Morgunblaðið - 25.11.1952, Blaðsíða 2

/ J
MORGVNBLABIÐ
Þriðjudagur 25. nóv. 1952 I
Dómur Hæsfaréiiar:
!

Geysisslysið staiaði
ai siglingaskekkj’ism
1 GÆR kvað Hæstiréttur upp dóm í málinu út af slv/f,inu er flug-
Vélin Geysir fórst á Vatnajökli 14. september 1'jí,0. Málið var
Iiöfðað gegn þrcmur mönnum, þeim Magnúsi O’jðmundssyni, er
Var flugstjóri, Guðmundi Sívertsen, er var j?Tiingafræðingur á
Geysi og Arnóri Hjálmarssyni, flugumferðarsfjóra á Reykjavikur-
fiugvelli. Voru þessir menn sakaðir um rjj»3tók í störfum sínum,
*em hefðu orðið þess valdandi að slysið. 'varð, en tveir af áhöfn
flugvélarinnar hlutu allmikil meiðsli í "siysinu. Niðurstaðan, bæði
í undirrétti og hæsíarétti, varð, að þeir Magnús og Guðmundur
Voru sakfelldir en Arnór var sýknsiþjr.
NEFND RANNSAKAÐI 0------------—-----------------
FLUmSLYSIÐ _ | að flugvélin gæti verið af réttri
Flugráð stofnaði a smum „frr.a ielg( en þar sem slíkt er ávallt
ncfnd til rannsóknar flugsl yssins. mögulegt, ekki sízt þar sem hér
Að tilhlutun undirréttai.dómar-; var um algert blindflug að ræða,
ans samdi nefndin álit; ,gerð um attl hann sjálfur öryggisins
siysið, aðdraganda þc ^s og or- vegna að stilla annan hæðarmæli
Sakir. En rannsókn jefndarinn- f]UgVélarinnar.
nr gekk mest út á sérfræðilega |
•athugun á staðará'.rvörðunum og FYRIRMÆLI UM STILLINGU
notkun annarra siglingatækja HÆÐARMÆLSS
flugvélarinnar. tlm það segir \ tilkynningu til flugmanna á
m. a. í áiitsgerðinni: íslandi (Notam), er ákveðið að
loftfar skuli fá fyrirmæli frá
JíITT STAÐSETNINGARKERFI flugstjórnarmiðstöð um að stilla
HVERJU SINNI | hæðarmæli sinn áður en það
Af því sem getið er framar í fer yfir takmörk aðflugssviðs eða
álitsgerðinni, er það ljóst, að þegar það er a. m. k. 50 sjómíl-
leiðsögumaður flugvélarinnar, | ur fra ströndinni. Slík fyrirmæli
■Guðmundur Sívertsen, hefur i höfðu ekki komið frá flugturn-
•ekki gætt starfs síns sem skyldi inum { Reykjavík.
á heimlfciðinni. Staðarákvarðanir
J>œr, er hann gerir, styðjast að-
eins við eitt staðsetningarkerfi
í hvert sinn, þó að fleiri kerfi
-og aðferðir hafi verið fyrir
Lendi. Virðist sem léiðsögumað-
tirinn hafi verið alltof öruggur
íim staðsetningu flugvélarinnar,
<og þar af leiðandi ekki gert sam-
anburðarathuganir, sem áreið-
anlega hefðu sýnt að flugvélin
var komin langt af leið. Að vísu
hefur leiðsögumaðurinn skýrt frá
l>ví, að mótttökuskilyrði fyrir
CONSOL-miðanir hafi verið lé-
leg á radíó-kompás móttakara, en
hann gerði engar tilraunir til
l>ess að ná þessum miðunum á
móttakara loftskeytamannsins,
sem er bæði sterkari og betri.
Jafnframt ma bend.a á, að of
fáar tilraunir voru gerðar til
l>ess að ná radió-miðun frá radíó-
vitanum á Vestra-Horni, en vafa-
sömum og daufum merkjum frá
Vestmannaeyj um treyst til þess
að ákveða stefnuna. Hér þurfti
að sjálfsögðu að gæta sérstakrar
varúðar, vegna þess að flugvélin
nálgaðist landið úr mjög aust-
lægri stefnu og jökiarnir á Suð-
urlandi ekki ýkja langt frá hinni
fyrirhuguðu flugleið.
ENGINN GAF RADÍÓ-
HÆÐARMÆLI GAUM
Leiðsögumanninum bar einn-
: ig að gæta vel að radíóhæðar-
; mælinum um þessar mundir,
vegna nólægðar landsins, enda
!i hefði hann þá strax orðið var við,
l>egar flugvélin flaug inn yfir
! Btröndina, en svo virðist, sem
livorki hann né nokkur annar af
áhöfninni hafi gefið mælinum
: gaum.
Einnig verður að áteija það, að
leiðsögumaðurinn færði enga
j Siglingadagbók, en gerði alla út-
f xeikninga sína á lausamiðum.
HÖFÐU LÍTILLAR
HVÍLDAR NOTIÐ
Hér þykir rétt að benda á, að
áhöfnin á flugvélinni hafði ekki
• riotið venjulegrar hvíldar í a.m.k.
j hálfan annan sólarhring, þegar
flugvélin fór að nálgast landið.
Sjálfsagt hefur þreyta og svefn-
leysi gert vart við sig hjá áhöfn-
inni á allri heimleiðinni og hef-
ur það að verulegu leyti átt sinn
þátt í þeina siglingaskekkjum,
íem að framan eru taldar.
Flugstjóranum bar einnig að
fylgjast betur með staðsetningu
og - leiðarreikningi flugvélarinn-
•ar'og þegar tók að nálgast land-
ið, átti hann að fullvissa sig um
að flugvélin væri á hverjum tíma
í nægjanlegri hæð til þess að
vera örugglega ofar öllum fjöll-
"Urn. Hér virðist íl ugs'tj óráh ú m
•alls ekki hafa komið til hugar,
Rannsóknarnefndin taldi skv.
þessu að fru.morsök slyssins
hefði verið siglingaskekkja, en
meðverkandi ástæða væri hversu
seint flugstjórnarmiðstöðin í
Reykjavík sendi flugvélinni fyrir
skipun um að breyta hæðarmælis
stillingu.
NIÐURSTAÐA
DÓMSINS
Undirréttardómarinn kvaðst
ekki taka afstöðu til þess
hvort álitsgerð nefndarinnar
hefði að öllu leyti við rök að
styð.jast, en hann taldi ljóst
að störfum ákærða Guðmund-
ar hefði verið ábótavant og
að skekkjur hans í staðará-
kvörðunum hefðu verið meg-
inorsök slyssins. Vanræksla
Magnúsar taldi hann hafa orð
ið meðorsök ófaranna.
Dómarinn taldi hinsvegar, að
flugumferðarstjórum hefði verið
í framkvæmdinni nokkuð í sjálf-
vald sett eftir öllum aðstæðum,
hvenær send væru fyrirmæli um
að stilla hæðarmæla og hafi 50
sjómílna markið verið skilið sem
leiðbeining en eigi sem bindandi
ákvæði. Var Arnór Hjálmarsson
því sýknaður.
Hæstiréttur komst að sömu
efnislegu niðurstöðu og und-
irréttur. Urðu endanleg mála-
lok þau, að bæði Guðmundur
Sívertsen og Magnús Guð-
mundsson voru taldir brot-
legir við loftferðaákvæði og
219. gr. hgl. (líkamsmeiðing
af gáleysi). Skyldi Guð-
mundur sæta varðhaldi í 4
mánuði og var sviptur flug-
leiðsögumannsréttindum ævi-
langt. Magnús skyldi greiða
4000.09 kr. sekt til ríkissjóðs.
#y
Ráðskona Bakka-
bræðra" fyrir
ausian fja!I
BAKKABRÆÐUR brugðu sér í
ferðalag um helginá. Ætluðu þeir
á Suðurnes, en urðu áttavilltir og
komust austur í Fljótshlíð. Fljóts-
hliðingar tóku þeim með kostum
og kynjum og sáu þeír þann kost
vænstan, að setjast að á Goða-
landi. Dreif þegar að mikinn
mannfjölda, er vart komst í hús.
Á sunnudaginn komu bræðurn-1
ir við hjá Ingólfi á Hellu, og var j
þar sama sagan, fólk þyrptist að
til að heilsa upp á bræðurna — |
Suður yfir heiði munu þeir hafa
komizt um kvöldið, því að sarn- j
' k'örnú æflá þeir áð háfá í HaTnar-'
firði í kvöld kl. 8,30.
Setning
ÞING Álþýðusáínban'ds íslandá
var sett í samkomusal Mjólkur-
stÖðvarinnar á sunnudaginn kl.
2 e.h. Til þings yoru þá mættir
hátt á þriðja hundrað fulltrúar
frá um 140 verkalýðsfélögum, en :
í sambandinu eru 159 félög. —
Nokkrir fulltrúar voru ókomnir
til þings á sunnudag.
Forseti sambandsins, Helgi
Hannesson, setti þingið. í upp-
hafi ræðu.sinnar minntist hann
hins látna forseta íslands Sveins
Björnssonar, og risu fulltrúar úr
sætum í virðingarskyni við hann.
Að því loknu var leikinn þjóð-
söngurinn.
Þá minntist forseti ýmsra for-
ystumanna verkalýðshreyfingar-
innar er látist höfðu á kjörtíma- '
bilinu, svo sem Finns heitins Jóns
sonar alþm. og Björns Blöndals
löggæzlumanns og nokkurra
fleiri. Minntust fuiltrúar þeirra
með því að rísa úr sætum.
VIÐFANGSEFNI ÞINGSINS
Forseti ræddi því næst þau
helztu viðfangsefni, sem fyrir
þinginu liggja og sagði m. a. að
krafan um atvinnuöryggi og við-
unandi lífskjör verkalýðnum til
handa væru þau mál, sem mestu
skipti. Forsetinn sagði að síðustu,
að hann vonaðist til, að störf
þingsins yrðu til heilla og hag-
sældar fyrir verkalýðssamtökin
og til blessunar fyrir þjóðarheild-
ina.
ÁVÖRP OG KVEÐJUR
Að lokinni ræðu forsetans flutti
Carl P. Jensen, einn af aðalritur-
um danska verkalýðssambandsins
ræðu og flutti kveðju frá verka-
lýðssamtökunum í Danmörku,
Noregi og Svíþjóð. Þá flutti Ólaf-
ur Björnsson próf., kveðju B. S.
R. B. og þakkaði Alþýðusam-
bandsstjorn gott samstarf við
bandalagið og sagðist vonast til
að það góða samstarf mætti halda
áfram. Þá flutti Guðbjartur Ólafs
son hafnsögumaður kveðju Far-
manna- og fiskimannasambands-
ins, Skúli Ágústsson flutti ftvarp
fyrir hönd samtaka iðnnema og
Sæmundur Friðriksson frkvstj.
flutti kveðju og árnaðaróskir til
þingsins frá Stéttarsambandi
bænda.
Helgi Hannesson þakkaði full-
trúum þessara samtaka fyrir hin-
ar vinsamlegu kveðjur þeirra og
árnaðaróskir til handa A. S. í. og
sagðist vonast til að samvinna
þessara að.ila mætti verða rem
bezt í framkvæmdinni.
NEFNDASKIPUN
Þá skipaði forseti eftirtaldar
nefndir: Kjörbréfanefnd: .Jón Sig
, urðsson, Friðleif Friðriksson, og
Jón Rafnsson. í dagskrárrlefnd:
Helga Hannesson, Jón Hjartar og
Eðvarð Sigurðsson og í nefnda-
nefnd: Eggert Ólafsson, Pétur
Guðjónsson, Gunnar Jóhannsson
og Snorra Jónsson, en forseti
sambandsins er sjálfkjörinn í
nefndina. Að þessu loknu frest-
aði forseti fundi.
ÁGREININGUR UM KJÖRBRÉF
Annar fundur þingsins var sett
ur kl. 2,20 í gær á sama stað, og
var þá tekið fyrir álit kjörbréfa-
nefndar. Ágreiningur hafði orðið
í nefndinni um mörg kjörbréf og
hafði Jón Sigurðsson framsögu
fyrir meirihlutanum. Hafði meiri
hluti nefndarinnar gert ágreining
um kjörbréf Dagsbrúnar, en
minnihlutinn, Jón Rafnsson, hafði
gert ágreining um kjörbréf full-
trúa Sjómannafélags Reykjavík-
ur, Verkakvennafélagsins Fram-
sókn, Bílstjórafélagsins Hreyfils,
Félags íslenzkra rafvirkja, Verka
lýðs- og sjómannafélags Kefla-
víkur, Rakarasveinafélags Reykja
víkur, Sarr.bands matreiðslu- og
framreiðslumanna og. Sveiná-
félags prentmyndasmiða.
EKKI hægt að kaupa
FULLTRÚA Á ALÞÝDU-
'SAMB'ÆNDSÞINGS' * *------- -
Jón Sigurðsson rakti lið fyrir
0
Agreiningur um mör
Frá setningu Alþýðusambandsþings. Talið frá vinstri: Helgi
Hannesson, forseti ASÍ, Carl P. Jensen, aðalritari danska verka-
lýðssambandsins, Guðbjartur Ólafsson, hafnsögumaður og Ólafur
Björnsson, formaður Bandalags starfsmanna ríkis og bæja. t
lið þær kærur er fram hefðu
komið. Sýndi hann fram á það
með skýrum rökum, að Dagsbrún
hefði í heimildarleysi og án þess
að það hefði neina stoð í lögum,
látið kjósa miklu fleiri fulltrúa ft
Alþýðusambandsþing en heimilt
væri og að það væri engu líkara
en stjórn Dagsbrúnar héldi, að
heimilt væri að kaupa fulltrúa
inn á Alþýðusambandsþing, eftir
því sem félögin hefðu fjárhags-
lega getú"til. AftUr á móti hrakti
hann þær ásakanir, sem komið
hefðu fram í kjörbréfanefndinni
varðandi hin verkalýðsfélögin og
sagði að þær væru aðeins tilli-
ástæður, sem bornar væru fram
gegn betri vitund.
Jón Rafnsson framsögumaður
minnihlutans, tók næstur til
máls og var ræða hans að mestu
leyti árás á miðstjórn Alþýðusam
bandsins og órökstuddar dylgjur
um þau félög, sem hann fyrir
hönd kommúnista hafði gert
ágreining um.
KOMMAR EIGA ERFIT.T MEÐ
AI) VERJA SINN ILLA
MÁLSTAÐ
Að ræðum framsögumannanna
loknum var ræðutíminn takmark-
aður og tóku þá eftirtaldir menn
til máls: Friðleifur I. Friðriksson,
sem svaraði á skeleggan hátt full
yrðingum Jóns Rafnssonar varð-
andi fulltrúaval Dagsbrúnar-
stjórnarinnar. Böðvar Steinþórs-
son, sem gerði skýra grein fyrir
kosningarfyrirkomulaginu í Sam-
bandi matreiðslu- og framreiðslu-
manna og sýndi fram á hversu
kæran vegna fulltrúakosninganna
í því félagi væri úr lausu lofti
gripin. Þá talaði Garðar Jónsson
form. Sjómannafélags Reykja-
víkur, Jóhanna Egilsdóttir form.
Framsóknar, Eðvarð Sigurðsson,
Stefán Stefánsson frá ísafirði og
Sæmundur Ólafsson varaforseti
A. S. í.
Var greinilegt að kommúnistar
fóru mjög halloka í umræðunum,
enda höfðu þeir illt mál að verja.
Að þessum umræðum loknum vor
fundi frestað til kl. 1,30 í dag en
þá hefst fundur að nýju.
--------------------J
Missa atvinnuna.
VEGNA samdráttar í tefram-
leiðslu Indlands hefur stjórnin
neyðzt til að segja 200.000 verka
mönnum upp atvinnu sinni.
SAKBORNINGAR
Framhald af bls. 1
einnig allir þeir, sem á eftir hon-
um komu. ,
Sakargiftir Slanskís voru marg
víslegar og m. a. var honum borið
á brýn að hafa stjórnað „hinni
borgaralegu Gyðingaklíku", eins
og það er orðað, sem nú sé farin
að gera vart við
slóvakíu.
sig í Tékkó-
UPPHAF AÐ GYDYNGA-
OFSÓKNUM
Álitið er, að þessi Pragrétt-
arhöld séu upphaf að allsherj-
ar ofsóknum gegn Gyðingum í
Sovétríkjunum og leppríkjum
þeirra. Er það m. a. byggt á því
að allir sakborningarnir 14 séu
ákærðir fyrir „Zíonisma“. Er
það í fyrsta sinn, sem bólar á
slíkum ákærum austur þar og
fer ekki hjá því, að hugurinn
hvarfli til nazistanna þýzku
því viðvíkjandi.
EINN ÆÐSTI MADUR
TEKKÓSLÓVAKÍU
ÁÐIJR FYRR
Af þeim 14 mönnum, sem nú
eru ákærðir í Prag, eru níu Gyð-
ingar og er Slanskí einn þeirra.
Hins vegar er Clementis ekki
Gyðingur. Hefur hann setið í
fangelsi kommúnista síðan í jan-
úar 1951. Hann varð utanríkisráð-
herra’ "tékknes'ku- • kommúnista-
stjórnarinnar 1948, eftir að Masa-
ryk „hafði kastað sér út um
glugga“ i tékkneska utanríkis-
ráðuneytinu eins og mönnum er í
fersku minni.
í „játningu“ sinni segir Clem-
entis m. a. að hann hafi verið
franskur njósnari, síðan 1939, en
hins vegar hafi hann tekið upp
njósnastarfsemi fyrir Bandaríkja-
menn 1945. — „Ég játa“, sagði
hann, „að hafa látið þeim oft í
té ýmiss konar leyndarmál“.
í þessum réttarhöldum hafa oft
verið nefnd nöfn frægra stjórn-
málamanna í Vestúr-Evrópu og
Bandaríkjunum og fyrrverandi
sendiherra Tékka i ísrael, Gold-
stúkker, sem lengi hefur setið í
fangabúðum kommúnista, er
meðal þeirra, sem iátnir eru bera
vitni í þessum réttarhöldum
hinna kommúnisku ævintýra-
manna. h
í dag héldu réttarhöldin
áfram með sama hraða og áð-
ur og bættust tvær „játningar"
við þær, sem áður nöfðu verið
bornar fram. Komu þær frá
Rudólfi Magólíus, fyrrum að-
stoðarráðherra um utanríkis-
verzlun, og Ottó Fischl, fyrrv.
varafjármálaráðherra í tékk-
esku kommúnistastjórninni..
— Hafa því 11 af sakborning-
unum 14 gefið „játningar"
sínar, eh einn þeirra, sem eftir
- - er, - er ■ Karel - Svab, fycrum
varainnanríkisráðherra Tékka