verð
ugt þakklæti á þessum hátiðisdegi
fjelagsins. Mátti segja, aS fjelagskon
urnar kepptust ani að votta henni
] akklæti sitt fyrir vel tsmniit störf
undanfarna 4 úratagiL
Um 80 konnr seitdn hcfnni ávarp á
afir.ælisdaginxi, þar sem þær m. a.
skýrðu frá að þær iiefðu ákveðið að
láta gera af henni málverk. — Frú
Steinunn Hj. Iljarnasori Sagði fram
0000.00 kr., sem nota skyldi í sjer-
slakt herbergi i væntanlega Hallveig-
arstaði, þar sem bokasafniS yrði til
húsa i framtíðinni. Og hókaforlagið
Leiftur gaf Iestrarfjelagínia eitt ein-
tak af flestum forlagslbiÆsm sínum
j afmælisgjöf.
L PPHAF FJELAGSSXS
Frjettamaður frá MLI. hefir hltt
frú Laufeyju að ntáli og ffengið hja
henni nokkur atriði nr 40 ára sögu
f jelagsins. Frú Laufey komst m. a.
að orði á þessa leið:
— Þú spyrð, hver hafi verið upp-
1ök að fjelagsstofimniimi. Eíns og þú
manst var sjerstaknr vorhngur i fólk
jnu í sambandi við aldarafmælí For-
setans fyrir 40 ártmt. Jeg held, að
óhætt sje að segja. að samtðk stofn-
tndanna eigi að 'etnfi!Ver;u íeytj rót
sína að rekja til hans.
Það varð okknr lika npp’órvun, að
Kvenrjettindafjelagið hafói eignast
nokkurn visi að bókasafni. Gaf frú
Jiriet Bjarnhjeðinsdóttír okkur kost
á að kaupa þessar bœknr, fyrir hag-
] væmt vevð og nteð hagstæðum
Ijcrgunarskilmálum. Fjárráði okkar
voru ekki mikil. eins og best má sjá
á því, að árstiilagið í fjelagið var 3
lr. og var það sjerstaklega tekið
fram að fielsgskonnr matUu greiða
],etta tillag í tvonnu lagi.
TRÁ STARFSFMINNI
— Hvaða bækur lögðuð þið mesta
áharslu á að kautta fyrstu áriu?
r?-, Urvalsskrildsiigvir ú Norður-
landnmálunum og liaekur, er fjölluðu
um vms málefni heimilarma. -—~ Að
siálfsögðu keyptum við lika isleiisk
í ’ráldrit og þækur, er snertu málefni
kvenna.
— Hvar fenguð þíð húsnæði?
— í kj.allaramim í KFUM-húsinu
höfðum við litið hcrhergl.
— F.n síðan?
— 1 öll þessi 40 ár má seeia. að
1 ikasafnið hafi verið á hrakhólum.
Vrði altof löng saga að rekja hana
í I’ a. 1 mörg ár hBfun víð orðið að
selja árlega nokkuð af bokunum til
■þess að safnið yrðí ekki «f fyrirferða
inikið.
-— En það er nú?
5 þúsund bindi. Eins og jeg gat um
júðan, var upprunalega gert ráð fyr-
ir að fjelagskonur kæmu saman til
oð ræða um efni bóka sinna. Upp af
þeim fundum spratt svo „Mánaðar-
rit“ okkar er var skrifað i hefti, og
lesið upp á fundunum.
MÁNAÐARIT í 20 ÁR
Manaðarritið var ritað i samfleytt
20 ár.
Þar kom fram eitt og annað, sem
síðar kom út á prenti og er víst, áð
margir höfundanna fengu i þessu
skrifaða mánaðarriti og í undirtekt-
um lestrarfjelagsfundanna þá uppörv
un, sem þeim dugði, til að gefa út
verk sin í bundnu og óbundnu máli.
Frú Theodóra Thoroddsen hefir t.d.
frá öndverðu verið í fjelaginu okk-
ar og hún hefir hvað eftir annað
sagt: — Jeg var biiin að lofa að
skrifa í ritið og þessvegna gerði jeg
það. Fn hún og Herdis cg Ólina
Andrjesdætur hafa verið hriðursfje-
lagar hjú okkur.
STJORN FJELAGSINS
-— En í stjórn?
— 1 fyrstu stjórninni voru þær ú-
samt mjer, frk. Ingibjörg H. Bjama-
son, forstöðukona Kvennaskólans, frú
Sigríður Hjaltadóttir Jensson, frk.
Sigurbjörg Þorláksdóttir og frú The-
ódóra. — 1 núverandi stjórn auk min
frú Sigríður J. M.agnússon. varafor-
maður, frú Soffía Haraldsdóttir, rit-
ari, frú Þórhildur Líndal gjaldkeri
og frú Arnheiður Jónsdiittir með-
stjórnandi, en í fjelaginu eru nú alls
300 konur.
AFMÆLISFAGNAÐURINN
I afmælisfagnaðinum á Þingvöll-
um setti frú Valgerður Björnsdóttir
sainkomun.a, en frú Dóra Þórhalls-
dóttir flutti ræðu fyrir minni fje-
lagsins. Ungfrii Arndis Bjömsdóttir
las upp kvæði en frú Guðmunda
Eliasdóttir söng einsöng. Frú Sigrið-
ur Magnússon flutti ræðu, fyrir
minni gesta og frú Guðrún Indriðn-
dóttir fyrir minni formanns fjelags-
ins. Kvaði flutti skáldkonaii Mar
priet .Tónssdóttir og að lokum talaði
frú I aufey Vilhjálmsdóttir fvrir
minni bólavarða og annarra starfs-
manna fjelagsins.
ÚR SÖGU F.IEUAGSINS
I ra>ðu þ ’iiTÍ. er frú Dora Þór-
halisdóttir fhitti við þetta trokifæri,
rakti hún sögu fjelagsins í stórum
dráttum. Gat þess, m. a., nð I.estrar
fielngið stuðloði n sinum tima að
stofnun Heimilisiðnaðarfjelags Is-
lorttls með þvi, að frk. Ingibjörg H.
Bjarnason flutti erindi á fjelags
fundi um þetta mál, og siðan var
skipuð nefnd í fjehiginu til að hrinda
liessu áléiðis.
Barnalésstofu hjelt fjelagið uppi i
25 ár, en varð fyrir þvi óláni, að
vera synjað um styrk til hennar, þeg-
ar mest á reið. Svo svi starfsemi lagð-
isl niður.
Þá hefir fjelagið frá öndverðu
stutt húsbyggingu fyrir fjelagsstarf-
semi kvenna hjer í Reykjavik, enda j
hefir ]>að alltaf verið von fjelagsins
að fá þar varanlegt husnæði fyrir I
bókasafnið.
Um skeið var starfandi innan fje- I
lagsins svokölluð „orðanefnd“ cg var
formaður hennar lengst af frú Elin j
Briem Jónsson. —- Safnaði nefnd- I
in orðskripum og útlendum j
nöfnum úr heimilismáli og gerði
tillögur um islensk heiti þeirra. Naut f
nefndin í þvi skyni stuðnings orða- |
nefndar verkfræðingafjelogs íslands
og þeirra prófessoranna Guðmundar
Finnbogasonar og Sigurðar Nordals.
AI MÆLISKVEÐJ A
1 Afmælisfagnaðinum á Þingvöll-
um flutti frk. Margrjet Jónsdóttir
svohljóðandi kveðju til frú Laufeyjar
Vilhjálmsdóttur:
Vjer óskum þ jer yndis og gleði
og árnum þjer heilfa í dag,
og verðugt það væri, bú :?engir
einn veglegan afmæiisbrag,
þá fjelag vort fertugt er ovðið,
það færir þjer þakklæti sitt.
Oss langar í Ijóði að 'tjetta
þjer lárvið um afreksveik þitt.
Því Laufey, vort Lestrarfjelag.
lúð Iifandi, ritaða orð
úr sagna og ljóðanna landi,
það lagðir þú fram á vort borð,
þinn vakandi, starfandi vilji,
liann veitti því fulltingi sitt,
því lifir vort Lostrarfjeiag,
þú ljeðir því íramtak þitt.
Það óskabarn þitt hefur orðið
og ósk vor cr heitust sú,
um íkomna áratugi,
að ennþá megir þú
og áhrif þín, kjarkur og andi,
h jer ciga hin hæstu ráð,
og leiða vort Lestrarfjelag
,il lúns fyrir ísaláð.
M. J.
HINN 28. maí var gefin út ný
reglugerð í Tjekkó-Slóvakíu um
fyllri fræðslu barna l kenningum
Lenins og Marx. Var reglugeiðin
svo birt í blöóum landsins þrem
vikum seinna, öllum til cftir-
breytni.
VERÐA AÐ ELSKA
RÚSSLANÐ
Reglugerðin mælir svo fyrir, að
allar námsbækur skuli endm skoð-
aðar tíl þess að þær eftirleiðis
verði þrungnar anda þeirra )æri-
feðranna. Öllum börnum 'nnan 15
ára aldurs skal veita „íangtum
eindregnava uppeldi í anda sósíal-
ismans" hjer oftir ’jn hingað til.
Það verður að kenna þeim að elska
hinn frelsandi Rússaher, hinn nýja
tjekkneska her og'Ýeynilögregluna.
Námsbækur, sem hingað til hafa
verið kenndar í skólunum hafa
ekki sýnt nógu ljóslega, hvar „hin
niiklu tímamót cru í sögu Tjekka
og Slóvaka", —- þegar vinnandi
stjettir komu til valda i stað land-
cigendanna. í gömu kennslubókun-
um kom heldur ekki nógu skýrt
fram, hve „kommúnisminn stendur
auðvaldsskipulaginu miklu fram-
ar“.
Sýndu þær 'andlagsfegurð og frart
farir í stað þess, að í þeim á ;.ð
birtast „hinn rjetti svipur auð
valdsskipulagsins, kúgunartil-
hneigð þess og cymd verkamanna •
stjettanna". í framtíðinni á :.j
verja heilu ári til náms í land-
fræði Rússaveldis sjerstaklega.
LYSENKO OF LITILL
SÓMI SÝNDUR
í sögu og bókmenntum „veiðui*
að afhjúpa hina rjettu svipmyml
af stefnu fyrrverandi ríkisstjórn-
ar og hið sanna afturhaidsandiit.
Masaryks, >?yrsta forseta Tjekkó-
Slóvakíu, og Eduars Benes, for-
seta landsins, er lýðveldinu vav
kollvarpað, verður að koma i Jjós.
Var stefna þessara aðila f jandsam
leg þjóðinni og Rússaveldi".
í stað þess verður að leggja
ríka áherslu á þær „framfarir, sem
Rússar hafa valdið í sögu 'ands-
ins og hið dýrlega hlutverk f íokks-
ins, með því að hann hefur varp-
að af þjóðinni oki auðvaldsskipu-
lagsins".
Rússneska cr nú skyldunáms-
grein í tjekkneskum skólum. ■—•
„Kennsla i því máli verður cr.it
aukin, svo að börn sjeu læs á það
um 10 ára aldur“.
Miðstjórnin fyrirskipar, að fram
vegis verði Michurin, Lysenko og
VONDAR JIYNÐIR
Miðstjórn flokksins, sem gaf
j reglugerðina út, fannst mjrndir í
| landafræðibókum vera svo valdar, jöðrum rússneskum vísindantönn-
1 að með þeim vævi lífinu í auðvalds jum ætlað meira rúm í jurta- og
löndunum sungið lof og dýrð. — Idývafræði.
Valinn fil þáftfðku
urlandamófi ásaml
Helgi
sjer rjett til
Á Hafnarfjarðarvegi
MAHUE, sem oft á ieið um Hafn-
arfjarðarveginn i jeppanum r.ín-
um, hefur vakið athygli á því,
sem hann og fleiri sem til þekkja,
telja algera nýjung á sviði gatna-
gerðarmála. Suður á Hafnarfjarð
arvegi, sem cr frægur fyrir hve
hann sje slæmur, getur á tveim
stöðum að líta vcgaspjaid, sem
á stendur „Holóttur vegur“.
Þetta spjald viðurkenna átliv að
sje óvanaleg sjón á vegum og jafn
vel að hjer um nýjung að ræða.
Hinsvegar cru holurnar :í Hafriar-
fjarðarvegi ckki nein nýung!!
Á SÍÐARI árum hefur íslensk
sundíþrótt átt því láni að 'agna
að sjá hvert sundmannsefnið
öðru meira koma fram á sjónar-
sviðið, þrátt fyrir það að aðstæð-
ur til æfinga fyrir íslenska 'und-
menn sjeu ljelegri en víoast ivar
annars staðar.
EINN „HINNA STÓRU ‘
Á s.I. vetri gafst beim, :r : ieð
sundíþrótt fylgdust kostur á að
að sjá eitt .úíkt
ll|: tri'ni komast í
g|| tölu „hinna
Iff stóru.“ Ungur
. | Ægir-ingur,
É Helgi Sigurðsson
g sem nú fyrir
nokkrum dögum
kórónaði óvenju
hraða framfara-
l braut með því að
: bæta tvö íslensk
sundmet á skrið-
sundi og vinna
þátttöku í sund-
meistaramóti Norðurlanda, á at-
hyglisverða braut að baki.
SKJÓTAR T’A.’MFARIR
Helgi byrjaði að æfa sund um
áramótin 1949—50 og það voru
ekki margir þá, sem spáðu hon-
um svo skjótum frama. Ea annað
varð uppi á teningnum. Hélgi
hefur tekið svo hröðurn í'ram-
jförum að einsdæmi er, ■— og
hann er ekki hættur enn. Hann
hefur á síðasta ári bætt tímá
sinn í 1500 m. um rúmlega 5
mínútur og á nú Islandsmetið í
þeirri grein ásamt metum í 300
og 1000 m. skriðsundi og hefur
auk þess verið i sveit Ægis, ,:em
tvívegis hefur slegið mctið i
4x200 .n. boðsundi.
FER \ NORÐURLANDAMÓT
Nú hefur verið ákveðið að
1 Ile’gi verði í 'hópi þéirra „und-
manna íslenskra sem þátt taka í
Noiðurlandamóíinu 12. og 13. ág.
n.k. Þar mun hann taka þátt í
1500 m„ því Helgi getur he!st
ekki synt styttca en 800 m. ís-
lenska sundsveitin á mótinu
verður því skipuð 6 sundmönn-
um og einni sundkonu, en áður
hefur verið skýrt frá hvefjir þeir
eru. — A. St.
Ferðir um næstu
helgi
UM NÆSTU helgi efnir Ferða-
skrifstofan til eftirtalinna ferða:
Laugardaginn 28. júíí hefst
tveggja og hálfs dags Þórsmerk-
urfei'ð. Ekið um Fljótshlíð, yfir
Markarfljótsaura, Markarfljóts-
brú og siðan inn í Húsadal og
tjaldað þar. Daginn eftir dvalist
í Mörkinni og farnar gönguferð-
iv og ýmsir staðir skoðaðir. —*
Þriðja daginn ekið til Reykja-
víkur.
Á laugardaginn hefst einnig
fimm daga ferð til Snæfellsness.
Fyrsta daginn ekið að Búðum,
en síðan farið að Stapa, Hellnum,
Olafsvík, Stykkishólmi og út í
Breiðafjarðareyjar. Á heimleið-
inni verður ekið um Kaldadal.
Þriðja ferðin, sem lágt verður
iipp í á laugardaginn, er níu daga
Norðurlandsferð. Verður fyrst
ekið norður yfir Kjöl og gist við
Hvítárvatn og á Hveravöllum.
Helstu viðkomustaðir á Norður-
landi eru: Blönduós, Hólar í
Hjaltadal, Akureyri, Húsavík,
Ásbyrgi, Dettifoss, Grímsstaðir ú
Fjöllum og Mývatnssveit.
Á sunnudaginn verður farið að
Gullfossi og Geysi og svo hring-
ferð um Borgarfjörð. Ekin verð-
ur Þingvallaleið, síðan um Kalda-
dal að Húsafelli, Reykholti og
víðar. Heim um Hvalfjörð.
Á miðvikudagskvöld fer hóp-
ur fcrðamanna til Svíþjóðar og
Fmnlands riieð Gullfaxa í .hális
mánaðar ferðalag og þann 4.
úgúst fer annar hópur í tólf daga
ferð til Bretlands með Gullfossi.
Nokkrir karlmenn geta ennbá
komist í þá ferð.