Morgunblaðið - 01.04.1952, Qupperneq 11

í'riðjudagur 1. apríl 1552.
WBræðasrs
MORGVNBLA
TS i l J
Í>AÐ þykir ekki stórviðburður þótt
blöðin geti um níræðis- sða jafn-
■vel hundrað ára afmaeli. Svo al-
gengt er það. En sé athugað, að
Bumt af þessu fólki man þjóðhátíð-
ína 1874, harðindaárið 1882, barna
veikisfaraldurinn nokkru fyrr,
tnannflutningana til Ameriku o. fl.
kemur manni ósjálfrátt í hug að
óvenjulega gott efni hafi verið í
fólki, sem þá var á bernskuskeiði,
og lifir enn við sæmilega heilsu,
J)ótt jafnaldrar þess séu flestir
gengnir fyrir ætternisstapa.
Einn þessara raanna er Jón
Matthíasson á Þingeyri í Dýra-
firði, fyri-um bóndi að Alviðru og
Ilálsi í Mýrahreppi. Hann fædd-
ist 1. apríl 1862. að Bakka í
Tálknafirði. Foreldrar hans voru
hjónin M. Jafetsson og Ingibjörg
Pétui'sdóttir, búendur þar. Föður-
sett Jóns er af Suðurlandi. Jafet,
afi hans var fæddur að Breiða-
bólstað í Fljótshlíð 1797, Erlends-
Eonar, Þorvaldssonar. Kona Er-
lendar var Ingibjörg, dóttir Vig-
fúsar lögréttumanns og Önnu
Jónsdóttur, sýstur Eínars rektors
í Skálholti. Þau Erlendur og Ingi-
björg fluttust vestur í Tálknafjörð
1807 og ílentust þar. Ingibjörg,
Jnóðir Jóns, var ættuð úr Avnar-
firði. 1
Þrjú voru systkini Jóns, sem
tipp komust. 1. Guðmundur, er
fluttist til Ameríku, 2. Kristín,
}; i';sfreyja á Patreksfirði og 3.
Petrína, húsfrú að Tungu í Arn-
jarfirði.
Jón ólst upp hjá foreldrum sín-
nra í Tálknafirði, við öll algeng
Eiörf til sjós og sveita en fór í
■vinnumennsku þegar hann komst
á legg, eins og þá var titt. Það
v-.ru færri tækifærin til náms og
f j öll reyttra starfa, fcn nú er.
Liðlega tvítugur fluttist Jón úil
3 ',/rafjarðar og var fyrst vinnu-
n xður í Meiragarði hjá Kristjáni
jöddssyni, gildum bónda.
Áj ið 1890 giftist Jón fyrri konu
temni Matthildi Sigmundsdóttur
frá Alviðru. Hún var dcttir hjóri-
arnia Sigm. Bjarnasonar, Sig-
rmmdssonar og Valdísar Jónsdótt-
JUi' Jónssonar, vinnumanns á Núpi.
Jón og Matthildur hófu búskap
í Alviðru, en fluttust að Hálsi
1899 og bjuggu þar röskan ára-
Jtug. Síðan áttu þau heima á ýms-
tim bæjum í Dýrafirði og Arnar-
fiiði, þar til 1915 að þau fluttust
jaö 1 ingeyri. Þar andaðist Matt-
hildrr síðla sumars 1918, eftir 28
ára gott hjónaband, en erfiða lifs-
baráttu og mikið erfiði við upp-
ieldi barnahóp.sins stóra. Þau urðu
14 alls börnin, á rúmum 20 árum.
[Þarf ekki að því að spyrja að
J>röngt var oft í búi hjá þeim
hjónum, en þau drógu ekki af sér
í baráttunni við að sjá hópnum
Eínurn borgið og nutu hjálpar ná-
granna sinna o. fl. við það starf.
Þrj.ú börnin ólust að mestu upp
annarsstaðar, en hin heima. Þrjú
hörn, Brynjólfur, Ingibjörg og
I>óra dóu. í bernsku, fjögur dóu
uppkemin, Kristján, 18 ára, Ingi-
hjörg, um þrítugt, Pétur, á tvítugs
aldri og Sigríður, hjúkrunarnemi,
25 ára. Sjö lifa enn: Benedikt,
tejómaöur, búsettur í Hafnarfirði,
giftur Guðrúnu Eyjólfsdóttur, Jón,
ejómaður, giftur Fanneyju Frið-
riksdóttur, Sigríður, gift Axel
Pyjolfssyni, Sólveig, gift Guðgeiri
Jónassyni, öll búsett í Reykjavík,
Lilja, húsfrri að Lónshúsum í
.Garði, gift Kristni Eyjólfssyni,
Sveinn^ verkamaður á ísafirði,
giftur Eyólfu Guðmundsdóttur og
Valdís, húsfrú að Krossi á Akfa-
nesi, gift Jóni Benediktssyni. i
Þegar systkinin voru orðin
Btálpuð fóru þau strax að vinna
fyrir scr hjá öðrum. Keyndust
þau í hvívetna duglég og vel gef- :
jn og eru hinir mætustu menn. j
Jón giftist öðru sinni 3. nóv.
1924, Pálínu Jóhannesdóttur frá
lAlvið.ru, sem er nokkru yngri en
hann. Þau bjuggu fyrst í Ytrihús-j
tim í Mýrahreppi, en fluttust eftir .
- Sr, Ulsrial
nokkur ár að Þingeyri og hafa átt
þar heima síðan. Þau eignuðust
' 4 börn. Tvö þeirra dóu ung, en
hin eru: Guðmundur, búsettur hér
1 í bæ, giftur Rósu Stefánsdóttur og
Marta Guðrún, ógift, en búsett hér
í Reykjavík hjá móðursystkinum
sínum, Kristínu og Jens, sem þau
Guðmundur ólust upp hjá að mestu
1 leyti. Guðmundur er nú við nám í
Stýrimannaskólanum.
Framh. af bls. 7
íáfræði þeirra, sem eru að hrósa
oss. Hvað segja menn t. d. um
þessa setningu, nýkomna frá góð-
um íslandsvini: ,,Á íslandi er
vitnað í Vídalíns postillu jafn-
hliða biblíunni, og um leið er
öllum ágreiningsumræðum lok-
ið.“ — Skyldi nokkur lesend-
anna hafa rekið sig á að þetta
sé rétt?
Oslóar-blað flutti í vetur 4 löng
„ferðabréf frá íslandi", skrifuð
með vinsemd, varúð og hrein-
skilni. Þó eru þar í kaflanum um
andatrúna a. m. k. 3 leiðinlegar
söguvillur.
Fáfræðin um ísland í opinber-
um skýrslum annarra þjóða er
margoft heldur ekki neitt smá-
smíði. Stundum stafar hún senni-
lega af því að réttir aðilar svara
ekki íyrirspurnunum, og stund-
um af hirðuleysi höfundar. Hér
er eitt dæmi af mörgum: — I
„Árbok for den norske Kirke“
árið 1952 fá Svíar 3 bls., Danir
hálfaðra, Finnar rúma hálfa og
, ísland 6 línur. En í þessum 6
. Hnum eru a. m. k. þrjár meiri
l háttar villur: íbúar taldir 127,771,
prófastsdaemin 5 — og Eysteinn
Jónsson talinn kirkjumálaráð-
herra.
I Það veitir ekki af að leiðrétta
fleiri en hann sr. Úlsdal.
Sigurbjörn Á Gíslason.
iiísson
bórtidS i Holli i ÞisfiEfirði
Þetta er hinn ytri rammi í ævi-
sögu Jóns, æfisögu fátæks manns,
sem þrælað hefur baki brotnu alla
sína ævi, við óblíð kjör framan af,
en skárri hin síðari árin. Hann
er gæddur góðri greind, óbilandi
þráutseigju og framúrskarandi
glaðri og lét-tri lund. Kunnugir
segja, að hann hafi haft það
lundarlag, að geta grátið með öðru
auganu og hlegið með hinu. Það,
ásamt hjálpsemi við aðra, vinnu-
gleði og skemmtilegri frásagnar-
gáfu, hefui- gert hann vinsælan af
samferoamönnum sínum.
Margar sögur mætti segja úr
lífsbaráttu Jóns, framan af ævi,
en rúm leyfir slíkt ekki. Hann
stundaði jafnan sjómcnnsku á ver-
tíðinni, en konan og börnin hirtu
skepnurnar heima. Oft fór hann
í ferðalög að vetri til, að sækja-
björg í bú sitt og bar allt á bak-
inu. Var hann þá stundum hætt
kominn á.Sandheiði, árin sem hann
bjó á Hálsi. Sjómennskan mun
hafa látið honum bezt allra verka,
enda þótti hann fiskimaður góður.
Og sjómennskuna stundaði hann
fram á elliár.
Ekki hefur Jón farið varhluta
af sorg og mótlæti á langri ævi,
svo sem sjá má af framanrituðu.
En raunir sínar bar hann með
jafnaðargeði. Hin góða lund hans
mun og hafa lctt honum byrðarn-
ar. Sennilega er það sá eiginieiki
hans; sem átt hefur mestan þátt
í langlífi hans og góðu heilsufari.
Gigtin hvað hafa heimsótt hann
um allmörg ár, en þrátt fynr það
hefur hann unnið allmikið i eii-
inni, þar til nú fyrir þrem áruvn
að hann missti sjónina, og or því
óvinnufær. En fótavist hefur hann
daglega og hlustar á útvarpið, þó
heyrn sé farin að sljóvgast. Fylg-
ist hann þannig með öllu, sem ger-
ict og er enn hress og glaður í
viðmóti. Kona hans hugsar um
hann af sérstakri snilld, segja
kunnugir. Samkomulag þeirra hef-
úr jafnan verið gott. Svo var og
fyrra hjónaband Jóns. Eg geri ráð
fyrir að Jón telji sig gæfumann,
þi’átt fyrir ýmsa erfiðleika á
langri ævi. Hann hefur átt góðar
konur og, efnileg börn, sem láta
scr annt um hann og hann nýtur
vinsælda nágranna sinna. Hann
virðist ætla að verða kynsæll.
Earnabörnin eru 22, langafi er
hann 17 barna. Afkomendurnir
nálgast því sex tugi á níræðisaf-
iiiæli hans.
Það verða vafalaust margir,
sem senda Jóni Matthíassyni hlýj-
ar kveðjur í dag og biðja þess að
ævikvöld hans verði fiiðsælt og
fagurt.
7. J.

HAUSTIÐ 1907 komu rúmir
tuttugu drengir í yngri deild
Búnaðarskólans á Hóium í
Hjaltadal. Flestir urn og innan
við tvítugt. Nokkrir fáum árum
eldri. Við vorum nærri alJir til
vors 1909. Þetta var samhent lið
og tókst þar persónuleg vinátta
meðal manna úr fjarlægum hér-
uðum. Nú eru nokkuð margir úr
þessum hóp fallnir í valinn, en
meiri hlutinn lifir enn. Þegar ég
hugsa um þennan hóp vina
minna og skólabræðra o’ettur
mér oft í hug, að gott væri ef
svo margir mætir og greindir og
nýtir menn væru í hverjum bekk
okkar mörgu skóla. Þá rnur.di
margt betur fara í okkar landi
en er. Svo vel hafa- þessir ;nenn
gefist. Urðu bó sumir hinna hæf-
ustu svo skammUfir, að ekki
komst nema niiög takmörkuð
reynsla á það hve mikið bjó í
þeim.
Einn í hópnum var Þo’steinn
Þórarinsson f< á Laxárdal í Þistil-
firði, sem lézt á Landsspítalan-
um í Reykjavík 13 marz oct va>'
jarðsunginn í gær heima í sinni
kæru sveit, á SÞalbarði í Þistil-
firði.
Þorsteinn var ágætur féla.gi og
þótti okkdr ölium mjög vænt um
Arni J. Ininis - sknl
n Ii
MiiirJngarorð
Aldrei er svo bjart
yfir öðlingsmanni,
að eigi geti syrt
eins svipleg-a og nú;
og aldrei er svo svart
. yfir sorgarranni,
að óigi geti birt
fyrir cilifa trú.
Matth. Joch.
ÞESSI vísuorð duttu mér í hug,
er ég frétti um andlát vinar míns
Árna J. Auðuns, skattstjóra á Isa-
fírði, er andaðist hér í sjúkrahúsi
hinn 26. mavz s. I. Ég hafði að
vísu frétt, að síðasta hálfan mán-
uðinn hefði hann legið rúmfastur,
en bjóst ekki við svona snöggum
umskiptum. Alla ævi hafði Árni
verið heilsuhraustuf, þar. til fyrir
rúmu ári síðan, að hann kenr.di
nokkurs sjúkleika. Hann var þá
skorinn upp hér í sjúkrahúsi og
virtist hafa fengið fullah bata, og
lífið blasti við framundan með
næg verkefni. En svo kemur hinn
slyngi sláttumaður fyrirvaralaust
og slær allt hvað fyrir er.
Ég þekkti Árna Auðuns síðast-
liCin þrjátíu ár, frá því er hann
var unglingur í föðurgarði og aila
tíð, þar til hann nú hafði stofnað
sitt eigið heimíli á ísafii'ði. Um
þessi kynni er ekki nerfia eitt að
segja: Ég gat ckki ákosið mér
beti i samferðamann og vin á lífs-
leiðinni: rólegur, yfirlætislaus og
glaður í góðum vinahópi. Hjálp-'
samur við hvern sem var og ljúf- ■
ur í viðmóti. Allir vildu vera í
félagsskap Árna, því þar var gott
að vera. Ögleymanlegar eru mér,
samverustundirnar með Árna á ■
ferðalögum, sem við fórum tveir 1
einir saman. I annað skiftið til
Akureyrar sjóleiðis og þaðan aust-
ur að Goðafossi, það var sumarið
1930. I síðara skiftið sumarið 1937 ,
lögðum við land undir fót frá
Arngerðareyri og fórum gangandi
suður í Borgarnes, höfðum með-
ferðis tjald, hvílupoka og prímus.
Við lagum úti og matbjuggum og
fórum rólega yfir, vorum átta
daga á ’leiðinni. Þessar stundir
verða mér ógleymanlegar og ég
hef oft rifjað þær upp fyrir mér
og á sjálfsagt oft eftir að gsra
það siðar á lífsleiðinni. En það
hafa áreiðanlega flsiri en cg sömu \
sögu að segja um Árna, bví hann
var í einu orði sagt hvers r.ianns
hugljúfi. Ég minnist ekki að hafa
heyrt nokkurn mann leggja rnis-
jafnt oi'ð til Árna, alltaf þegar
á hann var minlist og um hann
talaö, var sama svarið: ágætur
drengur. Arni var glaður mað
glöðum, kdtur og ræðir.n í tak-
mörkuðum vinahóp, cn orðvar með
afbrigðum. Hann heyrðist aldrei
hallmæla öorum, en tók einaft :nál-
stað þeirra, cr honum fannst hall-
að á í orðræðum — eta harin lét
málið afskiptalaust. Og um einka-
mál sín var hann jafnan dulur.
Það tel ég tvímælalaust, að Árni1
hafi verið mikill lánsmaður í líf-1
inu. Hann ólst upp á heimiii j
ágætra foreldra í hópi mannvæn-;
legra og góðra systkina, fékk stað-
góða menntun bæði innanlands og,
utan. Gegr.di síðan ýmsum við-
skipta- og skrifstofustörfum bæði
á ísafirði og í Reykjavík, og nú
síðast skipaður. skattstjóri á Isa-
firði fyrir nokkrum árum, en það ,
embætti hafoi h&nn á hendi til
dauðadagí. Fórust hónum '11 störf
vel úr hendi, vnr greiður við vinnu
og fljótur að átta sig á hlutunum.
Árni var fæddur 19. júní 190(3 (
og varð því aðeins háiffimmtugur.'
Foreldrar hans eru hin góðkunnu
og landsþekktu hjón Jón Xuðunn I
Frh. á bls. 12. I
hann. Hann var glaðlyndur og
bjartsýnn og hvers manns hug-
ljúfi. Kappgjarn og áhugasterk-
ur við allt nám, og alla vinnu.
Ilarðsnúinn og fimur glímumað-
ur, söngmaður góður og kunni
vel að spila á hljóðfæri. Orðum
hans gátu allir treyst.
Eftir skólavistina skildu leiðir
eins og gengur og gerist. Fund-
um okkar bar eigi saman í rúm
40 ár, en þegar það varð, r.ú í
vetur, var þessi, minn gamli vin-
ur, helsjúkur af ólæknandi veik-
indum og vissi að hverju :?ór.
Nokkur bréf hafa á milli farið
á öllum þessum árum og vissi ég
því aligóð skil á helztu æfiatrið-
um Þorsteins.
Hann var að því leyti nokkuð
einmana. að hann kvæntist aldrei
og átti engin afkvæmi. En hann
naut gæfunnar á öðrum sviðum
og það að vissu leyti í ríkum
mæli. Þegar ég hitti hann íarinn
að heiisu í vetur mætti ég ssma
glaða og drengilega svipnum, en
þó með breyttu yfirbragði, svo
ssm ætla má. Það leyndi sér ekki,
að þar yar maður sáttur við lífið
og sáttur við alla menn. LTt úr
svipnum skein sú sæla, sem því
fylgir, að hafa hreir.a og góða
samvizku. Iiafa það ljóst á með-
vitundinni, að hafa gert míkið
gagn i lífinu og notað kraftana
á réttan hátt, landi sínu, frænd-
um og vinum, til gagns og gleði.
Sú er líka í stuttu rnáli saga
þessa góða manns og munu
kunnugir geta margt og mikið
fært inn í rammann.
Þorsteinn bjó lengst af með
bræðrum sínum, Kristjáni og
Olafi. Áttu þeir sinn þriðjunginn
hver af jörðinni Laxárdal,. en
býggðu upp nýbýlið Holt og átti
Þorsteinn þar lengi heima.
Þorsteinn var ákafur kapps-
maður við vinnu, ósérhlífinn og
óeigingjarn. Mun ekki alltaf
hafa í bað horft, þó fleiri cn
hann sjálfur hefðu hag af því
evViði, sem hann lagði á sig. —
Hann var íullkomin andstaða við
þá menn, sem vilja hafa sem
hæst laun fvrir sem minnsta
vinnu. Hugsjónir hans til fram-
fara í landbúnaði og menningu
voru sferkar og heilbrigðar. —
Ræktun jarðarinnar, ræktun bú-
peningsins og ræktun hugarfars-
ins. A ollum bessum sviðum varð
hanum rnikið ágengt. Hann var
sauðfjárræktarmaður með af-
brigðúm og áíti eitthvert hezta fé,
sem til var í því héraði cg bó
víðar væri leitað. Taidi hann
heldur ekki á sig snúningana við
kindur sír.ar og annara. Mun
láta nærri, að fáum ýrði :fært að
feta þar í hans fótspor. Það er
líka álit núverandi sauðfjárrækt-
arráðunautar, að Þorsteinn hafi
verið meðal beztu sauðfjárræktar
manna landsins og enginn hafi
staðið honum framar á því sviði.
Nákvæmni hans, skyldurækni ag
viljaþrek áttu í því sinn drjúga
þátt.
Um hans ' iarðræktarstarfsemi
er mér eðlilega eigi að íullu
kunnugt. En það veit ég þó, að
hann var mikilvirkur á bví sviði
og þá ekki síður vímdvirkur. Svo
var og í öðrum umbótamálum
landbúnaðarins.
Fórnfýsi Þörsteins og dreng-
skap var viðbrugðið. Nutu þar
góðs af bræður hans og beirra
skyldulið. Einnig margir aðrir
fræhdur, vinir og sveitungar. —
Hann hjálpaði mörgum ungling-
um til náms og þroska. Er það
víða drengskaparbragð, .en eigi
sízt á útkjálkum okkar lands.
Dugnaður og hyggindi Þor-
steins urðu undirstáða að góð-
um efnahag og hann notaði sín
efni til að manna sína írændur
og rækta sína sveit.
Það er því víst og áreiðanlegt,
að þessi bóndi, sem ól allan sinn
aldur norður undir íshafinu,
hann var mikill nytsemdarmað-
ur héraoi sinu og landi. Hanh
lætur eftir sig bjartar og fagrdr
minningar, en engar skugga-
myndir,
Slíka menn er gott að muna.
Jón Pálm&son.