Morgunblaðið - 23.01.1954, Blaðsíða 2

2
MORGVTSBLAÐIÐ
Laugardagur 23. janúar 1954

STAKKSTONAR

SAMSKOTASÚLA
KOMMÚNISTA
Kommúnistablaðið er ákaflega
fiáit og reitt yfir því í gær, að
Morgunblaðið skuli hafa vakið
athygli á því sambandi, sem er
Á milli samskotasúlu þess og „fé-
lagnna" í Moskvu. Kommum er
illa við að Reykvíkingar viti það,
»3 áróðursstarfsemi þeirra er
kostuð af hinni illræmdu ein-
Tæðisklíku austur þar.
En þetta veit fólk almennt í
hinum vestrænu lýðræðislöndum.
Samskotasúla kommúnistablaðs-
ins og samkeppnin milli „Bolla-
deildar“ og annarra sella flokks-
ins er hreinn skrípaleikur. Pen-
ingarnir, sem lyfta súlunni koma
«kki frá almenningi í Reykjavík.
I*eir koma frá stjórn hins alþjóð-
lega kommúnistaflokks í Moskvu.
hað er þess vegna „félagi" Mal-
«nkov, er lét skjóta „félaga“
Bería á Þorláksmessu, sem hækk-
ar samskotasúluna í „Þjóðviljan-
lim.“
STOLNAR F.IAÐRIR
Gils Guðmundsson tekur fyrir
nokkru tillögur úr nefndaráliti
milliþinganefndar Farmanna-
sambandsins, birtir þær í blaði
sínu og segir að þetta sé „sínar
t«I!ögur“, sem hann af miklu
mannviti hafi upphugsað! Þessar
BÍoInu fjaðrir ætlar Þjóðvarnar-
írambjóðandinn að nota til þess
að fleyta sér á inn í bæjarstjórn
Reykjavíkur.
Ákaflega er þetta ltíilmótlegur
málflutningur. Hann sýnir heldur
«kki mikla hugkvæmni hjá þess-
iim frambjóðanda, sem segist
hafa ráðvendni og heiðarleik efst
« stefnuskrá sinni. En frumleiki
Gils er ekki meiri en þetta. Hann
verður að lifa á stolnum fjöðr-
nm, eigna sér hugmyndir ann-
arra manna. Það er Iíklega það,
sem hann og flokkur hans kalla
„ráðvendni" í opinberum mál-
nm!!
EYÐILEGGJA ÞEIR
ALÞÝÐUFLOKKINN
HÉR SYÐRA LÍKA?
Það er alþjóð kunnugt að Al-
þýðuflokkurinn á Vestfjörðum
«r nú í rústum. Tveir af aðal-
leiðtogum hans eru flúnir burtu
«g hafa tekið við forustu flokks-
Ins hér syðra. Það eru þeir Helgi
Hannesson bæjarstjóri í Hafnar-
lirði og Hannbal Valdemarsson,
Bem fyrir ári síðan var kosinn
formaður flokksins. Margt bend-
ir til þess að forusta þessara
manna muni hafa svipuð áhrif
hór og fyrir vestan. í Hafnar-
iirði hrynur fylgið af Alþýðu-
ilokknum. Helgi Hannesson má
hvergi heyrast þar nefndur. Með-
al Alþýðuflokksmanna í Reykja-
■vík ríkir einnig almennur ótti
við það, að Hannibal sé að eyði-
leggja flokkiiin í bænum. Dekur
hans við rammasta afturhaldið í
Framsóknarflokknum hefur veikt
mjög aðstöðu flokksins í bæjar-
stjórnarkosningunum. Reykvík-
Ingar vita að frá Framsóknar-
flokknum, sem barðist gegn
fyrstu virkjun Sogsins og hita-
veitunni, geta þeir einskis góðs
vænzt.
LEGGJA AÐALÁHERZLU
Á PERSÓNUNÍÐIÐ
Það hefur vakið mikla athygli
I þessari kosningabarattu, að
Klundroðaflokkarnir hafa lagt
megin áherzlu á persónunið um
«instaka menn, ekki aðeins í hópi
Sjálfstæðismanna, heldur og i
röðum hvers annars. Þeir hafa
hins vegar vanrækt gjörsamlega
að ræða bæjarmálin af rökum og
Biillingu.
Sjálfstæðismenn hafa hagað
haráttu sinni allt öðru vísí. Þeir
hafa rætt bæjarmálin og einstaka
l»ætti þeirra rólega og æsingar-
lgust, lagt fram stefnu sína og
‘bemt á þær framkvæmdir, sem
■újnnar hafa verið á liðnum árum.
Persónulegar ádeilur á einstaka
menn hafa þeir ekki talið máli
skipta.
Smáíbúðarlánin
Framh. af bls. 1.
urinn hafi haft forgöngu um, að
400 Reykvíkingar fengu aðstoð
til að byggja sér þak yfir höfuðið.
SJÁLFSTÆÐISMENN
HRINTU MÁLINU ÁLEIÐIS
Það var sagt hér á undan, að
hægt væri að. vitna í opinber
gögn, sem sýndu það svart á
hvítu, að Sjálfstæðismenn áttu
alla forgöngu í því, að veitt var
opinber aðstoð um fé til húsa-
bygginga í Reykjavík og annars-
staðar á landinu, á allra seinustu
árum. Það mál hefur verið ítar-
lega rakið hér í blaðinu áður, en
þó skal minnt á nokkrar stað-
reyndir í því sambandi:
Sjálfstæðismenn beittu sér fyr-
ir því að leyfi til bygginga smá-
íbúða voru gefin frjáls árið 1950.
Sjálfstæðismennirnir Jóhann
Hafstein og Gunnar Thoroddsen
báru fram á Alþingi 1950 og 1951
tillögur um, að veitt yrði lánsfé
til íbúðahúsabygginga og náði
tillaga þeirra á síðara þinginu
samþykki, en í henni fólst, að
ríkissjóður gerði gangskör að því
að leggja fyrir Alþingi tillögur
til úrbóta Gætti nokkurs árang-
urs af þessu strax á sama þingi,
en þá var samþykkt að verja 12
millj. kr. af tekjuafgangi ársins
1951 til húsbygginga og skyldi
% hluti ganga til smáíbúða,
til byggingafélaga verkamanna
og % til bvggingarstarfsemi bæj
arfélaga. A Aiþingi 1952 var svo
samþykkt heimild til 16 milljón
kr. lántöku til smáíbúðabygginga
og voru það bankamálaráðherrar
Sjálfstæðisflokksins, fyrst Björn
Olafsson og síðan Ingólfur Jóns-
son, sem útveguðu lánið hjá
Landsbanka Islands. Bæði fjár-
málaráðherra og félagsmálaráð-
herra, sem eru Framsóknarmenn,
hefði verið ekki síður skylt að
hafa forgöngu um slíka lánsút-
vegun, en það gerðu þeir nú ekki.
Hér hafa aðeins verið sögð
meginatriðin í gangi málsins,
hvað við kemur fyrstu forgöngu
Jóhanns Hafstein og Gunnars
Thoroddsen í málinu og forystu
Sjálfstæðismanna að öðru leyti,
á síðari stigum þess. Bréfkafli
Páls Zóphoníassonar vitnar svo
að öðru leyti um hugarfar Fram-
sóknarmanna gagnvart því að
bæta húsakost Reykvíkinga.
ÞAÐ ÞURFTI BEINLÍNIS AÐ
AFSAKA FRAMSÓKN VEGNA
SMÁÍBÚÐALÁNANNA
Það er ýmislegt annað fróð-
legt í sambandi við bréfkafla
þingmanns Framsóknarmanna,
en verður ekki rakið hér. Það
er rétt að geta þess, að enginn
ágreiningur var um féð, sem veitt
var Búnaðarbankanum. Fram-
sóknarmenn þurftu ekki að
kaupa framgang þess máls af
Sjálfstæðismönnum, fremur en
fylgi þeirra við nytjamál yfir-
leitt, ef Framsóknarmenn höfðu
slík fram að bera.
Hinsvegar er glöggt, að Fram-
sóknarþingmanninum þótti þörf
á því að afsaka gagnvart sveita-
fólkinu á Austurlandi, að Fram-
sókn skyldi „VERÐA“ að sæta
þeim kostr að bregða ekki bein-
línis fæti fyrir smáíbúðalánin.
Þessvegna skrökvar hann því til,
að Framsókn hafi keypt Sjálf-
stæðismenn til fylgis við mál
Búnaðarbankans I skiftum fyrir
framgang smáíbúðalánanna.
Fyrir utan það, hve þingmaður
inn gerir flokki sínum lítinn
greiða með því að auglýsa fjand-
skap flokksins við Reykjavík svo
berlega, má segja, að Alþingi,
sem hann á sæti í, hafi litla
ástæðu til að þakka honum þá
Það kemur svo í hlut Keykvík-
inga að vega og meta það, hvor
baráttuaðferðin sé drengilegri og
líklegri til þess að skapa traust.
Sjálfstæðismcnn kvíða ekki þeim
dómi.
rangmynd. sem hann bregður um
leið upp af þeirri stofnun.
TVÖFELDNI „TÍMANS“
BLEKKIR ENGAN
Keykvíkingar þekkja allir hinn
raunverulega hug Framsóknar til
Reykjavíkur. Þeir láta ekki tvö-
feldni „Tímans“ blekkja sig.
Fyrirsagnir blaðsins um velvild
Framsóknar í garð Reykjavíkur
mega sín einskis móti raunveru-
lcikanum. Páll Zóphoníasson er
ekki eini þingmaður Framsóknar,
sem beinlínis á þingsetu sína því
að þakka, hve látlaust þeir
stunda róginn um Reykjavík út
um byggðir landsins.
Þegar Framsóknarmenn bregða
upp Reykjavíkurandlitinu í „Tím
anum“, rétt fyrir kosningar get-
ur það ekki hlekkt ncinn bæjar-
búa, sem vill sjá og getur séð.
Blekkingavaðall Tímans
gingarnar
TÍMINN stagast stöðugt á því, 1946—47 578 60 110
að brunabótaiðgjöld húsa hér í 1947—48 748 92 358
bæ séu óhæfilega há, og stafi það 1948—49 1198 76 14
af því, að þegar samið var um 1949—50 1288 78 13
þau við tryggingarfélag það, sem 1950—51 1379 105 572
nú hefir tryggingarnar með hönd 1951—52 2056 97 564
um, hafi iðgjalda-taxtarnir „ver- 1952—53 2716 72 0
ið ákveðnir í samræmi við gömlu 1953—54 2788 •> 0
árs gamall
heið i srsf clagi
TÆPEGLA hundrað og eins
árs gamall maður, Halldór J. Eg-
ilsson, Dýrhóli, Þingeyri, hefur
nýlega gerzt ævifélagi í Slysa-
varnafélagi fslands. Halldór er
fæddur 15. marz 1853, og verður
því 101 ára 15. marz n. k. Stjórn
Slysavarnafélagsins fagnar þess-
um elzta ævifélagi sínum og vill
biðja Morgunblaðið að árna hon-
um allra heilla og blessunar.
brunabótamötin“, eins og blaðið
kemst að orði.
Þetta eru nrem og bein ósann-
indi, hvort sem þau stafa af van-
þekkingu hjá blaðinu eða af
vanalegri sannleiksást þess í
málsmeðferð. Samningarnir voru
gerðir á grundvelli útboðs, þar
sem gert var ráð fyrir, að „gömlu
brunabótamötin“ yrðu áilega
færð til samræmis við byeging-
arkostnað eftir vísitölu bygging-
arkostnaðar, reiknaðri af Hag-
stofu íslands. Lækkun sú, «em þá
fékkst á iðgjöldunum, stafaði
einmitt af því, að ákveðið var j
fyrirfram að hafa þann hátt á,
enda var brunabótaverð húsanna
leiðrétt þannig þegar á fyrsta
tryggingarárinu, þ. e. 1944—45.
Eftirfarandi yfirlit sýnir trygg-1
ingarupphæðina í byrjun hvers
reikningsárs (1. dálkur), ný-
virðingar á árinu (2. dálkur) og
hækkun hennar vegna verðlags-
breytinga (3. dálkur) í millj. kr.:
1944— 45
1945— 46
485
524
22
34
17
20
Ríkisskattarnir hvíla þrisvar-
fjórum sinnum þyngra á Reyk-
víkingum en bæjargjöldin
Framsóknarflokkurinn hefur neifað því að Reykjavík
fái nokkra hlufdeild í söluskaffinum
ANDSTÆÐINGABLÓÐ Sjálfstæðismanna og þá ekki sizt
„Tíminn“ tala mjög um, hve útsvörin til bæjarins séu þung
samanborið við skattana til ríkisins, sem Reykvíkingar
greiði.
Það er skemmst að segja, að þó útsvörin séu þung og of
þung, þá hvíla ríkisskattarnir í öllum sínum myndum marg-
falt þyngra á bæjarbúum..
Auk tekju- og eignarskatts tekur ríkissjóður af Reykvík-
ingum fjölda marga aðra skatta. Má þar nefna söluskatt,
veitingaskatt, ýms leyfisgjöld o. fl., o. fl., en þessi gjöld eru
svo mörg, að vart eru teljandi.
Árið 1950 námu þessir skattar og gjöld, sem lögð voru
á Reykvíkinga alls 178 millj. kr. eða að meðaltali kr. 3096.00
á hvern íbúa. Árið 1951 hækkuðu ríkisskattarnir og gjöldin
um 50% og urðu 267 millj. kr. eða kr. 4525.00 á hvern íbúa.
Árið 1950 námu skattar ríkisins, álagðir í Reykjavík alls
80.1% af öllum skatttekjum landsins, en 82,4% árið 1951.
Ef útsvörin til bæjarins eru athuguð, þá verður fyrst alls,
að gæta að því, að þau eru sá tekjustofn, sem bærinn styðst
nær einvörðungu við eða nemur milli 80—90% af öllum
tekjum Reykjavíkur á ári hverju undanfarið, en ríkissjóður
fær margar og miklar tekjur auk skattanna.
Árið 1950 voru útsvörin 60 millj. kr. eða kr. 1043.00 á
hvern íbúa, en hækkuðu 1951 um 20% og urðu 73 millj.
kr. eða kr. 1237.00 á hvern íbúa.
Hér er miðað við tölur áranna 1950 og 1951 vegna þess,
að yngri tölur frá ríkinu liggja ekki fyrir.
Niðurstaðan verður sú, að ríkissjóður innheimtir 3—4
sinnum hærri gjöld af Reykvíkingum en þeirra eigin bæjar-
sjóður.
Reykjavík þarf að fá aukna tekjustofna, svo unnt sé að
létta útsvarsbyrðina, en Framsóknarmenn hafa staðið harð-
ast gegn því, að svo mætti verða.
Á haustþinginu 1951 flutti Gunnar Thoroddsen borgar-
stjóri tillögu um, að bæjar- og sveitarfélög fengju M af
söluskattinum til sinna þarfa.
Framsóknarráðherrarnir tveir, Eysteinn Jónsson og Stein-
grímur Steinþórsson, risu þá báðir upp og lýstu því yfir,
að þeir færu úr ríkisstjórn, ef slíkt yrði samþykkt.
Hér sjá Reykvíkingar, hvernig byrðarnar eru á þá lagðar
og hverjir það eru, sem fá umráðin yfir langsamlega mest-
um hluta af skattgreiðslum bæjarbúa, en það er sem stend-
ur, fjármálaráðherra Framsóknar.
Hinn útreiknaði byggingar-
kostnaður Hagstofunnar reyndist
lægri en raunverulegur bygging-
ingarkostnaður, sem á ófriðarár-
unum var af ýmsum ástæðum
óeðlilega hár (vegna efnisskorts,
skorts á vinnuafli 0. s. frv.), en
það var ekki hægt að sjá fyrir,
og hafði að Sjálfsögðu engin'
áhrif á ákvörðun iðgjaldanna,
þegar samið var um þau á önd-
verðu árinu 1944.
Eftir þrjú fyrstu tryggingarár-
in var hætt að nota vísitölu Hag-
stofunnar við hækkun brunabóta-
matsins til samræmis við bygg-
ingarkostnaðinn og reiknaðah
aðrar vísitölur, sem miðaðar voru
við hinn raunverulega, almenna
byggingarkostnað. Verðhækkun-
in á 'tryggingarárinu 1947—48
stafar meðfram af þeirri breyt-
ingu, en á árunum 1950—51 Og
1951—52 á hækkunin fyrst Og
fremst rætur sínar að rekja tii
verðhækkana af völdum gengis-
lækkunarinnar, svo og Kóreu-
styrjaldarinnar. Þær hækkanifl
nema samtals 1136 millj. kr., eðá
rúml. 40% af tryggingarupphæð-
inni 1953—54. En Tímanum
finnst að sjálfsögðu ekki ástæða
til að minnast á slíka smámuni,
þegar um það er að ræða að
blekkja kjósendur þessa bæjar-
félags. Blaðið ber víst hvort sem
er ekki svo mikla virðingu fyr-
ir þeim „Grimsbylýð“, eins Og
því hefir verið tamt að kalla bæj-
arbúa, þótt því gæluyrði sé ekkl
hampað nú fyrir þessar kosn-
ingar. ;
Staðreynd er, og það skiptir
hér höfuðmáli, að húseigendur
greiða aðeins hækkun iðgjalda,
sem samsvarar verðhækkunum'
þeim á húseignum, sem orðid
hafa frá því, að síðasti samning-
ur um brunatryggingarnar vap
gerður. í íbúðarhúsum úr steinl
nema iðgjöldin nú kr. 0.70 og á
járnvörðum timburhúsum kr,
1.925 af þúsundi tryggingarupp-
hæðarinnar. Séu húsin hituð mefj
vatni frá Hitaveitunni er veitt-
ur 10% afsláttur af þeim töxtum,
Iðgjöldin a finnbúi eru nú kr. 1,80
í steinhúsum og kr. 4.80 í timbur-
húsum, eða um 2Vz sinnum hærri
en húsaiðgjöldin. Hvers vegna
skyldi tryggingarfélag það, sem
stendur Tímanum næst, ekki hafa
sýnt hug sinn til bæjarbúa með
því að lækka þau iðgjöld stór-
kostlega? '
Hinu mega bæjarbúar treysta,
að Sjálfstæðisflokkurinn muiS
ráðstafa húsatryggingunum §
þann eina hátt, er best samræm-
ist hagsmunum þeirra, meðaH
hann ræður þeim.málum. j
------------------------- j
Nýr báiur fii Húsa-
víkur. - Blíðviðri
á borra ]
HÚSAVÍK, 22. jan.: — í dag kom
hingað til Húsavíkur nýr bátuí!
Djarfur, keyptur frá Seyðisfirði<
Er báturinn 12 tonn og eru eig-
endur hans þeir Kristján Sigur-
jónsson og Sigurbjörn Ó. Kristj-
ánsson og verður hann formaðup
á bátnum.
Undanfarið hefur verið róifj
hér á Húsavlk og aflinn meirl
en venja er til í- janúarmánuði.
í dag í byrjun þorra, er héfl
blíðviðri, sem að sumardegi, hlýp
sunnan vindur. J