Morgunblaðið - 18.09.1954, Page 9

Laugardagur 18. sept. 1954
MORGVWBLAÐIÐ
VrMSIR líta hornaugum til tog
l JL araútgerðarinnar. Þó má öll
um skiljast, að þessi stórvirka út-
gerð er þjóðarnauðsyn. Hún er
grundvöllur þess, að við getum
sótt mikinn og dýrmætan afla á
fjarlæg mið til þess að láta vinna
hann heima, og þanníg skapað
starf og líf fyrir allar vinnufúsar
hendur, ýmist á sjó eða landi, ef
skynsamlega er að farið.
ERFIÐLEIKAR
TOGARAÚTGERÐARINNAR
Þeim, sem með útgerð þessa
fara, er ekki síður ljóst en öðrum,
að opinberir styrkir eru ekki á-
kjósanlegir og lítt til frambúðar.
Þeim er það Ijósara af langri
reynslu en öðrum, að óbein að-
stoð og fyrirgreiðsla um að tog-
araútgerðin geti til fulls notið
afkastanna er það nauðsynleg-
asta og sem mest kallar að eins
og stendur og til frambúðar.
AFKÖST TOGARANNA
VERÐUR AB NOTA TIL FULLS
Sé litið á aðstöðu togaraútgerð
arinnar eins og nú horfir við, er
hún þessi: Togararnir stunda
flestir veiðar á tiltölulega nýj-
um fiskimiðum milli Íslands og
Grænlands. Aflinn er mikill og
dýrmætur. Oft tekur það aðeins
nokkra daga að fá fullfermi.
Þegar svo til þess kemur að
losna við aflann koma vandræðin
til sögunnar. Hér sunnanlands
geta frystihúsin á Suðurnesjum,
í Hafnarfirði og Akranesi ekki
veitt aflanum móttöku til hag-
nýtingar meðan síldveiðarnar
standa yfir, nema að litlu leyti.
Er þá aðeins að ræða um veru
legar landanir hér í Reykjavík og
í Vestmannaeyjum. En svo mikið
berst að af afla togaranna, að
Nýja hafnarsvæðið á Isafirði. „Borgirnar“
hafnasvæði í beztu höfn landsins.
að leggja afla
glöggt
Stór hraðfrystistöð á ísafirði
er nauðsyn fyrir togara flotann
annað sýnna en þær byggðir biðu
það afhroð, sem seint eða aldrei
yrði bætt.
f
FRAMKVÆMDIR, SEM
EKKI ÞOLA BIÐ
Rétt skoðað er ný, stór hrað-
frystistöð á Isafirði ekki bundin
við Isfirðinga eina. Hún er sam-
eiginleg nauðsyn fyrir togaraút-
I gerðina íslenzku. Hún væri bezta
' fyrirgreiðslan sem völ er á og
mest kallar að. Hún er sjálfsögð
sem byrjun þess, að vinna allan
afla togaranna innanlands og
hætta að elta ótryggan og ott
verðlágan markað erlendis, sem
alltaf skilar miklu minni gjald-
eyri en vinnslan hér heima.
Byrjun á framkvæmdum þessa
máls þolir ekki lengri drátt og
bið. Allir þeir, sem sjá og skilja
nauðsyn íslenzku togaraútgerðar-
innar, verða að sameinast um a&
fá það fé, sem til slíkra fram-
kvæmda þarf. Það myndi koma
fljótt aftur í auknum gjaldeyri,
auknum aflabrögðum og aukinni
vöndun þessarar viðkvæmu og
verðmiklu vöru, sem allt útlit
er fyrir að á næstu áratugum
| verði stærsta og þýðingarmesta
útflutningsvaran.
Þegar jafn mikið er í húfi er
ekki hægt að bera sífelt við fjár-
magnsskorti. Slíkt væri að hirða
eyririnn en kasta krónunni.
(Afli tosaranna vcrður stærsti þáttur fiskiðnaðarius
g i g- r
Eftir Arngrím Fr. Bjarnason.
arana, og þar sem er fyrir hendi
nægilegt vinnuafl.
þeir þurfa að bíða tvo til þrjá sól-
arhringa eftir því að löndun *
byrji. Mun það vera algert eins- ÍSAFJÖRÐUR LIGGUR BEZT
dæmi, að slíkt skuli eiga sér stað VIÐ AFLASÆLUSTU
með stórvirkustu atvinnutæki FISKIMIÐUNUM
þjóðarinnar.
FISKIÐNAÐURINN MIÐAÐUR
VIÐ ÞARFIR VÉLBÁTA-
ÚTVEGSINS
Sumir halda, að þetta ástand
sé stundarfyrirbrigði, sem sjald-
an komi fyrir, og lagist af sjálfu
sér, eins og það er almennt orðað.
Því miður er því ekki að heilsa.
Fiskiðnaðurinn íslenzki hefur
allt til þessa ekki getað sinnt
þörfum togaraútgerðarínnar. —
Hann var í öndverðu miðaður
við þarfir og afköst vélbátaút-
vegsins. Að vinna hér heíma afla
togara, var þá talin fjarstæða.
Það er fyrst þá, er við vorum til-
neyddir af Bretum, að vinnslan
á afla togaranna kemur verulega
til greina.
ÞRÓUN FISKIÐNAÐAR
OF HÆGFARA
Þróún fiskiðnaðarins var allt
of hægfara til þess að geta sinnt
þessari stökkbreytingu um hag-
nýtingu aflans. Nokkrir stórhuga
ménn höfðu að vísu verulega
; aukið fyrstihúsakost og vinnu-
' skilýrði. Gætti þar mest Vest-
mannaeyja, Hafnarfjarðar, Rvík-
Ur og Akraness.
TOGARAAFLINN VERBUR
í FRAMTÍDINNI STÆRSTI
ÞÁTTUR FISKIDNAÐARINS
Sú staðreynd blasir nú við
augurn, að í framtíðínni verður
afli togaranna stærsti þáttur fisk-
; iðnaðarins. Það verður því ekki
umflúið né undan skotist, að
gera nauðsynlegar ráðstafanir til
þess að skapa þau skilyrði, sem
með þarf, svo hægt sé að nýta
afla togaranna fljótt og hindr-
unarlaust.
Þessu er hægt að ná að nokkru
með stækkun eldri hraðfrysti-
húsa, og að öllu með byggingu
nýrra hraðfrystihúsa, sem byggð
séu með það fyrir augum, að
þau geti sinnt þörfum togaraút-
gerðarinnar. Verið miklu stór-
virkari en þau eldri. Hafi sjálf-
virka löndun að mestu leyti Og
síðast en ekki sízt liggi sem allra
bezt við fiskimiðunum, með ör-
uggum höfnum, þar sem hægt sé
að fá allar nauðsynjar fyrir tog-
IUm það verður tæpast deilt
af kunnugum mönnum, að sá
staður, sem bezt skilyrði hefur í
j þessu efni er ísaf jörður. Hann
■ hefur enn mikið af vinnufúsum
höndum, sem langan tíma verða
að sitja atvinnulitlar og atvinnu-
lausar vegna þess að framleiðslu-
skilyrðin eru lítt notuð eða alveg
ónotuð. — ísafjörður er mið-
punktur aflasælustu fiskimið-
anna eins og þau eru nú og verða
eflaust um langa framtíð. Þessi
fiskimið hafa í senn gefið mestan
afla og fjölbreyttastar fiskteg-
undir og þó legið undir meiri
ágengni en nokkrar aðrar fiski-
slóðir hér við land, og líklega í
öllum heiminum.
AUKNAR FISKVEIÐAR
MILLI ÍSLANDS OG
A U STUR-GRÆNL ANÐS
Margt bendir til, að veiðar
togara milli íslands og Græn-
lands, sem nú eru nýlega hafn-
ar, muni halda áfram og jafnvel
aukast verulega á næstu árum.
Lega ísafjarðar um hagnýtingu
afla af þeim miðum cr hin-bezta.
ÁGÆT HAFNARSKILYRÐI
A ÍSAFIRÐI
Hafnarskilyrði á ísafirði eru
hiklaust þau beztu hérlendis. Þar
er hægt að afgreiða marga tog-
ara samtímis, ef með þarf. Ný
hraðfrystistöð, sem væri það stór
virk, að hún gæti unnið meðal-
afla togara á einum sólarhring,
hefur þar ákjósanleg skilyrði til
sjálfvirkrar löndunar. Vaeri þá
hægt að losa togara á nokkrum
klukkustundum með stórum
minni kostnaði en nú og bættri
meðferð á aflanum.
NÝ HRAÐFRYSTISTÖÐ Á
ÍSAFIRÐI AÐKALLANDI
NAUÐSYN
Það er aðkallandi nauðsyn, að
ný hraðfrystistöð með þarfir tog-
araútgerðarinnar fyrst og fremst
fyrir augum, rísi sem allra fyrst
á ísafirði. Með því skapaðist þar
hin ákjósanlegasta aðstaða með
fiskiðnað sem stóriðju. Bæði
fyrir hraðfrystihús þau á ísafirði,
sem þar eru fyrir, og Hnífsdal,
Bolungarvík og Súðavík. Gæti
nýja hraðfrystistöðin afkastað
meðalafla togara á sólarhring,
geta frystihús þau, sem fyrir eru
á ísafirði og í næsta nágrenni af-
kastað allt að því jafn miklu.
Það þýðir að tveir togarar gætu
landað samtímis á ísafirði dag-
lega, eða sem svarar einum tog-
ara annan hvern dag.
STYRKASTA ATVINNUSTOÐ
ÍSAFJARÐAR
Togarafélag fsfirðinga h.f., er
nú að berjast fyrir því að koma
upp myndarlegri hraðfrystistöð
á ísafirði. Fyrst og fremst til að
bæta eigin aðstöðu, en jafnframt
til vinnslu á afla annara skipa.
Félaginu hefur gengið erfiðlega
róðurinn fyrir þessu nauðsynja-
máli. Mun þó öllum kunnugum
vera ljóst, að ísfirðingur h.f. hef-
ur hin síðustu ár borið að miklu
leyti uppi atvinnu á ísafirði og
nágrenni með afla og útgerð tog-
aranna ísborgar og Sólborgar.
Verði aðstaða félagsins ekki bætt
er útgerð þess í bráðri hættu.
Komi til þess að togaraútgerð á
ísafirði legðist niður eða stöðv-
aðist lengri tíma, er burtu kippt
styrkustu atvinnustoðinni fyrir
ísafjörð og nágrenni, og ekki
Fiskverkunarstöð og skrifstofubygging togarafélagsins Isfirðings
h.f., sem nú er í byggingu og bráðum verður fullbúin.
Unnið við saltfisk í
nýju fiskverkunarstöðinni á hafnarbakkanum.
(Ljósmyndirnar tók Árni Matthíasson).
Fundur Borgarfjarð-
arprófasfsdæmis
HÉRAÐSFUNDUR Borgarfjarð-
arprófastsdæmis var haldinn i
Saurbæ á Hvalfjarðarströnd
sunnudaginn 12. sept. s.l. Hófst
hann með guðsþjónustu. Prédik-
aði séra Guðmundur Sveinsson á
Hvanneyri, en prófastur, séra
Sigurjón Guðjónsson, þjónaði
fyrir altari. Altarisganga fór
fram í messunni. Fundurinn var
vel sóttur, og sátu hann allir
prestar prófastsdæmisins. Dr.
Árni Árnason, héraðslæknir á
Akranesi, og prófastur fluttu er-
indi á fundinum. Nefndi dr. Árni
erindi sitt: Þjóðin og framtíik
kirkjunnar, en erindi sr. Sigur-
jóns prófasts var um Saurbæjar-
presta á liðnum öldum.
Eftirfarandi ályktanir voru
gerðar á fundinum:
1. „Um leið og héraðsfundur
Borgarf j arðarpróf astsdæmis
þakkar lögin um Kirkjubygging-
arsjóð, er samþykkt voru á síð-
asta Alþingi, og þá sér í lagi þeim
tveimur alþingismönnum, er báru
frumvarpið fram, þá telur fund-
urinn að kirkjubyggingarmálin.
séu ekki ekki komin á viðunandi
grundvöll, fyrr en kirkjubygg-
ingar njóta svípaðs styrks af
hálfu hins opinbera sem félags-
heimili og skólar."
2. „Héraðsfundur Borgarfjarð-
arprófastsdæmis, 12. sept. 1954-,
þakkar beinan og óbeinan stuðn-
ing einstaklinga við byggingu
Hallgrímskirkju í Saurbæ, er nú
stendur yfir, og, beinlir þeirrá
áskorun til hæstv. Alþingis, að
það veiti kirkjunni verulegan
styrk á næstu fjárlögum,
3. „Héraðsfundur Borgarfjarð-
arprófastsdæmis, haldinn að Saur
bæ sunnudaginn 12. sept. 1954,.
telur þá stefnu rétta varðandi
endurreisn Skálholts, sem mörk-
uð hefur verið í samtökum presta.
landsins með samþykktum, sem
almenningi eru kunnar. Ályktar
fundurinn að leggja áherzlu á:
| a) að ekkert verði sparað til
að gera Skálholtskirkju hina
nýju svo sem hæfir helgi hins
mikla sögustaðar.
b) að biskup sitji eftirleiðis í
hinu endurreista Skálholti.
c) að grafkapella verði gjörð í
Skálholtskirkju, er geymi jarð-
neskar leifar Skálholtskirkju og
alla muni, sem beinlínis eru
tengdir minning biskupanna og
sögu.
d) að tímabært er að gefa lands
mönnum kost á að styðja endur-
j reisn Skálholts með almennri
fjáröflun í Skálholtsbiskupsdæmi,
• hinu forna a. m. k.“