Morgunblaðið - 26.08.1951, Blaðsíða 7

r~
Sunnudagur 25. ágást 1951
UORGUJSBLAÐIb
REYKJAVÍKURBRJEF
r Síldin ,
UM síðustu helgi va» síldveíðin j
orðin 361 þús. mál i braesðslu, en
saltaðar höíðu verið 78.400 tunn- ■
íir. Af bræðslusíídaraflanum
voru 39 þús. mál komin í verk-
smiðjur hjer sunnanlaods. Næst
síðastliðna viku höiðu komið
21.900 mál í land lyrír norðan
ítil bræðslu og fáeítt þúsund
tturina í salt.
Ekki er vitað nú» hwe: aflí hef-
ttir verið mikill í síðasf'uðinni
viku. Talið var líklegt að fimmtu
dagurinn í þessari viku hafi orð-
ið mesti afladagur vertiðarinnar.
t-á hafi veiðst meira þennan eina
eiag, en alla vikuna á undan.
40—80 sjómílur austur af
Langanesi fengu 30—40 skip
veiöi þennan dag. SiMarleítar-
flugvjelin var vör við þersa síld,
(n hún var nær lanái en hún
Ihafði verið undanfarna daga,
enda mun norska rannsóknar-
skipið G.O. Sars hafa tilkynnt
norskum veiðiskipum að síld
væri að nálgast landið á þessum
Slóðurn. Síldin, sem þarna veidd-
ist mun hafa verið af svipaðri
sfærð og sú síld, sem veiðst hef-
mr fyrir norðurlandi undanfarn-
vikur.
Bræðslusíldaraflinn. mun nú
vera urn það bil hinn sami og
yneðalaflinn hefur verið i
bræðslu undanfarin 6 afíaleysis-
ár. Svo það, sem kann að aflast
fcjer á eftir, verður þá umfram
meðaltal þessara 6 Ijelegu veíði-
ári.
Vegna þess hve veiðin var Ije-
Jeg' vikuna 12.—19. águst, voru
ailmörg skip hætt herpinótaveiði
fyrir Norðurlandi og farin að búa
sig á reknetaveiðar fyrir sunnan.
Ekki er vitað hversu mörg þau
hafa verið, sem hafa uppgefist á
Norðurlandasveiðum. Á tímabili
Var giskað á að um helmingur
síldveiðiflotans væri hætfur fyr-
sr norðan. En aUmörg skip komu
fram á veiðisvæðinu austur af
Langanesi þegar síld för að veið-
ast þar, sem talið var að hefðu
fcorfið frá Norðurlandsmiðum.
1 '
Faxasíldin
KJER syðra er rekneíaveíðin í
góðum gangi, á öllu svæðinu frá
Vestmannaeyjum til Breiðafjarð
sr, en breytist frá degi til dags
ems og gengur. Suma dagana á-
gæt veiði en aftur allmiklu minni
aðra daga.
Söltun er byrjuð i símnlensk-
SJm verðstöðvum. Tíl.tölulega lít-
ið af Faxasíld hefur selst ennþá
og yfirleitt er sala á henní. vafa-
söm, nema norðansild veiðist
ekki til að fullnægja fyrvrfram
gerðum samningum og eru ekki
Ihorfur á því. Það er einkum til
Finnlands og PóIIands, sem Faxa
ííld hefur selst, en sænskir kaup
cndvír eru sagðir tregir tií samn-
Sngá, fyrr en útsjeð er um hve
triikið þeir geti fengið af norðan-
síid bæði af íslenskum. skipum,
Eiorskum og sænskum.
til sömu skipstjórarnir með sömu
skipin, sem fá mestan afla.
En eftir því sem aflatregðan
er fleiri ár í röð, og þessi reynsla
af síldveiðunum endurtekur sig
oftar, að einstakir menn geta
fengið sæmilegan og jafnvel góð
an afla, á sama tíma, og á sömu
stóðum, sem aðrir veiða sáralítið,
verður sú spurning áleitnari:
Hvað gerir mismuninn? Kunna
einstakir menn betur en aðrir,
að leita uppi síldartorfurnar?
Hafa þeir gleggra auga fyrir því,
hvar síldin heldur sig? Eru þeir
búnir betri tækjum? Hafa þeir
betra mannval á skipum sínum
en hinir?
Og Svo er þetta. Er það hugs-
anlegt, að afburðagóðir og glögg-
ir sildveiðimenn geti miðlað af
þekkingarforða sínum til hinna,
sem lakar eru staddir?
Útkoman virðist vera þessi,
hvernig svo sem á málið er litið,
að eins og sakir standa, hafi hinn
íslenski síldarútvegur helst til
fáa úrvalsmenn til skipstjórnar
á sildveiðum.
Þegar þetta mál er rannsakað
niður í kjölinn verður niðurstað-
ar: vafalaust sú, að margar or-
sakir liggja til þess, hve einstak-
ir skipstjórar eru aflasælli en
aðrir. En þetta mál hefur svo
mikla þjóðhagslega þýðingu, að
útgerðarmenn í heild ættu að
gefa því gaum, og leita uppi þær
aðferðir, og reglur, sem geta kom
ið síldveiðimönnum að gagni.
Hin venjulega skýring að ein-
stakir menn hafi til að bera ein-
hverja dulskyggnigáfu, til að
frnna síldina, og veiða hana,
fremur en aðrir er ekki fullnægj
andi.
í Kyrrahafi
ER JEG átti tal um þetta við
Davíð Olafsson, fiskimálastjóra,
um leið og hann gaf mjer ofan-
ritað yfirlit, yfir síldveiðarnar,
sagðist hann líta svo á, að hjer
væri um að ræða mjög flókið við
fangsefni. Hann hefur rætt við
Eandaiíkjamann, sem er mjög
kunnugur sardínuveiðum við
Kyrrahafsströndina. Ameríku-
msðurinn sagði frá langri
reynslu sinni, að þar væri sama
sagan og hjer. Einstakir skip-
stjórar fengju ár eftir ár meiri
afla en aðrir. En veiðarfæri og
veiðiaðferð þar, svipar mjög til
síldveiðanna hjer.
Þegar útgerðarmenn sardínu-
veiðanna tóku að rannsaka þetta
mál, komust þeir meðal annars
að því, að aflamennirnir væru
meira gefnir fyrir að fara ein-
förum í sjósókn sinni erl hinir,
sem fá lakari veiði. Hávaðanum
af skipstjórunum þar hætti til að
slást í' fylgd með fleiri skipum.
En aflakóngarnir leituðust við að
vera einir á ferð.
En þegar það kemur fyrir á
síldveiðum, að skip verða af
veiði, vegna þess að mótorar
hinna vjelknúnu nótabáta fara
ekki í gang, þegar mest á ríður,
þá eru s!ík mistök augljós. Hægt
er að forðast þau, eins og þeir
skipstjórar gera, að sögn, sem
hafa það að reglu, á meðan þeir
stunda síldveiðar að setja mót-
ora nótabátanna í gang nokkrum
sinnum á sólarhring, til þess að
tryggja sjer, að þeir sjeu gang-
færir á hvaða augnabliki, sem
er, þegar til þarf að taka.
ísland
ferðamannaland
UNDANEARNA ártugi hefur
iðulega verið skrifað í íslensk
blöð um hagræði að þvi fyrir
þjóðina, ef hingað yi'ði beint
ruiklum straum skemmtiferða-
fólks á sumrin.
Útlendingar, sem hingað koma
lofa landið mjög, eins og þar
stendur og fullyrða það hver aí
öðrum, að fjöldi fóiks frá mörg-
um þjóðlöndum, myndi fúslega
koma hingað til sumardvalar, ef
landið yrði auglýst nægilega
kröftuglega.
En þá kemur að því alvarlega
máli,. hve gistihúsin eru hjer
af skornum skammti og gisti-
húsamenningin sumsstaðar langt
frá því að vera fyrir fólk, sem
hingað leitar í luxusflakk“.
Þýskur blaðaeigandi, dr. Mo-
ertsch, hefur nýlega lýst hjer í
blaðinu, hvernig eðlilegast væri,
að skipuleggja móttöku skemmti
íerðafólks hingað til lands. —
Hann kom hingað fyrir áeggjan
Gunnar Bjarnasonar, búfræði-
kennara, til að kynna sjer ís-
lenska hesta, hæfileika þeirra,
þol og sparneytnni.
Hann er sannfærður um að
smáhestar með kostum hinna ís-
lensku, eiga mikla framtíð fyrir
sjer í sveitum Þj'skalands, og vel
er það. Ef við gætum fengið ör-
uggan markað fyrir þessi húsdýr
okkar, sem í góðærum spretta
upp í hrossasveitunum án þess
mikið sje fyrir þeim haft.
Hinn þýski blaðaeigandi og
hestavinur, hefur kynnst því,
hve dásamlegt er að ferðast hjer
a landi um sveitir, fjöll og firn-
indi á hestbaki. Hann vcxt að það
som við Islendingar ættum íyrir
löngu að hafa vitað, að við get-
um með engxi móti buið betur í
haginn fyrir ferðafólk, sem hing
að sækir, en með því, að gefa því
kost á, að ferðast á hestbaki um
iandið.
Það væri hægt að ala reið-
hesta til nota í slík sumarferða-
lög. Og hægt er að taka á móti
ferðafólki, er hefur hug á slíkum
ferðalögum, án þess að þeim sje
búin nokkur luxushótel til gist-
iiigar.
Innlendir ferðamenn
ÞJÓÐVERJINN segir í víðtali
því, er birtist við hann hjer í
blaðinu, að í Evrópulöndum hafi
fcrðafólk nóg af vegum og þröng
um langferðabílum. Menn heim-
sæki ísland trauðla til þess að
kynnast hjer þessu tvennu.
Þetta er vafalaust rjett. Því
bendir hann á hestaferðalögin.
En vel á minnst. Hvernig er
það með íslenskt fólk, sem hef-
ur nokkra daga sumarfrí og leit-
ar sjer hv-íldar og hressingar í
íslenskri náttúru? Fex’ ekki mest
af hinum afmarkaða frítíma
þess í ferðalög í langferðabílum
á misjöfnum vegum, með tak-
mörkuðu útsýni, takmarkaðri
kynningu á landinu, og takmark
aðri ánægju af öllu saman, borið
saman við það, ef menn. fríir og
frjálsir ferðast um landið á hest-
bnki? Vegalengdirnar væru að
vísu styttri, sem farnar væru
með þessu móti, heldur en í bíl-
ferðalögum.
En væri það ekki vei'kefni fyr-
ir hestamannafjelögin, sem nú
eru starfandi víðsvegar um land,
að vinna að því á næstu árum,
að innisetufólk, sem aldrei hefui'
á hestbak komið, gæti kynnst
landinu af hestbaki í sumarfríum
sínum? Með því móti gæti ís-
lenska þjóðin í framtíðinni not-
ið heilsubótar og víðsýnis með
því að kynnast af eigin raun dá-
stmdum ferðalaga eins og þau
voru hjer áður en bílaöldin rann
upp.
Óttinn sem breyttiist
í flótta
NÝLEGA töluðu Þjóðviljamenn
um að lýðræðissinnar óttuðust
sr.nnleikann. Óttuðust að almenn
ir.gur fengi vdtneskju um líf og
liðan manna austan járntjalds.
Laugardegi'í
25. ágúsf i
Ef Þjóðviljamenn tryða
sínum eigin orðum, að almenn-
ingur hjer á landi, sem í öðrum
lýðx’æðislöndum myndi flýja á
faðm kommúnismanns, undi;
eins og menn fengju glögga vit-
neskju um stjórnarfarið, líðar.i
þióðanna og andrúmsloftið þar,
sem Moskvavaldið ræður, þn
væru þeir undarlega glám-
skvggnir menn.
En orðagjálfur þeirra um, afs
andstæðingar kommúnista „óttisl: .
sannleikann“ um Sovjetríkin, e-
ekkert annað en bjálfaleg blekk-
ing, því þeir vita sem er það sera
gerir þjóðirnar fráhverfar komm
únismanum, molar niður fylg.t
þeirra með lýðræðisþjóðunura
hverri af annari er ekkert anna?»
en blákaldur sannleikurinn um
Sovjetríkin og það ófremdar-
ástand, sem þar ríkir. Vitneskjan
i m það heimshneyksli ao á 20.
öldinni miðri skuli rikja hið
skefjalausa einræði og kúgur?,.
sem þar á sjer stað.
Svo seinheppnir eru Þjóðvilja
menn að þeir gera að Umtalsefnx
og vekja endurtekna eftii’tekt á
Morrisons-greininni sem fjekkst
bii-t í Pravda um daginn.
Þjóðviljamenn vilja halda þvi
fram að lýðræðissinnar komi i
veg fyrir sátt og samlyntíi víö
einræðisríkin með þvi að þeir
hindi’a frjáls samskipti yfir jár.u
tjaldið.
En sannleikurinn er, eins og:
Rússastjórn viðurkpnndi í svarinu
til Morrison að hún held-
ur uppi skipulögðum útvarpstrufl
unum til þess einmitt að koma i
veg fyrir að alþýðu manna í Rúss
landi og leppríkjunum gefist kost
ur á að vita hvað gerist í lýðræðis
löndunum. Ánauðugu þjóðirnar
sem hnepptar eru í þrældóm
Moskvavaldsins, mega ekki fá aS
vita um hið andlega og efnalega
frjálsa líf lýðræðisþjóðanna.
Svo halda þessir vesælu aurp-
ingjar við Þjóðviljann að þeir
geti talað um að andstæðingar
þeirra hjerna megin við járntjald
ið óttist sannleikann!!!
Sannleikurinn er, að kommún
istar, 5. herdeildin hjer á lanöi
og aðrar hlauparófur og „kyndil-
berar“ „kominform" ekki aðeins
óttast sannleikann, um Sovjetrlk -
in heldur eru á skipulögðum
flótta frá þeim sannleika, sem
þeim er fyrirskipað að leyna i
lengstu lög.
Og þeim hefur tekist furðix
Framh. á bls. 8.
Yfirlitsmynd yfir Sogsvirkfunina

II

Jan Mayen
Samkv. ábendingum norskra
fiskifræðinga hafa norskir síld-
veiðimenn leitað til Jan Mayen
é.þessari vertíð. Mælt er að þeir
iriafi orðið bar fvrir algemm von-
fcrigðum og sjeu komnir tll baka
é Islandsmið. Fiskifræðingarnir
fcjeldu því fram í fyrrasumar,
exns og menn muna, aS hinn
kaldi straumur í hafínu milli Is-
Jands og Noregs myndi vera or-
eck þess, að síldin leitaði alla
Seið til Jan Mayen. Eb nú hefur
jbessarar köldu straumf ungu
ekki orðið vart, eins og áður er
getið.
Afíamenn
LEGAR sígur á seinni hluta síld-
arvertíðarinnar vaknar enn sem
syrr sú spurning meðsi almenn-
íugs, sem þekkir ekki til síld-
veiða nema af afspurn: Hvað
íkemur til, að afli er svn feiki-
miisjafn, sem síldveíðískípin fá?
Enda þótt veiðin sje líkust
Jiappdrætti í augum þeírra, sem
aldrei kcma ú ajc. þá er veynslan
6Ú að ár eftir ár eru þaS ruikið
Mynd sú er hjer birtist er tekin upp eftir Sogi fyrir neðan Kxstu-
fcss af svæðinu þar sem vcrið er að byggja hið rxýja orkuver.
Efst á myndinni eru húsin, austan við írafoss. En vatnsborðið á
fossbrúninni er 64 mctra yfir sjávarmál, eins og á myndinni stendur.
Noðst á myndinni til vinstri, er mynni jarðganganna, sem eiga
að Iiggja frá neðanjarðarstcðinni austan við Sogið upp við íi'ufoss
og teiknað með hvítum strikum leiðin, þar sem jarðgöngin ciga að
liggja upp að hinni fyrirhuguðu neðanjarðarstöð, sem einnig er
afmörkuð á myndinni.
Vatnsborð afrennslisvatnsins í göngunum er 26 m yfir sjávar-
mál og er fallhæðin því 38 metrar, sem kemur að notum þegar fall-
hæð írafoss og Kistufoss er sameinuð.
Jarðgöngin eiga að verða 620 m að lengd og 60 ferm. a.ð vídtít
áfóðruð, en verða f&ðruo að innan nieð steinsíeypu, svo víddin i
göngunum verða 50 ferm.
Þau eiga að liggja frá neðanjarðarstöðinni vestur yfir Sog, skammt
fyrir neðan írafoss og rtiður fyrir Kistufoss eins og ínyndir sýnir.
Undanfarnar vikur hefur sprenging jarðganganna miðað 3 íaetra
áfram á dag.
í hallanum skammt frá þar, sem neðanjarðarstöðin á að ver.v,
sjest á myndinni op á litlum jarffgöngum, sem grafin eru ir.n x
bergiff, fil þess að fivtja þá Ieið út grjótiff, er sprengt verffar fyr.r
neffanjarðarstöðinni.
Ljósm. Ól. K. MagnússosJn
—