Morgunblaðið - 22.05.1952, Blaðsíða 5

V
Fimmtudagur 22: maí 1952
Á myndinni sjást talið frá vinstri: Guðrún Bjarnadóttir og Martha
Árnadótíir seni dætur Tjælde bjónanna og' Kaukur Ingason sem
Sannes íulltrúi.
Eftly Bí;5mslÍ£'?Bt'3 BJömson
ISAFIRÐI, 18. maí: — Leikfélag
ísafjarðar minntist 30 ára afmæl-
is síns með sýningu á sjónleikn-
um Gjaldþrotið extir Björnstjerne
Björnson, í A’þýðuhúsinu s.l.
fimmtudagskvöld. I upphafi leik-
sýningar ávarpaði formaður ]eik-
íélagsins, Samúel Jónsson, leik-
húsgesti og tilkynnti, að stjórn
félagsins hefði ákveðið að gera
helztu forgöngumenn að stofnun
Leikfélags Isafjarðar heiðursfé-
laga, þá Elías Halldórsson, Jón G.
Maríasson, Helga Guðbiartsson
og Gunnar Hallgrímsson, enn-
íremur þá bræðurna, Magnús og
Halldór Ólafssyni, en þeir bræð-
liinar Guðmunösson t. v. sem
Berent málflutningsmaður og
Marías Þ. Guðmundsson sem
Jacobsen ölgerðarmeistari.
ur hafa báðir verið meira og
minna á ísfirzku leiksviði um
hálfrar aldar skeið. Þá las formað
ur upp kveðjur og árnaðaróskir,
sem félaginu höfðu borizt.
Starfsemi leikfélagsins heíir
með miklum blóma í vetur, og er
þetía þriðja leikritið, sem félagið
sýnir á þessum vetri. Hin leik-
ritin voru Stundum og stundum
ekki, ;g Tony vaknar til lífsins.
Leikritið Gjaldþrotið er nú nær
S0 ára gamalt, og naut mikilla
vinsælda fyrir og eftir síðustu
aldamót, og mun bá hafa verið
sýnt oftar en nokkuð annað nor-
rænt leikrit og skapaði höfundin-
um vinsældir og frægð um alla
Evrópu. Það lýsir á átakanlegan
hátt sálarástandi gjaldþrota
manns og viðhorfum fjölskyldu
hans til lífsins, en þá var gjald-
þrot örlagaríkari atburður í lífi
manns, en nú eF, en einmitt þess
vegna 'á leikritið cnn frekar er-
indi til okkar én ella.
Þórleifur Bjarnason, námsstjóri
hafði leikstjórn með höndum,' og
hefir honum tekizt það ágætlega.
I Hann fer einnig meS annað aðal-
hlutverk leiksins, Tjælde, stór-
kaupmann. Tjælde er að upplagi
hei'ðviiður sómamaður, en af
ólta við gjaldþrotið lendir iiann
út á villigötum blekkinga og lygi.
Er tulkun hans á sálarlífi stór-
kaupmannsins, se-m í lengstu lög
reynir rð verjast holskeflum
gjaldþrotsir.s, ágæt og tekzt hon-
um oít að.ná sterkum leik. Hreyf-
ir.gar og látbragð hans er þó oft
i nokkuð ulgerðarlegt.
Frú Tjæide leíkur Guðbjörg
Bárðardóttir, og leysir hún það
( vel af handi. Túlkar hún vel þann
j styrkleika, sem hún á að sýna, til
' að halda heimilinu saman í öldu-
róti gjaldþrotsins, begar allt
mannlegt snýst á móti þvi.
Dætur þeirra hjóna, Valborgu
og Signu, leika þær írúrnar Guð-
rún Bjarnatíóttir og Martha Árna
dóttir, og er leikur þeirra beggja
■með ágætum. Leikur Mörthu er
lifandi og léttur allan tímann,
hressandi og án nokkurrar þving-
unar. Guðrún túikar aftur á móti
vel trygglyndi osr skapfestu Val-
horgar, sem ekki Iffitur bugazt
við hrun fyrirtækis ::öður síns,
heldur ákveour að ctanda við
hlið har.s við að byggja upp nýjan
atvir.nurekstur, svo að heimih
þeirra geti öðlazt öryggi og
hamir.gju á ný.
Aðra aðalpersónu leiksins,
íEerent, málaflutr.ingsmann, lék
Einar Guðmundsson, klæðskeri,
með miklurn tilþrifum. Berent er
áhrifaríkur persónuleiki, fulltrúi
ihinna sönnu og heilbrigðu við-
horfa í viöskiptalífinu, og tekst
Einari ágætlega að túlka bessa
eiginleika og er leikur hans yfir-
ileitt prýðilegur, sérstakleca or
samleikur hans og Þórleifs í
iþriðja bættinum góður.
Framfi. a bls. 12
Þórleifur Bjarnason sem TiæUle
I síórkaupmaður og Guðbjörg
[Bárðardóttir sem frú Tjælde.
MORGZJ ft.B LAÐIB
5 1
^
litsger
rstiórí
FYRIR NOKKRU fól atvinnu-
málaráðuneytið Hákoni Bjarna-
syni skógræktarstjóra að rann-
saka niöguloika á því, hvort hag-
kvæait myndi reynast að friða
Roykjanesskagann fyrir beit sauð-
fjár og útiganshrossa, en um það
hafa orðið allmiklar umræður
manna á meðal á undanförnum
árum. Því þykir tími til kominn
að marka ákveðna stefnu í þessu
máli og hefjast handa að svo miklu
leyti, sem ástsgður þykja til.
Fyrir skömmu skilaði Hákon
Bjarnason áliti til ráðuneytisins í
þessu máli. En hann hefur á und-
anförnum árum farið margar at-
huganaferðir um skagann og
kynnt sér gi'óðxirfarið þar, ásamt
Steindóri Steindórssyni, :nen.nta-
skólakennára á Akureyri. Enn-
fremur hefur hann gert yfirlit
yfir búfjáreignina á skaganum.
Hér verða lauslega raktar nið-
urstöður skógræktarstjóra af at-
hugnum hans.
í UPPHAFI VAR GRÓÐUR-
LENDI MIKIÐ
Ilann getur þess að Reykjanes-
skagi muni að mestu leyti hafa
verið vaxinn birlcikj&rri á land-
námsöld, nema hin nýrunnu
hraun. Allar grágrýtisbungur og'
holt skagans hafa verið þakin sairi [
felldum jarðvegi. En síðast cr^
jarðvegurinn fokinn á bui't, cða
sorfinn niður í klöpp, en þar sem1
torfur standa eftir fara þæi- feráttj
sörnu leið, ef beitin heldur áfram.
LANBEYÐINGIN
Orsök landeyðingarinnar cv að
sjáifsögðu miskunnarlaust skóg-
arhcigg og hrísitif svo og beit all-
an ársins hring, sem hefur orðið
tilfinanlegri sakir þess, að hér cr
um að ræða eitt snjóléttasta hérað
landsins. En síðan farið var að
sækja sjó í stórum stíl á miðunum
umhverfis skagann og fólki >fór að
I f jölga þar, hefur hanri verið beitt-
ur úr hófi fram.
J Afturför skagans hefur orðið
I hröð síðustu aldirnar, er bezt sést
á því, sem Steindór Steindórsson
scgir í skýrslu sinni unx gróður-
inn, að þegar jarðabók Árna
Magnússonar var sarnin á fyrstu
árum 18. aldar, áttu um 70 jarðir
í Grindavík, Rosmhvalaneshreppi,
Vatnsleysuströnd og Alftanesi
koigerðarskóga í almenningum
skagans.
900 FERKM. MEST AUÐN
Þá getur skógræktarstjóri þess
í skýrslu sinni, að aiis sé skaginn
um 900 ferkílómetrar, en lítið af
því landssvæði er ræktanlegt sem
kunnugt er. Ómögulegt er að segja
hve auðnir . skagans gróa fljótt
upp, þó þær verði friðaðar fyrir
beit, en telja má, að ef nýr gróð-
ur eigi að ryð.ia sér þar íil rúms
af sjálfsdáðum svo um muni, tekur
það áratugi, jafnvel öld eða meira.
Ilitt er víst, að vevði útbeitar-
búskap haldið áfram þarna, hlýt-
ur af honum að leiða algera gróð-
ureyðingu ökagaris.
FJÁREIGNIN Á SKAGANUM
Á skaganum sunnan IJafnar-
fjarðar, eru nú rösklega 4000
fjár. Tæplega helmingur þess fjár
er í Grindavíkurhreppi, rúmlega
,1000 á Vatnsleysuströnd. í öðrum
hreppum er fá fátt og í öllum
hreppunum hefur yfirgnæfandi
meiri hluti íbúanna engar nytjar
af sauðfé.
1 þeim hreþpum, þar sem mést
er sauðf járeign, eiga þrjú hundr-
uð framteljendur sauðkindur cða
röskar 13 kindur á hvern fram-
teljanda til jafnaðar. Fáéinir
bændur í Grindavík og cinn á
.Vatnsleysuströnd, ciga allstór
fjárbú, en flestir sauðfjárcigend-
! ur h.afa hverfandi iekjur af sauð-
fé sínu.
| Á síðari árúm hafa sauðfjárt
hagarnir mikið verið þrengdir
i þar sem Keflavíkurflugvöllur er
girtur, Krýsuvíkurland mest allt, |
Heiðmörk og spildur í Sléttuhlíð
sunr.an Iíafnarf jarðar. Straums-j
land vórður líka girt á næstu ár-
um.
Af þessu leiðii' að útbeitarfén-
aður fær nú minna svigrúm cn áo- ■
ur og veiður það til þess að flýta
fyrir því, að sauðfjárbeitilöndin,
seni eftir eru, fari í aigera ör-
tröð, verði ótakmarkað fjárhald
leyft.
EKKI SKÓGRÆKTARMÁL
Skógræktarstjóri 'bendir í
álitsgerð sinni, að friðun Reykja
nesskagans sé ekki skógræktav-
mál, eins og margir hafa húgs-
að sér, sakir þess að fyrst um
sinn verður lögð aoaláhsrsla á
skóggræðslti í kjarriandi, sem
oi' beíur fallið til ræklunar
nytjaskóga en meginhluti skag-
ans er.
Við friðun Reykjanesskagans
koma tvö atriði til greina:
Annars vegar að vernda rækt-
unarlönd manna, ekki sízt garð-
löndin, og komast hjá að reisa
og halda við dýrum girðingum í
þéttbýlinu umhverfis Reykjavík
og Hafnarfjörð. Til þess, að svo
megi verða, þarf að banna sauð-
fjárhald í Seltjarnarnes-, Kópa-
vogs- og Gavða- og Bessastaða-
hreppuin. Þar voru um 1000 "jár
árið 1930, og verður varla um það
deiit, að brýn nauðsyn er á að
leggja niður sauðfjárrækt á þess-
um stöðum.
ALFRIÐUN SKAGANS
Hins vegar er svo, hvort friða
j eigi allar. skagánn sunnan Hafna.r-
f jarðar. Vandamálið við slíka frið-
J un er að meta atvir.nutjón það,
seln bændur yrðu fyrir af því, a&
leggja niður allt sauðfjárhald. Á.
nióti sauðfjárháldi mæiir það xjón,
I sem sauðféð vddur á ræktunar-
I löndum manna, svo og hin áfram-
j haldandi eyðing jarðvegs og gróð-
i urs á skaganum, er leiðir af út-
; beitinni.
j Óvilhöll rannsókn sýnir atí
j of kostnaðarsamt ■nuni reynast
i að frlða allan skagann, verður a,
; m. k. að koma í veg fyrir að þeir
ínenr., sc-m ekkert lar.d ciga, megi
! hafa sauðfé áfram, og ennfremur
verður að taka upp ítölu í )önd,
[ þannig að enginn geti hleypt upp
j svo miklu fé, að það yrði til óþarfa
trafála xyrir nágrannana.
i ,
GARÐRÆKT í STAÐINN
FYRIR ÚTBEITARFÉNAÐ
Hákon Bjarnason hefur bent
á það, að ef horfið 5’rði að því
i'cúi a8 friða riílan skagann,
gætu íbviar hans aflaS sét* jafn-
mikilla brúitótekna ár hvert,
nieo því að rækta jafnmargar
tunnur af kartöflum og féð er
nú á þessum slóðum.
Loks má geta þess, að eftir a6
álitsgerðin var samin, hafa kom-
ið fram eindregin tilmæli frá x"lug-
vallastjóra ,um, áð áilt nágrenni
Kéflavíkurflugvailar vei'ði "jár-
laust, því að komið hefur í 'jós,
að sjöföld gaddavírsgirðing er
hvergi nærri nóg vörn fyrir völl-
inn. En ein kind gæti vaidið óskap-
legu manntjóni og fjártjóni, ef
hún yrði fyrir flugvél í iendingu-
Léfeg verlíS hjá !ínu-
en sæsni!@i
a seim er mm
usn
í HAFNARFIRÐI var róið al-
mcnnt frain til 10. maí. Sjö bát-
ar veiddu í net á vertíðinni, 14
bát&r með línu. Gæftir voru góð-
ar, en afli rýr á þessa tímabili,
bæði hjá línu og netjabátum.
Nokkrir þessara báta skipta yfir
á togveiði í byrjun mánaðarins
og er afli þeirra sæmilegur. Beita
var næg alla vertíðina, enda
veid.dist mikið af loðnu á vetr-
inum 1 Keflavík. Var henni heitt
bæði nýrri og frystri. Þessi ver-
tíð í Hafnarfirði er talin cinhver
sn lélegasta í iengri tíma, sér-
staklega hvað viðvíkur Iínubát-
unum. Hins vegar er afii netja-
bétanna mun betri og má teljast
allsæmilegur.
Aflinn hefir mest verið frystur
og saltaður, en þó hefir einnig
nokkuð verið hert. Enn er ekki
vitað nákvæmlega um aflabrögð
einstakra báta, né róðrafjölda,
r.é heldur heildaraflamagn.
ararl'.“
ik — • \\

í GÆRKVÖLDI tefldu þeir blind
skák að viðstöddum mörgum á-
hcrfendum Prins hinn höllenzki
og Ásmundur Ásgeirsson. Um.
miðnætti liöfðu þeir leikið 26
leiki, en Ásmundur hafði hvítt
og var staða hans talin öllu betri
en hjá Prins.
í dag teflir Prins 6. fjöltefli
sitt hér í bænum, og er ölium
heim.il þátttaka sem fyrr, en.
allir þátttakendur verða að
leggja til skákborð. Teflt verður
í Mjólkurstöðinni og hefst keppn-
in kl. 1.
iffamni
LUNDUNUM, 19. maí. — 230
fulltrúar frá 2 löndum taka um
þessar mundir þátt í 8 daga ráð-
stefnu um bifreiðamál. Þar er m.
a. rætt um alþjóða vegamál.
Fj órir fulltrúar Austur-'Evrópu
landa hafa ekki rnætt á íundin-
um, m.a. frá Ungverjalandi. —
Kann það að hafa þær aflcíð-
ingar að þjóðvegur, sem leggja á
frá London til Istambul og íiggja
átti gegnum Ungverjaland, verð-
ur sennilega lagður sunnar eðá
um Júgóslavíu og Grikkland.
I
Nýstárlegir
dráttarbátar
FPEMANTLE, Ástralíu. — 6
þrýstiloftsvélar voru notaðar sem.
,dráttarbátar“, er flugstöðvar-
skipið Sidney lagði úr höfn í
Fremantle fyrir skömmu. Orsölc-
in var sú, að sjómenn á dráttar-
bátum hafnarinnar voru í verk-
falli.
Þrýstiloftsvélarnar voru reyrð-
ar fastar við fram- og afturþil-
íar skipsins, 3 á hvorum stað, og'
vélar þ.eirra síðan settar á fulhi
lerð. Andartaki síðar tók skipið
að hveyfast löturhægt frá hafnar-
bakkanum og brátt var það kom-
ið á ferð út á liöfnina. Sagt er
að.Jömu aðferð hafi verið beitt,
eiv skipið heimsótti Hobart á
Tasmaníu nýlega. — NTB.
FRÁ Stokkseyri réru 5 bátar með
net. Heildarafli bátann^ j-fir
tímabilið er um 50 lestir.
Vertíð lauk á Stökkseyri hinn.
10. maí. Telja sjómenn þar, atíi
þetta hafi verið ágæt vertíð cða,
mun betri en í íyrravetur. ______,