Morgunblaðið - 18.11.1951, Blaðsíða 8

MORGVNBLAÐIB
Sunnudagur 18. nóv. 1951

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Frainkv.stj.: Sigfús Jónssoru
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Ámi Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjóm, auglýsingar og aígreiSsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 króna með Lesbók.
Glæpur og refsing
t»AÐ ER engan veginn óeðlilegt
að sá faraldur rána og þjófnaða,
sem gengið hefur yfir hjer í
Reykjavík undanfarnar vikur,
veki óhug hjá almenningi. Sú
tilhugsun er ekki geðþekk að í
þessum litla bae skuli naumast
hægt að fara ferða sinna án þess
að eiga yfir höfði sjer fruntaleg-
ar árásir, limlestingar eða meið-
ingcU.
Sannleikurinn er sá að sívax-
andi þjófnaðir, rán og upp-
vaðsla hjer í bænum eru óhugn-
anleg sjúkdómseinkenni hins
unga þjettbýlis. Þessi fyrirbrigði
eru órækur vottur siðferðilegrar
veilu hjá nokkrum hluta þeirr-
ar aesku, sem hjer elst upp um
þessar mundir. En aðalorsök
þessarar veilu er óhófleg og sið-
laus neysla áfengra drykkja. Það
er drykkjuhneigðin, fýsnin í á-
fengi, sem langsamlega flest
meiriháttar afbrot rekja rætur
sínar til. Á hir.u leitinu er-það
svo taumlaust kæruleysi, los og
virðingarleysi fyrir almennu vei-
sæmi, sem gefur óráðvendni og
skemmdarfýsn lausan tauminn. (FYRIR TÆPUM 10 árum gaf
Sá hópur manna, unglinga og jjggnhjjdur Jakobsdóttir í Ögri
fullorðinna, sem tekur þatt í shk- . hestamannafjelaginU Fák pen-
um spellvirkjum gagnvart meo- ingagjöf til minningar um reið-
borgurum sínum er orðinn svo jjesta sína. Af þessari gjöf hefur
fjölmennur -* *"11
til þess að
um.
Okkur íslendinga skortir
heilbrigt almenningsálit gagn
vart ofnautn áfengis meira en
flest annað. Umburðarlyndi
er góðra gjalda vert þar sem
það á við. En það er skaðlegt,
þar sem það á ekki við. Það
umburðarlyndi, sem afsakar
afbrot vegna þess að þau hafi
verið framin í ölæði er hættu-
legt vegna þess að það slævir
ábyrgðartilfinningu einstakl-
inganna og gefur ábyrgðar-
leysi og uppivöðslu byr und-
ir báða vængi.
Þjettbýlismenning okkar ís-
lendinga er ung. Við verðum
þessvegna að gæta þess vand-
lega að allskonar siðleysi og
rótfúi breiðist þar ekki út.
Af þeim ástæðum er óhjá-
kvæmi-Iegt að snúast hart til
varnar gegn þeim sjúkdóm-
um, sem á hana herja.
Þakkir kynslóðanna.
Bntler jþyldr vænlegur lil terystu
Fjárlag afruKivarpsÍEis
beðið með eftirvæntingas
MIKIL eftirvænting ríkir jafnan
í stjórnmálalífi lýðræðisþjóða,
þegar ný ríkisstjórn tekur við
völdum eftir unninn kosninga-
sigur. Menn spyrja hvern annan
og bollaleggja um skipanir í hin
ýmsu ráðherraembætli og bein-
ist þá athyglin einatt að þeim
embættum, sem mestur vandinn
fylgir og vísbendingu gefa um
framtíðarleiðtoga flokkanna.
Þess var beðið með mikilli eft-
irvæntingu í Englandi hverjum
yrðu falin þau störf innan stjórn
arinnar, sem þýðingarmest eru
talin og ábyrgðarmest fyrir af-
komu þjóðarinnar og mestu varð
ar fyrir stjórnina að leysa vel af
hendi, ef hún vill keinba hær-
urnar við stjórnvölinn.
Þetta starf er að sjálfsögðy fjár
málaráðherraembættið. Til þess
að gegna því valdi Churchill hinn
49 ára gamla stjórnmálamann
Richard Austen Butler, eða Rab
Butler, eins og vinir hans og
mörgu óvinir kalla hann í dag-
legu tali.
að full ástæða er
drepið sje við fót-1
fjelagið fyrir nokkru myndað
j sjóð, sem varið verður til þesS
I að reisa íslenska hestinum minn-
Einhverjir mnnu segja að i-varða.
nauðsyn beri til þess að koma j Allt frá upphafi byggðar lands-
upp hælum fyrir ofdrykkju- jns hefur hesturinn verið þarf-
menn og vandræðafóík. Trú- 1 CSfj þjónn íslensku þjóðarinnar.
lega væri að því nokkur bót Hann hefur verið eina samgöngu-
og víst er hjer tilfinnanlegur tæki hennar á landi. Á honum
skortur á stofnunum fyrir
slíkt fólk. En framhjá þeirri
staðreynd verður þó ekki
gengið að mannúðlega fram-
kvæmd refsing er mjög oft
langsamlega líklegasta leiðin
til þess að koma í veg fyrir
afbrot. Sá Iausungalýður, sem
leggur þjófnaði, rán og jafn-
vel líkamsárásir á samborg-
ara sína í vana sinn, verður að
vita það greinilega og gera
sjer það ljóst, að afleiðing
þess er refsing, frelsisskerð-
ing, sem bitcar á honum sjálf-
um.
Eínn af uppeldisfræðingum
þjóðarinnar vakti athygli á því
hafa allir flutningar farið fram.
En jafnframt því að vera ómiss-
andi samgöngutæki hefur hestur-
inn verið fjelagi mannsins og
veitt honum óteljandi yndisstund
ir. íslenski reiðhesturinn og hús-
bóndi hans hafa verið nánir vin-
ir. Milli þeirra hafa legið örlaga-
þræðir.
Nýir tímar, tækni og vjela-
menning, hafa lagt vegi, byggt
brýr, skapað ný samgöngutæki
og gjörbreytt vinnubrögðum.
Þessir timar og tæki hafa að
verulegu lejdi leyst þarfasta
þjóninn af hólmi.
Þrátt fyrir þessar breytingar,
vjelknúin samgöngutæki og
í ræðu, sem hann hjelt ekki alls vinnuvjelar *er það mikill mis-
fyrir löngu á opinberum fundi skilningur að þessi þjóð geti al-
í umræðum um áfengismál, að gjörlega verið án hestsins. Við
of mikið væri gert að því hjer erum ekki eins háðir honum og
á landi að ræða um drykkju- áður. En við þurfum engu að
menn sem gjörsamlega ábyrgð- síður á honum að halda. Því
arlausa einstaklinga. Slík afstaða fer fjarri að skynsamlegt sje, eða
tii drykkjumanna gæti bókstaf- hagkvæmt, að nota eingöngu
lega leitt til þess að þeir skák- j vjelar, sem eru dýrar í rekstri,
uðu í skjóli aumingjaskapar síns,til allra jarðyrkjustarfa. Góður
og leyfðu sjer allskonar afbrot
og spellvirki.
Þessi ummæli hafa áreiðan-
lega við veruleg rök að styðjast.
Sumir þeir menn, sem neyta á- aldrei veitt þær yndisstundir,
fengis í óhófi, eru að sjálfsögðu sem góðhesturinn veitir hesta-
sjúklingar, sem engan veginn eru manninum.
dráttarhestur er ómissandi til
slíkra starfa. Bifreiðin getur
heldur aldrei að öllu leyti komið
í stað reiðhestsins. Hún getuv
STUDDI CHAMBERLAIN
Butler er fæddur í Indlandi og
hlaut menntun sína við Cham-
bridgeháskóla. Hann var fyrst
kjörinn á þing árið 1931, þá að-
eins 29 ára gamall. Voru honum
þegar falin mikilvæg trúnaðar-
störf fyrir ríkisstjórni'ia og hef-
ur hann jafnan notið mikils
trausts innan flokks síns síðan.
í stjórnmálum hefur hann
jafnan verið eindreginn flokks-
maður. Hann fylgdi fyrst Stanley
Baldwin og síðan Chamberlain,
gegnum þykkt og þunnt, en það
leiddi til þess, að hann komst i
andstöðu við Churchill, sem nú
hefur trúað honum fyrir viðlíka
ábyrgðarstarfi og sjálfum
Anthony Eden.
Þegar þeir Salisbury og Eden
fóru úr stjórn Chamberlains
vegna ágreinings um afstöðuna
til Hitlers, var Butler kvaddur
til að taka við embætti aðstoðar-
utanríkisráðherra og gegndi
hann því kalli ótrauður.
Það var því augljóst, er Chur-
hill tók við völdum 1941, að dag-
ar Butlðrs í utanríkisráðunejú-
inu væru taldir. Aðstaða Butlers
innan flokksins var þó svo sterk,
að stjórnarskiptin urðu aðeins
til þess að hann hækkaði í tign-
inni, „honum var sparkað upp
stigann", eins og það hefur verið
orðað. Churchill fól honum störf
menntamálaráðherra og gegndi
hann því embætti öll stríðsárin.
RÖKFIMUR
Það sem einkum þykir ein-
kenna Butler sem stjórnmála-
sjálfráðir gerða sinna. Fyrir
slíka menn verða að vera til
hæli eða sjúkrahús, þar sem
hægt er að gera tilraunir til að
bjarga þeim frá algerri glötun.
En langsamlega flestir þeirra
manna, sem fremja afbrot vegna
drykjuskapar eru fyllilega ábyrg
ir gerða sinna og hljóta að taka
afleiðingum af þeím í samræmi
við það.
Það almenningsálit, sem afsak-
ar margvísleg afbrot með því að
þau hafi verið drýgð í ölæði er
þessvegna engan veginn heil-
brigt. Því fer víðsfjarri.
íslendingar hljóta þess-
vegna að leggja rækt við hest
inn framvegis sem hingað til.
Vxð þurfum að eignast gott
dráttarhestakyn og vinna að
því að kynbæta reiðhestinn.
Við höfum ekki efni á að týna
hestamennskunni niður þótt
hlutverk hestsins í þjóðlífinu
hafi breytst.
Fagurt listaverk til mixin-
ingar um íslenska hestinn á
að rísa. Með því eru tjáðar
þakkir þeirra kynslóða, sem í
þúsund ár nutu þolshans, fót- |sem trillum
vissu og glæsileika.
Norðurlandi
MAGNÚS JÓNSSON annar þing
maður Eyfirðinga flytur ásamt
Áka Jakobssyni, Bernharð Stef-
ánssyni og Stefáni Jóh. Stefáns-
syni, tillögu til þingsályktunar í
sam. þingi um eftirlitsbát fyrir
Norðurlandi.
Alþingi ályktar að heimila
ríkisstjórninni að gera út eftirlits
bát fyrir Norðurlandi yfir haust-
og vetrarmánuðina, er jafnhliða
landhelgisgæslu annist eftirlit
með fiskibátum og sje þeim til
aðstoðar þegar þörf krefur.
Kostnað af framkvæmd þess-
arar þingsályktunar skal greiða
úr ríkissjóði.
GREINARGERÐ
FLUTNINGSMANNA
Tillaga þessi er framhald á við-
leitni Slysavarnafjelags íslands,
slysavarnadeilda norðanlands og
ýmissa annarra, að haft verði fast
björgunar- og gæsluskip fyrir
Norðurlandi yfir vetrarmánuð-
ina. Höfuðástæðan fyrir þessari
tillögu er sú, að þörfin fyrir
gæslu- og bjö; gunarskip fyrir
Norour'andi á vetxxrná er mjög
brýn, vegna þóss að sjór er mikið
stundáður allar veturinn þegar
gefur og helr' á dtlum bátum, svo
rri litla vörn veita í
j ’ranih. á bls. 12
.itienarti Autler
mann, er mælska hans og rök-
festa. Honum er ckki lagið að
flytja mál sitt með tilburðum
áróðursmannsins, með handapati
radd- og svipbrigðum. Rökin sem
eru hans sterkasta vopn, flytur
hann í meitluðum setningum,
' þannig að áhrif málflutningsir.s
eru ómótstæðileg þeim sem' á
. hlýða.
ÞJÓÐIN BÍÐUR EFTIR BUTLlTt
I Butler vinnur nú að undirbún
ingi f járlagafrumvarpsins, sem
J sýna á getu íhaldsmanna til að
leysa erfiðasta vandamálið sem
nú bíður úrlausnar í Bretlar.dJ,
efnahagsvanda'málið.
Örlög stjórnarinnar eru nú í
höndum Butlers. Meirihluti
stjórnarínnar á þingi er svo naum
ur. að hún gæti auðveldlega orð-
ið í minnihluta um þetta mál.
Þjóðin bíður þess nú með eftir-
væntingu, hvort Butler tekst að
ráða bót á fjárhagsörðugleikun-
um án þess að skert verði lífs-
kjör almennings, eins og vildi
verðc, er Verkamannaflokkurinn
, hugðist rjetta við fjárhagsástand-
ið.
V'elvakandi skrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFIMV
Stjómmálamennirnir
ekki undantekning
EKKI þykir tiltökumál, þó að
stjórnmálamennirnir kroppi
augun hver úr öðrum og sjéu
aldrei sammála um neitt, en þeir
eru engin undantekning.
I fyrradag birtu dagblöðin
greinar um nýtt leikrit, sem
Þjóðleikhúsið sýnir. Það voru
leiklistargagnrýnendur blaðanna,
sem þar óðu fram á ritvöllinn,
Allir hljóta þeir að hafa vit á
leiklistinni, hafa kynnt sjer hana
árum saman og fylgst með hverj-
um leik, sem sýndur hefir verið.
En við lestur gagnrýni þeirra
sjáum við, að sitt sýnist hverj-
um ekki Síður en þegar stjórn-
málamennirnir láta til sín heyra.
Innlegg frá þeixn sjálfum
EKKI getur nein hagsmunatog-
streita litað blekið í pennum
gagnrýnendanna. Þeir eru alveg 1
hlutlausir að svo miklu leyti, sem
hlutleysi er til. — Ósjálfrátt
léggja þeir eitthvað inn í leik-
inn frá sjálfum sjer, sem svo hef-
ir áhrif á dóm þeirra.
Til gamans ætla jeg að sýna
dæmi úr ritdómunum, þó að var-
hugavert sje að slita setningarn-
ar úr samhengi, ef menn vilja
sjá muninn.
Nokkuð ber á milli
ÞVI miður naut þessi góði skop
leikur sin ekki sem skyldi
meðal annars vegna hinnar ó-
heppilegu hlutverkaskipunar,
sem minnst hefir verið á“.
Annar segir, að leikritið sje
meðal ómerkilegustu leikrita
Maughams og eigi ekkert skylt
við bókmenntir. Hann kemur
aftur á móti ekki auga á neina
„óheppilega hlutverkaskipun",
heldur segir hann, að ekki verði
betur sjeð en sami leikandinn
geri það sem unnt er úr hlutverki
sínu, sem hinn taldi, að „fráleitt“
væri í höndum hans.
Þriðji segir, að leikarinn leysi
hlutverkið „að flestu leyti lag-
lega af hendi“ o. s. frv.
Sannfærandi cða
ýkinn í leik
Ij'N SNÚUM okkur að umsögn-
u um um annan leikara. Einn
gagnrýnandi segir, að leikur
hans hafi verið „með þeim glæsi-
brag, og túlkun hans á hlutverk-
inu svo sannfserandi, að hann
vinnur einr.ig tvímælalausan sig-,
ur í skíptum sinum við áheyr-
cndur“.
Annar segir þenna leikara
nokkuð grófgerðan í útliti og
fasi og leik hans ekki ’ausan við
ýkjur. _______
Menn rjett eins og við •
EN ÆTLUNIN var ekki að
þylja ívitnanir.
Það er nauðsynlegt og skemmtí
legt að( kynnast hugmyndum
manna um hvað eina, þess vegna
þurfum við að lesa sína ögnina
af hverju, stjórnmálavaðlinum
leiklistargagnrýninni, trúarhug-
leiðingunum o3, s. frv. en fyrir
alla muni megum við ekki láta
aðra glepja fyrir okkur, svo aS
við hættum að leggja eiginn.
skilning ög eigið mat á hlutina.
Þeir, sem við lesum eftir, eru
menn rjett eins og við.
F
Á Grænlandsgrund
ÁIR hefðu' trúað því fyrir
nokkrum árum, að Græn-
land og Grænlandsmið yrðu eins
eftirsóknarverð og raun er á orð-
in. En nú sækja skipin okkar á
Grænlandsmið og gerðar eru
kröfur um, að íslensk fiskiskip
fái bækistöð í landi.
Og hvers vegna skyldum við
ekki geta fengið einhverjar til-
slakanir þar við land eins ogr
Norðmenn hafa þegar fengið?
Nú er um að gera að láta knje
fylgja kviði, því að þær fara nú
minnkandi fiskigengdirnar á
okkar miðum a.m.k. um sinn.
Kve mörg kíló fiutt
í nóvember
I' SLENDINGUM er runnið í
merg og bein að sækjast eftir
frjettum. Fásinni liðinna alda
gerði þá áfjáða í fregnir, og
þurfti stundum ekki mikið efni
til að spinna um góða sögu. Og
enn erum við sólgin í frjetfirnar.
Hjer er brjef frá K. L. „Vel-
vakandi sæll. Löngu eru menrx
orðnir mettir af einni teg. frjetta.
Fjórum ^innum í mánuði þykir
þeim sjér vera sögð sama frjett-
in. — Hversu margar og hvaða
flugvjelar lentu á Keflavíkuf-
flugvelli í nóvember, hve marg-
ar og hvaða flugvjelar settust á
Rej'kjavíkurflugvöll í sama máh-
uði. Hve margir ferðuðust meðl
Loftleiðum og hve mörg kíló
fluttu Loftleiðir. Eða Flugfjelag
íslands. Hvað ferðuðust margir
með farartækjum þess eða hve
mörg voru kílóin, sem þau fluttu
í nóvember.
Til leiðinda
BÍÐIÐ þið fram yfir mánaða-
mótin og þið fáið dembunai
yfir ykkur með útflúri þó. Nýja-
brumið er nú svo farið af fíug-
inu hjen. á landi, að það gerði
ekkert til, þó að bessar frjettir
væru dregnar saman fyrir 3 tiI 4
máneði í eínu. Jeg segi yk'kur
satt, fójk hefir ekki orðið :k mi
leiðir.di af þessum frjettumf’