Morgunblaðið - 28.10.1952, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 28. okt. 1952
MORGIJJSBLAÐIÐ
71
iSt
Sæluhúsið nýja í Lanúinaanalauírum.
is-skoliniv í h'tsmiirk
sælÉús Feriaíélagsiis
Þai á merkitafmæii í næsia ménalH.
Frá hauslmófinu í Skfiðaskálsniisn 3 mmú<
ÞAÐ er orðin margra ára venja,
að íerðanefnd Ferðafélagsins
ásamt stjórn þess, bjóði blaða-
mönnum einhvern hinna fyrstu
daga í vetri, til árdegisverðar í
Skíðaskálanum. Þetta boð fór
fram á sunnudaginn. — Lárus
Ottesen framkvæmdastjóri félags
ins var veizlustjóri.
FEBÐALÖG -
ÍSLANDSLÝSING
Á þessum mótum með leiðandi
mijnnum innan Ferðafélagsins, er
jafnan aðalumræðuefnið starf og
markmið þéssa merka félags-
skapar, sem l'yrir 25 árum hóf
starf sitt. Ferðafélagið setti sér
það mark að gefa almenningi
kost á að kynnast sínu eigin j
landi. í skipulögðum ferðalögum
um byggðir og óbyggðir landsins
hafa þúsuntíir marma tekið þátt.
Með útgáfu Árbókarinnar er eð j yel £Óttir Þá minntist Geir Zoega
Frá Alþiit'gis
skemmfanaskatt
nsi mm! te'
KOMIB cr fram á Alþingi nýtt frumvarp til laga um
skemmtanaskatt. Elztu lagaboð um þann síurtt eru frá árinu
1918, en þá var bæjarstjórntim og hreppsnefnduni helmilað
að leggja skatt á skemmtanir fyrir almenning til hagsbóta
fyrir bæjar- cg hreppsfélög.
■k ÞJ09LEIKHUSID
KE.VÍUK TIL SOGUNNAR
Eftir að ákveðio var að reisa
skyldi þjcð’eikhús í höfuðstað
landsins, var þessum lögum
I-lafa þingmenn strjálbýlisins
haldið því fram, að í hæsta máta
væri óréttiátt að skattleggja
skemmtanir þar, svo sem í fjöl-
mennari bæjunurn, þar sem alit
breytt úrið 1923 og þá ákveðið skemmtanahalcl þar sé miklum
að innheimta skyldi skattinn í' erfiðleikum bundið og erfitt að
kaupstöðum með 1500 íbúuln eða 1 koma upp sómasamlegum
1!
Geir Xoéga
fcrseti Ferðafélagsins i 15 ár
þvi stefnt að gera samfellda ít-
á framlag Ferðafé.agsins lil
arlega lýsingu á landinu._ Hafa skógrœktarstarfsins í Heiðmörk,
hinir fróðustu menn jafiian: cn þal. heíur íéla'áð á undanförn
skriiað árbœkurnar, sem nú oru|um 3 árum gióðursett 15.500
piöntur.
orðnar 25.
Meðan setið var að góðum ísl.
haustmat í Skíðaskálanum á
sunnudaginn, voru nokkrar
stuttai ræður fluttar.
NÆST VÍYRARSYSLAN
F crssti Ferðafélagsins,
Geir
I sumar er leið vo.u farr.ar
al.'s 36 orlols- og skemmtiíerðir,
er ierðanefnd féiagsins skipu-
leggur jafnan. Ræðumaður vék
nokkuð að þeim breytingum, er
orðið hefðu á þessu sviði undan-
fatin ár. Stofnuð hafa verið ým-
ATTUNDA SÆLUHUSID
Zoega vegamalastjóri, bauð gcsti Í3S i;or)ar ferðafélög og hið opin-
veikomna og þá sévstaklega Þor- jjera er með ctarfserni Ferða-
stein Þorsteinsson sýsiumann,1 shriistofunnar.
sem nú vinnur að samningu
næstu Árfcókar er verður um
Mýi asýslu. Fór Geir Zoega loí-
samlegum orðum um starf Þor-
steins sýslumanns Þorsteinsson-
ar i þágu Ferðafélagsins við út-
gáíu Árbókanna. — Mýrarsýslu-
bókin verður önnur sem sýslu-
maðurinn skriíar.
ileiri og skyldi hann renna til
byggingar leikhússins, sem fyrir-
sjáanlégt var að myndi verða hið
fjárfrekasta íyrirtæki, ef vel ætti
að vera. Þessum lögum var síðan
lítillega breytt um ýmis forms-
atriði og teijast núgildandi lög
um skattmn frá 1927.
■k BYGGINGUNNI LOKIÐ
'iil 1.. juní 1950 rann skemmt-
anaskatturinn, að undanteknum
i 15% álaginu, sem veitt hafði ver-
ið tii lestrarfélaga í sveitum
landsins og kennslukvikmyr.da,
óskiptur í Þjóðleikhússjóð. Með
! lögum frá 1947 hafði að vísu
verið ákveðið að . 40% skyldi
renria í r.eksturssjóði leikhússins
en 50% til íélagsheimilabygg-
inga. Nú er svo málum háttsð,
að eftir rúman aldarfjórðung er
Þjcðleikhúsið loks risið fullbyggt
og' þar með fallin íorsendan fyrir
skattveizlunni í þess skaut. Sýnt
þótti og að lögin frá 1927 voru
að ýmsu leyli úreit orðin og
haia því ný heildarlög um
skemmtanaskatt verið samin að
tilhlutan menntamálaráðuneytis-
ins, eftir endurskoðun á hinum
eldri.
* STRJÁLBÝLIÐ
NU SKATTLAUST
Samkvæmt nýju lögunum er
um nokkrar verulegar breytingar
skemmtunum, vægna lítillar að-
sóknar. Haia þeir viljað binda
ákvæðið, jafnt gömlu iögunum,
við 1500 manna staði.
Hitt atriðið er hvort rétt sé að
kvikmyndahús sem r^kin eru aS
bæ-jariélögum eigi rétt á að vera
undanþegin skemmtariaskatti.
Hafa fulltrúar sósialisku flokk-
anna heimtað að svo yrði frum-
varpinu breytt, að siík hús hlytu
skattfrelsi, en fulltrúar Sjálf-
stæðisfiokksins hafa lagzt á móti
því og talið sjálfsagt, að slíkur
atvinnurekstur sem allur annar
væri rekinn á jaínréttisgrund-
velii, en engum veitt þar sérstök
l'orréttindi.
RÍKISSJÖÐUR
MISSIR EINSKES
I iok athugasemöamia, er
frumvarpinu fylgja er þess
getið, að fullyrða megi, aö
skemmtanaskatturinn samkv.
frumv. gefi ekki minni tekj-
ur í ríkissjóff, en innheimtast
samkv. núgiidandi iögum, aö
meðtöldum viffaukum vnff þau-
Nánar mun v'erða geíiff hét*
í blaffinu hver afgreiðsla
frumvarpsins verffur meö
deildum.
namsmanna
LAGT VAR FRAM á þingi í gær frumvarp til laga um Lánasjóð
fyrir íslenzka námsmenn erlendis. í athugasemdum með frum-
varpinu segir svo:
Fé þaff, sem Mcnnlamálaráff útblutar námsmönnum, hefur verið'
greiít sem styrkur þai gaff tii á þessu ári að nokkuff af framlagi
Alþingis til íslenzkra námsmanna eriendis var veitt seni lán.
HLUTí FJARINS
ENDURGREIDIST

að lögbinda þá stefnu, að hluti
af því fé, sem ríkissjóður leggur
fram til íslenzkra námsmanna er-
ler.dis endurgreiði þeir að námi
loknu með iágúm vöxtum á mörg
um árum eftir nánari ákvæðum,
að raeða frá því sem áður var. í sem se^ yróu í reglugorð. Með
fyrstu grein er m. a. svo kveðið
á, að nú skuli skatturinn inn-
heimtur í kauptúnum og' kaup-
stöðum, er aðeins teija 500 íbúa
25 ARBÆKUR
Forseti Ferðaféiagsir.s sagði
Forseti Ferðafélagsins skýrði' eða fleiri. Er þessi brcytmg' síð-
frá því, að í sumar er leið hefði ’ an rökstudd þeim orðum í at-
verið lokið smíði áttunda sælu- hugasemdum við lagafrumvarp-
húss Ferðafélagsins og stendur ið, að þar sem verulegur hiuti
það við Landmannalaugar. Er skattsins (50%) rennur nú til
petta myndariegt og goit sælu- styrktar samkomuhúsum og fé-
hús. Að vísu cr ern nckkuð eri-! lagsheimilum úti urn land. þá
se
itt að komast að því á bilum sjálfsagt að láta skattinn ná til
vegna Jökulgilskvíslar, sem oft íleu’i byggðarlaga en aður var.
í næsta mánuði yrði félagið 25 Tetui \ erið illfær og ckki á alli a
íæri að aka yfir.
ara. Á slíkum tímamótum rifj-
ast upp hvað gert hafi verið, og
hvað dgert sé. Vék hann síðan
stuttlega að nokkrum þáttum úr
25 ára 'starfssögu Ferðaíé’agsins.
Minntist t. d. á útgálu Árbók-
anna, sem jafr.an seljsst sam-
stundis cg þær koma út. Hefði
* SKIFTING SKATTSINS
I *
'j Nú skal skatturinn . skiptast
SKAGFJÖRBS-SKÁLI svc að 50% renni ‘ félagsheimila-
'. ÞORSMÓRK EJÓð, 10% renni til lestrarféiaga
Feiðafélagið hefur nú ákveðið °S til kaupa á kennslukvikmynd-
i.ö niunda sæ.uhusið skuli reist um °8 40% í rekstrarsjóð Þjóð-
í Þórsino.K í muuungu hins ötula leikhussins.
i'yrrv. íramkvremdastjóra Krisl-
félagið nú látið Ijósprenta fyrstu jáns o, sv--.ptiórh. t
fimnr eintökin. Er fóik'i á það
bent að í skrifstofu félagsins í
Túr.götu er hægt að fá bækurn-
ar. Jón Eyþórsson hefur haft
með höndum stjórn útgáfunnar
fyrir Fcrðafélagið og færði ræðu
maður hor.um þakkir þess.
veglegt sæluhús, sagði Geir Zo-
«0.1 v iois bcin kw.-m.nao neiur
öll sæiuiiús i€iagsms, vinnur nu
c.ð því að tullgeia terknmgarnar
£.ð húsinu.
SKEMMTI- OG KYNNINGAR-
FUNDIR — IiEIDMÖRK
Á veturna hefur Ferðafélagið
haidið r.okkra skemmtifundi,
sem eru mjög vinsaeiir meðal
unga íólksins. Þar hcfur félagið
notið góðra manna, sem flutt
Auk þessa cr svo um r.okkur
ákvæði til bráðabirgða urn skipt-
ingu skattsins að ræða, m. a. þar
ti> byggingarskuldir Þjóðleik-
hússir.s cru að i'uiiu greiddar. —
Þess er og þar getið að hagnaður
Viðtækjaverzlunar rikisins árin
1952—1956, að báðum meðtöld-
um, renni í tíkissjóð.
Frumvarp þetta var lagt fyrst
fram í efri deild þingsins og
heíur það verið þar til fyrstu
námsmenn ganga fyrir, sem eru
_!r! að Jjúka námi.
Lán má því aðeins veita að
upplýst sé, að lántakandi stundi
vel nám sitt.
Við lánveitingar ber auk efna-
hags nemenda að taka tillit til
mismunandi náms- og dvalar-
kestnaðar í löndum þar sem
námsmenr. dvelja.
Lánin eru bundin því skilyrði,
að þeir, sem þau hijóta, inr.i af
hendi að loknu námi minnst í»
ára þjónustu í þágu landsins, clla
fellur lánið allt þegar i gjaid-
daga.
þessum hætti myndast með tím-
anum sjóður, -sem ætti að geta/
orðið ómetanlegur styrkur í
íramtíðinni þeim námsmönnurn,
sem verða að stunda nárh er-,
lendis.
Þaó rr.un geta rúir.aS alls um
íí! Ksanns. Verffiu' einlyff, 60
ícrm. gólí'llötur og meff rúmgóðu
svernlcfti. Anddyri húsains vcrff-
ur nokkuð' stcrt. Aæílaff er aff umræðu síðustu daga.
hús'ff muni kosta um 150 þús.
krcnur. Þaff verffnr stærst alira
sæluhúsanna. Viff vonum aff gcta
lokið smíði þess á (veim árum,
hafa skemmtileg og fróðleg cr- Lagð; torseti Ferðafélagsin.5.
indi. I íyrravetuv voru og haldn-
ir nokkrir kynningaríundir á
vegum félagsins í . nágrpnni
Reykjavíkur. Voru þessir fundir j
DEILT UM TVENNT
Við umræðurnar hefur nokk-
uð skorizt í odda, einkum um tvö
atriði irumvarpsins. Er það hvort
Pá vck hann nokkuð að þeim léttmætt sé að rkattleggja nú
mikla köstnaði, sem væri við
byggingu sæluhúsanna og væri
Framhald á bls. 11
skemmtanahald í öllum þorpum
sem telja meira cn fimm hundr- 1 en ieita skal um . þær
uð íbúa. menntamálaráðs, og skuiu
EINN ÞRIÐJI AF
FJARVEITINGUNNI TIL
NÁMSMANNA
í frumvarpinu sjálfu segir
svo:
Við Menntamálaráð ísiands
skal vera sjóður, er ber nafnið
Lánasjóður fyrir íslenzka náms-
menn erlendis. Skal sjóðnum
varið til þess að veita námslán
þeim námsmönnum, er stunda
nám erlendis og eigi af eigin
rammleik geta kostað námið.
Tekjur sjóðsins séu einn þriðji
af fjárveitingu þeirri, er hverju
sinni er veitt á fjárlögum til
styrktar íslenzkum námsmönn-
um erlendis.
Stjórn sjóðsins skal skipuð
þrem mönnum: einum tilnefnd-
um af háskólaráði, einum af
menntamálaráði og einum af
j menntamálaráðuneytinu og sé
hann íormaður stjórnarinnar.
Stjcrnarmennirnir skulu skipað-
ir til þriggja ára í senn. en þó
| þannig, að eftir tvö fyrstu árin
skulu tveir ganga úr eftir hlut-
kesti.
ÞJÓNUSTA í ÞÁGU
LANDSINS
Meiri hluti sjóðsstjórnar á-
kveður lánveitingar úr sjóðnum,
álits
þeir
G,
m
FUNDIR 10. þings I. N. S. í.
hófust aftur kl. 2 á sunnudag að
Röðli og stóðu þingfundir iram
eftir kvöldi. Mörg mál voru á ctag
skrá og margar ályktanir gerðar.
Mun þeirra getið slðar. í þir.giok
fór íram stjórnarkosning og voru
þessir kjörnir. Þorkell G. Björg-
vinsson formaður, Hreinn Hauks-
son varaformaður, en aðrir í
stjórn Skúli Ágústsson, Skúli
Helgason og Baldur Guðjónsson.
Lítill afii á Ákrgnesi
AKRANESI, 27. okt. — Tveir
reknetjabátar, þeir einu sem
voru á sjó frá Akranesi í r.ótt,
komu í dag. Afli var mjög léleg-
ur, Ásmundur með 14 tunriur og
Farsæll með ekki neitt. Telja
sjómenn að síldin hafi dýpkaö
á sér. 3—4 bátar reru héðan i
dag og héldu inn í Hvaifjörð.