Morgunblaðið - 25.01.1956, Síða 9

Miðvikudagur 25. ian. 1956
MORGVNBLAÐIÐ
9
ísafjarðarbréf:
IMikil atvinna árið sem leið — Varnarliðsframkvæmdum i Aðalvík hraðað um of —
Allur togaraaflinn verkaður heima — Bátasala og skipabyggingar — Skarkolaaflimn
GAMLA árið kvaddi fsfírðinga
með stormi og snjókomu. Má
með sanni segja, að mikil jóla-
ákreyting og fannkyngi hafi helzt
sett svip sinn á þá jólahátíð, sem
nú er nýlega um garð gengin. Á
Þorláksdag var kominn hér norð-
an rosi með snjókomu. Hefir tíð-
arfar verið mjög óstöðugt síðan.
Hafa stöðugir stormar og snjó-
koma sett svip sinn á veðurfarið
hér vestra síðan fyrir jól. Hefir
þetta valdið margvíslegum erfið-
leikum í samgöngum, þar sem
vegir-hafa teppst jafnharðan, þótt
jarðýtur vegagerðarinnar haf i
unnið stanzlaust að snjómokstri,
til þess að halda vegunum um-
hverfis fjörðinn opnum. Ákveð-
inn hópur bæjarbúa hefir þó ekki
amazt við snjókomunni. Það eru
yngstu borgararnir, sem hafa
notað sér jólaleyfið í skólunum
dyggilega til skíðaferða. Mikill
snjór er nú kominn í Stórurðina
hér fyrir ofan bæinn. Geta hinir
ísfirzku skíðamenn því æft sig
rétt við túngarðinn, en slíku hefir
ekki verið að heilsa undanfarna
vetur.
MIKIL ATVINNA OG ANNRÍKI
Mikil atvinna og annriki setti
svip sinn á ísfirzkt atvinnulíf s.l.
ár. Atvinna mátti heita stöðug
allt árið og hið árstíðabundna at-
vinnuleysi virðist nú ekki gera
lengur vart við sig. Veldur þar
mestu um aukinn og fjölþættari
fiskiðnaður, sem risið hefir upp
í bænum á síðari árum. samfara
stórauknum handiðnaði, svo sem
skipasmíði, sem nú er unnið að
allt árið. Á undanförnum árum
hefir verið unnið markvisst að
uppbyggingu fjölþættari og af-
kastameiri fiskiðnaðar. Hefir ver
ið unnið að endurbótum og aukn-
ingu á þeini fiskvinnslustöðvum,
sem fyrir voru. Hafa öll frystihús
in aukið verulega afköst sín,
togarafélagið ísfirðingur h.f. hef-
ir komið sér upp stórri fiskverk-
unarstöð fyrir saltfiskverkun fé-
lagsins og í sumar bóf félagið
byggingu hraðfrystihúss við hafn
arbakkann i Neðstakaupstað. Nið
ursuðuverksmiðjan hX, sem er
nýtt félag, lét reisa stóra og
myndarlega rækjuverksmiðju á
Torfnesi. Eru þá starfandi hér á
ísafirði tvær rækjuverksmiðjur,
sem veita um 100 manns stöðuga
atvinnu allt árið. Skapar rækju-
iðnaðurinn athyghsverða fjöl-
breytni í útflutningsframleiðslu
okkar. Er vert að veita því at-
hygli, að við flytjum nú árlega út
niðursoðna og frysta rækju fyrir
4—6 millj, króna. Allar þessar
framkvæmdir hafa miðað að
auknu atvinnuöryggi bæjarbúa.
VARN ARLIÐ SFRAM-
KVÆMDUM HRAÐAÐ UM OF
Hins ber að minnast, að varnar-
liðsframkvæmdirnar í Aðalvík
hafa veitt mörgum ísfirðingum
mikla atvinnu, m. a. sækir mikill
fjöldi skólamanna atvinnu sína
þangað yfir sumarið. Þó að þessi
vinna hafi þannig skapað fjöl-
mörgum mönnum stöðuga vinnu
og uppgripatekjur á okkar mæli-
kvarða, verður ekki gengið á snið
við þá staðreynd, að þessar fram-
kvæmdir hafa verkað mjög trufl-
andi á íslenzka atvinnuhætti með
óeðlilegri samkeppni við útflutn-
ingsframleiðsluna um vinnuaflið.
Verður það að teljast mjög óeðli-
legt og óheppilegt, að fram-
kvæmdir scm , esscr stöðvi eða
skerði að verulegu leytí útflutn-
ingsframleiðslu þjóðarinnar. En
slíkt ofurkapp hefir verið lagt á
að hraða þessum ti amkvæmdum,
að verkamenn hafa verið látnir
vinna 14-—16 klst. daglega og aðra
hvora helgi. Er það meira heldur
en útflutningsframlesðslan, eins
og högum hennar er komið í dag,
getur boðið þeim upp á, sem að
henni vilja vinna. Með skynsam
legri tilhögun geta vamarliðs-
- Akvegasamhand við ísafjörð nálgast —
Staforkuframkvæmdir — Vaxandi íbúðabyggingar
framkvæmdirnar orðið atvinnu-
lífi hér til hagsbóta og skapað
aukið jafnvægi og atvinnuör-
yggi. En framkvæmdir sem þess-
ar verður að miða við atvinnu-
ástandið, eins og það er á hverj-
um tíma og gæta þess vandlega,
að þær verki til hagsbóta fyrir
ísl. atvinnulíf, en ekki til trafala.
Atvinnulíf fámennra byggðar-
laga þolir heldur ekki, að of stór.
um hóp manna sé kippt út úr
framleiðslunni í einu til annarra
starfa, sem ekki virðast jafn að-
kallandi fyrir þjóðina.
AFKOMA ÚTGERÐARINNAR
Aflabrögð vélbátanna s.l. vetur
voru í heild sinni mjög svipuð
og árið áður. Á vetrarvertíðinni
voru gerðir út frá ísafirði 6 vél-
bátar, en 5 árið áður. Hófu þeir
róðra strax um áramót og stund-
uðu dagróðra út aprílmánuð. Einn
báturinn, Ásbjörn, byrjaði þá á
útilegu, en minni bátamir hófu
róðra með flatbytnum (doríu-
fiskirí). Heildarafli vélbátanna á
vertíðinni var 1353 lestir, en var
1175 lestir árið áður.
Strax og kom fram á vorið hófu
margar trillur handfæraveiðar,
en vegna stöðugra ógæfta, þegar
kom fram á sumarið, gckk sú
útgerð miklu lakar, heklur en
undanfarin sumur. í haust gekk
nckkur síld í Djúpið og stunduðu
nokkrir bátar reknetaveiðar. Var
saltað nokkuð af reknetasíld
bæði hér á ísafirði og i Bolungar-
vík. Einnig var fryst nokkuð af
reknetasíldinni til beitu. í októ-
ber var ágæt smokkveiði í Amar-
firði, og var talsvert fryst af
l honum til beitu. Eru vélbátar hér
, vestra því mun betur búnir með
j beitu undir vertíð en oft áður.
I Þegar kom fram í nóvember byrj-
uðu 5 bátar róðra, og var afli
þeirra með bezt móti, sem verið
hefir hér á haustin undanfarin ár.
AFLI TOGARANNA
Togararnir stunduðu báðir veið
ar allt árið. Voru þeir báðir á
saltfiskveiðum yfir vertíðina, og
var allur saltfiskurinn lagður á
land hér á ísafirði til verkunar.
Náðist mjög góður árangur í
verkun aflans um borð í skipun-
um fyrir samstilltan áhuga skips-
hafnanna. Fékk útgerðin með því
verðmætari vöru, en skipsböfnin
auknar tekjur. Að öðru leyti
stunduðu togararnir ísfiskveiðar,
og var allur aflinn lagður upp til
vinnslu hér á ísafirði, bæði til
frystingar og herzlu. Einnig lagði
fjöldi aðkomutogara upp afla sinn
hér á ísafirði allt árið, sérstak-
lega þann tíma, sem karfaveiðin
stóð yfir. Skapaði þetta mjög
mikla atvinnu, og var á tímabili
í sumar erfitt að fá nægilegt
vinnuafl í frystihúsin. Bar sér-
Eftir Jón Pól Halldórsson
fréttaritara Mbl. á Isafirbi
Bátar í smíðum í Skipasmíðastöð Marzelíusar Bernhardssonar
(Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
stakiega á því meðan vinnan var
mest í Aðalvík.
Rækjuveiðin var stunduð allt
árið með ágætum árangri, nema
á tímabilinu í júní—júlí meðan
rækjan er að fara úr skelinni, en
þá er hún ónothæf og féllu rækju-
veiðarnar þá niður.
BÁTAR SELDIR —
SKIPABYGGINGAR
Stór skörð voru höggvin í ís-
firzka vélbátaútgerð á s.l. ári.
Á nýsköpunarárunum komu hing
að til ísafjarðar 5 stórir vélbátar.
Voru tveir þessara báta, Frey-
dís og Hafdís, seldir burt úr bæn
um í haust, en áður höfðu tveir
bátar Samvinnufélags ísfirðinga,
Finnbjörn og ísbjörn, verið seld-
ir til Vestmannaeyja. í haust
seldi Samvinnufélag ísfirðinga
einnig tvo af minni bátum félags-
ins, Gunnbjörn og Vébjörn, burt
úr bænum. Hafa þannig verið
seldir úr bænum 4 vélbátar á
einu ári, og tveir árið áður.
Hins vegar hafa nýlega verið
stofnuð tvö ný útgerðarfélög hér
í bænum. Er Skipasmíðastöð M.
Bernharðssonar h.f. nú að ljúka
við smíði tveggja 50 tonna vél-
báta, sinn fyrir hyort félag.
Standa vonir til að fyrri bátur-
inn geti byrjað róðra þegar kem-
ur fram á vertíðina, en hinn verð
ur væntanlega búinn í vor. Bæt-
ast vélbátaútgerðinni þannig tvö
ný og glæsileg skip í stað þeirra,
sem seld hafa verið burt úr bæn-
um.
Á þessu ári voru smíðaðir 4
vélbátar í skipasmiðastöð M.
Bérnharðsþonar h.f. Voru það
tveir 17 lesta bátar, einn 5 lestir
og einn 4 lestir, og eins og áður
segir er nú langt komið smíði
tveggja 50 lesta báta. Er nýsmíði
vélbáta þannig orðinn snar þátt-
ur í atvinnulífi ísfirðinga.
SKARKOLAAFLINN
Það er mjög athyglisvert, að
síðan friðunarráðstafanir íslend-
inga komu til framkvæmda hefir
skarkolaafli Englendinga á ís-
landsmiðum farið stöðugt vax-
andi. í lok októbermánaðar skýrði
brezka blaðið Fishing New frá
því, að á tímabilinu 3. september
til 15. október hefðu 30 brezkir
togarar landað í, Grimsby sam-
tals 603 tonnum af kola af fs-
landsmiðum eða sém svarar 20
tonnum að meðaltali í veiðiferð.
í áður nefndu fiskmagni er að-
eins talið fiskmagn þeirra skipa,
sem stunduðu aðallega kolaveið-
ar við fsland.
Á sama tíma í fyrra var heild-
armagn 26 aflahæstu skipanna
399 tonn, eða rúml. 15 tonn að
meðaltali í veiðiferð. Það er at-
hyglisvert, að á umræddu tíma-
bili hafa nokkur skip komið með
yfir 60 tonn (1000 kits) af kola
frá íslandi og á 39 dögum voru
27 sinnum yfir 1000 kits af kola á
markaðnum í Grimsby, og hefir
sá afli að mestu leyti verið veidd-
ur á fslandsmiðum, aðallega úti
fyrir Vestfjörðum.
Fishing News skýrir einnig frá
því, að meira en helmingur af
þeim kolaafla, sem á land berst í
Grimsby, sé af skipum eins og

Fiskihjuver togarafélagsins i byggingu.
sama félags, Consulidated Fish-
eries Ltd., sem undanfarið hafi
gert út nokkur skip sérstaklega
til kolaveiða við ísland. Sé þesst
glæsilegi árangur í kolaveiðun-
um m. a. því að þakka, að þetia
félag hafi skipstjóra, sem séu
sérstaklegá þjálfaðir í þessum
veiðum, og einstaklega hagstæðri
veðráttu við vesturströnd fslanda
á umræddu tímabili. Þar af leið-
andi sé þessi mikla kolaveiði á
engan hátt afleiðing af friðunar
ráðstöfunum íslendinga.
FJÖLSKRÚÐUGT FISKILÍF
í sambandi við þessar upplýs-
ingar er vert að veita því at-
hygli, að kolaafli okkar íslend
inga hefir á sama tíma farið stöð
Ugt minnkandi. Árið 1952 var
skarkölaafli íslendinga 840 tonn,
árið 1953 var aflinn 247 tonn, ár-
ið 1954 var hann 191 tonn og
fyrstu 10 mánuði ársins 1955 var
aflinn 230 tonn, og virðist þvi
heldur vera um aukningu að
ræða. íslendingar fiska þannig
yfir allt árið aðeins óverulegan
hluta þess magns, sem brezkir*
togarar moka upp við landhelgis-
línuna á nokkrum dögum.
Skarkolinn er grunnsævis- og
botnfiskur, sem heldur sig mikið
á grunnum fjörðum, vogum og
víkum, einkum á sand- og leir-
botni. Á veturna dregur skarkol-
inn sig yfirleitt í djúpið. Fer-
hann yfirleitt af fjörðum og aí
grunnmiðum síðla hausts oig út á
djúpmiðin, og gengur svo aftuv
um sumarmál (að lokinni hrygrr
ingu) á grunn.
Fiskilíf mun óvíða jafn fjöl
skrúðugt hér við land og á vík-
unum hér fyrir norðan, einkan-
lega Aðalvík. Þar heldur kolinn
sig yfir sumarið, en skríður svo
út af víkunum í vetrarbyrjun og
fram undir jól, ef tíð er góð, eina
og í haust, enda mun hinn mikli
kolaafli brezku togafanna að lang
mestu leyti tekinn hér úti af ísa-
fjarðardjúpi. Hefir kolaveiði ver-
ið stunduð hér um árabil. Voru
Danir t. d. farnir að stunda kola
veiðar hér við Vestfirði um síð-
ustu aldamót. Síðasta árið, sem
dragnótaveiðin var leyfð, var
mjög mikilí kolaafli hér út með
Stigahlíðinni og á Aðalvík þar
til í lok nóvember, en þá var þesa
um veiðisvæðum lokað. Með frið
unarráðstöfunum okkar Islend-
inga lögðust dragnótaveiðarnar
niður og síðan hafa Bretar verið
einir um kolaveiðina hér við
Vestfirði.
ÆTTI AÐ LEYFA DRAGNÓT?
Nú vita brezkir útgerðarmenn,
að kolinn fær að vera óáreittur á
hinum vestfirzku víkum yfir sum-
armánuðina, en strax og hausta
tekur er kominn „veggur" af
brezkum togurum, sem draga héi
eftir Djúpálnum og „köntunum"
við Álinn alla haustmánuðina og
hirða kolann um leið og hann
leitar út af víkunum.
Nú munu margir spyrja, hvort
aðgerðir sem þessar séu skynsam-
legar af hendi okkar íslendinga.
Með núvérandi fyrirkomulagi er-
um við raunverulega að ala upp
skarkola fyrir brezka togaraút-
gerð og bjóða þeim heim að tún-
garðinum hjá okkur, en meina
islenzkum fiskimönnum að hag-
nýta sér þá möguleika, sem írið-
unin hefir fært okkur.
Ég held, að það væri skvnsam
legt ,af okkur íslendingum að
leyfa dragnótaveiðar á ákveðn-
um svæðum yfir haustmánuðina,
t. d. frá 1. september til áramóta.
Þá er handfæraveiðr aum oftast
lokið, og ættu þessar veiða þvi
ekki að geta spillt axræ.rri veiðí.
Þætti mér ekki ósei.nilegt, að
Bretar hættu að stxmda grunn-
miðin hér úti af DjúpinU: 'afn jafn
miklu kappi, ef skarkotóVeiðm
drægist skyndilega s‘a■■.Jtnel! Við
Framhrái úiuj'ia.1