Morgunblaðið - 08.03.1952, Side 7

Laugardagur 8. marz 1952
MORGUNBLAÐIÐ
7
Koniræktanicfnd Framleiðslu-
róðs vill hefja öflaga ræktunor-
sókn — Kornið verði fastur liður
í kjamfóðuröflun bænda
TJM ÞRJÁTÍU ára skeið hefir
Klemenz Kristjánsson, tilrauna-
stjóri á Sámstöðum reksð korn-
rækt með góðum árangri sem
kunnugt er. Þegar hann hóf starf
sitt, hafði kornrækt alveg legið
niðri hér frá því snemma á
19. öld, að kornrækt var stund-
uð á nokkrum bæjum í Hörgár-
dal, að Skriðu og Fornhaga.
Skömmu eftir að Klemenz
komst að þeirri niðurstöðu, að
hægt væri að reka árvissa korn-
rækt hér á Suðurlanöi, tóku
nokkrir bændur að gera tilraun-
ir með þessa ræktun, og Ólafur
Jónsson, framkvæmdastjóri
ræktunarfélagsins á Akureyri hóf
kornrækt.
En þó þetta hafí verið reynt
allvíða, bæði sunnan- og norð-
anlands, hefir kornræktin ekki
rutt sér verulega til rúms, svo
um muni enda þótt Klemenz
Kristjánsson hafi verið ótrauður
við að birta niðurstöður korn-
ræktar sinnar og hagnýtar leið-
beiningar um kornrækt.
KORNRÆTARNEFND
FRAMLEIÐ SLURÁBS
Fyrir frumkvæði framkvæmda
stjóra Framleiðsluráðs landbún-
aðarins, Sveins Tryggvasonar,
skipaði Framleiðsluráðið í síð-
astliðnum október fímm manna
nefnd, til þess að aflað yrði upp-
lýsinga um þá komrækt, sem
einstakir þændur og aðrir hafa
haft með höndum víðsvegar um
land síðustu 2—3 áratugi. Skyldi
nefndin gera tillögur um, hvaða
tökum ætti að taka þetta fram-
faramál.
Þessir eiga sæti í nefndinni:
Pálmi Einarsson landnámsstjóri,
sem er formaður nefndarinnar,
Sverrir Gíslason formaður Fram-
leiðsluráðs, Jón Sigurðsson alþm.
Reynistað, Klemenz Kristjáns-
son og Runólfur Sveínsson sand-
græðslustjóri.
Nefndin fékk að vita um 76
menn, sem hefðu meira eða
íminna fengizt við kornræktartil-
raunir. Öllum þessum mönnum
skrifaði hún, og lagði fyrir þá
ákveðnar spurningar um reynslu
þeirra í kornrækt. Bárust nefnd-
ánni svör frá 40 kornræktar-
Jnönnum.
Svör 37 manna staðfesta fengna
íeynslu tilraunastöðvarinnar á
Sámstöðum að í flestum árum
þroskast bygg og hafrar á við-
hlítandi hátt, ef réttum aðferð-
um er beitt við kornræktina. En.
svörin bera það einnig með sér'
að mjög áfátt hefir orðið í því
víða, að réttum ræktunaraðferð-
wm hafi verið beitt. En einmitt
|>essvegna hafa tiltölulega fáir
Shaldið áfram við kornræktina,
flestir gefizt upp eftir nokkra
ára tilraunir.
Nefndin aflaði sér upplýsinga
«um löggjöf Norðmanna, er miðar
að því að auka og efla kornrækt-
Sna þar. Með þeim innlendu og
erlendu gögnum hefir nefndin
gert sér grein fyrir, hverjar lík-
ur væru til þess, að réttmætt
sé að taka upp kornrækt í stór-
uim stíl á samfelldum svæðum,
til fóðurframleiðslu fyrir land-
a>únaðinn, hvaða ráðstafanir beri
að gera til að fá einstaka bænd-
uir til að taka kornrækt upp sem
fastan lið i framleiðslu sinni og
'hvernig unnið skuli að leiðbein-
ingarstarfsemi og stuðningi við
jþessa nýju framleiðslugrein.
Nefndin hefir nú skilað áliti
til Búnaðarþings. í áliti nefnd-
fflrinnar segir m. a.:
NIÐURSTÖÐUR KORN-
RfflKTARMANNA
Ef dregnar eru fram helztu
Vsraliðsmenn í slökkviliði krefjast
að þeir cinir fai stuður brunavarða
Slökkviíiðssíjóri teiur siíkl óheppilegt
upplýsingar, er af svörunum fást, ‘
eru þær þessar:
1) Að allar tilraunir hjá ein-
staklingum til kornræktar eru í
smáum stíl, en að þeir sem feng-
izt hafa við kornrækt síðustu ár-
in taka stærra land undir korn
en gert var fram til ársins 1945,
eða allt upp í 4 ha. I
2) Að allir hafa þeir reynt að
rækta bygg, en 24 hafa einnig
rækíað hafra, en aðeins einn hef-
ur reynt að rækta rúg. Af stofn-
um hafa flestir notað Dönnes-1
bygg, en af höfrum Niðarhafra.
3) Jarðvinnslan er hjá fiestum
haustplæging, en fjórði hluti
notar leingöngu vorplægingu, og
það er engum vafa bundið, að
jarðvinnslu hefur í mörgum til-
fellum verið áfátt, einkum þar
sem sáð hefur verið í nýbrotið
land. |
4) Skýrslurnar gefa tilefni til
að ætla að mörg árin sé of seint
sáð, og væntanlega seinna en
möguleikar eru til vegna tíðarfars
og möguleika til framkvæmda á
jarðvinnslunni á réttum tíma af
veðurfarsástæðum og má því
ganga út frá, að um þetta atriði
hafi framkvæmdinni verið mjög
ábótavant, og hafi leitt til lakari
útkomu en annars hafi orðið.
5) Yfirleitt má segja um jarð-
vegsvalið, að það hafi verið eftir
atvikum sæmilegt. Flestir nota
moldarjarðveg og leirborna móa-
jörð, í sumum tilfelium jörð,
sem áður hefur verið ræktuð,
þeir sem hafa haft akra á mýr-
lendi taka fram að það hafi ver-
ið framræst.
6) Um uppskerutímann kemur
það sama fram og um voryrkj-
una, að hann er það seint, að
vænta má að af þeim ástæðum
hafi framkvæmdin ekki gefið þá
raun, sem fengizt hefði, með því
að uppskeran hefði farið fram á
hæfilegum tíma og jafnframt má
búast við að afföll hafi orðið á
korninu við svo seina uppskeru.
7) Þroskun kornsins virðist
ærið misjöfn. Hjá 13 einstakling-
um hafa 41 uppskera af 135 upp-
skerum gefið illa þroskað korn,
en 17 aðilar telja kornið hafa
þroskazt vel flest árin, nokkrir,
sem hafa haft korn aðeins eitt
eða tvö ár, telja uppskeru sæmi-
lega án þess að tilgreina þrosk-
unarstig.
Skýrslurnar ná yfir 234 upp-
skerur og ef mat aðilanna á
þroskun kornsins er rétt, ætti %
uppskeranna að vera vel, allvel
til ágætlega þroskað, en Vs að
vera laklega til illa þroskað og
surrís staðar hefur kornið alls
ekki þroskazt í einstökum árum.
8) Því miður hafa þeir, sem
kornrækt hafa stundað, ekki get-
að gefið upp uppskerutölur, því
fæstir hafa þreskt kornið, en þær
tölur, sem upp eru gefnar, sýna
að kornrækt einstaklinga hefur
gefið mun minna uppskerumagn
af hektara heldur en fengizt hef-
ur á Samsstöðum.
Einn bóndi norðanlands, er
stundað hefur kornrækt í 13 ár,
hefur fengið sem meðaluppskeru
1558 kg. korns af hektara. Tvö af
þessum árum hefur uppskeran
brugðizt, en öll hin árin verið
yfir 10 tnr. af hektara og komizt
hæst í 25 tnr. af ha.
KORNRÆKTIN VERÐI
FASTUR I-IÐUR í
iSÚSKAPNUM
Að svo komnu máli er nefndin
sammála um að fengin reynsla
gefi tilefni til að því sé gaumur
gefinn, hvað verða megi til efl-
ingar þessari framleiðslugrein,
og lítur svo í’i, e8 stuðla beri að
því að auka þekkingu lands-
manna á þessu sviði, og að að-
gerða sé þörf, til þess að búendur
í þeim héruðum, er hafa bezt
veðurfars- og ræktunarskilyrði
til kornræktar, fái aðstöðu til að
taka hana upp sem fastan lið í
búrekstrinum. Hins vegar lítur
nefndin svo á, að afla þurfi frek-
ari reynslu en orðið er hjá ein-
stökum bændum, hvernig korn-
rækt yrði bezt fyrirkomið í sam-
bandi við aðrar framleiðslugrein-
ar búsins, með hliðsjón af því
vinnuafii, er búin ráða almennt
yfir.
í öðru lagi teiur nefndin, að
frekari athugun þurfi fram að
fara á því, hvort það sé hag-
fræðilega rétt að taka upp korn-
rækt í stórum stíl til fóðuröflun-
ar.
Nefndin varð því sammála um
að leggja fram eftirfarandi til-
lögur varðandi aðgerðir til efl-
ingar kornrækt hjá einstökum
bændum, er miði að því að afla
víðtækari reynslu um þetta mál,
er jafnframt auki þekkingu bú-
enda almennt á kornræktinni og
hagfræðilegri þýðingu hennar
fyrir búreksturinn.
Nefndin leggur því þessar til-
lögur sínar fram til framleiðslu-
ráðs landbúnaðarins, sem hluta
af víðtækari tillögum, er síðar
kæmu fram, er nánari athuganir
hafa farið fram, og mun, ef ekki
þykir heppilegra að gera aðra
ráðstöfun þar um, fús til að halda
áfram athugunum í þessu sam-
bandi og skila síðar fullnaðartil-
lögum um málið eins og það er
lagt fyrir.
FYRSTU STÓRFELDAR
FRAMKVÆMDIR
Á þessu stigi málsins gerir
nefndin svofelldar tillögur, sem
hún er sammála um:
Að sett sé löggjöf, er feli í sér
meðal annars eftirgreind atriði:
a) Að allt að 30 bændum á ári
sé veittur styrkur er nemi allt
að V4 af kaupverði á allar
kornyrkj uvélar, svo sem: rað-
sáðvélar, sjálfbindisláttuvélar,
þreski- og hreinsivélar og
kornmyllur. Váeri styrkur á
hverja vélasamstæðu háður
því, að bændur þeir, sem
styrkinn fengju, ræktuðu
minnst 5 ha. á ári af akur-
lendi. Enda er þá ætlast til
að um áframhaldandi korn-
rækt viðkomandi bærjda verði
að ræða. Styrk þennan má
veita fleiri bændum í sam-
einingu, ef þeir fulinægja
settum skilyrðum þar um.
b) Að styrkur, sem veittur er á
kornhlöður sé 50% hærri en
á heyhlöður, steyptar með
járnþaki.
e) Þeir aðilar, sem styrks njóta,
samkvæmt framanrituðu,
skulu njóta leiðbeininga við
vinnslu akurlandsins og sán-
ingu og uppskeru kornsins.
Skal leitað samkomulags við
búnaðarsamböndin um að
héraðsráðunautar veiti þessar
leiðbeiningar. Enda -skulu
þeir hafa aflað sér nægilegr-
ar þekkingar á kornyrkju.
d) Að samið verði við tilrauna-
stjórann á Sámsstöðum að þar
verði haldin námskeið i korn-
yrkju vor og haust, er veiti
nægilega fræðslu um korn-
yrkju. Aðgang að þessum
námskeiðum skal fyrst og
fremst veita héraðsráðunaut-
um búnaðarsambandanna og
þeim aðilum öðrum, sem hafa
með höndum kornrækt eða
ætla að vinna að henni.
Framh. á bls. 8
FÉLAG slökkviliðsrfianna hér í
Reykjavik, en í því eru nú 26
starfandi varaliðsmenn, átti í
gær fund með blaðamönnum í
sambandi við ráðningu þriggja
brunavarða . að slökkvistöðinni.
Telur félagið að með ráðningu eins
þessara þriggja manna hafi
slökkviliðsstjóri gerzt sekur um
vítavert athæfi gagnvart félagi
þeirra. Iiafði það bæði ritað
slökkviliðsstjóra og bæjarráði
bréf þess efnis, að það gerði þá
kröfu, að i allar stöður bruna-
, varða á slökkvistöðinni skuli
ráðnir menn úr varaliðinu.
I
UMSÖGN SLÖKKVI-
LIÐSSTJÓRA
I Þegar mál þetta kom fyrst til
umræðu innan Fél. slökkviliðs-1
manna og það sendi bæjarráði
bréfið um fyrrnefnda kröfu,
sendi borgarstjóri það til slökkvi- |
liðsstjórans til umsagnar. Hann
gerði allítarlegt álit um erindið.
. Niðurstöður þess voru þær, að
hann teldi það mjög vanhugsað
að koma á bindandi ákvæðum um
að skilyrðislaust bæri að taka
menn úr varaliðinu til bruna-
j varðastarfa. — Hér bæri sem
. endranær að taka tillit til hæfni
. umsækjenda. í umsögn sinni kom
slökkviliðsstjóri inn á að æski- 1
legt væri að_hafa vísi að skóla 1
ifyrir væntanlega brunaverði. Þá
I taldi hann að aldurshámark1
j bæri að setja fyrir umsækjend- J
ur í brunavarðastöður og miða
| við 30 ár.
ÞUNGORÐIR I GARÐ
SLÖKKVILIÐSSTJÓRA
. Er stjórn Félags slökkviliðs
manna ræddi við blaðamenn í
j gær um þessi mál, var hún þung- \
' orð mjög í garð slökkviliðsstjóra.1
Töldu þeir orðalag slökkviliðs-
stjóra, um að taka bæri til hæfni
umsækjenda, móðgandi fyrir
slökkviliðsmenn. Þeir væru
þeirrar skoðunar, að skóli reynsl- |
1 unnar væri beztur til starfsins,
j en félagsmenn ættu að baki mis-
munandi langan starfsferil í lið-
inu. — Þá töldu þeir slökkviliðs-
stjóra hafa brotið reglurnar um
ráðningu manna eldri en 30 ára.
Stjórnin taldi slökkviliðsstjóra
hafa vanrækt að halda æfingar
með slökkviliðinu.
I
ALVÖRUMÁL
j Hér er um alvörumál að ræða,
því hér greinir á um það, í hvers
höndum ráðningar brunavarða
skuli vera og þar sem slökkvi-
liðsstjóri er borinn ýmsum þu.ng- '
um sökum, átti Mbl. tal við hann
í gærkvöldi um mál þetta. j
I Það voru alls 63 umsóknir er
j bárust um þessar þrjár bruna-
varðastöður, þar af voru 13 J
l frá félagsmönnum í slökkviliðs-
mannafélaginu, en 4 sem til álita
komu vegna aldurs. Hinir 9 voru
komnir yfir þrítugt. — Þegar til
| þess kom að bæjarráð réði menn
í stöðurnar, var einn þeirra úr
félaginu, nefnilega formaður
þess, annar hefur verið starfs-
maður hjá bænum, en sá þriðji
hefur fengizt við verzlunarstörf. |
Félagar í slökkviliðsmanna-
félaginu eru venjulega nefndir
varaliðsmenn. Þeir starfa ein-
göngu að slökkvi- ~og björgunar-
starfi, ósamt brunavörðum sjálf-
um, en undantekningarlaust ekki
við vélknúin tæki stöðvarinnar,
því það starf hvílir eingöngu á
brunavörðum.
í varaliðinu eru menn sem
sem starfað hafa á slökkvistöð-
inni í sumarleyfum varðmanna
og auk þess fastir starfsmenn við
slökkvistöð Reykjavíkurflugvall-
ar. —
Hvorugur þessara hópa hefur ver
ið tekinn í varaliðið með það
fyrir augum, að þaðan lægi leið-
in í brunavarðarstarf. -
FRASOGN SLOKKVI-
LIÐSSTJÓRA
í gærkvöldi átti Mbl. tal við
Jón Sigurðsson, slökkviiiðsstjóra,
um þetta mál, og sagði hann
um það m. a,:
— Þótt við, fyrirrennari minn
í starfi og ég sjálfur, höfum val-
ið alla þá mern, sem í varalið-
inu eru, þá tel ég þó, að. ýmsir
ágætir menn standi enn utan
þess, sem til greina gætu kom-
ið sem brunaverðir.
Aðalsjónarmið við val manna
í varaliðið er, að þeir séu röskir,
vinnuvanir menn. Þá ér og nauð-
synlegt að þeir stundi þannig
Iagaða atvinnu, að hægt sé að
ná til þeirra, jafnt á nóttu, sem
degi, ef þörf gerist.
MARGIR NÝTIR MENN
ÚTILOKAÐIR
Ef fallist væri á kröfur Félagg
slökkviliðsmanna, væru aðeins
þeir, sem í félaginu eru, teknir
á slökkvistöðina, ef staða losnaði
þar. Við það útilokuðust margir
nýtir menn, sem ekki hafa að-
stöðu til að komast í varaliðið af
einhverjum ástæðum. Hefi ég
því talið óheppilegt og jafnvel
skaðlegt fyrir slökkvistöðina, að
útiloka alla aðra menn, en þess
má geta hér að er síðast voru
ráðnir brunaverðir að stöðirini,
voru þeir úr hópi varaliðs-
manna.
SKÓLI REYNSLUNNAR
Væri faliizt á kröfur Félags
slökkviliðsmanna, þyrfti að segja
öilum varaliðsmönnum upp og
ráða nýja menn, sem valdir væru
með það fyrir augum, að varalið-
ið væri „skóli reynslunnar" fyrir
nýja brunaverði. Þyrfti því ávallt
meiri hluti liðsins að vera undir
30 ára aldri, svo úr sæmilegum
hóp væri að velja, en það myndi
hafa í för með sér eilífar breyt-
ingar á varaliðinu.
Um þá rótgrónu skoðun, að
öll menntun, sem fæst í gegn
um skólanám, eigi ekki rétt á
sér við hlið menntunar þeirrar,
er fæst í „skóla reynslunnar“, tel
ég óþarfa að ræða, því öllum
er kunnugt hve skiptar eru skoð-
anir manna um menntun og
brjóstvit.
FÁ MIKLA ÆFINGU
í 300—400 BRUNAKÖLLUM
Ásakanir slökkviliðsmannafé-
lagsins um að æfingar hafi ver-
ið vanræktar, eru úr lausu lofti
gripnir. — Slökkviliðið, sem býr
við ófullkomin skilyrði til æf-
inga, sem kunnugt er, fær óneit-
anlega mikla æfingu í starfi, þeg-
ar þess er gætt, að það fer í milli
300—400 brunaköll á ári.
Ég vil að lokum taka það fram,
að einn þeirra þriggja manna, er
bæjarráð hefur ráðið, er kominn
yfir þrítugt og á þeim forsend-
um vildi ég ekki mæla með ráðn-
inu hans. Slökkviliðsmannafélagið
mun telja mann þann brunavörð,
sem ráðinn var fyrir nokkru að
stöðinni til eftirlits með ýmsum
vélum, en þar er um hreinar mis-
skilning að ræða hjá félaginu, því
að þessi maður vinnur ekki þau
störf, sem brunaverðirnir hafa
með störfum. í þessu á brot mitt
vist að iiggja. 1 öllum löndum er
kappkostað að ungir menn velj-
ist til þessara starfa. Hámarks-
aidurinn í Kaupmannahöfn er
28 ár. Ég harma að varaliðs-
menn virðast hafa ótrúlega lít-
inn kunnugleika á þessum mál-
um öllum, sagði slökkviliðsstjóri
að lokum.
Félag brunavarða hefur ekki
tekið neina afstöðu í máli þessu,
en maður úr stjórn þess tjáði
blaðinu í gær, að ásakanir vara-
liðsmanna í garð slökkviliðs-
stjóra væru með öllu tilhæfu-
lausar.