Morgunblaðið - 04.11.1954, Page 2

18
MORGUHBLAÐIÐ
Fimmtudagur 4. nóv. 1954
landaríkin iremur þjóiusainr en samstæð þjóðarheild
„ÓRIR sat við ritstörf, er tíð-
indamaður Mbl. hitti hann að
máli. Þórir er þrítugur að aldri
«g verður yngsti kennarinn við
Iláskólann. Kona Þóris er Inger
Schiöth, dóttir Aage Schiöth, lyf-
sala á Siglufirði, og Guðrúnar
konu hans, sem lézt 1938. Þórir
er sonur hjónanna, Þorbjargar
Baldursdóttur, vistkonu að
Beykjalundi, og Þórðar Nikulás-
sonar, vélstjóra, sem lézt árið
Rætt við Þóri Þórðarson, dósent
MíÐVIKUDAGINN 20. okt. kom hingað til lands frá Bandaríkjunum Þórir Þói’ðar-
son, hinn nýbakaði dósent við guðfræðideild líáskóia fslands. Þórir hefur und-
anfarin þrjú ár stundað sérnám við Chicago-háskóia í almennum Austurlandafræðum og
guðfræði.
því að koma heim til íslands eða
einna helzt íslands 19. aldarinn-
ar, og víða er íslenzkan þar töluð
hreinni en gerist í Reykjavík f
dag.
------9--------
Við þökkum Þóri rabbið, bjóð-
um hann velkominn heim og
óskum honum velgengi í starfi
sínu.
— G. St.
1942.
— Þá ertu nú kominn á fornar
slóðir aftur —
— Já, það er gott að vera kom-
inn heim aftur, en samt er eins
og það taki nokkurn tíma að
iinna sjálfan sig aftur og venj-
ast umhverfinu. En ég er sér-
staklega þakklátur fyrir þá starfs
möguleika, er ég verð aðnjótandi
hér við Háskólann og fyrir að fá
þannig tækifæri til að helga mig
iræðistörfum og kennslu á svo
ungura aldri.
BYRJUNARÖRÐUGLEIKAR —
SÉRSTAKLEGA HÚSNÆÐI
— Það eru að sjálfsögðu alltaf
nokkrir byrjunarörðugleikar að
glíma við -—• sérstaklega húsnæði,
er virðist vandfengið. En það er
nú líka tími til kominn að eitt-
hvað bjáti á, hingað til hefur allt
leikið í lyndi, segir Þórir bros-
andi.
Þórir hefur nú stundað nám
undanfarin 10 ár í Svíþjóð, Dan-
mörku, við Háskóla íslands og
síðast í Bandaríkjunum.
— ★ —
* — Sýnist þér mikill munur
vera á námstilhögun í Banda-
xíkjunum og á Norðurlöndum?
— Aðalmunurinn liggur í því
•að þar vestra er gefið langtum
víðara yfirlit yfir allt, er ritað
liefur verið og unnið í faginu í
lielztu menningarlöndum, en hins
vegar má segja, að á Norðurlönd-
um sé yfirferðin þrengri en ræki-
legri. Kennslan fer svo að segja
■eingöngu fram í fyrirlestrum og
mámsmönnum gert að skyldu að
íara yfir mjög mikið lestrarefni
«ftir ýmsa höfunda og vísinda-
menn. Með slíku fyrirkomulagi
xeynir auðvitað meira á náms-
manninn sjálfan um hversu ræki-
lega hann gerir efninu skil. Einn-
jg má benda á það, að með viða-
meiri efni, verður vandameira
iyrir námsmanninn að vinsa úr
þær skoðanir, er hann sjálfur
vill tileinka sér um efnið.
BÆÐI HIÐ LÉLEGASTA
OG HIÐ BEZTA
— Annars er raunverulega
•ekki hægt að tala um háskóla-
mám í Bandaríkjunum almennt.
Skólar þar eru mjög misjafnir.
IÞar sem háskólanám gerist bezt
þar, er það ákaflega fullkomið
og á mjög háu stigi og jafnvel
meira svo en menn almennt telja
hér heima, sem sagt þar er bæði
þið lélegasta og bezta. Hins vegar
er tungumálakunnátta banda-
lískra stúdenta heldur lakari en
gerist á Norðurlöndum, en meiri
áherzla lögð á nýrri fög, þjóð-
■félagsfræði, sálarfræði, heimspeki
og almenna bókmenntafræði.
— Álítur þú að íslenzkir stúd-
entar ættu að gera meira af því
að leggja leið sína í vesturveg?
— Því er erfitt að svara, en
mjog er örðugt — ef ekki allt að
því'ókleift — að stunda nám þar
án þess að hafa styrk og hann
m. þ. s. góðan, því að nám er þar
mjdg dýrt.
—• ★ —•
— Hvernig féll ykkur hjónun-
vm vistin þar vestra?
— Ekki er því að neita, að ým-
islegt, sem fyrir augun bar í
þandarísku þjóðlífi, féll okkur
illa í upphafi. Öll mótun þjóð-
lífsins þar er svo gjörólík því,
íem gerist á NorðUrlöndum. Stór
.sótug borg eins og Chicago er
líká fráhrindandi fyrst í stað.
— En þegar fram liðu stundir
féll okkur mjög vel. Það vill líka
löngum verða svo, að hver maður
velur sér vina- og starfshóp eftir
^ínú eigin hæfi, smekk og áhuga-
málum og veitir þá minni athygli
því, sem honum var í fyrstu síður
geðfellt.
BANDARÍKIN EKKI EITT
LAND — HELDUR HEILT
MEGINLAND
— Þú segir að öll mótun þjóð-
lífsins sé svo gjörólík--
— Já, aðalsjónarmiðið er þetta,
að Bandaríkin eru raunverulega
ekki eitt land í okkar skilningi,
heldur heilt meginland og hinir
ýmsu flokkar þjóðfélagsins, bæði
þjóðabrot og starfsflokkar, hafa
með sér sérkenni, sem eru svo
ólík að allflestu leyti, að við frek-
ari kynni kemur lanaið fremur
fyrir sjónir sem þjóðasafn en sem
ein samstæð þjóðarheild. Aftur á
rxóti þegar litið er á eitthvert
Evrópulandanna verður fyrir
okkur land og þjóð, sem mótað
er í ákveðna átt af langri sögu
og fastri hefð í menningarmálum
og þjóðháttum. Þessu er ekki til
að dreifa í Bandaríkjunum.
— ★ —
— Þótti þér Bandaríkjamenn
taka kynþáttavandamálið æski-
legum tökum?
— Allir þræðir, sem að því
liggja eru svo flóknir, að lítil skil
er hægt að gera því í stuttu máli.
Víða í Suðurríkjum Bandaríkj-
anna er afstaða til svertingja
mótuð af aldagamalli hefð um
lægri stöðu blökkumannsins í
þjóðfélaginu, sjónarmið, sem Ev-
rópumenn geta ekki fellt sig við,
enda eiga þeir ekki við neitt sam-
bærilegt vandamál að etja.
STENDUR TIL BÓTA
— Hins ber að geta, að nýlega
hefur Hæstiréttur Bandaríkjanna
úrskurðað að aðskilnaður svartra
og hvítra barna í skólum sé ó-
samkvæmur stjórnarskrá Banda-
ríkjanna. Þrátt fyrir rótgróna and
stöðu sumra Suðurríkjamanna á
þessari lausn, er því ekki að
neita, að mörg gleðileg tákn hafa
orðið, er benda til þess, að af-
staða þeirra muni með tímanum
breytast.
— Eru aðstæðurnar nokkuð
aðrar í Norðurríkjunum?
— Öðru máli gegnir um stór-
borgir Norðurríkjanna, þangað
söfnuðust hundruð þúsunda af
svertingjum árlega, einkum á
stríðsárunum, vegna hinnar geisi-
legu eftirspurnar eftir vinnuafli
í iðjuverum stórborganna. Með
þessu sköpuðust tröllaukin vanda
mál, þegar fátækt fólk af svarta
kynþættinum þyrptist saman í
ófullnægjandi húsnæði og við
kröpp kjör.
GRÓÐRARSTÍUR GLÆPA OG
HVERSKYNS ÓFAGNAÐAR
— Þessi hverfi, þar sem fólkinu
er hrúgað saman eins og flugum,
verða gróðrarstíur glæpa og
hverskyns ófagnaðar, og því er
ekki að furða, að nokkurrar and-
stöðu gæti af hálfu hvítra manna
gegn þessum þjóðflutningum.
Fremur en nokkur önnur borg
Norðurríkjanna, er Chicago gott
dæmi upp á þetta ástand, en unna
verður Chicago-íbúum sannmælis
í því, að þrátt fyrir óyfirstígan-
lega örðugleika, hefur tekizt að
ráða mikla bót á þessu vanda-
máli, og heil fátækrahverfi hafa
verið rifin niður og byggðar stór-
byggingar til afnota fyrir þetta
fólk.
YNGRI KYNSLÓÐIN
FRJÁLSLYNDARI
— Er ekki talsverður munur á
afstöðu eldri og yngri hvítra
manna til kynþáttavandamálsins?
—Jú, yngri kynslóðin er tví-
mælalaust miklu frjálslyndari í
þessum efnum, t. d. flestir há-
Þórir Þórðarson.
skólastúdentar setja svarta' og
hvíta félaga sína alveg að jöfnu.
Hins vegar fyrirfinnst það ennþá
meðal eldri kynslóðarinnar að
líta á svertingja sem óæðri mann-
tegund.
ÍSLENÐINGAR í CHICAGO
— Er margt íslendinga í
Chicago?
— Já, og einkum mætti segja,
að þar væri margt ágætra manna.
Mætti þar fyrstan nefna Gissur
Brynjólfsson prófessor í læknis-
ftæði við læknadeild Loyola-
háskólans í Chicago. Gissur er
ættaður frá Hlöðutúni í Borgar-
firði og er kvæntur konu af
sænskum ættum. Þau hjón og
tengdaforeldrar þeirra Axel og
Svea Söderland hafa sýnt íslenzk
um stúdentum frábæra hjálpsemi
og fyrirgreiðslu og takmarka-
lausa gestrisni. Einnig vorum við
hjónin tíðir gestir hjá Guðnýju
og Þráni Sigurðssyni, sem búsett
cru í Evanston, þeim Ástu Agn-1
arsdóttur og bræðrunum Kjart-
ani og Eiríki Vigfússonum. Og
ekki lágu þá hinn mikli fram-
kvæmdamaður Árni Helgason,
ræðismaður íslendinga, og kona
hans Kristín, á liði sínu við ís-
lenzka stúdenta.
— Margt annað fólk af íslenzk-
um ættum býr í Chicago og hefur
með sér félagsskap, er kallast
Taflfélag íslendinga. Ekki er
starfandi í Chicago neitt almennt
íslendingafélag, þar sem margir
er áður bjuggu þar hafa flutzt
burtu.
— ★ —
— Var ykkur hjónunum ekki
boðið á íslenzkt kirkjuþing í
Winnipeg?
— Okkur var boðið á 70. árs-
þing íslenzk-lúterska kirkjufé-
lagsins og stóð það yfir um mán-
aðamótin júní og júlí. Gafst okk-
ur þar kostur á að kynnast hinu
þróttmikla og öfluga kirkjulífi og
þjóðræknisstarfi með Vestur-ís-
lendingum í Kanada og Banda-
ríkjunum. Kynntumst við þar
m. a. dr. Valdimar Eylands, sem
er sóknarprestur Fyrstu Lút-
hersku Kirkjunnar í Winnipeg og
er forseti Þjóðræknisfélagsins. Á
þingiilu var dr. Valdimar tendur-
<. • i f : : - 3: j i I í i
kjörinn forseti íslenzk-lútherska
kirkjufélagsins.
ÍSLENZKAN TÖLUÐ IIREINNI
EN í REYKJAVÍK
— Að kirkjuþinginu loknu
fórum við í ferðalag til Manitoba-
fylkis, nutum við þar gistivin-
áttu séra Roberts Jack og konu
hans að Árborg.
— Við ókum með séra Robert
Jack frá Winnipeg til Árborgar,
og mér er það ógleymanlegt, er
hann stöðvaði bílinn við benzín-
stöðina á Gimli, vatt niður rúð-
una og kallaði á íslenzku út um
gluggann: „Láttu mig hafa ofur-
lítið benzín, Óli minn!“
Einnig sóttum við heim séra
Braga Friðriksson og konu hans
Katrínu Eyjólfsdóttur að Lund-
um, og fékk ég tækifæri til að
prédika á íslenzku í kirkjunni
þar. Við sátum þar fund Lundar-
deildar Þjóðræknisfélagsins og
hittum þar margt ágætra forvíg-
ismanna íslenzkrar tungu og
menningar, m. a. Ólaf Hallsson,
formann Lundardeildarinnar og
Skúla Sigfússon, fyrrverandi
þingmann á þingi Manitoba, og
marga aðra, sem of langt yrði að
telja.
Það var stórkostlegt að koma
þarna norður eftir, það var líkast
Höfðingleg gjöf !il
Hainarfjarðarkirkju
HINN 22. þ. m. komu systkinin
Þorleifur Guðmundsson, verkstj.
og Kristín Guðmundsdóttir til
mín og færðu mér kr. 4.000.00
— fjögur þúsund krónur — acS
gjöf í orgelsjóð Hafnarfjarðar-
kirkju, frá þeim og systkinum
þeirra Sigríði, Ólafíu, Hjördísi,
Guðmundi og Ásgeiri og fóstur-
bróður Marteini Marteinssyni.
Gjöfina gáfu þau í minningu
foreldra þeirra og fósturforeldra
Guðmundar Ásgeirssonar og
Kristínar Þorleifsdóttur, en þau
voru mikil dugnaðar- og sæmd-
arhjón, bjuggu lengi í Hafnar-
firði og dóu þar. En þennan dag
bar upp á níræðisafmæli Krist-
ínar.
Fyrir safnaðarins hönd, vil ég
þakka þessa höfðinglegu gjöf, er
í senn lýsir ræktarseíhi við minn-
ingu góðra forelara og hlýjum
hug til sóknarkirkju þeirra.
Hafnarfirði, 28. okt. 1954.
Garðar Þorsteinsson.
Kirkjukórasöngmót
á Austurlandi
ÞAÐ þótti mikill og nýstárlegur
viðburður, er það fréttist hér í
fámenninu, að kirkjukórasöng-
mót ætti að halda á Reyðarfirði
29. sept. s.l.
Að vísu höfðu menn fylgst
með því, að Eyþór Stefánsson,
söngstjóri, hafði undanfarið ferð-
ast á milli nokkurra kirkjukóra
hér eystra, að tilhlutan söngmála-
stjóra þjóðkirkjunnar, Sigurðar
Birkis, — þjálfað þá og haldið
með þeim hljómleika, hvern í
sínu lagi, og tekist vel, — en
hann lét ekki þar við sitja, held-
ur stefndi hann kórunum saman
til samsöngs á Reyðarfirði eins
og áður er getið 29. sept. s.l.
Þessi haustdagur var yndislega
fagur, — og mannmargt þar þenn
an dag á Reyðarfirði. Söngfólkið
var rúmlega 70 manns.
Þessir kórar tóku þátt í söng-
mótinu: Kirkjtikór Búðasóknar,
Fáskrúðsfirði, organisti Elinborg
Gunnarsdóttir; Kirkjukór Eski-
fjarðar, Eskifirði, organisti Guð-
ríður Guðnadóttir; Kirkjukór
Búðareyrarkirkju, Fáskrúðsfirði,
organisti Bergþór Þorsteinsson.
Söngstjóri söngmótsins var Ey-
þór Stefánsson og stjórnaði hann
öllum kórunum.
Söngmótið hófst með almenn-
um söng, og sungu allir viðstadd-
ir sálminn ,,Ó, syng þínum
drottni". Var það hrífandi stemn-
ing.
Þar næst flutti séra Ingi Jóns-
son, prestur í Neskaupstað, stutta
ágæta ræðu, — að henni lokinni
sungu svo allir „Faðir andanna“.
Þá gengu kórarnir á söng-
pallinn hver á eftir öðrum og
sungu sín þrjú lögin hver, og svo
að síðustu allir sameiginlega
fimm lög. Elinborg Gunnarsdótt-
ir og Bergþór Þorsteinsson að-
stoðuðu með orgelundirleik.
Áður en síðasta lagið var sung-
ið ávarpaði söngstjóri söngfólkið
og áheyrendur. Fór hann lofsam-
legum orðum um samstarfið við
söngfólkið, áhuga þess og dugn-
að, og þann góða árangur er náðst
hefði á svo skömmum tíma, sem,
— eins og hann komst að orði,
væri söngfólkinu að þakka en
ekki sér, hve vel hefði tekist.
Þar næst las séra Ingi Jónsson
upp 2 símskeyti er borizt höfðu,
annað frá Sigurðu Birkis, söng-
málastjóra, en hitt frá Kirkjukór
Sauðárkróks. — Að því búnu
var þessu söngmóti slitið með
því að allir kórarnir sungu þjóð-
sönginn.
Á eftir 6auð svo Kirkjukór
Búðareyrarkirkju söngfólkinu og
fleirum til kaffidrykkju og voru
þar framreiddar veitingar af mik
illi rausn og höfðingsskap. —.
Jón Kerúlf bauð gesti velkomna
og flutti söngstjóranum þakkir
söngfólksins. Einnig töluðu
Bjarni Ólafsson, kennari frá
Eskifirði og Páll Gunnarsson,
Fáskrúðsfirði, en Eyþór Stefáns-
son þakkaði og flutti um leið
hvatningarorð til söngfólksins.
Það má með sanni segja, að
þetta söngmót hafi tekist með
ágætum, og vel hafi verið unnið
af öllum aðilum, og sannast hér
vel að mikið er hægt að gera, ef
viljinn er fyrir hendi, — og mætti
segja mér, að í hugum hinna
mörgu áheyrenda, muni þessi
kvöldstund verða sem bjartur
sólskinsblettur í minningunni, og
vel sé þeim mönnum, er skilja
slíkar minningar eftir sig í hug-
um samborgara sinna.
Hér sannast einnig hve giftu-
drjúg sú ráðstöfun var fyrir
kirkjusönginn í landinu, — er
embætti söngmálastjóra þjóð-
kirkjunnar var stofnað, og Sig-
urður Birkis ráðinn til þess starfa
með sinn eldlega áhuga og kunn-
áttu, þar af mætti fræðslumála-
stjórnin læra, hvað viðvíkur
söngkennslu í fjöldamörgum
barnaskólum þessa lands. En það
er önnur saga. — K. S.