Morgunblaðið - 25.11.1952, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAiJltf
Þriðjudagur 25. nóv. 1952
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði, innanlanda.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Henry A. Wsllsce:
Siðarl greln
*
Þing Aiþýðusdmbsnds Islands
„Þar skjáfilaðisf mér illilega“
ÞEGAR ég nú lít yfir þessa
Rússlandsreisú mína, sé ég, eft-
ir að hafa lesið frásagnir
manna, er voru í þrælabúð-
unum og tókst seinna að flýja
frá Síberíu, að ég lét illilega
Hér gerir Wallace greist fyrir, hvers vegna
skoðisn hans breytiisí á fyriræil^num Hússa
okkur að athuga möguleikana á
blekkjast af sýndarmennsku og því að efla verzlun okkar og
alls kyns lygum þeirra hátt- i framleiðslu með því að auka við-
settu rússnesku embættis- skiptin við Asíulöndin. Ég er þess
manna, sem látnir voru fylgja
okkur á ferðalaginu.
ÞING Alþýðusambands íslands er
nú hafið hér í Reykjavík. Er það
nú fjölskipaðra en nokkru sinni
fyrr. Innan vébanda þess eru nú
einnig fleiri félög en nokkru sinni
fyrr í sögu þessara samtaka
verkalýðs og launþega í landinu.
FOR EINNIG TIL KINA
stöðu landbúnaðarins svo að Og vel getur verið, að ég hafi
þangað leiti fleira fólk og auka vanmetið síðar á þessu sama
vinnslu sjávarafurða í land- ferðalagi mínu hina öru þróun
hermála í Kína. En þar sá ég á
hinn bóginn nær engin merki um
stórkostlegan þungaiðnað, þrátt
fyrir þá staðreynd, að fólksfjöldi
Kína er um fimmtán sinnum
meiri en í Síberíu. — Það eina, er
! vakti óskipta athygli mína þar,
inu sjálfu.
Allt bendir t. d. til þess, að
deila sú, sem nú stendur yfir
milli Islendinga og Breta um fisk
Aðal viðfangsefni þessa þings löndun í Bretlandi, hljóti að
verða eins og jafnan áður umræð- knýja okkur til frekari hagnýt-
ur um kjaramál og hagsmuni ingar sjávarafurða hér heima.
meðlima þess. Aukin saltfiskverkun og herzla Var hversu tiltölulega miklu kín
Þessi víðtæku samtök verka- munu áreiðanlega skapa mjög verskir bændur gátu afkastað við
lýðsins hafa í dag mikið vald. Það aukna atvinnu fýrir verkafólk í ekki betri skilyrði en raun bar
vald verða þau að nota af vðsýni landi. Ætti sú ráðabreytni held- yitni um.
ur ekki að vera neitt neyðarúr- Eftir því, sem ég kynntist
ræði, ef sæmilegur markaður kínverska hernum 1944, hefði ég
fæst á annað borð fyrir þessar skilyrðislaust fullyrt, að ómögu-
afurðir. , _ legt væri að þjálfa hann á einum
Verkalýðssamtckin verða að átta árum og gera hann jafnöfl
og ábyrgðartilfinningu.
íslenzkt atvinnulíf á um þess-
ar mundir við mikla erfiðleika að
etja. Af þeim hafa einnig leitt
margháttuð vandkvæði fyrir
verkalýð, sjómenn og marga laun
þega í landinu. Á mörgum stöð-
um við sjávarsíðuna hefur at-
vinna verið stopul s.l. tvö ár. Afla
brestur hefur bitnað þunglega á
þúsundum manna Hann hefur
jafnframt lamað mjög getu lána-
stofnana þjóðarinnar til þess að
veita bjargræðisvegunum nauð-
synlegan stuðning. Fjármagn
hefur ennfremur skort til ýmissa
nauðsynlegra framkvæmda.
fullviss, að ræðan var góð, og ef
við hefðum farið eftir boðskap
hollustu sína nú sem stendur
vegna tilrauna þeirra til að reka
hvíta kynstofninn úr Kóreu, en
er fram í sækir, er ólíklegt, að
þeir verði hrifnari af hinum
hvítu Rússum frekar en Banda-
hennar, hefðum við sparað billjón ríkjamönnum og Vestur-Evrópu-
ir dollara.
Ég hafði sáð sannanir fvrir
framsókn alþýðunnar á ferð
minni í Asíu 1944, en það, sem
ég hafði hins vegar ekki kom-
ið auga á, var sú ákvörðun
Sovétstjórnarinnar, að þrælka
alþýðuna, siðferðilega, and-
lega og líkamlega í þeim til-
gangi einum að ná heimsyfir-
ráðum. Og nú í dag hefur hún
yfirráð yfir milljónum kín-
búum.
Kínverjar munu brátt sjá,
að þeim verður enginn ávinn-
ingur að því að innleiða rúss-
neskan kommúnisma í land
sitt í stað léns- og nýlendu-
skipulags fyrri tima.
AUGU KINVERJA MUNU
UPP LJÚKAST
Framtíð heimsins veltur á því,
að við Bandaríkjamenn getum,
verskra verkamanna og getur m. a. með starfsemi okkar i S. Þ,
þröngvað þeim í kínverska sannfært Kínverja um það, að
herinn, ef henni býður svo auðvitað þurfi ekki til léns- og
við að horfa. nýlenduskipulags að koma aftur
★ i Kina, þótt þeir losuðu sig und-
ÞAÐ, sem Sovétstjórnin virðist an yfirráðum Kremlstjórnarinn-
ekki skilja, er, að það afl, sem ar, heldur geti þeir í þess stað
hún hefur Ieyst úr læðingi, geti stórbætt bæði verzlun sina og
Að vísu hafa kínversku komm- almennari velmegunar þar í landi
únistarnir játað Kremlklíkunni Framhald a bls. 12
Ríkisvaldið, þing og stjórn,
hefur reynt að bæta úr þessu
á marga vegu. Milljónum
króna hefur s.l. tvö ár verið
varið til atvinnubóta á þeim
stöðum, sem verst hafa orðið
úti. Er ófcætt að fullyrða, að
aídrei hafi verið tekið jafn
greiðlega á aðstoðarbeiðnum,
sem borizt hafa frá einstök-
urrs byggðarlögum um hjáip til
þess að létta almenningi róð-
urinn gegn erfiðu árferði.
Fyrir frumkvæði ríkisstjórn andl varaforsets Bandankjanna,
arinnar og stuðningsmanna s vay einn Þelrra manna- sem trúðu
hennar hefur sérstakri nefnd þvl eftir slðustu styrjöld, '
gæta þess, að eins og nú er Ugan Dg hann er í dag. En þó virt- orðið henni sjálfri skcihUhætt. framleiðslu, sem leiða mundi til
komið högum íslenzks atvinnu ust mér Kúómingtan-herirnir
lífs er flest annað líklegra til sýna talsverða hæfni í stórskota-
þess að bæta kjör almennings hernaði árið 1944.
en stórfelldar kauphækkanir,
eins og nú eru uppi kröfur um. ENDA þótt ég sé stórundrandi
Atvinnuvegir, sem reknir eru yfir hinni öru þróun og hrað-
með tapi skapa fólkinu ekki fieygU eflingu kínverska hers-
bætt kjör þótt tímakaup þess ins ^ undanförnum átta órum,
hafði ég það jafnvel þegar árið
1944 á tilfinningunni, að hann
gæti orðið öflugasti her í heimi.
Og ég óttaðist það jafnvel þá,
að einhvern tíma gæti rekið að
sé hækkað. Allt bendir hins-
vegar til að af slíkri ráða-
breytni leiddi þverrandi at-
vinnu og versnandi afkomu.
Allt þetta verður þing
verkalýðsins að athuga ef það
vill byggja störf sín á raun
sæi og ábyrgðartilfinningu.
Velvakandi skrifar
ÚSK DAGLEGA LÉFINU
Merkur bóndi skrifar
um málspjöll
Itala eða rita svo sem vera ber.
En til þess að vega móti þessari
SfcoSsnaskipti
HENRY WALLACE, fyrrver-
því, að hann mundi ganga frara OIGURÐUR Þórðarson, bóndi a miklu slátrun a þeim, er svo einn
fyrir skjöldu og leiða allar Asíu- ! ^ Laugabóli við ísafjarðardjúp, maður ávarpaður eins og hann
að
fyrir skjöldu og leiða allar Asíu
þjóðirnar til baráttu gegn hinum
vestrænu þjóðum.
★
EN að hinu leytinu eru ýmsar
þær hugmyndir mínar, er mót-
uðust á þessari ferð í fullu gildi
enn í dag.
ALÞÝÐAN SÆKIR Á
BRATTANN
Ég fór til Asiu þá sannfærð-
, ur um það, að nýlenduhyggjan
hefur nýlega sent mér snöfur-
legan pistil um málspjöll. — Fer
hann hér á eftir:
,,Kæri Velvakandi!
Þegar Bjarni Jónsson frá Vogi
hafði þýtt „Faust“ eftir Göthe á
íslenzku, sagði frægur, þýzkur
prófessor, að það væri sjaidgæft
að snilldarverk yrði fegurra í þýð
ingu á erlent mál, en það væri á
frummálinu. En þó fyndist sér
að hið mikla snilldarverk Göthes
hefði orðið enn fegurra í með-
vinnuástandið við sjávarsíð- veruIe§a i heiminum, og að faiii. ag aðalvandamál okkar terð Bjarna Jónssonar, á „hinni
i---x —------------L;* '-- fegurstu af öllum germönskum
tungum í veröldinni, — íslenzk-
unni“.
verið falið að rannsaka at- stI°rn Sovet Russlands vildi raun yrgj hinum hvíta kynstofni að
vinnuástandið við sjávarsíð- verule6a tr'ð í heiminum, og að faiii. ag aðalvandamál okka:
una og gera tillögur um óum- úæ2t væri að eiga við hana sam- , kynslóðar væri hin mikla fram
---------- — starf um lausn þeirra vanda-. sokn alþýðunnar í heiminum og
flýjanlegar aðstoðarráðstafan-
ir til atvinnubóta. Á grund-
velli þeirra tillagna hafa þeg-
ar verið veittar verulegar f jár
upphæðir til atvinnuaukning-
ar.
Þess má einnig geta, að fyrir
Alþingi liggja nú frumvörp og
tillögur frá Sjálfstæðismönnum,
m. a. um stofnun atvinnubóta-
sjóðs, sem á að hafa það hlutverk
að stuðla að atvinnuframkvæmd-
starf um
mála, sem við blöstu. Wallace j sli gratlega staðreynd, að mikill
helt fast við þessa skoðun sina . meiri hluti alþýðu manna í heim-
löngu eftir að flestir landar hans inum ynni fyrir tuttugu sinnum
og aðrir lýðræðissinnaðir menn minna kaupi en verkamenn í
í hinum vestræna heimi sáu, hvað Bandaríkjunum, Kanada, Bret
verða vildi. Hann hélt áfram að
prédika trú sína á friðarvilja
Rússa og kommúnista og ásak-
aði bæði stjóm Bandaríkjanna
og aðrar lýðræðisstjómir fyrir
skakka stefnu gagnvart herrun-
um, sem fullnægi atvinnuþörf um 1 Kreml
fólksins á hverjum stað í venju-
legu árferði.
Því miður er atvinnulífi okkar
íslendinga ennþá þannig háttað,
að mísjafnt árferði, veðurfar og
aflabrögð, hljóta að ráða miklu
um afkomu þjóðarinnar, ekki
sizt við sjávarsíðuna. En um það
er ekki hægt að sakast við þá,
sem með völdin fara í landinu
að hverju sinni. Þrjár eða fjórar
síðustu ríkisstjórnir verða t. d.
engan veginn dregnar til ábyrgð-
ar fyrir þá fjölþættu erfiðleika,
sem aflabrestur á síldveiðum 8
sumur í röð hefur skapað þjóð-
inni.
Það er stefna og höfuðtak-
mark Sjálfstæðismarma í at-
vinnumálum íslendinga, að
gera grundvöll atvinnulífs
þeirra svo traustan, að at-
vinnuleysi og vandræði þurfi
ekki að skapast þótt sjávar-
afli sé lélegur eina eða tvær
vertíðir. Því takmarki verður
greiðlegast náð með þvi að
gera atvinnulífið fjölþættara,
shapa aukinn iðr_að, bæta að
Þ* 1
væri að minnsta kosti þrefaldur
í roðinu og mætti ætla að það
þyrfti fleiri en einn „hunda-
skammt“ til þess að komast á þaS
stig, að sjá þrjá þar sem einn
stendur.
Ruglað samaii
sagnorðum.
AÐ nýjasta og furðulegasta af
þessu tagi er það, sem nú er
að verða föst venja h.iá svo að
segja öllum dagblöðunum og
flestum rithöfundum, bæði lærð-
um og illa lærðum í sínu móður-
máli, að rugla saman sagnorðun
um „að biðja“ og „að bíða“. Þessi
draugur glápir á mann með hold-
lausum augnatóptum frá hverri
síðu. Það er alls staðar ,,beðið“
eftir manni, en hvergi b’ð»ð eftir
En nú er svo komið að Henry
Wallace hefur kastað þessari
trú. Hann hefur lýst því skýrt
og skorinort yfir, að sér hafi
skjátlazt í trú sinni á einlægni og
friðarvilja Rússa. Nú sjái hann
það, að Moskvustjórnin fylgdi
fyrst og fremst fram kaldrifj- j
aðri ofbeldisstefnu, sem stefnt
hafi heimsfriðnum í voða.
Þettá hefur hann játað í mjög
hreinskilnislegum yfirlýsingum
um skoðanaskipti sín.
Mörgum mönnum hefur ver-
ið svipað farið og þessum
Fögur orð og sönn
ETTA eru fögur orð og sönn.
Hrein og ómenguð íslenzka er
landi og” Vestúr-Evrópuíöndun- yndislegt mál og með afbrigðum | neinu og menn hafa beðið tjón o.
um. Þar af leiðandi væri meðal- Þigurt í munni þeirra, sem með s. frv.
aldur þessa fólks nær 40 árum Það kunna að fara lýtalaust.
lægri en tíðkast hjá okkur, en En kunna Islendingar að meta
auðvitað stuðla að því, að svo er, Þessa fe2urð? Nokkrir kunna það,
bæði hungursneyð, sjúkdómar og en hinir eru miklu fleiri- sem mis-
þekkingarskortur. Ef þetta fólk þyrma Þessari „fegurstu tungu“
fengi hins vegar góða menntun limlesta svo, af vanþekkingu
og næga fæðu, hefði það eins
eða leti í hugsun um byggingu
mikla möguleika til að ná háum orða °2 setninga, að til endema
aldri og við. verður að teljast. Þágufallsvit-
Ég vildi reyna að stuðla að því leysunnar illræmdu, verður ótrú-
að fá alþýðu heimsins til sam- le2a víða varf 1 hinu talaða máli,
starfs við okkur og reyna að minna » ritmálinu þó ekki sé það
hjálpa henni til að ná þeim heldur hreint af þeim óþverra.
áfanga, sem hún stefnir að, j
— en bezta leiðin til þess var Einn maður þrefaldur
einmitt sú að vinna með henni í roðinu.
og aðstoða hana við að auka ‘1/flG minnir að spurt væri um
framleiðslugetu sína. það í „Útvarpinu" nýlega,
í stuttu máli var ég þess full- hvort „þjeringar“ væru góð og
(viss, að bezta stefna Bandaríkj- gild íslenzka, eða hvort leggja
Bandaríkjamanni. Þeir hafa anna í framtíðinni væri sú að skyldi þær við trogið. Ekki er
viljað treysta friðarvilja Rússa sýna alþýðu heimsins fulla vin- með ólíkindum spurt. Að vísu
í lengstu lög. En staðreyndirn- semd og góðan skilning, því að munu þérinaarriar vera erlend
ar sjálfar hafa svift hulunni slík: vinátta mundi margfait borga eftirherma og mik'um mun mein-
frá augum þeirra. Allt atferli sig með meiri verzlun og auk- lausari en margt af bví sem nú er
kommúnista og framkoma í inni íramleiðslu. apað eftir öðrum þjóðum. En hitt
alþjóðamálum hefur afhjúpað er svo annað mál, að ég* held að
þá sem tilræðismenn við frið VILDI EFLA VÍDSKIPTIN 1 vandfundið verði nú blað eða bók
og öryggi. Skynsamt og hugs- VIÐ ASÍULÖNDIN í ]andi hér, þar sem 1. 2. og 3.
andi fólk hefur seð þetta og Af þeim sökum var það, sem persónu sé ekki grautað svo ræki-
snúið frá villu síns vegar. Að ég hélt ræðu í Seattle hinn 9. lega saman, að talað og ritað er
eins staurblindaðir ofsatrúar- júlí 1944 þegar eftir heimkomu Um t. d. alla íslendinga eins og
menn vaða áfram í villu sinni mína frá Asíu og minntist á það, þeir væru aðeins tveir eftir á lífi
og sjálfsbí-.kkingu. hvort ekki væri heppílegt fyrir 0g er þá jafnan armar þeirra að
Um hvern fjandann ei“U allir
þessir menn að biðja? Ef svona
einfaldir hlutir fara að rugla
menn í ríminu, þá verður þess
skammt að bíða að íslenzku þjóð-
inni verði villugjarnt að ráði, á
vegum „hinnar fegurstu af öllum
germönskum tungum“ þar sem
um flóknari og torskyldari setn-
ingar og orð er að fjalla, og að
hún sé þá að verða svo úrkynjuð,
að hún eigi ekki skilið að eiga
slíka gersemi að móðurmáli, sem
foríeður vorir hafa átt og vernd-
að fram til þessara siðustu og vit-
lausustu tíma lausungar til orðs
og æðis.
i
—I
Óþekkilegt
„klessuverk“.
AÐ má ekki mótmælalaust
Þ
þola neinum það að gera til-
raunir til þess að brevta íslenzkri
tungu í óþekkilegt „klessuverk".
Hún á að vera oss Is^endingum
heilagri en allt annað sem ís-,
lenzkt er og við hana á hver góð-
ur maður og kona að leggja meiri
og fyllri rækt en allt annað sem
þau þurfa að læra. Hún er það
sem framar öÞu öðru sameinar
oss í íslenzka þjóð.
Sigurður á Laugabóli.“