Morgunblaðið - 20.03.1956, Page 9

Þriðjudagur 20. marz 1956
MORGUTSBLAÐIÐ
9
1 hefur snúið vopnuni
hondum trúbræðru sinnu
I.eikféleag leykpvíkn? fnunsýnúr
Býpa leik erjsi-iu k%oM
I ENSKUR SAKAMÁLALEIKUR
Stefna kommúnssta óbreytt
ANN AÐ kvöld frumsýnir Leikfélag Reykjavíkur nýjan, enskan
sjónleik, er hlotið hefur nafnið „Systir María“ eftir Charl&tte
Hastings, í þýðingu Ásgeirs Hjartarsonar bókavarðar. Gísii HaJl-
AFLEIÐIN GARNAR af hinni
berorðu lýsingu Krusjeffs á
stjórnmálaástandinu í tíð Stalins
og stefiubreytingu þeirri, sem
flokksforystan í Kreml tók á
kommúnistaþinginu á dögunum,
éru nú óðum að koma í Ijós. Til-
kynnt hefur verið í Moskvu, að
stjórnin í Kreml hafi sent um
5 þús. u'ygga starfsmenn út um
gjörvöll Ráðstjómarríkin, til þess
að réttiæta stefnubreytingu for-
ingjanna í augum fóiksins. Til
harðra og alvarlegra átaka hef-
ur m. a. komið í Georgíu — það-
an, sem Stalin var ættaður.
SUNDRUNG MEÐAL,
KOMMÚNISTA
Ulbrict, foringi a-þýzkra komm
únista, hefur orðið fyrstur er-
lendra kommúnistaforingja, til
þess að ráðast harkalega á Stalin
og störf hans — bæði í ræðu og
riti. Einnig verður þessara til-
hneiginga meira vart hjá komm-
únistaforingjum í öðrum ríkjum,
en þessu hefur verið tekið æði
misjafnlega innan flokksins.
VAR HRÆDDUR UM
UPPLAUSN
Sem dæmi má nefna það, að
allt útlit er fyrir, að ítalski
kommúnistaflokknrinn klofni,
og fullvíst er talið, að fylgið
hrynji nú af kommúnista-
flokkunum á Vesturlöndum,
enda hefur óánægjan víða orð-
ið svo mögnuð, að fiokksmenn
hafa safnazt saman fyrir utan
aðalskrifstofur flokksins —
og rifið flokksskírteini sín fyr-
ir augum allra.
Samkvæmt áreiðanlegum fregn
um mun erlendum kommúnista-
leiðtogum ekki hafa verið leyft
að sitja þann fund, sem Krúsjeff
gaf hina athyglisverðu skýrslu.
Mun Krúsjeff einnig hafa
mælt svo fyrir, að opinberlega
skyldi ekki flett ofan af Stalin
strax, heldur aðeins smám
saman, til þess að komið yrði
í veg fyrir róstur — og þá
með sérstöku tilliti til Georgíu.
STALIN TORTRYGGINN
Áður hefur rækiiega verið
skýrt frá ræðu Krúsjeffs hér í
blaðinu. Hann skýrði frá því, að
Stalin hefði verið geðbilaður síð-
ari hluta valdatíma síns, og allt
frá árinu 1934 hefði rikt einræði
og ógnaröld í Rússlandi. Enginn
hefði verið óhultur um líf sitt —
og sízt þeir, sem stóðu nálægt
sjálfum höfuðpaurnum. Þegar
Stalin kallaði nánustu undir-1
menn sina til fundar við sig, •
sagði Rrúsjoff að Stalin hefði
venjulega byrjað á því að öskra
framan í þá:
„Hvers vegna horfir þú
þannig á mig?“ „Hvers vegna
horfir þú ekki í augun á mér?“
„Ert þu hræddur við að horfa
í augu mín?“ — eða eitthvað
því líkt. Sagði Krúsjeff, að
Stalin hefði ekki treyst nein-
um undirmanna sinna — og
grunaði þá um að ætla að
reyna að ráða sig af dögum —
og vera erlenda njósnara.
Stuttu áður en Stalin lézt
grunaði hann jafnvel Vorosh-
ilov forseta Sovétnkjanna um
að njósna fyrir Breta. Var
Voroshilov gerður rækur úr
Poliíburo.
ALLIR ÓTTUÐUST HANN
| Einnig kvað Krúsjoff Stalin
hafa haldið mikilvægustu mál-
um leyndum fyrir meðlimum
Politburo — og oft hurfu hátt-
settir embættismenn án þess
jafnvel, að Politburo fengi ^ð
vita örlög þeirra, eða ástæðuna
' fyrir brottnáminu. Þess vegna
dórsson setur nú í fyrsta sinn leik á svið fyrir Leikfélagið og nýr
leiktjaldamálari hefur gert tjöldin, svo að verulegt nýjabrgð er að
þessari sýningu, því jafnframt er leikurinn fyrsta verk höfundarias.
KRÚSJEFF
— afhjúpaði glæpi Stalins
voru meðlimir Politburo sjálfir
aldrei óhultir um líf sitt.
j Krúsjeff staðfesti í ræðu
sinni, að Stalin hefði látið
fara fram fjöldaaftókur meðal
allra stétta — en einna harð-
j ast hefði hann gengið að hern-
um. Hann kvað alla hafa ótt-
ast Stalin, því að hann hafi
STALIN
vitfirrtur fjöldamorðingi
(Teikn. eftir Piccasso)
verið geðbilaður harðstjóri og
morðingi.
KOMMÚNISTAR VERJAST
EIGIN VOPNUM
Með þessu hefur Krúsjeff,
og aðrir leiðtogar rússneskra
kommúnista, staðfest, að hið
marglofaða „alræði öreig-
anna“ hafi aldrei þekkzt í
Rússlandi. Það var harðstjórn
geðbilaðs ofstopamanns, sem
virti að vettugi vilja allra
nema sjálfs síns. Þessar köldu
staðreyndir verða kommúnist-
ar allra landa að horfast í
augu við. Allt það lof, sem
þeir hafa sungið Stalin og „al-
sælu“ hinna kommúnisku
rikja, er nú gert að engu af
æðsta manni Ráðstjórnarríkj-
anna. Krúsjeff hefur lýst orð
fylgismanna sinna um víða
veröld ómerk. Hann hefur
snúið vopnunum í höndum
allra samherja sinna meðal
frjálsra þjóða — og þessi vopn,
sem þeir beittu af hvað mest-
um ofsa, til þess að vinna
kommúnistum fylgi — munu
nú fella þá.
Krúsjeff hefur ekki ein-
göngu snúið vopnunum í
höndum fylgismanna sinna,
heldur hefur hann einnig stað-
fest þá skoðun, sem hefur ver-
ið ríkjandi meðal frjálsra
þjóða undanfarinn aldarfjórð-
ung, — að í hinum kommún-
isku löndum ríki einræði og
ógnarstjórn.
Sjö forseíar Sovétlýðveldanna. Talið frá v.: Kho 'sjev (Uzbekistan) — skotinn 1938. Musabekov
(Aserbaidsjan) — skotinn 1938. Petroskij (Ukran i) — hvarf 1938. Kalinin (Rússland) — dó eðli-
legum dauðdaga 1946. Tsjervakav (Hvíta-Rússlan f) — framdi sjálfsmorð 1937. Rakhimbajev (Tadsji-
kistan) — skotinn 1938. Aitakov (Túrkestan) — örlög ókunn. Á bak við er Yenukidze ritari Sovét-
sambandsins, skotinn 1937.
STÆRSTU HLUTVERIÍIN
Þær Guðbjörg Þorbjarnardótt- '
ir og Helga Bachmann hafa á •
hendi stærstu hlutverk leiksins, 1
en alls eru leikarar 11, þar af 8
konur, en leikurinn gerist i
nunnuklaustri og er sakamáia-
leikur. Þetta er frumverk ó- I
þekkts höfundar, sem vann sem
starfsstúlka á auglýsinga-skrif- j
stofu, en vaknaði einn daginn
sem frægur leikritahöfundur.
NÝIR STARFSMENN
„Bonaventure“, en svo heitir
leikurinn á ensku, er fyrsta leik- I
ritið, sem Gísli Halldórsson svið-
setur fyrir Leikfélagið, en Gisli
er orðinn þekktur hér fyrir mörg
áeæt hJutverk, er hann hefur
leikið hér og einnig fyrir að svið- 1
setja leik í Austurbæjarhiói. — 1
Hnfsteinn Austmann er .ungur
listmálari, sem málar nú tjöld í
fyrsta sinn fyrir félagið. Hann
KRÚSJEFF VILL NÁ
SÖMU VÖLDUM
OG STALIN HAFÐI
Nú spyrja menn ef til vill,
hvort yfirlýsingar Krúsjeffs um
harðstjórn Stalins bendi til þess,
að einræðinu í Ráðstjórnarríkj-
unum sé að ljúka. Þegar Moskvu-
þinginu var að ljúka, kom að
því, að kjósa skyldi nýja mið-
stjórn flokksins. Stjórnmálamenn
höfðu það álit, að miðstjórnar-
kosningin væri þungamiðja
flokksþingsins, sem allt snérist
um. Við kosninguna kom í ljós,
að enginn einn maður réði því,
hverjir kjörnir voru í miðstjóm-
ina, eins og tíðkaðist á dögum
Stalins. En kosningin sýndi einn-
ig, að einn maður réði þar mestu
— og það var Nikita Krúsjeff.
Það kom sem sé í Ijós, að enginn
einn af núverandi forystumönn-
um Rússa taldi sig í bili vera
nógu öflugan, til þess að taka
sér vald Stalins. Það var samt
ljóst, að einn þeirra taldi sig rétt-
borinn til þess valds — og það
var Krúsjeff. Langflestir hinna
nýju meðlima miðstjórnar komm
únistaflokksins reyndust á einn I
eða annan hátt vera tengdir Krú- I
sjeff, eða beinlinis háðir honum. |
Þessi staðreynd hefur verið skil- !
in á þá lund, að Krúsjeff væri
smátt og smátt að mjaka sér upp
í einræðisstólinn. Hann væri að
skapa sér aðstöðu i miðstjórn-
inni, sem að lokum mundi leiða '
til þess, að hann fengi sömu völd
í flokknum og Stalin hafði. En |
enn sem komið er virðist hann
ekki hafa nægilegt fylgi, til þess
að láta til skarar skríða.
STAÐREYNDIRNAR SANNA
AÐ EKKI ER UM STEFNU-
BREYTINGU AÐ RÆÐA
Það er allt, sem styður þá
skoðun — að einræði sé langt
frá því að vera úr sögurmi í hin-
um kommúnisku ríkjum. Fyrst
og fremst það, að Krúsjeff skyldi
verða fyrstur til þess að fletta
ofan af Stalin. Það var augsýni-
legt, að þetta var hans mál.
Einnig styðja átökin, sem
urðu í Georgíu, fæðingarlandi
Stalins, þá skoðun, að ógnar-
stjórninni sé ekki að ljúka.
Átökin urðu þar hörð. Þjóð-
erniskennd Georgíumanna var
særð með hinni snöggu stefnu-
breytingu — þar sem Georgíu-
manninum var varpað út í
yztu myrkur. Georgíumenn
vissu það, að ekkert lát yrði
á harðstjórninni, þrátt íyrir
að stjórn Stalins væri for-
dæmd harðlega. Þess vegna
brugðust þeir harðlega við
því, er Stalin var sagður versti
óvinur, sem rússneska þjóðin
heíur átt.
hefur numið hér í. Handíðasköl-
anum og siðan í París. Hann hef-
ur tekið þátt í samsýningum
bæði hér heima og í París og
hefur í hyggju að efna til sjálí-
stæðrar sýningar hér á næst-
unni.
SÝNINGAR L.R. í VETUR
Félagið hefur haft 58 sýningar
það sem af er leikárinu, „Kjarn-
orka og kvenhylli“ með langflest-
ar eða 41, „Inn og út um glugg-
ann“ með 5 sýningar og „Galdra-
Loftur" með 12 sýningar Var
,,Galdra-Loftur“ sýndur í. síðasta
sinn fyrir páska á sunnudaginn
var, en ein sýning verður enn þ;V
á ..Kjarnorku og kvenhylli" fyrir
páska. Þegar nú þriðja leikritið
bætist við, „Systir Maria”, ern
þrengslin á leiksviðinu svo mikil
vegna skorts á tjaldageymslu í
húsinu, að til vandræða horfir.
Verður haldið áfram sýningum
á „Kjarnorku og kvenhylli“ eftir
páska, því að litt sér lát á að-
sókninni á leiknum, en trúlegast
verður ekki hægt að komá við
nema einni eða tveimur sýning-
um á „Galdra-Lofti“. Að öðru
leytí á Leikfélagið líka í miklum
örðugleikum vegna húsnæðis-
vandræða bæði hvað snertir æf-
ingar og smiði og málun leik-
tjalda.- Geymslur hefur félagið í
bragga á Reykj^víkur-flugvelli,
HÚSNÆÐISVANDRÆÐIN
HÁ STARFSEMINNI
Það sem einna mest háir starf-
semi L.R. er hinn mikli húsnæðis-
skortur þess. Það hefur nú enga
staði til þess að vinna að gerð
leiktjalda og málmngu þeirra. —
Leiktjöldin í „Systir Maria" eru
máluð í salthúsi, sem fyrir kunn-
ingsskap og greiðasemi fékkst að
láni. Félagið á nú 80 þús. kr. i
húsbyggingarsjóöi og hefur i
hyggju að efla þann sjóð m.a.
með því að stofna til happdrættis
um bíl, sem það hefur ferigið lof-
orð um að fá gefins, en það hefui
ekki getað fengið innflutnings-
leyfi fyrir bílnum.
FRAMTÍÐARSTARFIÐ
Um framtíðarstarf félagsins er
enn ekki fullráðið, en formaður
þess, Lárus Sigui'björnsson, seg-
ist hreint ekki vita hvernig þáð
geti haldið áfram starfsemi sinni,
ef það fær ekki leyst húsnæðis-
vandræðin svo viðunandi sé. RáS-
gert er þó að næsti leikur sem
félagið ræðst í verði gamanleik-
ur og að Gísli Halldórsson setji
hann hka á svið.
Gert er ráð fyrir að hér verði
haldin norræn leiklistarvika í
júnímánuði og að framlag L.R.
til þeirrar viku verði „Galdra-
Loftur“ Hefur Brynjólfur Jó-
hannesson verið kjörinn af hálfu
félagsins í undirbúningsnefnd
þessarar leikviku.
11. janúar nk. mun L.R. verða.
60 ára. Mun það á þessu ári ná
því að hafa sýnt 3400 leiksýn-
ingar frá byrjun og alls hefur
það tekið til meðferðar 239 sjón-
leiki.
Er vonandi að nú hefti ekki
húsnæðisvandræði ein starfsemi
þessa þróttmikla félags
AKRANESI. 19. marz — Um
, þessa neigi hafa verið örar skipa-
! komur hingað til Altraness. Á
. laugardaginn Lagarfoss, er lest-
aði 8000 kassa af freðfiski, á
sunnudaginn Tungufoss, sem lest-
! ar 800 tunnur af söltuðum hrogn-
úm og 50 lestir af íiskroðum. í
dag Revkjafoss er lestar 50 tunn-
ur af íiskimjöli og auk þess
[ skreið. Væntanlegt er og sftip
til þess að taka hér þunnildi.