Morgunblaðið - 06.09.1952, Síða 7

Laugardagur 6. sept. 1952
MORGUNBLAÐIÐ
m 31

EFTIR SVERRI ÞORÐARSON
HAAG í ágúst: — Heyskapar-
og kornræktartíð hefur verið
hér mjög góð, en einnig á öðrum
sviðum hefur árað vel fyrir Hol-
Jendinga. Stórlega aukin utan-
ríkisverzlun hefur fært þjóðar-
búinu auknar tekjur, enda má ,af
þiví marka, hve vel endurbygg-
ingarstarfinu miðar nú áfram.
Starfið gengur greiðast í Rotter-
dam, segja Hollendingar sjálfi)’.
Borgin varð fyrir mjög miklu
tjóni af völdum loftárása þýzka
flughersins.
Efnahagssamvinnustofnunin
veitti miklu fé til endurreisnaf-
innar. Húsin, verksmiðjurnar,
skólarnir og önnur mannvirki
eru hin glæsilegustu. íbúðarhús-
in, sem eru hlaðin úr rauðum
eða ljósbrúnum múrsteini, eru
hvert öðru fallegra. Byggingar-
stíllinn einfaldur og línur hrein-
ar. Þar þekkist ekki „heilsu-
verndarstöðvarstíllinn", enda
kappkostað að sameina hið hag-
kvæma og kostnaðinn.
MIKIÐ FERDAMANNA-
IAND INNAN TÍÐAR
Hollendingar vinna nú mjög
ötullega að því að gera dand sitt
að ferðamannalandi. — Innan
fárra ára er búizt við að gjald-
eyristekjur þjóðarinnar af heim-
sóknum ferðamanna verði orðn-
ar mjög veruleg'ur þáttur í þjóð-
artekjunum. — Liður í þessu, og
sá sem einna mestu máli skipt-
ír, er að mjög víða er nú unnið
að byggingu nýrra gistihúsa. —
Hefur fé frá Efnahagssamvinnu-
stofnuninni verið veitt til gistL
húsasmíði.
Ferðamanna-flóðaldan kann að
skella á fyrr en varir.
Jarðvegurinn ef þegar vel
undirbúinn. Þdr er allt gert til
þess að verða við óskum gest-
anna„ hvort heldur þeir eru vell-
a-uðugir eða í hinum fjölmenn-
asta hópi ferðalanganna, fólk af
millistéttum. Ferðamannaokur á
lífsnauðsynjum þekkist þar ekki.
Þar er hægt að lifa eftir efnum
og ástæðum.
Þó islenzka krónan sé í lágu
gengi gagnvart gyllini, er verð-
lag hagstætt ökkur. Ekki er ó-
sennilegt að á næstu árum muni
Islendingar leggja leið sína til
þessa flata lands, sem sumþart
er fleiri tugum metra undir sjáv-
armáli.
EYJAN MARKEN
Flestir ferðamenn, sem koma
til Amsterdam, fara með ferða-
mannahópi út í éyju eina, sem
Marken heitir og er í suðursjó’t-
um. Stór ganglítil ferja flvtur
fóikið þangað. Það situr á löng-
um bekkjum meðfram báðu’n
borðum. Miðskips stendur har-
monikuspilari og skemmtir. —
Ferjan siglir inn á litla höfn
Markeneyjar. Köfnin ber það
með sér, að hér er engin stfcr-
útgerð rekin. Fyrir ofan tré-
bryggjurnar, þar'sem einu sinni
hefur verið malarkampur, en nú
er hellulagður, standa lítil hús,
marglit, sum með hvítum þver-
röndum yfir þvera forhliðina. og
gafla.
Á kambnum stendur fjöldi
fólks í gömlum hollenzkum búnr
ingum, með tréskó á fótum.
Karímennirnir í hnébúxum og
í svellþykkum, svörtum band-
sokkum. Kvenþjóðin í skósíðum
pilsum, með hvítar hyrnur á
höfði. Framundan hyrnunni
stendur hárið sem strí og þetta
fax myndar nokkurskonar sól-
skyggni.
Minjagripasalar og síldarspekú
lantar með reykta cíld, saltaðan
og reyktan ál, koma strax á vett-
vang. Hópnum er öllum boðið
að skoða eitt heimílanna á eynni.
Inn í þessu litla húsi rúmast
ótrúlegur fjöldi. 'Þar eru gólfin
hvítskúruð, óklæddir tréveggir
og loft, en svo þétt hanga á öll-
um veggjum, fagurlega skreytt-
ir veggdiskar, að varla sér í
timburþiljurnár.
Heimsókn ti! IViarkeyjsi' og Putalands
Stórbýli í Maduvodam.
HELT RÆÐU AF STOL
Á ÞREM TUNGUM
Skyndilega stígur staðarkona
upp á stól upp úr miðjum hópn-
um og ávarpar gestina á þrem
tungumálum. — Hún virðist
þessu alvön og er hraðmælt, sem
markaðskona. — Á fáeinum
augnablikum er hún á þrem
tungum þúin að skýra áheyrend-
um frá húsaskipan allri, og bvi
að þar sofi allir í kojum. Ung-
börn sofa upp á vegg fyrir of-
an hjónakojuna. Húsmóðurin
segir frá því að hér hafi hún
alla sína tíð átt heima, foreldrar
hennar og aíi og amma. Þegar
hún var bai'n, hafi þar verið 15
manns í .heimili.
Hún er eins og kvenþjóðin
virðist vera á þessari litlu ey i
I forneskjulegra lagi, með hringi
1 í eyrunum.
Hún lýsti klæðnaði fólksins á
eyjunni, lyfti pilsfaldi sínum, án
. þess þó að valda hneykslu.n. -—
I Pilsið var óefað álíka þykkt og
værðarvöð. — í svona þykkum
pilsum klæðum við af okkur
bæði hita og kulda, Sagði sú
1 gamla.
Öll börn, telpur og drengir,
ganga í pilsum og eru eins og
kvenfólkið, með þennan ein-
kennilega framstandandi ennis-
topp.
Þegar við hérna á eyjunrú
mætum barni á förnum vegi,
rigði konan á stólnum, þá sjá-
um við það á saumaskapnum
á blússu barnsins, hVort heldur
það er drengur eða telpa. Telp-
urnar eru með hjartalagaðan út-
saum í blússunni.
HANDAVINNA OG
HJÓNABÖND
Sú garnla á stólnum tók Iræst
að ræða vandamál mannlegs lífs.
— Hjónabandið. —- Hún sagði að
það væru óskráð lög meðal eyja-
skeggja, að til hjónabands sé
ekki stofnað fyrr en maðurinn
ha.fi náð 26 ára aldri. — Þá má
hann fara að hugsa sér til kvon-
fangs. En tilgangslaust er fyrir
hann að æíla út í ævintýrið,
nema hann hafi sýnt hve odd-
hagur hann sé, að hann geti skor-
ið brúðarskó. — Það eru venju-
legir tréklossar. En síðan er í þá
skorinn fallegur laufskurður.
Konuefnið verður aftur á móti að
hafa sýnt það með falleguni og
X’el gerðum hannyrðum, að hún
geti bætt leppa bónda síns og
tekizt á hendur búsforráð.
íIJÓNASKILNAÐIR ÓÞEKKT
FYRIRBÆRI
Síðan upplýsti húsmóðirin, að
þetta hefði gefizt mjög \el hjá
þeim. Hún sagðist el^ki geia sann-
ara orð talað, en að hjónaskiln-
aðir vse.ru gjörsamlega óþckkt
fyrirbæri meðal Markenbúa. •—
Þegar menn eru komnir á þennan
giftingaaldur,' þá vita þeir hvað
þeir vilja og hafa öðlast nokkra
lífsreynslu, sagði hún. — Um leið
bauð hún nærstöddum að
skoða húsið sitt nánar. Hvatti
hún alla unga menn, sem ekki
væru þegar „gengnir fyrir gafl“,
að hafa reynzlu Markenbúa sér
í minni. — Drengir mínir, rasið
ekki um ráð fram, því ekkert
liggur á, sagði hún og sté niður
aí' stólnum.
Viðdvölin var stutt og svo virt-
ist sem flestir hefðu áhuga iyrir
minjagripaverzlununum sem
stóðu á malarkambnum. Þár ægði
öllu saman. Minntu þessar búðir
nokkuð á kramvöruvérzlanif éins
og þær munu hafa gerst hjá okk-
ur í gamla daga.
Á næstu götum, en þarná búa
um 1500 manns, var fjöldi eyjar-
skeggja, börn og gamalmenni.
um, hefur.skipað Hollendingum
á bek'k 'riieð&l öndvegisþjóða. —
Hin góða heilsurækt hefur haft
í.för með sér að fólkinu fjölgar
nú óðar en nokkru sinni fyrr.
Hollendingar giska á að þeir séu
nú um 10 milljónir, að þeim hafi
að heimsstyrjöldinni síðari lok-
inni, fjölgað um cina milijón.
LANDIi) GETUR EKKI
BRAUDFÆTT FÓLKID
Á þessu sviði horfa Hollend-
ingar fram á alvarleg vandræði.
Landið hefur verið hagnýtt til
hins ítrasta. — Haldið er áfram
að þurrka upp Suðursjóinn til að
koma þar upp nýbýlum og iðn-
aði. Ýmiskonar iðnaður hefur
verið aukinn og nýjar iðngrein-
ar teknar upp, til þess að skapa
vinnu fyrir fólkið í landinu, og
geta þannig reynt að mæta að
nokkru fólksfjölguninni. — En
þessar ráðstafanir munu ekki
nægja og þjóðin sér fram á, að
tugþúsundum saman vsrði ungir
Holiendingar að yfirgefa gamla
landið og flytjast búferlum til
fjarlægra landa, því heima er
enginn reitur eftir. í hinum þétt-
býlustu héruðum landsins er
íbúatalan um 600 manns á hvern
ferkílómetra.
Á næstu árum er í ráði að um
50.000 manns flytji árlega bú-
ferlum til hinna nýju heimkynna
i Kanada, Ástraliu og Bandarikj-
unum. Kunnugir segja að þetta
nægi til að firra vandræðum
þeim sem af of mikilli fólksfjölg-
un stafar. Telja þeir sennilegt að
með óbreyttum aðstæðum, íniuni
allt fára í strand eftir 15—20 ár.
Við þjóðflutninganavhcfur hin
sterka tilfinning Hollendin-gsins
fyrir nánustu ættmenúum komið
mjög í Ijós. Heiíar fjölskyldur
hafa tekið sig upp og yfirgefið
Guiiverar í Putalandi.
Hér virðast .flestir verða gamlir
fyrir aldur "ram.
Ferðamennirnir voru önnum
kafnir við myrtdatökur af cyjar-
skeggjum. Þéir létu sér fátt um
finnast. Sennilega orðnir hálf
þreyttir á þessúrn látlausa straum
erlendra manna, en eyjaske|gj-
ar gera sér ljóst að ferðafóikið
méð ljósmynda- og minjagripa-
æðið, er tekjulind þeirra.
ÖNDVLGISÞJÓÐ
Útlendingur verður þcss skjót-
lega var, sem svo mjög einkennir
Hollendinga og er einn snarasti
þátturinn í þjóðlífinu. samheldni
fjolskyldunnar, virðing hennar
fyrir heimilinu, hornsteini þjóð-
félagsins. Þannig hc-fur þetta ver-
ið mann frath af manni, enda
gætir þessa mjög á öilum sviðum
í daglegu lííi þessarar dugmiklu
og gagnmenntuðu bjóðar.
Hverskonar spilling, giæpir og
morð eru fátíðir aíburðir. Ágæt-
lega skipulagð heilsuverndarstarí
serni, góð skipan menntamála og
almennur áhugi fyrir andlegum
ekki síður en veraldlegum efn-
gamla iandið í sameiningu, til að
geta haldið hópinn nokkurnveg-
inn. Fjöldinn allur af úíflytjend-
unum fer flugleiðis og hefur Gull
faxi tekið þátt í flutningunum á
vegum KLM-flugfélagsins.
í PUTALANDI
Þrátt fyrir öii þrengslin hafa
borgaryfirvöidin í Haag látið
nokkra spildu af licndi undir
nýja fcorg. Hugsast gæti að ein-
hver myndi viija kalla það borg
innan borgarinnar, eins og stund-
um er talað um ríki í ríkinu. Á
þessari spildu hafa. Hollending-
ar látið ævintýrið um Putaiand
, sannkst að nokkru og í þeirri
mynd sem Putaland fyrri hluta
20. aldarinnar mj-ndi vera.
; Þessi reítur og það sem fyrir
1 augun fcer þar verður sérhverj-
ura lengi minnisstæður. í „Puta-
j iandi“ er útvarpsstöð og ílug-
volíur. Þar cru skólar, ,-pítaiar,
j kirkja, ýrhiskonar opinberar bygg
Ángar, verksmiðjur, íjölbýlishús í
nýtízku síil.
í höfninni liggja stór hafskip
I og ,þar eru skipasmíðastöðvár.

Þar eru íbúðarhverfi eins og þaa
eru í elsta hluta Amsterdam,
þar sem húsin standa við skurð-
ina. Innan um húsin eru skraut-
garðar og þar getur og' að líta
fallegt hollenzkt sveitabýli, vei
hýst, með myllu og sýkisbakk-
ann, en handan við flóðgarðana
á bökkum sýkisins er búfénaður
á beit. „Putalandið“ í Haag er
einstætt fyrirbrigði. Um steypt
strætin er mikil umferð, en unx
langa leið fer rafknúin járnbraut.
— Allsstaðar eru „Putalands-
búar“ að störfum.
Putaland heitir réttu nafni
Madurodam, en í hópi hollenzkra
stúdenta var á styrjaldarárunum
stúdent einn að nafni Maduro, er
var frernstur í flokki stúdenta í
andstöðuhreyfingunni gegn Þjóð-
verjum. Hann lenti svo i klóm
Gestapoliðsins og var sendur til
hinna illræmdu Dachau-fanga-
búða, en þaðan átti hann ekki
afturkvfemt. Aðgangseyrir allra
„Gulliveravina“ sem koma til a5
skoða Putalandið, fsr óskiptur til
berklahælis fyrir hollenzka
stúdenta.
Það voru um 70 fyrirtæki. ojf
einstaklingar sem í sameiningu
mynduðu þessa borg, með því
að gefa líkan af húsi því sem
starfsemi þeirra er til húsa í.
Þannig gáfu ríkisjárnbrautirnar
t. d. rafknúðu lestina, sporbraut-
ina og annað tiiheyrandi, svo sem
stjórntækin og þá gaf flug'félagið
KLM likanið af Schiphöl-flug-
.velli við Amsterdam ásaipt flug-
vélalílcönum, ílugstöðvarbygging-
um og fleiru. —■ Það tók tvö ár
að köma þessu öllu í kring. Að-
sókn hefur verið gífurleg. Tala
gestanna var um 50 þús. fyrstii
vikurnar eftir að Madurodam var
opnuð almsnningi. Sérstakur
borrgarstjóri er, og skipar það
sæti, prinsessa hollenzku krún-
unnar, Beatrix, og hún á þar sér-
stakan borgarstjórabústað. Bæj-
arstjórnin er skipuð. unglingum
úr skólum borgarinnar.
ÆVINTÝRABORG
Það er sérstaklega eftirminni-
legt að sjá þessa litlu borg eftir
að dimmt er orðið og hún upp-
ijómuð. —- Ljóskerin við göturn-
ar lýsa umferðinni, en bilar eru
með IjóSum, og járnbrautarlestin
litla er öll uppljómuð, verzlanirn-
ar með skrautlýstar auglýsingar,
skífan á kirkjuklukkunni, sem
ekki aðeins segir til uffi stundir
sólarhringsins, heldur og' um
vikudag og mánuð, er upplýst. í
höfninni liggur, sem fljótandi
borg stór hafskip, uppijómuð
stafna á milli, og á flugvellinum
varpar flugviti sterkum geisla
sínum.
Bæði fullorðnir og börn hafa
mikla ánægju af því að skoða
þessa Putalands-borg. Þegar
krakkarnir sjá þetta, ijómar and-
lit. Sum verða þó svo undrandi
og utan við sig, að fálmandi
leita börnin eftir hendi móður
sinnar, cíns og til þess að fá úr
því skorið að þetta sé ekki draum
sýn, heldur veruleiki.
Komii? iieim
fielga Nseisáotíir
ljósmóðij.
Stór stofa rneð húsgögnum,
aðgang að baði og síma ósk
así sem fyrst. Há lciga í
boði. Tiiboð sendist blaðinu
fyrir næsta miðvikudag —
merkt: „U.S.N. — 264“.