Morgunblaðið - 24.10.1953, Qupperneq 7

Laugardagur 24. oKt. 1953
MORCUftBLAÐiÐ
7
Kraftaverkin í Sýraká
•V
hjá grátancli Gnðs móður
Ásgrímur Jónsson: Úr Grájirókarhrauni.
Merk myndlistarsýning
í Listamannaskdlanum
LITíti gipsstytta af heilagri
Guðs móður, ósköp venjuleg
óbrotin stytta hefur breytt
bænum Sýrakúsu á austur-
strönd Sikileyjar í samkomu-
stað rómversk kaþólskra píla-
gríma.
Þessi litla gipsstytta var gefin
ungum brúðhjónum fyrir um það
bil sex mánuðum. Er það siður
að gefa brúðhjónum styttu af
Guðs móður til blessunar hinu
nýstofnaða heimili.
GIPSSTYTTAN TÁRFELLDI
Þetta voru hjónin Janusso. Þau
voru bláfátæk og hverfið, sem
þau bjuggu í var óhreint, húsin
gömul og lágreist. Morguninn 29.
ágúst, þegar frú Janusso vaknaði,
varð henni litið upp til stytt-
unnar, þar sem hún stóð á hillu í
svefnherberginu. Hún sá að það
runnu tár niður vanga heilagrar
Guðs móður.
Þannig tárfelldi styttan nokkra
daga. Sagan barst út eins og eld-
Á NÝLIÐNU sumri lá leið mín
norður á fornár slóðir og dvaldi
ég þá á Akureyri í tvo daga.
Ákvað ég þá, að nú skildi ég
leggja leið mína „upp brekkuna“
og líta inn í minn gamla skóia,
Menntaskólann á Akureyri, en
tnörg ár voru liðin, frá því er ég
hafði heimsótt húsakynni skól-
ans og enn lengra síðan ég
dvaldi þar í hópi skólafélaga
minna og kennara.
Ailt var þar með líkum brag
og fyrr. Um mig fór hlýr straum-
ur ljúfra minninga og virðingar,
þegar ég gekk um hin gagn-
kunnugu húsakynni, sem tók mig
mögnuðum tökum, er ég kom „á
sal“. Þar er vítt og frítt til veggja
í allar áttir. Andrúmsloftið seyð-
magnað. ísland talar þar til
manns frá öllum veggjum. Mál-
verk okkar mestu og beztu mynd
Jistamanna skreyta veggina og
knýja fram í hugann óteljandi
stundir með skólameistara Sig-
urði Guðmundssyní, þegar hann
vann að því með eldlegum á-
huga, að skólinn eignaðist sitt
eigið málverkasafn, og að vel
yrði til þess vandað. Þessi ágæti
skólamaður og uppalandi gerði
Sér snemma grein fyrir því, að
góð myndlist býr yfir hollum,
menntandi og hvetjandi áhriíum,
er orka á hina ungu nemendur
til dáða, til virðingar á fegurð
hfsins, tign landsins í skapandi
mætti góðrar listar.
Þarna getur að lita valin verk.
Þar er hin tignarfagra Baulu-
mynd Ásgríms Jónssonar, Klofn-
ingur Jóns Stefánssonar, Esja
Jóns Þorleiíssonar, Þingvellir
Kjarvals, Dettifoss Sveins Þórar-
inssonar, sólskinsfögur Þingvalla
mynd Kristínar Jónsdóttur, svo
að fátt eitt sé nefnt af hinu mynd
arlega málverkasafni skólans.
Það er dýrmætur fjársjóður
hverrar menntastofnunar að
geta, innan sinna veggja, beint1
athvgli æskunnar að verkum
listamanna vorra. Þeir, sem sliks
hafa notið, munu enn betur geta
metið þann skerf til þjóðlegrar
menningar, er listamenn vorir
leggja af mörkum, einkum og
sérílagi þegar listamennirnir
varðveita og geyma í verkum
sinum það, sem þjóðinni er dýr-
mætast, lifnaðarhætti hennar og
landið sjálft. Og slíkt vegarnesti j
munu listamennirnir, sem
skreyta sali Menntaskólans á1
Akureyri með myndum sínum,1
hafa gefið mörgum nemandanum,
sem þaðan hefur brautskráður
Verið. Slíkt gildi hefur málverka
safn skólans að geyma.
Á
Um þessar mundir hefur verið
opin málverkasýning Nýja mynd
lisíafélagsins í Listamannaskál-
anum hér í Reykjavík og hefur
sýning þessi að vonum vakið
mikla eftirtekt borgarbúa. Er
slíkt að vísu ekki að furða, þar
sem á sýningu þessari eru saman
komnir 6 af okkar ágætu mynd-
listarmönnum, með þá Ásgrím
Jónsson og Jón Stefánsson í
broddi fylkingar. Þessi tvö nöfn
ættu að nægja til þess, að enginn
Reykvíkingur, er áhuga hefur
fyrir myndlist, ætti að láta undir
höfuð leggjast að heimsækja
sýninguna, og þau tryggja einnig
hitt, að þessir „klassisku'* snill-
ingar vorir mundu tæplega, ég
vil segja aldrei, bindast félags-
böndum við aðra en þá myndlist-
armenn, er þeir sjálfir telja í
fremstu röð og því síður ótil-
kvaddir efna til samsýningar
með öðrum.
Það er því meira en lítið gleði-
efni að hafa fengið þessa sýn-
ingu núna og á mig hefur hún
verkað eins og hressandi blær,
er feykir burtu þokukendum, ó-
ljósum myndum frá, því miður,
allt of mörgum misheppnuðum |
málverkasýningum í höfuðstaðn j
um á undanförnum árum. Á þess
ari sýningu er andrúmsloftið heil j
næmt ’og gott. Meðan maður j
dvelur á sýningunni finnur mað-
ur sterk áhrif frá góðum félags-
skap valinkunna manna, sem
ekki vilja vamm sitt vita í starfi
sínu og þjóna listköllun sinni í
gleði og alvöru, kröfurharðir við
sjálfa sig í virðingu sinni fyrir
viðfangsefnunum.
Ásgrímur Jónsson hefur á sýn-
ingu þessari 10 myndir, 3 olíu-
málverk og 7 vatnslitamyndir.
Það fer vel á því, að þessi mesti
töframaður allra málara með
vatnsliti, skuli velja jafn margar
slíkar myndir á sýninguna og
raun ber vitni. Og hann svíkur
þá heldur ekki neinn. Hvær mvnd
in annarri fegurri sýnir landið
okkar í margbreytileik þess, og
alltaf er leitað hins fagra og
góða. Þar sjáum við lognið á Þing
vallavatni við Arnarfellið, finn-
um vermandi vorþeyinn koma,
bræðandi snjó og klaka, lítum
tign og litatöfra Hrafnabjarga og
undrumst þá tækni, er á bak við
það býr, að geta seytt fram á
pappírinn skúraleiðingarnar við
Strútinn og Eiríksjökul, svo eðli-
lega, sem værum við þar sjálf
stödd í slíku veðri.
Svo brunar Kiðá beljandi fram
úr farvegi sínum í stóru fögru
olíumálverki, Grábrókarhraun,
með lágvöxnum kjarrskógi
fremst, en Grábrók og Baulu i
baksýn, orkar á sjónina eins og
feguista mósaik og hríslurnar í
Húsafellsskógi bærast blíðlega
fyrir sumarblænum en í gegn
um laufið. og á milli hríslanna
séf í Strútinn. Það er sólbjartur
sumardagur.
Hversu neitt elskar ekki þessi
maður landið sitt! Og hvílíkt ó-
hemju starf likkur ekki á bak
við þessi verk! Er ekki þessi
maður, þessi persónugerfingur j
íslenzkrar náttúru, löngu hafinn I
yfir alla gagnrýni? Vissulega. 1
Ungu málararnir okkar geta
aldrei nógsamlega þakkað hon-
um fyrir fordæmið og leiðsögn-
ina á braut listarinnar, þeirrar
listar, sem íslenzkust er, hans
eigin myndlist.
Jón Stefánsson á flestar mynd-
irnar á sýningunni, 13 talsins,
hver annari fegurri og athj'glis-
verðari. Hann er sá íslenzki mál-
arinn, sem víðast hefur borið
hróður ættjarðar sinnar á sviði
myndlistarinnar erlendis og nýt-
ur hvarvetna virðingar og trausts
þeirra, er bezt bera skyn á sanna
myndlist. Jón er hugsuður í
myndum sínum — oft á tíðum
mikið skáld. Vald hans á litum
er frábært og vandvirknin svo,
að vart mun finnast sanngjarn
samanburður. Það, sem mér
kemur einna skemmtilegast á ó-
vart við myndir Jóns Stefáns-
sonar á sýningu þessari er, hve
létt hann getur málað, og sýnir
það enn á ný, hvað „breiddin“ í
tænki þessa mikla málara er mik-
il. Athugið Hrafnabjörg, mynd
nr. 21, og sjáið hversu leikandi
létt málarinn fer með litina og
áhrif þeirra. Gagnstætt þessu er
mynd nr. 20, Bóndi, en allt það,
sem þar er á milli, kemur fram
í hinum öðrum sýningarmyndum
hans.
Jón Stefánsson býr yfir þeim
töframætti að skapa eftirtektar-
verða’ reisn, spennu í myndir
sínar. Maður hefur það á til-
finningunni, að ef maður ætti
þess kost að sveigja blómstöng-
ulinn í blómamyndum Jóns,
mundi stöngullinn óðara rétta sig
við, er honum yrði sleppt. Slíkt
er göfug list. Eins er með grasið
og mosann, litirnir segja manni
bókstaflega, að hér sé grasið lif-
andi, safaríkt og sterkt og að
hófspor hestanna í haganum
muni hverfa, þegar hrossin eru
þaðan farin.
Litla myndin Vetur er meist-
aralega gerð. Húh er eins og
snilldar kvæði, þar sem skáldið
skilur lesandanum eftir að ráða
í það, sem ósagt er. Svo er reynd-
Framh. á bls. 10.
Hin tárfeHandi heilaga
Guðs vnóðir.
ur í sinu. Hundruð manna komu
fyrstu dagana, þeirra á meðal
j Baranzini, erkibiskupinn af Sýra-
kúsu og þeir sái* tárin renna
úr augum gipsmyndarinnar og
niður vanga hennar. Nokkrir
snertu táradropana og brögouðu
á þeim, og sögðu að bragðið væri
líkt og af venjulegum mannstár-
KRAFTALÆKNINGAR TAKA
AÐ GERAST
Hundruð sjónarvotta eru reiðu-
búnir að vinna eið að því, að
gipsmyndin hafi tarfellt. Erki-
; biskupinn er einnig sannfærður
um þetta, en hann gaf út yfirlýs-
ingu um málið, þar sem hann
sagði að þrátt fyrir það, mætti
ekki vænta þess að kaþólska
kirkjan viðurkenndi þetta sem
heilagt tákn. Það væru svo mörg
kraftaverk, sem gerðust, sem
kirkjan gæti ekki staðfest með
þeim hætti.
En nú fóru pílagrímarnir að’
hópast til Sýrakúsu. Fyrst hvaðk
næva af Sikiley, síðan frá Apúlíu
og Kalabriu og nú síðast frá öll-
um hlutum Ítalíu og öðrum lönd-
um. Það eru einkum sjúklingar,
sem leggja á sig ferðina og leita
lækninga. Og þegar eru farnar að"
heyrast sögur af sjúklingum sem
hljóta lækningu. Lamaðir menn.
öðlast þrótt, blindir fá sýn og
ófrjóar konur verða þungaðar.
EIN SNERTING GETUR
LÆKNAÐ
Kirkjuyfirvöldin hafa komizt
að samningum við járnbrautirnar
um lækkuð fargjöld fyrir píla-
gríma óg skip sigla til Sýrakúsu
hlaðin pílagrímum. Það er þrá
allra þessara pílagríma að mega
snerta gipsmyndina eða einhvern
hlut, sem hefur verið baðaður í
tárum hennar. En það er erfitt
að komast að, því að mannfjöld-
inn er svo mikill og tíminn sem
pílagrímarnir hafa takmarkaður.
Og svo fylgir þessu einnig það,
sem jafnan verður dökkur blett-
ur á öllum pí’agrímsferðum.
Sölumennirnir með falsaðar
myndir og helga gripi, gistihús.
rísa upp, sém reyna að draga sem
mest fé út úr pilagrimunum, vín-
sölur, kaffisölur og viðskiptin
og prangið blómgast allt í kring.
KRAFTAVERK KRISTS
EÐA KOMMÚNISTA?
Svo standa yfir deilur, trúar-
legs eðlis um það, hvort. öll
þessi kraftaverk séu ekki
svindl frá rótum. Fremstir í
flokki þeirra, sem hrópa svindl
og svik, eru að sjálfsögðu kom-
múnistarnir, sem sjá vald
kirkiunnar yfir fólkinu, sem
verstu hindrun fyrir fylgis-
aukningu sinni. Þeir vilja láta
fólkið trúa á Marx í stað þess
að trúa á Krist og heilaga
Guðs móður. En kirkjunnar
menn segja í blaðinu Messa-
gero: Kommúnistarnir lofa
líka kraftaverkum. Munurinn
Framh. á bls. 12.
Eitt kraftaverkið við altari Guðs móður í Sýrakúsa. 10 ára stúlka,
Salvatrice Piccione, sem hefur um langt skeið verið mállaus og
lömuð á hægri hlið, hlýtur þróttinn fyrir trú á Maríuiíkneskið.
Mannfjöldinn hrópar eins og töfraður: „Miracolo, miracolo", —*
(kraftaverk, kraftaverk).