Morgunblaðið - 18.09.1953, Blaðsíða 9

Föstudagur 18. spet. 1953
MOKGUISBLABIÐ
R
SigurðjUB" firímsscn s
Edinborgarhátíðin II.
Glyndebourne sýnir óperur eftir Mozurt og Stravinsky
I IV.
ÖSKUBUSKUR OG
KÓNGURINN A KRÍT
í kóngsleikhúsinu við Home
Street hefur Glyndebourne-
óperufélagið sýnt þrjá óperur, —
„La Cenerentola", (Öskubuska)
eftir Rossini, textinn eftir Jacopo
Feretti, „The Rakes Progress"
eftir Strawinsky við texta eftir
W. Auden og hester Kallman og
„Idomenco" eftir Mozart við
texta eftir Abbate Verescco. All-
ar þessar óperur hefur prófessor
Carl Ebert sett á svið, en hann
hefur á hendi hina listrænu stjórn
Glyndebouren-óperunnar. Hljóm-
sveitarstjórar hafa verið Vittorio
Gui, Alfred Wallensíein og John
Pritchard.
Allir þekkja söguna um Ösku-
busku. Hún er að meginefni alls
staðar eins, aðeins breytt að ytra
foúnaði, eftir því, sem bez+ á við
í hverju landi. Öskubuska okkar
foýr við hversdagslegar aðstæður,
en La Cenerentola í Kingsleik-
húsinu er stjúpdóttir auðugs
manns, Don Magnificio’s og býr
í mikilli höll. Og höll prinsins
er vafin suðrænum ævintýra-
Ijóma og íburði. La Cenerentola
er hrjáð og hrakin af stjúpsystr-
tm sínum, Tisbe Og Clonuda, sem
eru hinar mestu tildurdrósir og
á hina aumustu æví eins og Ösku
fouska okkar. J
En svo kemur prinsínn í þjóns-
feerfi í höll Don Magnificios, sér (
þar La Cenerentola og verður
þegar hrifinn af fegurð hennar. j
Hann sendir nú vin sinn, aldrað- |
an speking og töframann í gerfi;
foeningamanns heim í höll Don
Magnificios, og reynir þar á1
hjartagöfgi þeirra systra. Fer svo i
að systurnar vísa honum á bug
jneð fyrirlitningu, en Ceneren-,
tola aumkvast yfir hann og víkur
að honum mat á laun. — Er nú j
efnt til veizlu í höll prinsins og er t
Don Magnificio og dætrum hans
fooðið þangað. La Cenerentola sit-
ur ein heima, en þá kemur bein-
jngamaðurinn til hennar og töfr-
ar handa henni fagran veizlu-
foúning. Verður það úr, að hún
fer til veizlunnar. Annar vinur
prinsins hefur dulbúið sig og tek-
áð að sér að leika hlutverk prins-
ins. Leitar hann ákaft eftir ást-
<um Cenerentola, en hún vísar
lionum á bug og hefur ekki aug-
un af þeim sem hún heldur að sé
þjónn hennar. Þá finnst prinsin-
iun fullreynt hugarfar hennar og
leikslokin eru hin sömu og í Ösku
fousku að prinsinn tekur hana sér
til eiginkonu.
Carl Ebert hefur sett þessa
«6peru á svið með miklum glæsi-
forag, enda er hann margreynd-
ur snillingur í öllu því, er að
leikstjórn lýtur. Leikendurnir
ffóru og ágætlega með hlutverk
sín og söngurinn var frábær.
Einkum var rödd Cenerentola
undurfögur messo-sópran, en
úfgáfu eftsr Rossini
krýnir með* henni sort sinn til
konungs, en Electra æðir t ör-
væntingu og reiði út af sviðinit.
Idamante réttir Ilíu hönd sína,
og hefur lýðurinn upp fagnaðar-
og þakklætissöng.
Þessi óperusýning var hinum
tveimur jafnvel fremri bæði inn
söng og leik. Þó er óperan kyrr-
stæðari en báðar hinar, „hetju-
leg“ í stíl og músíkin þyngri en
við eigum að venjast í óperum
Mozarts. En leikendurnir fóru
allir snilldarvel með hlutverk
sín.
Sena Jurinac (Júgóslavi), er
lék Ilíu, er fögur köna með yndis-
lega sópranrödd, sem hún beitir
af frábærri kunnáttu! Túlkaði
hún bæði rpeð söng og leik per-
sónuleika Ilíönu og öll geðbrigði
hennar, með þvílíkum listrænum
skilningi og dramatískum tilþrif-
um að undrun sætti. Helmut
Krebs, sem fór með hið vanda-
sama hlutverk Idamante, er held-
ur lítill fyrir mann að sjá og féll
að því leyti ekki vel við hlut-
verkið, en hann söng afbragðsvel
og leikur hans var sannur og
innilegur. Richard Lewis, sá hinn.
sami, er lék Tom Rakewell í
„The Rakes Progress", fór hér
eigi og allar eigur hans eru seld- ' illan leik til lands. í þakklætis-i með hlutverk konungsins í Krít
ar á uppboði. Kona hans fer frá skyni fyrir lífgjöfina vinnur hann , Lewis er ágætur tenórsöngvari
og góður leikari, enda er hann í
fremstu röð enskra óperusöngv-
ara. Jennifer Vyvyan, sem fór
rödd. Kórsöngurinn var einnig' þar sem stendur opin gröf og á land. En svo illa tekst til, að með hlutverk Electru, virtist
ágætur og dansarnir léttir og krefst launa sinna. Það verður að sonur hans Idamante verður | nokkuð hvikandi í fyrstu, en er
fagrir.
Oliver Messet hefur gert leik-
tjöldin og voru þau sem og leik-' ur, en Shadow styepist ofan i
sviðsútbúnaður allur hin feg-' gröfina. Allt þetta hefur orðið
Svið úr óperunni The Rakes Progress, eftir Stravinsky. Efnisþráðurinn er um Tom, sem selur sig
„þeim gamla“. Tónlistin er sérkennileg og vakti mikla athygli.
hana lék spænsk söngkona, Mar-
ina de Cabarain. — Sesto Brus-
cantini, sem lék gerfiprinsinn honum og að lokum kemur að sjávarguðnum Neptún það heit,
söng einnig afburðavel með sinni skuldadögunum við Nic Shadow. að fórna honum fyrsta manninum
þjálfuðu og þróttmiklu bariton- | Hann leiðir Tom inn í kirkjugarð sem hann hitti fyrir er hann stigi
þetta
urstu og fellur prýðilega að efn- j Tom ofraun. Hann verður
inu.
samkomulagi að þeir spili um fyrstur á vegi hans. Idomeneo a leikinn færðist hún mjög
gjaldið og svo fer að Tom vinn- j vergur fullur örvæntingar út af
þessu heiti sínu og í öngum sínum
vit-
| stola og settur á geðveikrahæli.
Óperan „The Rakesf Progress" Þangað kemur Ann unnusta hans
slær á aðra strengi en hinn Ijúfi til hans, en hann þekkir hana
segir hann Arbace ráðgjafa sín-
um hversu komið er. Arbace
ræður honum til að senda Ida-
ævintýraleikur um Öskubusku.
Hún er dimm og skuggaleg saga
um ungan iðjuleysingja, sem
finnst of auðvirðilegt að ganga
að venjulegum borgalegum störf-
um, en hyggst að grípa „hið mikla
tækifæri", þegar það berst upp
í hendurnar á honum. Þessi ungi
maður Tom Rakewell segir þetta
unnustu sinni Ann og föður henn-
ar Trulove. Þá ber þar að garði
freistarann mikla Nick Shadow,
sem í rauninni hinn vondi sjálfur.
Flytur hann Tom þær fréttir að
hann hafi erft stórfé. Býðst hann 1 óperutextum, sem vert væri
til þess að verða þjónn Toms og lesa sérstaklega.
ekki og að lokum deyr hann
nokkru eftir að hún er farin út.
„The Rakes Progress" er ekki
ný ópera, enda hefur hún verið
sýnd víða um heim. Henni hef-
ur hvarvetna verið tekið misjafn-
lega, enda er hvorki efnið né
músík Strawinskys sérstaklega
aðlaðandi. Þó verður ekki annað
sagt, en að efnið sé mjög at-
hyglisvert og að á bak við það
liggi þungur og alvarlegur boð-
skapur. Textinn er einnig mjög
vel saminn, líklega einn af fáum
að
kveðst ekki munu krefjast launa
sinná fyrr en einhvern tíma
síðar.
Þessum skuggalega náunga
tekst að tæla Tom á brott með
sér, frá unnustunni og nú hefst 'meðWutvérk sín og söngraddirn
hinn hörmulegi æviferill Toms l
Rakewells. Hann lifir fyrst í alls
nægtum, gleymir unnustu sinni
og vísar henni á bug er hún leit
Óperan var ágætlega sett á
svið og tjöldin voru afburða góð
ekki sízt gatan fyrir utan hús
Toms í London (2. atr. 2. þáttar).,
Leikendurnir fóru frábærlega vel
i aukana og í siðustu atriðum
óperunnar var leikur hennar
sterkur og áhrifamikill og þá.
naut sín til fulls hin mikla og
bjarta sópranrödd hennar.
Sviðsetning Carls Eberts var,
eins og fyrri daginn, afbragðsgóð.
Var mjög athyglisvert hvernig
hann á „plastiskan“ hátt byggði
upp hópsýningarnar og þá ekki
sízt hversu hann á listrænan hátt
„placeraði" aðalpersónunum þeg-
ar þær voru einar saman á svið-
inu. Líktist það einna helzt stíli-
seraðri hópmynd með einföldum
en ákveðnum dráttum.
Kórsöngurinn var með afbrigð-
um góður, en næstu listrænu af-
rekin held ég að hafi verið söng-
ur Ilíu í byrjun 3. þáttar og kvart-
ett aðalpersónanna síðasta í sama
þætti.
BANDARÍSKUR OG
SPÆNSKUR BALLETT
. The American National Ballet
ar til hans og loks kvænist hann
tyrkneskri leikkonu. Úr þessu fer
allt að síga á ógæfuhliðana fyrir
Tom. Hann verður að lokum ör-
ar einnig góðar. Einkum var
áhrifaríkur og þróttmikill leikur
og söngur Richards Lewis (tenór)
í hlutverki Toms Rakewells og
Jerome Hines (bariton) í hlut-
verki Nic Shadows.
Þriðja og síðasta óperan, sem
Glyndebornefélagið sýnir hér að
þessu sinni, er „Idomeneo" eftir
Mozart. Leikurinn fer fram á
eynni Krít, þar sem Idomeneo
ræður ríkjum. Konungurinn, sem
er hershöfðingi í sameinuðum
her Grikkja, hefur tekið þátt í
Trjóustríðinu og verið fjarvist-
um frá ríki sínu um mörg ár.
Sonur hans, Idamante hefur haft
Spænska dansmærin Pilar Lopez | Theatre og spænskur ballet-flokk
heillaði alla með skapmiklum ouöir stjórn Pilar Lopez, hafa
dansi sinum
burði.
og ögrandi lima-
mante ásamt Electru til Argos,
heimalands hennar, í von um að
hann geti með því umflúið örlög
sín. Electra fagnar þessari á-
kvörðun og býst við að þetta
muni leiða til hjúskapar hennar
og Idamante, en Ilia verður harmi
lostin.
Þegar konungurinn kemst að
raun um ástir þeirra Idamante
og Ilíu, segir hann syni sínum
frá heiti því, er hann hafi unnið
sjávarguðnum. Idamante býðst
á hendi stjórn ríkisins í fjarveru j þá til að fórna lífi sínu til þess
föður síns og fregnar það nú, af j að milda reiði sjávarguðsins og
trjóönskum föngum, að hann sé
á leiðinni. Meðal fanga þessaia
er Ilia, forkunnarfögur ung mær,
dóttir Priaxns konungs í Trjóu,
sem myrtur hefur verið af óvin-
unum.
Idamente er ástfanginn af Ilia _
og játar henni ást sína, en hún 1 tjaldabaki tilkynnir hann, að i dansi sínum og ögrandi lima-
bægja hefndum hans frá þjóðinni.
Þá gengur Ilía fram og krefst
þess að mega ganga í dauðann
í stað Idamante. Þegar sjávar-
guðinn sér hversu heitt þau unn-
ast, Idamante og Ila, mildast
sýnt hér balletta. Ameríski ball-
ettinn hefur mörgum góðum dans
endum á að skipa, en ekki féll
mér dans þeirra vel í geð. Virt-
ist mér hann fremur látbragðs-
leikur en dans, enda ekki tekin
dansspor nema endrum og eins.
Einna lélegastur þótti mér ball-
ettinn Billy the Kid. Er það ein»
konar kúrekasýning með áfloguro
og skammbyssum á lofti og morði
að lokum. Fannst mér það allt
bera keim af lélegustu amerísku
kvikmyndunum, sem unglingarn-
ir heima í Reykjavík eru svo-
fýknir í.
Spánski ballettinn þótti mér
miklu betri. Þar eru að vísu líka
áflog og hnífar á lofti, en allt
var það gert með mjúkum hréyf-
ingum og yndisþokka , hverju
dansspori. í þessum ballettflokki
eru margir frábærir listamenn og
má þar fyrsta telja Pilar Lopez,
skap hans með þrumuraust að | sem heillar alla með skapmiklum
1 *• 1 _______________: -i____ -v cíniim rttr r\ rrr*OT-i /-Í i
og Elecctra dóttir Agamemnons hann leysi Idomeneo konung frá
konungs í Grikklandi, sem stödd heiti hans, gegn því, að hann
við úr óperunni Idomeneo eftir
lýtur mikið lof og söngurinn er
Mozart. Sviðsetning Carls Eberts
frábær.
er við hirðina í Krít, hafa báðar
fellt hug til hans. — Idomeneo
konungur verður skipreka á
.leiðinni heim, en kemst þó við
leggi niður völd og selji þau í
hendur Idamante. Lýkur leikn-
um með því, að konungurinn
tekur kórónuna af höfði sér og
burði.
Hinn 7. þ. m. hófust ballett-
sýningar Sadler Wells, sem er
einn af frægustu ballettflokkum
heimsins. — Eru sýningaratriði
hans mörg og fjölbreytt.