Morgunblaðið - 15.05.1955, Blaðsíða 3

Sunnudagur 15. maí 1955
MORGUNBLAÐIÐ
19
Sjálfstœöisflokkurinn er frjálslyndur
umbótaflokkur, seni winnur að
alhiiða uppby
Herra forseti!
ALÞINGI er nú að ljúka störf-
um. Hefir það átt langa setu
að þessu sinni og liggja til þess
eðlilegar orsakir. Fyrir þinginu
hafa legið mörg mál, sem ríkis-
stjórnin hefir flutt og ýmsir
þingmenn. Afgreidd hafa verið
á þessu þingi mikilsverð mál og
löggjöf samin, sem hefir mikla
þýðingu í atvinnu- og menning-
arlífi þjóðarinnar. Er óþarfi að
rekja þessi mál hér við umræð-
urnar, þar sem þau eru kunn af
blaðaskrifum og þingfréttum. hið samningsbundna verðlag var
Onnur orsok til þess að þmgið ákveði8. Þ w ^ stjórnarand.
hefir venð 1 lengra lagi er ny- I, ... , .
afstaðið verkfall, sem eins og j stæðmgar Eru *rofur Þeirra
kunnugt er stóð í 6 vikur. Er I gerðar með það eitt fyrir augum
augljóst, að þingið gat ekki hætt! .S* !, ,aUgU
, störfum meðan á verkfallinu stóð
og allt var í óvissu um lausn þess
og afleiðingar.
Nauðsynlegt oð koma / veg fyrir oð niðurrifsöflin
tefji framkvæmdir / hinum mörgu þjóbþrifamálum,
sem stjórnarflokkarnir vinna oð
Ltvarpsræða Ingóðfs Jónssonar
viðskiptamálaráðherra 9. maí s.l.
fólksins. Það er heldur ekki að
sjá, að þessir menn vilji nokkuð
gera til þess að verðlagið geti
lækkað.
EÐLILEGT AÐ VERKFALLIÐ
YRÐI LANGT, EINS OG TIL
ÞESS VAR STOFNAÐ
Sagt hefir verið, að með verk-
fallinu væri hafin kjarabarátta
fyrir verkamenn og fleiri laun-
þega. En jafnframt mátti lesa um
það og heyra frá stjórnarand-
stæðingum, að verkfallið væri
aðallega gert í því skyni að koma
ríkisstjórninni frá völdum. Má
segja, að reitt hafi verið hátt til
höggs af hendi stjórnarandstöð-
unnar og stjórn Alþýðusam-
bandsins undir forustu Hanni-
bals Valdimarssonar hafi hugsað
sér að vinna að nýju verkefni,
með því að beita sér fyrir mynd-
un svokallaðrar vinstri stjórnar.
Eðlilegt er, að verkfalið yrði
langt, þegar þannig var til þess
stofnað.
Það var heldur ekki hægt að
búast við skjótri lausn verk-
fallsins vegna þess að gerð var
krafa um jafnmikla hækkun,
jafn háan hundraðshlúta, á laun-
um þeirra hæstlaunuðu og lægst
launuðu verkamanna. Mun verk-
afll aldrei áður hafa verið háð
á slíkum forsendum, og má ætla,
að lægstlaunuðu verkamenn hafi
nú fengið nauðsynlega reynslu af
forustu þeirra manna, sem stóðu
fyrir verkfallinu. Munu verka-
menn naumast framar trúa slík-
um mönnum fyrir málefnum sín-
um, þegar þeir telja sig þurfa
að fá kjörin bætt.
STJORNARANÐSTAÐAN
HEFIR ÆTÍÐ UNNIÐ AÐ
ÞVÍ AÐ AUKA DÝRTÍÐINA
LOSUN OLIUSKIPANNA
HEFÐI ENGIN ÁHRIF HAFT
Á VERKFALLIÐ
Þeir hafa oftlega talað um hátt
olíuverð og óneitanlega væri
æskilegt, að olían gæti lækkað í
verði. En þrátt fyrir þetta neit-
uðu forsprakkar verkfallsins um
það að losa þrjú oliuskip, sem
komu hér á meðan á verkfallinu
stóð, enda þótt fyrir lægi yfir-
lýsing um það, að olían úr þess-
um skipum yrði ekki notuð fyrr
en að verkfallinu loknu og enda
þótt enginn verkamaður þyrfti
að vinna við losun skipanna. Þótt
skipin hefðu fengið losun hafði
það engin áhrif á gang verk-
fallsins. En olíufélögin hefðu
losnað við að greiða stórar fjár-
fúlgur í biðpeninga vegna þess
að skipunum var haldið hér. Það
er því sök þeirra, sem neituðu
nefndum skipum um afgreiðslu,
ef olíuverðið getur ekki lækk-
að. —
FYLGZT MEÐ
VERÐLAGINU
Þess ber að geta, að verðlags-
eftirlitið fylgist með verðlaginu,
ekki aðeins á þeim vörum, sem
hámarksverð er á, heldur einnig
á öðrum vörum. Enda þótt verð-
lagseftirlit út af fyrir sig tryggi
fólki á engan hátt hagstæð verzl-
unarkjör, þykir eigi að síður rétt
og sjálfsagt að fylgjast með verð-
lagi í landinu, til þess að al-
menningur viti á hverjum tíma, VERÐLAGSEFTIRLIT OG
hvernig verðmynduninni og álagn ' HÁMARKSÁLAGNING
ingunni er hagað hverju sinni, EKKI NÆGILEG TIL ÞESS
álagningin var gefin laus á þess-
ari vörutegund, kom hún á mark;-' “ ^
aðinn með 14,4% álagningu og1’^,
fékkst einnig á öðrum stað, úr^j
annarri verksmiðju, með 20% ' ^
álagningu. ;rfI„
Vegna þess að hámarksálagn- ,
ingin var ekki lengur fyrir hendi,
gefst fólki nú tækifæri til þess
að kaupa þessar vörur með 14,4%
álagningu, en meðan hámarks-, ‘
ákvæðin voru í gildi fékkst hún
aldrei með minni álagningu held-
ur en 18%, eins og ákveðið hafði
verið, af verðlagsyfirvöldunum.
Þetta eina dæmi af mörgum sýnr
ir,að verðlagsákvæðin tryggja
ekki hagsmuni fólksins, heldur
það, að vöruframboðið sé nægi-
legt og að verðmyndunin eigi
sér stað eftir hinu eðlilega lög-
máli framboðs og eftirspurnar,
sem skapar nauðsynlega sam-
keppni.
SKAPA VERÐURTRAUST
ALMENNINGS Á GJALD-
MIÐLINUM
Eðlilegt er, að verzlunar- og
verðlagsmál séu rædd og athug-
uð rækilega af öllum almenn-
ingi. Sjálfsagt er fyrir hverja
ríkisstjórn að stuðla að því eftir
fremsta megni að halda dýrtíð-
inni niðri og tryggja jafnvægi í
þjóðarbúskapnum. Nauðsynlegt:
er að gera allt sem unnt er til'
þess að tryggja gengi krónunn-
ar og skapa traust almennings
á gjaldmiðlinum. Sé það kapp-
kostað er unnið að því að efla
heilbrigða efnahagsafkomu í
landinu.
Enda þótt Alþingi og ríkis-
stjórn geri allt sem í hennar
valdi stendur til þess að vinná
gegn verðbólgunni, er hætt við
því, að lausn verkfallsins leiði af
sér verðhækkanir á ýmsum vör-
um. Vitað er, að landbúnaðar-
vörurnar munu hækka af þess-
ari ástæðu. Einnig er hætt við
því, að ýmiskonar þjónusta verði
einnig að hækka nokkuð af sömu
ástæðum. Þannig mun vísitalan
hækka, ef niðurgreiðslur ríkis-
sjóðs verða ekki auknar.
Ingólfur Jónsson viðskiptamálaráðherra
I sambandi við verkfallið ef upplýsinga er óskað í þeim AÐ TRYGGJA FÓLKINU
fyrir því að selja vöruna, vegna
þess að etfirspurnin eftir hinu
takmarkaða vörumagni var mun
meiri heldur en framboðið. Ef
kaupsýslumenn vilja undir nú
verandi kringumstæðum láta
verzlunina þrífast, verða þeir að
reka hana á samkeppnisfærum
grundvelli. Það verður að vanda
gæði vörunnar og stilla álagn-
um lækkað verðlag fer illa í tíma, þegar hámarksverð var á marsson segir í greinargerð í einu ingunni í hóf, til þess að við-
ræddi stjórnarandstaðan nokkuð efnum.
um verðlagsmálin. Þeir heimt-1
uðu verðlækkun á ýmsum vör-1
um, verðlagseftirlit og lækkaða ÞEGAR HÁMARKSVERÐ VAR
dýrtíð, eins og þeir orðuðu það. Á ÖLLUM VÖRUM
GÓÐ KJÖR
Einstakir haftapostular hafa
ósjálfrátt játað, að verðlagstftir-
lit og hámarksálagning sé ekki
nægilegt til þess að tryggja fólk
Þetta hjal stjórnarandstæðinga ' Efalaust munu flestir muna þá lnu gng kjör. Hannibal Valdi-
þeirra munni, vegna þess að þeir öllum vörum í landinu. Það getur þingskjali á þessu þingi að það
hafa ætíð unnið að því að auka ekki verið, að fólk hafi gleymt s£ ekki nóg til þess að halda
dýrtíðina með yfirboðun, ábyrgð- því, hvernig verzlunarkjörin húsaleigunni niðri, að ákveða há-
arlausum tillögum, sem bera voru á þeim árum. Þá seldi markshúsaleigu, ekkert nægi til
vitni um fullkomið ráðdeildar- • engin verzlun vörur undir hinu þess ag húsaleigan verði lækk-
leysi, bæði við samningu fjár- lögákveðna verði. Samkeppni uð annag en að auka húsnæð-
laga og við önnur tækifæri. Er ^ var engin á milli verzlana. Eftir- : tg Er einkennilegt, ef þessi þing-
það fyrir löngu vitað, að ef til- ; spurnin eftir vörunum var miklu maður og skoðanabræður hans
lögur þeirra í fjármálum, við- . meiri heldur en framboðið. 1
skiptamálum og atvinnumálum skjóli verðlagsákvæðanna
hefðu verið teknar til greinar,! blómstruðu verzlanirnar á þess-
værj dýrtíðin í landinu með öllu um tímum, þar sem samkeppni
óviðsáðanleg. Hér væri þá at- var útilokuð, enda minnist ég
vinnuleysi, fátækt og upplausn þess ekki, að nokkur verzlun
ríkjandi vegna stöðvunar og hallaðist eða ætti í miklum fjár-
kyrrstöðu í atvinnulífinu.
VILJA EKKERT GERA TIL
ÞESS AÐ VERÐLAGIÐ
LÆKKI
Við lausn verkfallsins 1952 var
gert samkomulag um ákveðna
álagningu á flestum nauðsynja-
vörum. Það samkomulag er enn
í gildi og því ekki hægt að bú-
ast við, að aftur væri vegið í
þann knérunn og álagning lækk-
uð fram yfir það, sem gert var
1952. Er það sameiginlegt álit
innflytjenda, kaupmanna og
kaupfélaga, að ekki sé unnt að
hafa álagninguna lægri á nauð-
synjavörunni heldur en um var
samið, enda mun kaup verzlun-
arfólks og kostnaður við verzl
unarrekstur hafa hækkað siðan
i - r i ( i) 11 i
hagsörðugleikum á þeim tím-
um.
Verðlagseftirlitið, hámarksá-
kvæðin og mikil eftirspurn al-
mennings eftir hinum skammt-
aða vöruforða sá fyrir því og
verndaði kaupsýslumenn gegn
flestum fjárhagsáhyggjum á
þeim tímum. Þá var vöruvönd-
un ekki nauðsynleg. Þá var verð-
lagið ákveðið ofan frá og verzl-
anirnar voru öruggar um að selja
allt, sem þær höfðu á hinu lög-
verndaða verði. Almenningur
varð að sæta því að kaupa oft
lélegar vörur á háu verði. Verzl-
unarmálin á þessum tímum voru
í mesta ólagi, eins og alltaf, þeg-
ar höft, vöruskortur og of mik-
il afskipti hins opinbera eru á
þeim málum.
‘ Jt 2 í l ( t f>c If WL r 5 'i j .'J J 1 l í
skilja ekki ,að sama lögmál gild-
ir um verðlag á vörum og hús-
næðinu.
Væri mannlegt af þeim að við-
urkenna hreinskilnislega, að
ekkert nægi til þess að skapa
fólki góð verzlunarkjör annað en
hæfileg samkeppni og nægilegt
framboð á þeim varningi, sem
fólkið þarf að kaupa.
LÉTT Á VERZLUNAR-
HÖFTUM
Hin síðustu árin hefur verið
létt verulega á verzlunarhöft-
unum. Nóg framboð er nú af
neyzluvörum og fólkið getur val-
ið það bezíi og ódýrasta. Nú er
komin samkeppni í verðlagi og
vörugæðum, í staðinn fyrir lög-
verndað hámarksverð, sem áður
gilti. Verzlunarkjörin nú hafa
þess vegna stórum batnað. Kaup-
sýslumennirnir hafa ekki leng-
ur eins rólega daga og þeir höfðu,
á meðan verðlagið var ákveðið
I ofan frá og lítið þurfti að hafa
»1 Cr '13 533 1 ' SSÍ .1 1 1 > 1 I
skiptamaðurinn leiti ekki ann-
að, þar sem verð og vörugæði
eru betri.
Staðreyndirnar tala sínu máli.
Vitað er, að ýmsar verzlanir eiga
nú í fjárhagskröggum. Að ein
verzlun við beztu verzlunargötu
í Reykjavíkur hefir verið gerð
upp vegna þess að hún þoldi ekki
samkeppnina. Útsölurnar, sem
fjöldi verzlana hefir haft undan-
farið, sanna einnig, að hér er
mikil samkeppni í verðlagi og að
almeningur hefir vegna þessarar
samkeppni átt þess kost oft á
tíðum að kaupa með innkaups
verði vörur eða jafnvel fyrir neð
an það.
EKKI KJARABÓT
— HELDUR TÁL
Kauphækkanir, sem ákveðnar
eru, án þess að útflutningsfram-
leiðslan hafi hækkað í verði, án
þess að hagnaður þjóðarbúsins
hafi aukizt, verður ekki kjara-
bót fyrir fólkið í landinu, heldur
tál, sem enginn hefir gagn af, og
getur leitt til stórtjóns fyrir efna-
hag þjóðarinnar og atvinnulífið
í heild. Það er vissulega æski-
legt að bæta kjör þeirra, sem
lægst eru launaðir og vinna vel
og trúlega að þeim verkum, sem
þeim er falið að leysa. Það er
einnig athyglisvert og mjög til
eftirbreytni að veita verðlaun
fyrir mikil vinnuafköst og góða
vinnu. Sú nýjung, sem upp hef-
ir verið tekin á tveimur vest-
firzkum togurum, að veita gæða-
verðlaun til skipshafna fyrir góða
verkun aflans, miðar að aukinni
vöruvöndun og skapar aukin
verðmæti, sem til lengdar lætur
verður tryggasta og bezta kjara-
bótin. Þjóðfélag okkar er lítið
og má segja, að hér þekki hver
annan. Þess vegna er það, að
kjör manna eru jafnari hér held-
ur en í nokkru öðru landi og
er vissulega ástæða til að fagna
því. Menn munu vera sammála
um, hvar í flokki sem þeir standa,
að stefna beri að því að bæta
lífskjörin, þótt mönnum greini
á um leiðir í þeim efnum.
MIKIL OG ÁNÆGJULEG
UPPBYGGING
Þegar núverandi ríkisstjórn
var mynduð, var gerður stjórn-
arsamningur um margháttaðar
SAMKEPPNIN NÝTUR SÍN í
IÐNAÐINUM
Þá er réít að minnast lítils
háttar á iðnaðarvörur, fram-
leiddar í landinu. Á því sviði
nýtur samkeppnin sín og gerir
fólki greiðara fyrir að velja og
hafna. Áður var öll iðnaðarfram-
leiðsla undir hámarksákvæðum.
Nú er aðeins nokkur hluti iðn-
aðarins háður hámarksverði. Ég framkvæmdir í landinu, sem
tel ástæðu til að nefna hér eitt ( miða að því að auka framleiðsl-
dæmi af mörgum, sem unnt væri una, efla atvinnulífið og tryggjá
að tilgreina, ef tími væri til. Ein undirstöðuna að efnahagslegU
iðnaðarvara var ákveðin með
18% hámarksálagningu. Eftir að
sjálfstæði þjóðarinnar. Fjárhags-
Frh. á bls. 20.
t t:
(t