Morgunblaðið - 25.01.1956, Blaðsíða 7

MORGVISBLAÐIÐ
7
[ Miðvikudagur 25. jan. 1956
____________
— íslenzka
ffeidd, er hún þleytt upp í vatni
og síðan soðin í mauk með aíls
konar kryddi, ávöxtum og græn-
meti og þannig búin til úr henni
eins konar stappa.
i Aldrei neytti ég þessa rétt-
j ar þeirra Afríkumannanna, en
j hins vegar át ég harðfisk á
íslenzka vísu og þóttu það
' furðuiegar aðfarir hjá mér.
j Afríkumenn halda að enginn
neyti skreiðar nema þeir einir,
V Þjóðdans.
j en ég gerði þeim ljóst, að þetta
; hefðum við gert í þúsund ár
og að ennfremur seldum við
mörgum öðrum þjóðum skreið
og varð ég var viö að þeim
þótti betur að svo var.
HÉLDU AÐ FISKURINN
HEFÐI MANNSHÖFUÐ
Nígeríumenn eru ákaflega hjá-
rúarfullir. Til marks um það
voru margir, sem héldu að þessir
fiskar, sem hertir væri í skreið,
hefðu verið með mannshöfði. Til
þess að leiða þá í allan sannleika
höfðu kaupmenn hangandi uppi
f verzlunum sínum óhausaða
íkreið til sýnis og störðu menn
á þessa furðulegu skepnu. Fleira
hefir valdið skreiðarmarkaðnum
tjóni þarna syðra. Einn læknir
þeirra, Sir Francis Ibiam, biríi
grein um skreiðina í víðlesnu
blaði í Nígeru, þar sem hann
leitaðist við að sanna að engin
næring væri í henni. Þessu var
aftur á móti andmælt af norskum
manni og ennfremur af Nígeríu-
xnanni, sem mér var tjáð að ynni
við matvælaráðuneytið í Lagos.
Ég afhenti einu bláða þeirra efna
greiningu á 2 sýnishornum af ísl.
skreið, sem dr. Þórður Þorbjarn-
arson hefir gert og vona ég að
hún komi á prent þar í landi.
GÓÐ BLAÐAUMMÆLI
í bláði, sem heitir Nigerian
Trade Journal og kemur út í
Lagos getur að líta eftirfarandi
pistil í nóv.-des. hefti -955.
„Verzlunin í maí var minni
en í apríl, júní var hins vegar
góður en verzlunin féll niður
fyrir meðallag í júií og ágúst.
Ástandið á skreiðarmarkaðin-
um var gott yfir allt þetta tíma
bil og margar ábyrgðir voru
opnaðar. Það var greinilegt að
ísl. skreið var tekin fram yfir
þá norsku." Blað þetta er gef
ið út af verzlunarmáiaráðu-
neytinu i Lagos — Chamber of
Commerce.
í þessu sambandi má geta þess
að nauðsynlegt er að semja bækl-
ing með mörgum og góðum mynd
um ástamt stuttri lýsingu á afla
og verkun skreiðarinnar, allt frá
því að togarinn eðá fiskibáturinn
leggur úr höfn og þar til skreið
inni er skipað ism borð tíl út-
flutnings. Hefir Skreiðarsamlag-
ið nú þegar til alhugunar að gefa
slíkt rít út.
HÖFÐU ENGA MUGMYND
UM ÍSLAND, NE3VIA
AÐ ÞAÐAN KOM SKREIÐ
— Hvað geturðu svo sagt okkur
fleira um Nígeríu og dVöl þína
þar?
— Nígeríumenn vissu ekkert,
hvar ísland var, og þekktu það
ekki nema af því einu, að skreið
er framleidd þar. Einna helzt gat
ég komið þeim í skilning um til-
veru þess með því að segja, að
þangað væri fjögurra klst. flug
frá Skotlandi í norður.
Landsmenn eru mjög vin-
gjarnlegir og góðir heim að
sækja. Einn höfðingi þeirra
bauð mér heim til sín. Hann
átti sér sex konur og þrjátín
börn. Konufjöldl etnstakra
manna virðist fara eftir vel-
megun þeirra. Ríkir menn eiga
oft fleiri en eina. konn.
Á ölium hótelum var viður-
gjörningur góður. Landslagið
fannst mér frámunalega tilbreyt-
ingarlaust, endalaus frumskógur
og flatlendi. Vegir eru yfirleitt
ómalbikaðir, allir eins, og þrot-
laus röð kvenna á gangi méðfram
þeim, berandi þungar birgðar á
höfðinu að og frá markaðstorg-
unum.
Nigeríumaður í þjóðbúningi.
Laun verkamanna éru um 4
skildingar á dag. Skrifstofumað-
ur fær £ 1Ó á mánuði og gjald-
keri £ 20. Verð á vörum er lágt
og lítið þurfa menn til fatakauþa.
JÓL í AFRÍKU
— Þú dvaldist meðal Afrikubúa
á jólunum. Hvernig var það?
Úm jólin dvaldist ég í Calabar
og var svo lánsamur að írsk hjón
skreiðin er vinsœl ■?
sem sáu um hótelið, sem ég bjó
á, buðu mér til miðnæturmessu
hjá kaþólskum á aðfangadags-
kvöld. Fannst mér ég því síður
sakna jólanna heima. Eftir mess-
uiia buðu prestarnir írsku hjón-
unum og mér og fleiri gestum
heim og veittu vel, dýr vín og
aðrar veitingar. Ég gat sagt þeim
frá hinu forna sambandi íra og
íslendinga og höfðu þeir mjög
gáman af því.
í Calabar héldu menn jól, jafn-
vel þótt ekki væru þeir kristnir,
og virtist mér ekkert trúarlegt
við hátíðahöld þéirra Afríkubúá.
Þeir komu saman þarna í borg-
inni og héldu almenna hátíð.
Trumbusláttur var tíður og þjóð-
dansar dansaðir á götum úti.
Kkeddist fólk í þjóðbúninga ætt-
bálks síns. Meðal þeirra, sem
kristnir eru. virðist mér kaþólska
kirkjan sterkust. Einn Nfgeríu-
maður, sém var bílstjórf minn,
sagðist því miður ekki-geta átt
nema eina konu, því að hann
væri kaþólskur.
ÞRÆLASALA STUNDUÐ
ENN í DAG
Eitt get ég sagt þér enn, sem
Nígeríu-skipstjóri einn sagði
mér, er hann flutti mig frá
Tiko til Douala í frönsku
Cameroon. Haim sagði, að enn
tíðkaðist þrælasala eða man-
sal þar í landi og væri það
aðallega til eyjarinnar Fern-
andö Po. Er þetta að sjálf-
sögðu bamiað, og því hreint
smygl. En þetta léttir á heim-
ilunum, en það eru fyrst og
fremst unglingar, sem seldir
eru, og svo sækjast eyjar-
skeggjar mjög eftir ódýrum
vínnukrafti. Þetta mansal fei'S
frasi að næturlagi og aðaliegaA
frá eyjunum í mynni Níger-
fljótsins. Það er erfitt að haidai
uppi lögum og reglum. Ós-
hólmar Niger ná yfir um 2®
þús. ferkm. svæði, srvo érfMtj
mun að hindra þetta.
n;
BRAXZAVILLE
Um árámótin dvaídist ég 11
Brazzaville á bökkum Kongó- 1
fljótsins. Boffg sú ér höfúðhorg
í Conga Moýén eða fröhsktu
Kongo. Á annan í nýjári fór þar
fram kosning á einum þingmannl
til fransk.a þingsins. Mifcill ' vai
kosningahitinn óg létu 2 kjósend
ur lífið þann dág í óeirðúm. Enn
fremur brunnU jta riótt nokkur
hús.
TVEIR ÞRIBJU SKREIÐAR-
INNAR FARA TIL AFRÍKU
— Að lustu aðeins Iþetta. Hve
mikil var skreiðarsalá Samlags
Skreiðarfrariileiðenda t. d. árið,
1954?
— Við seldum 85.300 kg. tií
Finniands, 93.495 kg. til Sví-
þjóðar, 17.000 kg. til Banda-
ríkjanna, 1.262.000 kg. t,B
Ítalíu og til Afríku 3.380,58®
kg. Af þessu má sjá að Afrku-
búar erm langstærstu viðskipt®
vinir okkar og þvi ekki að
ófyrirsynju að heimsækja þá
og kanna, hvernig þeim líkar
vara sú. er þeir kattpa af okk-
ur. segir Bragí Eíríkssön að
síðustu.
vig.
Forn kastali frá dögum þrælasölu Evrópumanna.
Fvrirframgreiðsla nppí íiúsaleign ei
,,svartur markaður44 í Noregi
25% NorðiManna foiía í IhisiiíIk
sem byggð eru eftir stríð
Ræff við Gunnar Hansen forsfjóra frá Hamar
UNDANFARNA daga hefur dvalizt hér á landi norskur maður,
Gunnar Hansen að nafni, en hann er framkvæmdastjóri fyrir-
tækis eins við Hamar í Noregi, sem framleiðir m. a. einangrunar-
plötur úr vélspónum og öðrum trjáviðarúrgangi, sem til fellur við
trésmíðar — svokölluð trésteypa. Hansen kom hingað til þess
að leiðbeina um starfrækslu slíks fyrirtækis hér. Fréttamaður Mbl.
hitti hann að máli um helgina — og innti hann eftir fréttum af
byggingarmálum í Noregi.
25% NORDMANNA
í NÝBYGGINGUM
Fyrirtæki Hansens framleiðir
bæði einangrunarefni og hús —
en þó aðallega timburhús. Norð-
menn byggja mikið af slíkum
húsum, enda eru þau tiltölulega
ódýr og handhæg til samansetn-
ingar.
Gunnar Hansen hefur að und-
anförnu selt hluta af framleiðslu
sinni til Þýzkalands og fsraels
— og ráðgerir hann nú að gera
tilraun með sölu til Kanada. Við
spyrjum Hansen fyrst- hvernig
byggingaarmálum sé nú háttað
í Noregi.
Einn af frumkvöðlum þess að
riú eru byggð ódýr og góð tré-
hús í.Noregi er verkfræðingur-
inn Olav Selvág. Hugmyndir
hans og áætlanir hafa á síðustu
árum fengið hljómgrunn í Nor-
'egi og Svíþjóð.
— Það hefur mikið verið byggt
í Noregi frá stríðslokum. Óhætt
er að fullyrða, að 25% Norð-
manna búi nú í húsum, sem
byggð hafa verið eftir að stríð-
inu lauk, Byrjað var að byggja
upp Norður-Noreg, enda voru
eyðileggingar af völdum styrj-
aldarlnnar mestar þar. Við höf-
um því bætt áð fullu fyrir það,
sem þar eyðilagðist. Ekkert lát
hefur samt orðið á byggingar-
framkvæmdum annars staðar í
landinu, og áætlað er að endur-
nýja mikið af húsakosti þjóðar-
innar á næstu 10 árum. Mörg
undanfarin ár hafa verið byggð-
ar 20 þús. íbúðir árlega í Noregi.
VAXTALAUS LÁN
—. Hvernig byggja norskar
fjölskyldur yfirleitt?
— Mikill hluti nýbyggðra íbúð-
arhúsa eru tvíbýlis- og einbýlis-
hús. Venjuleg stærð einbýlis-
húsa er um 80 fermetrar. Fólk
vinnur yfirleitt mjög mikið að
húsum sínum sjálft, enda hefur
tekizt að halda byggingarkóstn-
aðinum niðri.
— Veitir ríkisvaldið ekki lán
til nýbygginga þar í landi?
— Jú. Einstaklingar eiga kost
á mjög hagkvæmutn. lánum til
nýbygginga. Hluti af lánunum er
í mörgum tilfellum Vaxtalaus.
GÓÐ ÍBÉÐ — 90 ÞÚS. KR.
— Hvað er hyggingarkostnaður
algengra einbýlishúsá mikill í
Nóregi?
— Tölúyerður mismunúr er á
kostnaðinum við byggingu í
sveitum og kaupstöðum. Láta
mun nærri, að hann sé 10—20%
hærri í káupstöðunúm. Einnar
hæðar hús í sveit, sem er um 70
férm. að flatarmáli — og með
kjallara og risi, kostar uíh 38
þús. norskra króna, eða næstum
90 þús. íslénzkra króna.
— En hvað er þá kaup vinn-
andi fólks í Norégi hátt, svo að
við höfum eitthvað til sariian-
burðar?
— Kaup trésmiða og múrara.
er t. d. um kr. 3.40 á timann-
Mjög algengt er í Noregi, að
þessar stéttir vinni verk sitt I
ákvæðisvinnu — og eru launin
þá yfirleitt 25—30% hærri, eða
tímakaupið að meðaltali einni
krónu hærra, sem sé um 10 kr.
ísl. í ákvæðisvinnu.
ENDURBVGGJAST
Á 30 ÁRA FRESTI
—’ Hvaða einangrunarefni not-
ið þið helzt í hús ykkár?
— Seínustu árin aðallega ýmisst
konar stein- og glerullarmoííur..
Einnig svonefnda trésteýpu, en
framleiðsla á henni er úm þéss-
ar muridir að hefjast hér á landi.
Trésteypa þessi er líká , rnikið
notuð sem þilplotur vi# innrétt-
ingu húsa.
— Er ekki dýrara að bvggja
hús úr stéini 'en tré í Norégi?
— Nei. Kostnaðurimöiér mjög;
svipaður. Við Norðmeij|i b'yggj-
um samt yfirleitt úr t|e, því að
við álítum þau hús fuTftr eins góð.
Mér virðist sú sköðuft ríkja héj'
á Iándi, að timburhús séu end-
ingarminni en steinhús. Timbur-
hús okkar Norðmanna standa
hins vegar eins lengi og nauð-
syrilegt er, því að við álítum, að
endurbyggja þurfi allar ibúðii
eftir 40 ára notkun.
— Hvað vilduð þér segja
sámanburð á húsbyggingum ís-
lendinga og Norðmanna?
ENGIN LÁN
FYRIR „LUXUS“
— Ég hef ekki vérið hér nema
þriggja vikna tíma, en ég þykist
samt sjá, að þið íslendingar bygg
ið óhóflega dýrt í samanburði við
okkur Norðmenn. Mér virðist ís-
lendingar kappkosta að hafa
húsakynni sín íburðarmikil og
glæsileg fram úr hófi, sem at-
vinnulífið naumast getur borið.
í Noregi gætir ríkið þess, að viðf
höldum okkur inrian ákveðirma
takmarka í efnahagslegu tilliti -—
og lögð er megin áherzla á, að
byggð séu ódýr, þægileg og vist-
leg hús. Rikið veitir t. d. ekkfc
Framh. á bls. 12