Morgunblaðið - 06.08.1955, Page 11

Laugardagur 6. ágúst 1955
MORGUNBLAÐID
II 1
Síldveiðar á tog-
ara með flotvörpu
SAMKVÆMT fregnum af síldar-
rannsóknum Ægis á þessu sumri
fannst mikil síld djúpt norður af
Horni eða um 100—150 sjómílur
frá landi Einnig fannst síld
djúpt austur og norður af Langa
nesi, á Jan Mayen-svæðinu og
norður af Færeyjum. Virtist hér
vera um mikið síldarmagn að
ræða. Var sildin iðulega í þéttum
torfum, en hélt sig á talsverðu
dýpi, 15—40 faðma.
Eins og kunnugt er, hefur síld-
yeiði við strendur íslands á
seinni árum nær eingöngu verið
stunduð með nótum af ýmsum
gerðum, en veiði með síldarnót-
ffin er undir því komin, að síldin
Vaði í torfum og sjór sé kyrr.
Undanfarin 10 ár hafa síldveið-
ar á miðunum fyrir Norðurlandi
nær algerlega brugðist. Hefur af
því skapast gífurlegt efnahags-
tjón, sem í fyrsta lagi hefur einna
harðast bitnað á útg. og síðan á
síldarverksmiðjunum, en svo sem
kunnugt er, var ráðizt x stórkost-
legar byggingarframkvæmdir og
Stækkxm allra helztu síldarverk-
smiðja á Norðurlandi í lok síð-
ustu styrjaldar. Segja má, að nær
engin síld hafi á öiiu þessu tíma-
bili komið í verksmiðjur vestast
á norðurströndinni.
Síldveiðar við norðurströnd
Hugmynd mín er sú að með
hinum fullkomnu leitartækjum
og flotvörpu, mætti veiða síld
á togara /ið þau sjcilyrði og á
þeim sióðum, sem um var rætt.
Til þess að gera tilraun með þessa
aðíerð á sem kostnaðarminnstan
hátt, vildi ég leggja til, að vana-
leg flotvarpa nýsköpunartogara
yrði klædd að innan með síldar-
nót, þ. e. poki og belgur með
pokastykkjum úr sílda’mót, en
vængir og „skver“ nr°ð léttari
mótastykkjum. Síðan yrði ný-
sköpunartogari með slíka vörpu
sendur í fylgd með varðskipinu
Ægi á þær slóðir, sem siíd finnst
í torfum á dýpi. Hlutverk Ægis
yrði að finna síldina og leið-
beina togaranum um veiðina og
fylgjast með dýpi vörpunnar í
asdik-tækjum sínum.
Hannes Scheving.
kjamorkuknáinna
flugvéla
Washington, 29. júlí.
★★ í BANDARÍKJUNUM er
nú tekið að smíða kjarnavopn,
sem gerð eru í samræmi við
reynslu þá, er fékkst af vetnis-
sprengjutilraunum Bandaríkja-
manna á Kyrrahafi á fyrra ári.
Er skýrt frá þessu í misseris-
skýrslu bandarísku kjarnorku-
málanefndarinnar. Segir þar, að
Bandaríkjamenn hafi þegar á
fyrstu sex mánuðum þessa árs
tekið að framleiða vopn í sam-
ræmi við þá tæknilegu mögu-
leika, er tilraunirnar hefðu leitt
í ljós. Hilli nú undir það, að
hægt sé að framleiða flugvélar
knúnar kjarnorku, þó að sá tími
sé enn langt undan. Á síðustu
sex mánuðum hafa orðið meiri
framfarir í smíði kjarnorkuknú-
inna skipa og kafbáta en nokkru
sinni fyrr.
figd
íe
&sS
Fædd 22. ágúst 1872.
Dáin 21. júií 1955.
ÉG man fyrst eftir Vigdísi Sæ-
mundsdóttur í föðurgarði. Fyrst
er ég sá hana við Búlandskirkju,
íslands byggjast á því, að síldin' vakti hún athygli mína fyrir það,
gengur á grunnmið upp undir hve yfirlit hénnar var bjart. Hún
landi og áður fyrr alveg inn á var þá víst um fermingaraldur.
firði. Við þessi skilyrði og þau, Hún var í senn draumlynd, at-
sem áður voru nefnd, var auð- hugul og broshýr, og þessi ein-
velt að veiða síldina í nót og nota henni virtist mér fylgja henni alla
til þess lítil skip. Síldveiðifloti' ævi og fara svo óvenjulega vel
íslendinga hefur því að mestu' saman í tignu fasi, er á ævina
leyti verið tréskip frá 25—100 leið.
rúmlestir að stærð. Iðulega hafa Ung að a]dri gjftist hún Birni
togarar verið gerðir út til síld-! Eiríkssyni frá Hlíð. en þá bónda
yeiða. Hafa veiðarfæri þeirra og ekkjumanni í Svínadal. Var
BÖmuleiðis verið nætur. en kost- gjörn þá enn ungur og um margt
urinn við notkun togara hefur að giæsilegur maður. Þótti mér hann
eins verið sá, að þeir gátu flutt fyrjr fiestum, er ég sá um þær
Sæmundsdóttir
Minnáng
HANN HJÓLAÐIUM 900 KM LEIÐ
TIL 0G FRÁ VESTFJÖRBUM
margfalt aflamagn á við meðal-
Btóran síldarbát.
Orsakir þess, að síld er hætt
að koma á miðin fyrir Norður-
landi í því magni, sem áður gerð-
ist, hafa mikið verið rannsakað-
mundir, og bar þó hvorugt hjón-
anna af öðru að mér fannst. Sam-
búð þeirra var líka, að sögn, hin
ástúðlegasta á leiðarenda, en hún
missti mann sinn eftir aldarfjórð-
ung's farsælt hjónaband. Búskap-
ar og sennileg skýring fundin urinn í Svínadal gekk prýðilega,
á því. En ekki niunu þær verða SVo að ekki hailaði á við önnur
ræddar hér. Með tilkomu dýptar
mæla, fisksjár og nú síðast asdic-
myndarheimili Skaftártungunnar
á þeim tímum, var þó fyrir mörg-
tækja má leita síldar (og hversjUm að sjá lengi eftir aldamótin,
kyns fisks), hversu djúpt sem þar Sem þau hjón eignuðust
hún heldur sig. Tæki þessi sýna fjölda barna.
enn fremur þéttleika og stærðj Mesta lán og lífshamingja
, ! þeirra varð líka sá hópur, svo
, *V1’,er m®nn gerðu mannvænleg sem börnin urðu,
ser ljost að þettar síldartorfur j hvert um ^ j uppvexti og að
heldu sig langt uti i hafi og a .mörgu síðar og enn framúrskar.
torfanna.
Allt frá
miklu dýpi, hafa menn hugleitt,
hvernig síldin yrði veidd, þvi að
þær veiðiaðferðir og þau tæki,
sem reyndust vel á grunnmiðum,
voru nú ónothæf.
Þótt mér sé kunnugt um, að
margháttaðar tilraunir með nýj-
ar veiðiaðferðir hafi verið gerðar
á undanförnum árum, til þess að
veiða síld á talsverðu dýpi, og
árangur orðið lítill, langar mig
til þess að koma hér á framfæri
hugmynd um veiðiaðferð, sem e.
t. v. gæti lánazt.
Togveiðar á djúpmiðum hafa
til skamms tíma byggst á hinni
vel þekktu botnvörpu, sem dreg-
in er eftir botni sjávarins og
rennur á rúllum. Að sjálfsögðu
veiðist í þessa vörpu aðeins botn-
fiskur, svo sem þorskur, karfi og
aðrar fisktegundir, sem halda sig
um 2—4 fet frá botni Verulegir
erfiðleikar eru á notkun botn-
vörpu á hraunbotni, en svo sem
kunnugt er, eru mörg beztu tog-
aramið á hrauni. Til þess að ráða
hót á þessum ókostum botnvörp-
unnar hefur á undanförnum ár-
um þróazt hin svoneínda flot-
varpa, sem er þannig útbúin, að
unnt er að láta hana fljóta á ná-
lega hvaða dýpi, sem óskað er.
Með flotvörpu er því unnt að
toga yfir hrauni og enn fremur
veiða í hana fisk, sem er ekki
botnfiskur.
festa síðasta blundinn í Svínadal
og þaðan borin bókstaflega á
höndum barna sinna til hinnstu
hvíldar. En það er ekki yfir neinu
að kvarta.
Vigdís Sæmundsdóttir frá
Borgarfelli er komin heim.
Moldir foreldra hennar, moldir
manns hennar, fyrsta sonar
þeirra, fleiri vandamanna henn-
ar og hennar sjálfrar verða innan
skamms hinn sami reitur, Grafar-
Framh. á bls 11
ÞAÐ ber ekki við á hverjum
degi nú orðið að ungt fólk fari
i langar hjólreiðaferðir sér til
gagns og gamans. Nær allir
ferðast með bílum, stórum og
smáum, annað telst of erfitt
eða bara gamaldags. Þó var
það í s. 1. mánuði að ungur
piltur, Guðmundur Benedikts
son frá Bolungarvík, 25 ára
gamall, fór á reiðhjólinu sínu
frá Keflavík til Bolungarvíkur
yfir Þorskafjarðarheiði og til
baka vestur alla firði, inn
Barðaströndina og til Reykja-
víkur. Má þetta vissulega telj-
ast einstæður atburður enda
þessi leið aldrei verið farin
þannig áður.
Guðmundur fór á reiðhjólinu
sínu, sem hann eignaðist fyrir
tveimur mánuðum, með lítilshátt
ar nesti, nauðsynlegustu tæki til
viðgerðar á hjólinu. ef eitthvað
yrði að og regnkápu, sem kom í
góðar þarfir, því hann fékk ekki
nema þrjá sólskinsdaga allt sum-
arfríið sitt. Það hafði borizt í tal
milli hans og kunningja hans að
gaman væri að fara hjólandi til
Vestfjarða. Guðmundur lét slag
standa og lagði upp í þessa löngu
för, sem mun verða honum ó-
gleymanleg þrátt fyrir nokkuð
erfiði eða kannski einmitt vegna
þess.
Á 4 DÖGUM TIL
BOLUNGAVÍKUR
Hann lagði af stað frá Kefla-
vík, þar sem hann vinnur, mið-
vikudaginn 6. júlí s. 1. Fór hann
til Reykjavíkur og gisti þar. Dag-
inn eftir hélt hann aftur af stað
og fór í einum áfanga að Hreða-
vatni. Þar gisti hann, en hélt síð-
an áfram sem leið liggur og gisti
næst að Bjarkarlundi. Síðan fór
hann yfir Þorskafjarðarheiðina
með áætlunarbíl og til Melgras-
eyrar, þar sem hann tók sér far
með Suðurlandinu til ísafjarðar.
Þaðan hjólaði hann svo Óshlíðar-
veginn til Bolungavíkur.
Guðmundur á móður og 3 syst-
kini í Bolungavík og dvaldist
hann með þeim í hálfan mánuð.
7 DAGA FRÁ BOLUNGAVÍK
TIL REYKJAVÍKUR
Að þeim hálfa mánuði lokn-
um hélt hann af stað á nýjan
leik og fór nú aðra leið. Hann
hjólaði til ísafjarðar, baðan
yfir Breiðadalsheiði og til Flat
eyrar. Þaðan áfram suður yfir
Gemlufallsheiði að Gemlu-
falli, en þar var hann ferjað-
ur yfir til Þingeyrar. Á Þing-
eyri gisti hann, en hélt morg-
andi til aðkallandi þarfa í Skafta-
fellsþingi og víðar. Er það svo al-
kunnugt, að um er of að fjölyrða.
Og samfara óvenjulegri og frá-
bærri verkhæfni hafa börnin
borið og bera foreldrum sínum
fagurt vitni með framkomu sinni
og ekki síður móðurinni, sem þau
nutu eftir dag föður síns i fjórð-
ung aldar eða alls yfir hálfa öld.
Ég held, að Björn í Svínadal
hafi verið einstakt valmenni eft-
ir viðkynningu við hann, og ég
veit ekki til, að á hafi hallað, þá
er til húsfreyjunnar kom. Ásamt
börnum sínum, þeim, er eigi fóru
út í annir héraðsins fljótt vegna
sérhæfni sinnar og eftirsóttrar
vinnu, hélt Vigdís búinu lengi
við, svo að hún mun hafa skipað
húsfreyjusessinn þar í Svínadal
fulla hálfa öld.
Og svo er hún lagði þann stól
frá sér, þá virðist mér, svo sem
hún hafi um það mest hugað, að
vera þar, sem hennar þyrfti helzt
og mest við, og er það móðurlegt.
Og hún sómdi sér alls staðar vel,
brosmild og hjartaprúð.
Við, sem erum börn 19. aldar-
innar, eins og hún var, þekkjum
framkomu Vigdísar í fari barna
hennar margra.
Það hlutskipti hefði ég kosið
þessari gæðakonu átthaganna, að
hún hefði eftir dagsverkið mátt
uninn eftir yfir til Rafnseyrar
og var fluttur á báti þaðan
til Bíldudals. Þaðan fór hanu
yfir Hálfdán fyrir Tálknafjörð
og til Vatnseyrar. Þar gisti
haiin. Síðan hélt hann dagiim
eftir fyrir fjörðinn suður yfir
fíorinn hallamœlir
á hláleg skrif
í öðru lagi er þess vert að geta,
að um skemmtisamkomu þá, sem
haldin var til kynningar á verð-
launalögunum, létu SKT-menn
sjálfir margsinnis tilkynna
þannig fyrirfram í auglýsinga-
tíma útvarpsins, að ekki yrði út-
varpað því, sem þar færi fram.
Mun þetta hafa átt að lokka sem
flesta áheyrendur á staðinn fyrir
góða borgun, en eftir á ekki talið
saka, þótt virt væri að vettugi.
Hvort er ekki þetta að hafa vansa
fyrir velsæmi?
Að endingu lýsi ég þeirri skoð-
un minni, að útvarpið verði sízt
af öllu vænt um vanrækslu við
islenzku danslögin. Öllu heldur
álít ég að það hafi verið of tóm-
látt um mat á tónum þeim og
textum, sem sendir eru á öldum
ljósvakans inn í hinn stóra dans-
sal allra landsmanna.
Baldur Pálmason.
ÞEIR tilburðir, sem Freymóður
Jóhannsson fyrirsvarsmaður
S.K.T. hefur í greinarkorni í Mbl.
20. þ. m. til skýringar á sjald-
gæfni tiltekinna danslaga í út-
varpi, þarfnast að mínum dómi
dálítillar athugasemdar.
Ég skýrði útvarpsráði frá til-
boði F. J., sem hljóðaði á tólf-
þrettán hundruð krónur fyrir
flutning á verðlaunalögunum sex,
en ég hafði enga löngun til að
vera því meðmæltur, öðru nær,
og spáði því daufum undirtekt-
um. Þykir mér engin furða að
útvarpsráð bandaði frá sér til-
boði þessu, þar eð útvarpið hafði
þá nýlega greitt um þrjú þúsund
krónur fyrir tvítekinn flutning á
þessum sömu lögum og þeim öðr-
um, sem komu til atkvæða-
greiðslu. — Upphrópunarmerkið,
sem F. J. setur á eftir yfirlýsingu
um synjun vegna kostnaðar, æp-
ir því hástöfum heim til föður-
húsa.
Guðmundur með hjólið góða senv
flutti hann 900 km. leið yfir
erfiða fjallvegi.
Kleifaheiði og suður á Barða-
strönd. Siðan fór hann suður
Barðaströnd, fyrir Vatnsfjörð,
niður að Fossá og gisti þax*.
Ðaginn eftir fór hann að Auða
haug og var ferjaður þaðan
yfir að Firði og hjólaði síðaxi
að Kletti i Kollafirði og gisti
þar. Síðan fór hann sem leið
liggur að Bjarkarlundi, gisti
þar, og þaðan fór hann að Fer-
stiklu, gisti þar og loks koim
hann til Reykjavíkur síðdegis
á sjöunda degi frá því hann
lagði af stað frá Bolungavík.
HUNDUR VAKTI
HEIMILISFÓLKIÐ
Sú leið sem Guðmundur fór á
suðurleið, er ákaflega erfið og
seinfarin. Er yfir að fara háa fjall
garða og verður að ganga upp þá
og megnið af niðurleiðinni líka,
þar sern hemlar reiðhjólsins
myndu ofhitna ef þeir væru svo
mikið notaðir sem hinar bröttu
hlíðar krefjast.
Þegar Guðmundur kom að bæn
um Fossá á Hjarðarnesi, var lið-
ið nokkuð fram yfir miðnætti. —
Ætlaði hann þá ekki að vekja
heimilisfólk upp, en skjótast held
ur í hlöðuna og leggja sig þar til
morguns. En hundurinn á bæn-
um lét svo illa, að hann þóttist
vita að fólkið hefði vaknað og
gerði hann því vart við sig. Var
honum ákaflega vel tekið, mat-
ur hitaður handa honum og föt
hans þurrkuð. Bað Guðmundur
Mbl. að skila þakklæti sínu til
allra þeirra er veittu honum góð-
an beina og sýndu mikla gest-
risni á hjólreiðaför hans um
Vestfirði.
Alls mun Guðmundur hafa
farið um 900 km., en leiðin frá
Bolungavík suður til Reykjavík-
ur var samkvæmt kílómetramæli,
sem hann hefur á hjólinu, 593
kílómetrar.
Rússar fúslr Sil
samstsrfs
MOSKVU — Krusjeff, aðalritari
rússneska kommúnistaflokksins,
sagði nýlega, að Rússar mundu
fúsir að hafa samstarf við Banda-
ríkjamenn um geimfarir og gervi-
hnetti. — Um fyrirætlanir Banda-
ríkjamanna sagði hann: — Ég
hefi ekki lesið í kjölinn um fyrir-
ætlanir Bandaríkjamanna, en —•
ef þær eru í þágu mannkynsins,
styðjum við þær af alhug.