Morgunblaðið - 09.10.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 9. okt. 1955
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
ÚR DAGLEGA LIFINU
Porkkðla og vamarsamlök
ÞAÐ HEFUR orðið Finnum fagn-
aðarefni að undanförnu, að samn
ingar nóðust um það við Rússa,
að setuliðið á Porkkalaskaga
skyldi flutt á brott.
Herseta Rússa á þessum skaga
hefur verið finnsku þjóðinni mik
ill þyrnir í augum. Hún hófst
strax að heimsstyrjöld aflokinni.
Virðist ekki sem nein hernaðar-
leg þýðing hafi valdið hersetunni
heldur það eitt að Rússar vildu
niðurlægja Finna og láta þá
verða vara við rússneskan her-
styrk við hlið höfuðborgarinnar.
Miklu meiri herstöðuþýðingu
hefur samningur um hernað-
arbandalag, sem Rússar neyddu
Finna til að gera nokkrum árum
siðar. Með honum var allt Finn-
land tengt herkerfi Rússa og er
þeim heimilt að senda herlið
hvert sem er um landið, ef þeir
telja þess þörf. Líklega stíga Rúss
ar það skref þó seint því að þeir
vita að jafn skjótt myndu Svíar
ganga í Atlantshafsbandalagið.
Það eru aðeins Rússar sjálf
ir sem hafa haldið því fram
að Perkkala-skaginn hafi haft
nokkra verulega hernaðarþýð
ingu. Talsmenn Finna hafa
marg sinnis bent þeim á, að
svo geti varla verið. Því að
Rússar hafa aðrar miklu öfl-
ugri bækistöðvar meðfram
allri austurströnd Eystrasalts
og um alla suðurströnd Kir-
jálabotns.
Eina þýðing Porkkala-skagans
hefði mátt segja að væri til árás
ar gegn Svíþjóð. En jafnvel það
fær varla staðizt, því að fjöldi
rússneskra bækistöðva í Est-
landi og Lettlandi er miklu nær
sænsku ströndinni.
Hefur brottflutningur rússn-
esku herjanna þá mikla þýðingu
fyrir hervarnarmál annarra
þjóða? Það vantar að vísu ekki
að rússnesku forystumennirnir
lýsi honum svo, að héðan í frá
séu allar forsendur horfnar fyr-
ir hernaðarsamtökum vestrænna
þjóða. Þeirri skýringu halda
þeir svo mjög á lofti, að engu er
líkara, en að það sé aðalatriðið
með brottflutningi liðsins.
En athugum málið nánar. Lít-
um t. d. á afstöðu Svía. Þeir hafa
nú um langt árabil borið þyngri
kostnað af hervörnum en flestar
aðrar þjóðir, þótt ekki hafi þeir
verið í Atlantshafsbandalaginu.
Er líklegt að þeir rjúki nú til,
eftir brottflutning rússnesks her
liðs frá Porkkala, afvopni sænska
herinn og leysi upp varnarvirk-
in? —
Nei, svo andvaralausir eru
Svíar ekki. Þeir vita það allra
manna bezt, að Porkkala var
aðeins ein minnsta herbæki-
stöð Rússa við Eystrasalt. — Á
strönd allra hinna undirokuðu
Eystrasaltsríkja hafa Rússar
enn gífurlegan herbúnað. Það
er þessi herbúnaður, sem er
hættulegastur. Á honum hafa
Rússar ekkert linað.
Alveg sama verður uppi á ten-
ingnum, þegar afstaða Atlants-
hfsríkjanna er athuguð. Herstað-
an til varnar hefur ekkert breyzt
og menn grunar að enn kunni
árásarhætta að vera til.
Rússar hafa stefnt sterkum á-
róðri í þá átt að veikja eða leysa
upp Atlantshafsbandalagið. E. t.
v. er brottflutningurinn frá
Porkkala aðeins einn liðurinn í
þá átt. Skaginn hafði litla hern-
aðarþýðingu. Hersetan var í upp-
hafi og alla tíð til þess eins að
skapraur.a Finnum. — Nú hafa
Rússar tekið upp sniðugri utan-
ríkisstefnu, en að þeir vilji baka
sér óvinsældir með slíkri tilgangs
lausri hersetu. '
Og e. t. v. er þessi atburður
einn af mörgum, sem sýna og
sanna, hve stórfellda þýðingu
Atlantshafsbandalagið hefur haft.
Það er alkunna, að Rússar hafa
í sífellu dæmt það árásarbanda-
lag. En hví yfirgefa þeir þá her-
stöð, sem þeir sjálfir hafa kallað
þýðingarmikla?
Atlantshafsbandalagið er
ekki árásarbandalag, en það
hefur styrkt svo varnarað-
stöðu vestrænna ríkja, að Rúss
ar eru nú loksins farnir að
sjá, að þeir komast ekki upp
með sama hernaðarofbeldið
og þeir beittu í fyrstu. Það er
einmitt hin sterka viðspyrna
vestrænna þjóða, sem hefur
kennt Rússum að breyta um
aðferðir.
Nixon tekur við I
f VEIKINDAFORFÖLLUM Eis-
enhowers forseta Bandaríkjanna,
hefur varaforsetinn Richard Nix-
on, tekið við valdataumunum að
minnsta kosti um stundarsakir.
Eisenhower forseti hafði um
langt árabil mjög víðtækt sam-
starf við fulltrúa Evrópuþjóð-
anna.
Um Richard Nixon gegnir
nokkuð öðru máli, að Evrópu-
þjóðirnar hafi eins mikil kynni
af honum og Eisenhower.
Samt höfum við fram til
þessa hinar beztu fregnir af
þessum unga manni, sem nú
fær svo mikil völd í hendur.
Það hefur stundum verið talað
um það, að embætti varafor-
seta Bandaríkjanna sé hið lít-
ilmótlegasta í heimi. Það sé
aðeins að taka á móti gestum
og vera góður „selskaps-páfa-
gaukur“. En Richard Nixon
lét sér það ekki nægja, þegar
hann tók við embættinu. Hann
hefur æ síðan verið virkur
þátttakandi í stjórnarstörfun-
um, hægri hönd forsetans i
hverju máli, virkur þátttak-
andi á ráðuneytisfundum og
við þingstörf.
Hann hefur m.a. komið við
sögu í utanríkismálum Banda-
ríkjanna og verður ekki annað
séð, en að hann hafi komið miklu
góðu til leiðar.
Menn minnast þess e. t. v.
að um það leyti, sem vopna-
hlé var að komast á í Kóreu
risu nokkrir öfgaseggir í
republikanaflokknum upp og
mótmæltu að vopnahléi yrði
komið á í Kóreu fyrr en N.-
Kórea hefði verið frelsuð. —
Kölluðu þeir vopnahléð „frið
með smán“. Að vísu eru enn
skiptar skoðanir um, hversu
réttlátt það vopnahié er, sem
enn skilur Norður-Kóreu eftir
í höndum kommúnista, og S.-
Kóreu eftir í nýrri árásar-
hættu. En svo mikið er víst,
að það var Nixon, sem tókst
að lægja mótmæli andstæð-
inga vopnahlésins.
Það er og ekki sízt Nixon
að þakka, að á endanum tókst
að ráða niðurlögum Mc-
Carthys, galdrahreinsunar-
manns nútímans. f því verk-
efni sýndi Nixon það frjáls-
lyndi, sem gefur góðar vonir
um, að í honum hafi Banda-
ríkin eignazt traustan og víð-
sýnan forustumann.
Washington, 4. okt.
EG fékk tækifæri í dag til þess
að ræða við dr. Kristinn
Guðmundsson, utanríkisráðherra,
um ádeilu, sem birtist í „New
York Times“, í morgun og sem
stefnt var gegn íslandi. „New
York Times“ hélt því fram, að
ísland hefði ekki virt skuldbind-
ingar sínar gagnvart sáttmála
Sameinuðu þjóðanna, er það sat
hjá við atkvæðagreiðsluna um
Algier. í sáttmála Atlantshafs-
bandalagsins er Algier viður-
kennt sem hluti af Frakklandi.
Bæði dr. Kristinn og Thor
Thors, sendiherra, bentu í þessu
sambandi á afstöðuna milli ís-
lands og Danmerkur árið 1871.
Hvorugur vildi viðurkenna það
sjónarmið, sem kom fram í
„New York Times“ og sem er á
þá lund, að skipting heimsins í
andstæðar fylkingar, þar sem eru
kommúnistaríkin og andkomm-
únistaríkin, útheimti að and-
kommúnistaríkin, hinar frjálsu
þjóðir, standi saman, einkum í
málum eins og því, sem hér um
ræðir. „New York Times“ segir
að Sovétríkin séu með þessu máli
að reyna að skapa sundrungu
meðal vestrænna þjóða.
Stmtt Iréf
frd
^lÁJaóLii
incf
ton
EKKI er það trú mín, að Banda-
ríkin hafi verulegar áhyggjur út
af þessu Algier-máli og þeirri af-
stöðu, sem Frakkar hafa tekið
gagnvart SÞ í sambandi við
þetta mál. íslenzka sendinefndin
hjá SÞ hefur tekið afstöðu til
þriggja stórmála, sem Allsherj-
arþingið hefur haft til meðferð-
ar að þessu sinni. íslenzka nefnd-
in greiddi eitt Norðurlandanna
atkvæði gegn því, að þátttaka
Peking-Kínverja í samtökum SÞ
yrði tekin til meðferðar á þessu
þingi. íslenzka nefndin greiddi
atkvæði, ein Norðurlandaþjóð-
anna, með því að Kýpur-málið
yrði rætt á allsherjarþinginu. —
Nefndin var í minnihlutanum í
því máli.
Helzt hef ég það á tilfinning-
unni, að íslenzku sendinefndinni
sé ekkert fjarri skapi að greiða
u
, / / /. / fi
eivakandi óknfar:
I Burt með subburnar.
EKKI alls fyrir löngu var þess
getið í fréttum, að nokkrir
menn hefðu sýkzt af matvælaeitr-
un. Mun ástæðan hafa verið sú,
að hreinlætis var ekki gætt sem
skyldi og vill það stundum
brenna við. Þeir sem vinna við
framleiðslu matvæla gæta þess
ekki ávallt, hve starf þeirra er
mikilvægt og nauðsynlegt, að
þeir láti sig skipta heilbrigði neyt
enda. Það er lágmarkskrafa, og
ef á brestur verður að víkja
subbunum úr vinnu. Við gerum

okkur sennilega ekki ljóst, hve
smithættan er gífurleg, ef menn
fara ekki eftir set’tum reglum
heilbrigðiyfirvaldanna. Allt
skeytingarleysi í þessum efnum
getur dregið dilk á eftir sér og
jafnvel valdið dauða manna.
Merkilegt rit.
EG minnist á þetta hér af þeim
sökum, að mér hefir borizt í
hendur merkilegt rit sem fjallar
um þessi efni. Það er eftir dr.
Sigurð H. Pétursson og gefur höf-
undur greinargott yfirlit yfir
„meginatriði í matvælaiðnaði",
eins og hann kallar það. Af nokkr
um efnisatriðum bókarinnar má
fá allgóða hugmynd um innihald
hennar: Matvæli, skemmdir á
matvælum, óhreinindi, gerilvarn-
ir, gerileyðing o. s. frv. Gerir
höfundur góða grein fyrir máli
sínu svo að hverju mannsbarni
ætti að vera ljóst, hvað hann er
að fara, og má af því sjá, hvíhk-
ur hvalreki hún er fyrir þá sem
fara höndum um framleiðslu- og
útflutningsvörur okkar. Finnst
mér, að þeir ættu allir að kynna
sér hana, ekki aðeins verksmiðju-
eigendur og nokkrir verkstjórar,
heldur einnig hver sá starfsmað-
ur sem vinnur við matvælaiðnað.
Verður þeim þá áreiðanlega ljóst,
hve þetta starf er mikilvægt og
litlu má muna, að illa fari. Ég
ætla ekki að hafa þessi orð lengri,
en vil Ijúka þessu spjalli með eft-
irfarandi orðum höfundar um
bók sína: — Fari svo lesendurnir
hreinni höndum um matvælin eft
ir en áður, hefur bókin náð höfuð-
tilgangi sínum.
„í öllum menningar-
löndum".
ÞÁ er hér bréf frá tyggigúmmí-
framleiðanda:
Velvakandi setur fram þá
spurningu, hvernig á því standi
að ekki sé bönnuð sala á tyggi-
gummi. Satt að segja furðar það
mig að nokkurt blað skuli leyfa
sér að setja annað eins og þetta
á prent. Ég veit ekki betur en að
tyggigúmmí sé framleitt í öllum
menningarlöndum og að það hafi
náð mikilli útbreiðslu sem sak-
laus og um leið holl munaðar-
vara. Það er margt gott sem
fylgir því að nota tyggigúmmí, t.
d. eykur það starfsemi munn-
vatnskirtlanna, hreinsar tenn-
urnar og um leið ætti það að
hindra ofmiklar tannskemmdir.
Þeir sem nota tyggigúmmí gera
það margir hverjir til þess að
venja sig af reykingum eða öðr-
um ávana ennþá verri. — Væri
ekki meiri ástæða til þess að am-
ast við því að tyggja skro, íaka
í nefið eða reykja? Þetta eru
ávanar, sem menn venja sig á og
eru hvorki heilsubætandi né til
fyrirmyndar, enda voru tóbaks-
reykingar á sínum tíma bannað-
ar í Menntaskólanum, án þess það
bæri sýnilegan árangur.
Sumir menn eru gæddir þeim
eiginleikum að þeir vilja láta
banna allt, sem þeim mislíkar
eða sem þeir geta ekki fellt sig
við. Við búum þó, að nafninu til,
í frjálsu landi og virðist því
ástæðulaust að vera að ala á fjar
stæðum hugmyndum um bann
við athafnafrelsi einstaklinga.
MerklS,
sem
klæðlr
landM.
yfirleitt atkvæði öðru vísi en
Bretar gera, þó að nefndin fari
hér að sjálfsögðu eftir málefnum
og vegi þau og meti í hvert sinn.
Fulltrúar íslands hjá SÞ eru að
þessu sinni, auk utanríkisráð-
herrans og Thors Thors, Her-
mann Jónasson og Einar Ingi-
mundarson, þingmaður Siglfirð-
inga. Ég átti tal við Ilermann í
dag og var hann á leið vestur á
Kyrrahafsströnd, að heimsækja
son sinn, Steingrím.
o----^----o
HER í Washington er mikið um
ísiendinga. Vænt þótti mér um
það í dag, er ég hitti Pétur Otte-
sen, þingmann Borgfirðinga. —
Hann hitti ég í stóru samkvæmi,
sem fór fram á heimili sendi-
herrans, Thors Thors. Pétur er á
heimsflakki með nokkrum ís-
lenzkum áhrifamönnum öðrum,
Ingólfi Jónssyni, viðskiptamála-
ráðherra, Eggert Kristjánssyni,
formanni Verzlunarráðs íslands,
Kjartani Thors, formanni Vinnu-
veitendasambands íslands, Björg
vini Frederiksen, forstjóra, Er-
, lendi Einarssyni, forstjóra, og
' Sveini Valfells, forstjóra.
Ég átti tal við Eggert Krist-
jánsson um ferðalag þeirra fé-
laga og lét Eggert í ljós mikla
hrifningu yfir ferðalaginu. Þeir
félagar eru að safna upplýsingum
um iðnaðar- og verzlunarskipu-
lag. Þeir hitta forustumenn á
þessum sviðum í helztu stórborg-
um á austurströnd Bandaríkj-
anna og Eggert sagði að þeir fé-
lagar væru ósparir á það að
leggja fram spurningar, enda
kvaðst hann hafa lært meira í
! þessari ferð, heldur en í mörgum
viðskiptaferðum áður.
| Ég hafði gert ráð fyrir því, að
ræða þessi mál nánar við Ingólf
Jónsson, viðskiptamálaráðherra,
en atvikin höguðu því svo, að
leiðir skildu, áður en þetta gæti
orðið, ég er á suðurleið en Ing-
ólfur og þeir félagar verða þessa
i vikuna í Washington og ná-
■ grenni.
ÉG gat um það áðan, að hér f
Washington væru margir íslend-
ingar. Meðal annarra hef ég hitt
að máii tvo íslenzka lækna, sem
starfa hér við sjúkrahús, þá Jón
Jóhannesson og Magnús Óiafsson.
Báðir þessir læknar njóta hér
góðs álits. Þeir eru hér með kon-
ur sínar og heimili þeirra eru
hjáipleg íslendingum, sem hér
eru á ferð. Ólafur Georgsson
(Ólafssonar, bankasjóra), er hér
á ferð, að kynna sér trygginga-
mál. Hér er Ragnar Jóhannes-
son, skólastjóri frá Akranesi. —
Eins og allir íslendingar, sem
ferðast um Bandaríkin hef ég oft
orðið að leita á náðir Péturs
Eggerz, sendiráðsritara. Heimili
íslenzka sendiherrans hér í Was-
hington er að vissu leyti alþjóða-
miðstöð, þar eð vinsældir sendi-
herrans eru miklar meðal erind-
reka hinna ólíkustu þjóða. Er ég
var staddur í skrifstofu sendi-
herrans í gær, komu þangað full-
trúar frá Kúbu. Samningar hafa
þessa dagana verið undirritaðir
milli fslands og Kúbu og hafa
þeir í för með sér, að viðskipti
íslands við Kúbu munu aukast
úr sex milljónum króna á ári í
tólf milljónir. Við íslendingar
ætlum að selja Kúbumönnum
saltfisk og kaupa af þeim — að
sjálfsögðu sykur.
o-----$-----o
ÉG fór í morgun á blaðamanna-
fund hjá John Foster Dulles, ut-
anríkisráðherra Bandaríkjanna.
Ég hitti þar að máli þýzkan blaða
mann, sem tók á móti okkur,
nokkrum íslenzkum blaðamönn-
um, í Bonn í Þýzkalandi, í vor.
Ég minnist á þetta vegna þess, að
þetta sýnir okkur að heimurinn
er raunverulega ekki mjög stór
og svo reyndar vegna þess, að
blaðamaðurinn sagði mér, að
Frh. á bls. 12.