Morgunblaðið - 28.07.1951, Blaðsíða 7

Laugardagur 28. júlí 1951.
W tt H fw II l\ H I- a « I tt
Fraa^iíSasanöguleikar Éslenskrar
skógræktar komu mjer ú óvurt
Peíain og Laval á Vichy-árunum.
Petam síðasti marskáiScurinn
ijest í fanpfsi á Yeu-eyju
Enn sfemfur styr um þessa gömlu kempu.
FORMAÐUR norska skógrækt-
arfjelagsins Niels Ringset hefur
nú verið á ferðalagi hjer um
landið hálfsmánaðartíma í fylgd
með fylkisskógameistara Reidar
Bathen, Hákoni Bjarnasyni skóg-
ræktarstjóra og fleirum. Nú í
vikunni fóru þeir um Suðurlands
undirlendið, í Haukadal, austur
í Fljótshlíð og inn í Þórsmörk. í
þeirri ferð var Hermann Jónas-
son ráðherra, Einar G. E. Sæ-
mundsen skógarvörður og Guð
mundur Marteinsson o. fl. Þei
eru nú á förum hjeðan heimleið-
is Ringset og Bathen.
- segir formaður tiorska skógrækt-
erfjefagsins E\liels Ringset
VORDAG EINN fyrir þrjátíu
árum kom Philippe Petain mar-
skálkur af Frakklandí I opínbera
heimsókn til eyjarinnar Yeu, cr
liggvr við vesturströnsl Frakk-
lands, um það bil klukkutíma sigl-
ingu suður af Nantes. Hann var
þá 65 ára, sýndist ekkí eldri en
fimmtugur, knálegur og krafta-
legur. Hann var þá á hátindi
frægðar sinnar. Marskálkarnir
Foch og Joffre, sem höfðu skyggt
á hann voru nú horfnír af sjón-
arsviðinu. öll eyjan klæddist há-
tíðabúningi til að heilsa stór,-
menninu, hetjunni frá Verdun.
DÆMDUR TIL DAUÐA
EN NÁÐAÐUK
Tuttugu og fjórum árum eftir
þessa heimsókn, var Petaín, sem
ekki var lengur kallaður marskálk-
ur í opinberum skjölum, fluttur
fangaður til þessarar sömu cyju.
Þar skyldi hann hafður i haldi,
það sem eftir var æfinnar, und-
arlegt að byrja æfilanga fangels-
isvist 89 ára gamall. Menn sögðu
líka, að þrótturinn myndi bráð-
lega bresta. Menn tniðu því varla,
að hann gæti lengur af sjer staðið
þær raunir, sem yfir dundu. •—
Fvrst var hann dæmdur til dauða
af dómstól, sem hann fyrirleit
svo, að hann neitaði að ávarpa
dómendur og tveimur sólarhring-
tim eftir dauðadóminn, var hann
náðaður og dóminum breytt i æfi-
langt fangelsi og gerði það, sá
maður, sem Petain hafði látið
dæma til dauða í fjarveni sinni
— de Gaulle hershöfðingi.
ENN STENDUR MINNINGIN
MARSKÁLKINN
Menn ímynduðu sjer, að Petain
væri gleymdur og grafinn, ein-
hvern daginn kæmi tílkynning um
að hann hefði andast og það var
nú það. En Petain þraukaði þetta
í sex ár og á meðan hefur margt
hreyst. Atburðir síðustu styrjaldar
blönduðust fyrri athurðum sögunn
ar og eftir verður minníngin um
stórmennið Petain marskálk.
Og fangelsið á Yeu og Petain
gamli, ei-u langt frá því gleymd.
Petain kom jafnvel við sögu í kosn-
ingunum síðustu og vafalaust hef j-
ast brátt umræður og líkast til
deilur um, hvort flytja eigi kistu
hans til Verdun eða .iafnvel íil
París. Menn spá þvt jafnvel, að
cftir 50 ár verði haldnar miklar
minningar hátíðir honum til heið-
lll'S.
TITILL, SEM EKKI VERÐUR
AFTUR VEITTUR
Petain var í flestra augum „síð
asti marskálkurinn". Frægustu
núlifandi hershöfðingja Frakka,
Juin og Tassigpty verða aldrei út-
nefndir marskálkar. Það var Na-
poleon, er kom á þessum titli. Hann
skipaði frægustu hershöfðingjum
sínum að taka upp titilinn mar-
skálkur og skyldu þeir ’bera sex
stjörnur til merkis um þáð, hvað
þeir væru háttsettir. Þegar þriðja
lýðveldið var sett á stófn, 'eftir
fall Napoleons III., var ákveðið að
aldrei framar skyldí útnefná mar-
skálka. Þessi heitstrenging ctóð
aðeins í 45 ár, því að 1915 var
Joffre hækkaður i tigu og kallaðuv
marskálkur og á næstu árum
fylgdu sex aðrir hei'shöfðingjar á
cftir, þ. á. ;n. Petain.
Þegar fyrri heimsstyrjöldin
braust út 1914, var Petain höf-
uðsmaður ;í fótg'önguliðssveit. —
Hann var þá orðinn 58 ára og
ef styrjöldin hefði ekki skollið
á, hefði hann á næsta ári hætt
herþjónustu sinni. En fjórum ár-
um seinna var hann orðinn mar-
skálkur.
Hvað gerði hann eiginlega sjer
til fiægðar? spyrja margir utan
Frakklands. Og því er fljótsvarað.
Hann stjórnaði hmni frækilegu
vörn við Verdun, þar sem Þjóð-
verjar voru stöðvaðir, og hraktir
íil ’baka.
LANDRÁÐIN 1940
En það, sem veldur falli hans,
var að 1940 setti hann á fót hina
svokölluðu Vichy-stjórn, sem
samdi vopnahlje við Þjóðverja,
meðan de Gaulle og frjálsir
Frakkar hjeldu baráttunni áfram
utan heima lands síns. En þótt
Petain hafi verið dæmdur sekur
landráðamaður, þá er þó fjöldi
manns í Frakklandi, sem lítuv
öðru vísi á málin, teluv að Petain
sje fómárdýr pólitískra ofsókna.
Einkum er margt kvenna, sem tel-
ur að það, sem Petain gerði 1940
hafi verið hið eina rjetta. Annars
hefðu Þjóðverjar hemumið allt
Frakkland og leikið þjóðina enn
ver, en raun var á.
SUMIR TELJA HANN
PÓLITÍSKT FÓRNARDÝR
Skömmu áður en Petain Ijest,
var farið að setja fram kröfu
um að mál hans yrði tekið upp á
ný og rannsakað betur. Lögfræð-
ingar hans lýstu því yfir, að líf-
látsdómurinn yfir Petain, væri
sama hneyklismálið og Dreyfus-
rjettarhöldin. Þar hefði maður
verið dæmdur saklaus, aðeins
vegna þess, að stjórnmálin höfðu
snúist þannig í þann svip. Lög-
fræðingarnir hafa beðið um rjett-
látan dóm, en enga náðun. Samt
hafa þeir bent á, að það væri
svívirðilegt að halda svo háöldr-
uðum manni í fangelsi. Náði vand-
lætið hámarki sínu á 95 ára afmæli
Petains, þegar komið var með
afmælistertu að sjúkrabeði hans. A
tertunni logaði eitt lítið kertaljós
og átti hann að slökkva það. —
Hann reyndi það, en var svo mátt-
farinn, að ljósið sloknaði ekki,
en svo missti hann meðvitund af
áreynslunni.
i HVAR VERÐUR HINSTI
í HVÍLUSTAÐURINN
j Dóminum verður ckki breytt, nú
* eftir að hann er látinn, rn ná
' vaknar ný spurning, hvort Petain
eigi að fá hinstu hvíld á moik-
| isstað, þar .;em aðdáendui hans
geta tignað hann. Hann var jaið-
settur á Yeu-eyju að viðstöddum
þúsundum manna. En NapcJe->,i
var einnig í fyrstu grafinn á St.
Helenu, og síðar var kista hans
j flutt til ParíSi Síðasta ósk Petan.s
Frh. á bls. 8.
NYTT VIÐIIORF
Um hingaðkomu sina hefui
Ringset skýrt Morgunblaðinu svo
frá:
— Áður en jeg kom hingað
gerði jeg mjer ekki mikla grein
fyrir því, að um verulega skóg-
rækt gæti verið að ræða hjer.
í landafræði þeirri sem kennd
befur verið í norskum barna-
skólum, er þannig komist að
orði, að hjer á Islandi geti ekki
vaxið skógur.
Er jeg kom hingað til Reykja-
víkur í fyrsta sinn, fyrir hálf-
um mánuði, leist mjer svo á trjá-
gróðurinn hjer, að barnafræðsla
Niels Ringset.
þjóðanna sem kunnugt er þó
sameiginleg.
Segja má, að síðan hafi íslend-
ingar átt að mæta ýmsu mis-
jöfnu frá hendi Norðmanna, enda
þótt að ýmsu leyti hafi kynni
þjóðanna verið góð. En jeg tel
að þegar litið er til horfinna
alda. þá hafi báðar þjóðir yfir -
leitt haft gagn af þeim samskipt -
um, sem fóru fram þeirra i milli.
NOREGSKONUNGASÖGUR
LÍFÆÐ NORSKRAR
MENNINGAR
Hinn mikli sonur íslands
Snorri Sturluson gaf okkur Nor -
egskonungasögur. Þær frásagnir
hefðu verið glataðar, ef hans
hefði ekki notið við.
Jeg get skilið, að íslendingar
hugsi enn í dag til þess með
sársauka, að konungur Norð-
Bændur manna, Hákon Hákonarsc-n,
að dauða
verði samanhangandi. ___________
mín í þessum efnum kynni að hverrar sveitar fyrir sig hafa „ v.®r, va. ur_
samvinnu um þessar framkvæmd Þfssa mikilmenniS; En um svo
ir, svo þær verði leystar af hendi
á þann hátt, að hverjum ein-
stökum og sveitarfjelaginn- sem
heild komi skóggræðslan aS sem
líidstum notum.
Enda þótt ríkisstyrkurinn nemi
hafa við rök að styðjast. En þeg
ar ieg kynntist þessu málefni
betur, komst jeg að raun um,
að leiðrjettingar er þörf í þessu
e£»i.. .
' Þegar reynslan hefur sýnl afð
t. d. lerkitrje geta vaxið austur
löngu liðna atburði getur maður
talað með stillingu, og minnst'
þess um leið, að á Sturlungaölcl
voru það margir íslenskir höfð-
ingjar, sem ljetu lífið fyrir við-
tuj:ðanna rás yngri en 62 ára
að Hallormstað í 6—7 m. hæð á helmingnum af kostnaði hafa ems °8 Snorri Sturluson.
13 árum, þá bendir það óneitan-
lega til að vaxtarskilyrði r.jeu
eins góð hjer eins og við Norð-
menn erum ánægðir með í okkar
landi, enda eru lerkitrjen að
Haliormstað svo beinvaxin, að
heima á Sunnmæri þar sem jeg
er kunnugastur teljum við slík-
an lerkiskóg ágætan til timbur-
íramleiðslu.
Og þegar jeg hafði kynnst skil
yrðunum hjer sunnanlands, þá
varð mjer ljóst að skógrækt yf-
irleitt á mikla framtíð fyrir sjer
hjer.
Annars læt jeg fjelaga minn,
Reidar Bathen skýra nánar frá
þessu máli.
SKÓGRÆKTIN í NOREGI
Jeg vil aðeins geta þess að
mörg sveitarfjelög lagt fram Látum okkur minnast bæð.i
stórfje til eflingar skógræktinni Þfss sem íllt var og gott á þeim
hjá sjer. Leggja sveitarfjelögin lðngu liðnu tímum. En sjáum um
fram allt að 25% kostnaðar, svo æska beggja þjóða njóti áhrif-
jarðareigandinn þarf ekki að anna a- Því, sem er sterkast,
leggja fram nema 25% af öllum breinast og göfugast frá sögu-
kostnaði annaðhvort i vinnu- tímunum, svo það geti styrkt
framlagi eða fje.
hRAMTÍÐAR-
MÖGULEIKARNIR
æsku Iandanna til dáða í nútíð
og framtíð.
KYNNI MILLI ÞJÓÐANNA
Æskunni er það nauðsynlegt
Síðan vjek Ringset máli sínu
ð kynnum sínum af íslenskum víkka sjóndeildarhring sinn
landbúnaði og komst m. a. að
orði á þessa leið:
og læra af kynnum við aðrar
þjóðir, m. a. þess vegna tel jeg
skógræktin í strandahjeruðum J miklir. Er ókunnugir koma hing-
Noregs hefur allt fram á síðustu að til lands, segir Ringset, hljóta
ár átt erfitt uppdráttar. Allt þeir að furða sig á því, hve rækt-
— Jeg bjóst við þvi áður en Það æskilegt og nauðsynlegt að
jeg kom hingað, að meira væri Norðmenn taki upp menningar-
um landbúnað hjer en skógrækt. , leS samskipti við Islendinga.
En jeg gat ekki gert mjer grein ! Báðir þjóðirnar hafa lifað ó-
fyrir því, að ósjeðu, hvað mögu- frjálsar á síðari öldum. Nú eru
leikar landbúnaðarins eru hjer i baðar þjóðirnar alfrjálsar og við
þangað til fyrir 50—60 árum,
trúðu menn almennt ekki á það,
höfum því tækifæri til að leggja
fyllstu rækt við eigin menningu
okkar.
Þess vegna á hin frjálsa æska
beggja þjóða að fá tækifæri til
un er lítil í sveitum íslands.
Enda þótt ekki sje hægt að fá
að skógur gæti vaxið að nokkru eins mikla uþpskeru á flatar- að kynnast og efla samúð sína
ráði í þeim hjeruðum landsins, einingu, og í bestu sveitarhjeruð- 111 gagnkvæms þroska.
sem skóglaus voru orðin. um Noregs, þá kemur það ekki að
Það var ekki fyrr en Aksel sök, vegna þess hve víðáttan er SAMSTARF UM SKÓGRÆKT
Heiberg kom fótunum undir hjer miklu meiri. jeg tel að skógræktin sje til-
.. , í valið svið til að byggja á sam-
IVÖ FYRIRMYNÐAR BÚ . vinnu milli frændþjóðanna. —
Jeg hef fengið tækifæri tíl
að hægt er að rækta skóg, um þess að skoða búreksturinn á
allan vestanverðan Noreg. Hann tveim jörðum hjer í nágrenni [ þáðum löndum, til að styrkja
efnalega framtíð og sjálfstæði
Skógræktarfjelag Noregs,
skriður komst á þetta mál.
Nú eru allir sannfærðir
að
Skógræktin er frámtíðarmál
beggja. Að henni verður unnib
um á Austurlandi Noregs.
SKÓGRÆKTARFJELÖGIN
þjóðanna, samhliða því sem skóg
arnir prýða löndin og bæta lofts-
getur orðið þar stærri og þroska- Reykjavíkur og hef gengið úr
meiri en skógurinn er í góðsveit- skugga um, að reksturinn er til
fyrirmyndar og fyllilega sam
bærilegur við vel rekin bú í Nor- lagjg Slík stórvirki efla menn-
egi. En ef við Norðmenn hefðum lng þjóðanna
Nú eru skógræktarfjelög starf ! svo mikið landrými eins og hjer, | En vegna þess kve íslendingar
andi í öllum fylkjum landsins.1 þá myndum við telja það mikið J hafa yarðveitt tungu sína vel og
Skógræktarfjelög fylkjanna hafá hagræði í öllum búrékstrinum.
I náið samstarf við fylkisskógar- j
] meistarana og skrifstofur þeirra. SAMVINNA OG KYNNI
' En öll fjelögin hafa samband við NORÐMANNA OG
Skógræktarfjelag Noregs er hef- ÍSLENDINGA
ur aðalaðsetur sitt í Oslo. j Um kynni og samvinnu Norð-
Síðan verulegur skriður komst manna og íslendinga sagði Ring-
á skógræktarmálið, er fyrirkomu set m. a.:
lagið þannig, að ríkið greiðir — Með tilliti til þess hve þjóð-
helming alls kostnaðar, við að ir okkar eru skyldar og náttúru-
rækta friðskóga bæði að því er skilyrði landanna að mörgu leyti
snertir kaup á plöntum, gróður- svipuð, er eðlilegt að menn hyggi
setningu og girðingar. En auk á meiri kynni en verið hafa,
þess rekur Skógræktarfjelag milli æskulýðs beggja þjóða.
Noregs í sambandi við fylkis- Eðlilegar óskir hafa komið
fjelögin skipulegt fræðslustarf fram um það, að æskulýður Nor
egs kynntist lífsskilyrðunum hjer
á landi, og íslenskir æskumenn
fcngú samskonar kynni af ■NóÞ
egi, með tilliti til þess að iherin-
um skógrækt.
I ÖST ÁÆTLUN
.Uniiið er að því að hver ein-
stakui bóndi hafi ákveðna ásetli ing beggja þjóða-er :af’söfnu rét
un um skógræktarstörf sín. runnin. _ Á þjóðveldistímunum
næstu ár. En gróðursetningar- meðan ísland var frjálst höfðu
starfinu er þannig fyrir komið, íslendingar mikil samskipti við
að skógsvæði samliggjandi jarða Norðmenn, enda var menning
lifa þess vegna í lífrænna sam-
bandi við fortíðina en við, þá
hefur norsk æska mikið hjer að
læra.
Áformað er að taka upp aftur
kynnisferðir milli norskrar og
islenskrar æsku eins og byrjað
var á vorið 1949 og vinna um
leið að skógrækt í báðum lönd-
um. En slíkar kynnisferðir er.u
tilvaldar til þess að auka vin-
áttu milli frændþjóðanna.
Það er von mín og ósk að jeg
megi fá tækifæri til að vinna að
þessum kynningarmálum á næstu
árum. Jeg veit að heima fyrir í
Noregi, eru margar framrjgttar
hehöiir/til; að styðj.a’þáð iriál. Og
þá dájga’Wm 'jeg K'ef dvaliðÝi'jéi^
héf fesg kýnnst áð sami' hlyftugur
likir'hjer til norsku þj.óðáTÍlnhar
-eins og ríkir hvarvétná til 'ͧ-
lands og íslendinga í 'nÓrsktml
byggðum, segir Ringset.
Lruisi
iiiiöi
ú D c.
o tn
R < ;■