Morgunblaðið - 15.03.1953, Qupperneq 9

Sunnudagur 15.. marz 1953
MORGUNBLAÐIÐ
9
R@ykjavíltUS'bréf : i.aiigar«lagt»r 14. marz
Vetrarhlýindin - Stalinstímabiiíð á enda - tiver
árangurinn er af 35 ára starfi kommiinismans
Kinn miídr \reíur
STÖKU menn bafa bokstaflega
orðiö áhyggjufulHr út af hinni
óvenjulega góðu tíð s vetur. hinni
sífelldu sunnanátt og. blíöviðri.
Menn hafa eðlilega hugsað til
vor\’eðráttunnar og ftverníg hún
yrði um það leyti, sem jörð á
réttu lagi að fara að gróa.
Gömlu mennirnhr sögðú stund-
tim, þegar tíðin vatr óvenjulega
mild. ,.Hann mun eiga eftir að
borga fyrir þetta" og átt« bá við
að íhlaup, hret og; harðindi
myndu geta komið í þann. mund,
sem menn að réttu iagi vænta
vorkomu og gróðtsrs.
Og reynslan hefur oft orðið
þessi. Síðan veðurspárnar komu
til sögunnar og mena fórui að fá
nokkurt yfirlit yfir veðráttuna á
stóru svæði umbverfis landið,
íóru menn að gera sér grein fyr-
ir áhrifum „lægðanna“ og há-
Sþrýstisvæðanna og kynnast. því,
að hættan á hinum islenzku vor-
kuldum stafar m. a af þvt, að á
þeim árstíma er gjarrtan háþrýsti j
svæði yfir Grænlandsjöklum, Svo
hið kalda jöklaloft hefur áhrif á j
veðráttuna hértendis, þegar
menn að réttu lagi eiga að geta
gert sér vonir um vorhiýindí. |
Þegar svo fer, er hætt við, að
gróðurnálin, sem kora á útaán- |
tuðum kulni út með SHu', er kem-
ur fram í maí.
„Lægðimat**
EN eins og almenningur veít nú,
fer hin ríkjandí vindátt hér á
landi aðallega eftír þvi, hvort
„lægðirnar", sem hreyfast norð-1
ur eftir Atlantshafínus, ná norður
fyrir ísland eða ekki. Lencti þær
norðan við landið, má búast við
ríkjandi sunnanátt, eíns og hefur
átt sér stað á þessura vetri. Hald-
ást þetta veðurlag yBr skamm-
degið, er að jafnaðiháþrýstisvæði
yfir Bretlandseyjum og Skandin- j
avíu og þá kuldatíð þar, eins og ■
átt hefur sér stað á þesstrm vetri.
En hvernig sera vorveðráttan
verður að þessu sinni, hefosr sunn
anáttin gert veturinn övenjulega
gjafaléttan fyrir bændur, hvernig
sem tekst með vorhíýincö og gróð
ur þegar þar að keimir.
Sé ^fylgt gömlum kerfíngabók-
um urn vorspána, þá víll svo til
að vetrarveðráttan frá Þorra bend
ir til þess að vorveðráttan verði
hagstæð, eins og segir £ hinum
gamla veðurkviðlingi,
„Þurr skyldi þorrí,
þeysin góa,
votur einmánuSViE,
þá mun vel vora"1.
Svipuð þessu hefur veöráttan
verið að þessu sinni, að> minasta
Ikosti hér sunnanlanchr.
Hlýrri
vetramiámsfSiir
EN ÞEG AR talað er »ra zS hlýind
In í vetur hafi veuð roeíri en
nokkru sinni í manna minnum, þá
kemur það ekki heim við veður-
skýrslur t. d. hév í Reykjavík.
Meðalhitinn í desensber var hér
1.5 gráðu yfír meðaílag. I janúar
1.2°, í febrúar 2,1° og eru þau
ihlýindi engin einsdteenií, þegar
tekið er tillit tíl veSurfarsins
siðasta aldarfjórðung.
Árið 1929 var t d meðalhitinn
S janúarmánuði hér 3.2 gxáður
yfir meðailag, í febxúar 3,6 gráð-
ur. Á þvi vori vora lika slegnir
túnblettir hér í Reykjavik með
kafgrasi í aprillok, og ribsrunnar
©rðnir grænir í apriibyrjun. En
svo kom hér líka skiðasnjór
fyrstii dagana í maí. meiri en kom
ið hafði á þeim vetri.
Hvað sem samanhui&ii á hlý-
indum líður við þennan vetur og
aðra, þá má vera aS vart hafi á
ÁBURÐARVERKSM ÐJAN I GUFUNESI
yfirlitsmynd er tekin var úr flugvél í gær. — Fr imkvæmdum viff Áburffarverksmiðjuna í Gufunesi
hefur míffað ört áfram á þessum vetri, enda er aff því stefnt, aff þessi miklu mannvirki verði komin
upp að hausti og þá verði hægt aff byrja á tilraunaframleiffslu þó það kunni þá að eiga langt í land,
að framleiðslan nái fullum hraffa. — Hús þau og mannvirki er sjást á myndinni eru merkt með
tölustöfum til aðgreiningar. í húsi sem er merkt 1. yerffa áburðarefnin í nothæíu ástandi sett í sekki,
en framleiffsla verksmiffjunnar verffur, sem kunnugt er, sáltpétursúrt ammoníak. 2, er saltpéturs-
sýruverksmiffjan, 3. verkstæði og varahlutageymsla, 4. skrifstofuhús, en af því húsi er nú aðeins þe-r e^a kjósa hvað þeir
byggiur kjallarinn, 5. er köfnunarefnis og ammoníakverksmíffja ásamt efnarannsoknarstofu. 6. vetn- mega ^ iija og hugsa. Þannig er
isverksmiffja, 7. grunnurínn undir geimi, sem reist ir verður fyrir vetni og á að vera 400.000 rúmfet, þjóðinni stjórnað með harðri
8. er grannur undir köfnimarefnisgeimi, er verður 150 þús. rúmíet. •— Ætíazt er tií að áburgarverk- hendi, hvað sem skoðunum ein-
smiðja þessi framíeiffi 18 þús tonn á ári af saltpét srssúru ammoníaki og er búizt viff aff helmingur staklínganna líður. »
þess áburðarmagns effa rúmlega þaff fari til að fullnægja köfnunarefnisáburffarþörf landsmanna
Kommúnistaþingið
GREINILEGT var, að alþjóða-
þing kommúnísta er háð var i
Moskvu á siðastliðnu hausti átti
dð styrkja stjórn kommúnista-
flokksins og gera iíokkinn hæfari
cil þess að halda harðstjórn sinni
áfram óhaggaðri, er þar að kæmi,
að Staiins missti við.
Gerðar voru ráðstafanir til
þess, að ílokksstjórnin fengi fast
ara taumhald á flokknum innan
og utan Sovétrikjanna og flokks-
aginn yrði styrkari en vérið hafði
iftir að styrjöldinni lauk.
Það hljómaffi undarlega í eyr-
um lýðræffisþjóðanna, er fregnir
bárust frá þmginu um það, að for
ingjunum þætíi kommúnistaflokk
urinn innan Rússlands orðinn
ískyggilega fjölmennur.
Með lýðræðisþjóðunum er það
að sjálfsögðu talin styrkur hvers
t'lokks, að flokksmennirnir séu
sem flestir. Því fleiri sem þeir
eru, því áhrifameiri verða flokk-
arnir hver innan síns þjóðfélags.
| Öðrú máli er að gegna. þar sem
einræði ríkir og fámennir flokk-
ar hafa tarotist til valda með of-
beidi.
Þar ræffur ekki lertgur vilji ein-
staklinganna, kjósendanna, held-
ur hnefaréttnrinn einn.
Mönnura er fyrirskipað hvern
Hitt verður selt til útlanda.
undanförnum aldarfjórðungi látnar eru draga fram lífið í
komið eins snjóléttur og hæg- fanga- og vinnubúðum kommún-
viðrasamur vetur og þessi allt ista, hafa að sjálfsögðu árum sam
til febrúarloka, þótt siðan hafi an litið vonaraugum til þeirrar
verið umhleypingasamt i meira stundar, er harðstjóri þessi sól-
Ljósm. Mbl.: OL K. M.
lagi.
aðist, og alið þá veiku von
bijósti, að fráfall hans mundi á
eiphvern hátt leiða til þesS, að
kjör þeirra taki breytingum ti'
batnaðar.
Stalintímabiííð
á enda
ENN eru menn úti um allan heim
að spyrja og spá, hvaða afleiðing-
ar fráfall Jóseps Stalins einræðis- Iívað tekur víð?
herra, fái á stjórnmál heimsins. OG ENN eru þeir menn ótaldir
Þótt undarlegt megi virðast, er Sem beinlínis hafa ekki haft kjark
eins og fráfall hans hafi komið til að hugsa þá hugsun til enda,
mörgum algerlega á óvart, enda hvað mundi ,aka við Sovétríkj-
þótt maðurinn væri kominn yfir unum og kommúnistaflokksdeild
sjötugt og hefði vissulega mikinn unum um allán heim þegar hinna
hluta ævi sinnar staðið í ströngu. styrku handa Stalins nyti ekki
En meðal fylgismanna hans lengur við. í þeirra hópi eru að
fjær og nær var dálætið á þess- sjálfsögðu hinir flokksbundnu ís-
um harðstjóra svo skefjalaust, að lenzku kommúnistar er hafa aí
sumir áhangenda hans áttu bágt frjálsum vilja „afklæðst persónu
með að hugsa sér að þessi hálf- leika sínum“, og gengið Staíin á
guð þeirra eða hjáguð eltist eins hönd með lífi og sál. Líklegt er
og aðiir menn og væri mannleg-
um sköpum háður.
Það kann að vera að vonir
þeirra um langlífi hans hafi að
nokkru leyti stafað af að vitað
var, að fjölmenn vísindastofnun
hefur á undanförnum árum starf-
að að því með öUum ráðum að
viðhaida og varðveita líkams-
krafta harðstjórans og leitað allra
ráða til þess að hægt væri að
lengja hið jarðneska lif hans.
Milijónirnar, sem kúgaðar erú
með hvers konar brögðum i lepp-
ríkjum sovétstjórnarirmar, eða
að allt þetta fólk eða öllu heldur
þessar mannleysur, renni nú hug
anum til Kreml og bíði átekta,
hver taki þar við sæti Stalins og
hver eigi framvegis að segja hin-
um íslenzku kommúnistum fyrir
verkum, segja þeim hvað þeir eigi
að hugsa, vilja og aðhafast, eftir
að stjórnartaumarnir eru failnir |
úr höndum hins miskunnarlaus- í
asta harðstjóra, sem hingað til:
hefur setið á valöastóli í Krerni.
Minnka þurfti
Ookkinn •
í Sovétríkjunum siðan Stalín féll ’ FORYSTUMENN kommúnista-
írá, sem bendi ótvírætt til þess, fiokksins bentu á það á Moskvu-
að snöggar breytingar standi þar þjnginu, að þegar flokkur þeirra
fyrir dyrum um stefnu og stjórn- yrgj óþarflega fjölmennur, skap-
arfar. Þar virðist allt sem fyrr agjsf sý hætta, að í fjöldanum
reirt í sömu f jötra ofríkis og harð- leyndust einhverjar sálir, sent
stjórnar. Þar má eng'inn um gætu ekki alls kostar fellt sig við',
frjálst höfuð strjúka, eins og ag fara ag dæmi Þórbergs Þórðar-
.yrri daginn, enda eiu s.jórnar- SOnar og afkiæðast persónuieika
aerrar Sovétríkjanna orðnir sjnum- pejr kynnu sumir að
ojaifaðir í harðstjórn eAir 35 V[afa einhverjar leyfar af per-
ára ofriiíi kommúnista. Þeir sónulegum vilja og ættu því ekki
kunna að fullu tökin a þvi hvern- ]lejma j þjnum ráðandi einræðis-
ig þeir eiga að halda þjóðum und fjokki
:rokuðum í sLenduni ótta um líf Að sjaifsögðu hafa kommúnist-
og hmi, þar sem almenn mann ar Sovétríkjanna tök á því að
léltindi eiu að engu hö.ð. fækka flokksmönnum sínum eftir
Hinar undirokuðu leppþjóðir vild, svo flokkurinn fái æski-
austan járntjaldsins byggja að legan styrkleika, til þess að halda
sjálfsögðu vonir sínar um bætt Iífi einstaklinga þjóðarinnar i
lífskjör á því að persónuleg valda hendi sér sem fyrr.
En eftir er að vita, hvernig hin
um allsráðandi kommúnista-
flokki þar eystra tekst að fá
mann til að íylla sæti Stalins.
Meðan enginn er þar einvaldur-
inn sem einn ræður öllu sem hann
vill, verða atkvæði að ráða úrslit
um um athafnir sovétstjórnarinn-
ar í æðsta flokksráði þeirra. Og
sýnt er, að ekki er hlaupið að því,
að fá eítirmann Stalins, er einn
fær öll róð ílokksins og Sovét-
þjóðanna í hendur.
j Sú kyrro og festa, sem átti að
í komast á stjórn kommúnista-
streita meðal ráðamanna í Kreml
sé ekki með öllu liðin hjá. Svo
mikið hefur á henni borið hvað
eftir annað, þau 35 ár sem komm-
únistar hafa ráðið ríkjum.
Til merkis um það, er m. a. sú
óhugnanlega staðreynd, að af 24
stjórnarnefndarmönnum í mið-
stjórn kommúnistaflokksins árið
1917 var Stalin einn uppistand-
andi í marz árið 1938. 7 þeirra
höfðu dáið meira og minna eoli-
legum dauða, 6 höfðu verið tekn-
1 framið sjálfsmorð, 6
,horfið ‘ 1 dregið sig í hlé, 1
Allt kyrrt
HINGAÐ til hefur ekkert gerzt fæ^keð
fangelsi og 1 í útlegð, og' verður i flokksins eítir flokksþingið í
ekki rakið nér, að hve iniklu! haust, hélst ekki lengi. Snemma
leyti harðstjórinn Stalin átti þátt! a þesSu ari breyttist viðhorfið
í því, hvernig félögum hans hafði skyndilega, er „hreinsanir“ hóf-
Eftir blaðtnu „Tarantel“
ust að nýju i Kreml. M. a. í sam-
bandi við læknamálin svonefndu.
Margt er óljóst um upphaf
þeirra mála, en kurmugir geta sér
þess til að þar hafi komið fram
togstreita á milli Malenkovs, sem
á síðustu árum hefur verið talinn
líklegastur eftirmaður Stalins, og
Bería, er stjórnar lögreglumálun-
um.
Þriðji valdamesti maðurinn í
innsta ráði kommúnistaflokksins
er Molotov, er lengi hefur verið
önnur hönd Stalins og staðgeng-
ill hans í mörgum tilíellum. En
Framh. á bls. 12.