Morgunblaðið - 19.05.1956, Blaðsíða 6

6
M ORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 19- rru í 1956
NAT0 gerir varúðarráðstafanir
á friðartímum
Ræðan sem Ismay lávarður fluffi
í Qsló á miðvikudagini*
í DAG eigum við að mæta mörg-
um vandamálum, efasemdum og
óvissu. Það er þess vegna nauð-
synlegra heldur en nokkru sinni
áður að þjóðum allra þátttöku-
ríkjanna verði gert kleift að
skilja hinn sanna tilgang Atlants-
hafsbandalagsins og meta ástæð-
urnar fyrir áframhaldandi fórn-
uih sem enn er krafist af þeim.
Til þess að gera sér grein fyrir
áslandinu í dag, verðum vér að , ' .
líta aftur í tímann. Fyrir sjö ár-
um horfðust þjóðir Vestur-
Evrópu í augu við þá hættu að
Sovétríkin gerðu á þær árás með
yfirburðum li.ðs. Þegar þessi stór-
kostlega hætta vofði yfir var
sáttmáli Norður-Atlantshafsríkj-
aftna undirritaður. Sú ákvörðun
að gerast aðili að bandalaginu
útheimti mikinn stórhug og mik-; 44m.
ið hugrekki af hálfu margra þátt-
tökuríkjanna.
Fyrir Bandaríkin þýddi þetta
að þau hættu við hina hefð-
bundnu einangrunarstefnu sína
sem þau höfðu fylgt gagnvart
Evrópu. Fyrir Norðmenn og aðr-
ar þjóðir þýddi þetta að þær
urðu að leggja niður hlutleysis-
stefnu, sem þær höfðu lengi
fylgt. Hinar frjálsu þjóðir eiga
stóra þakklætisskuld að gjalda
þeim stjórnmálamönnum, sem
báru ábyrgð á utanríkisstefnu
vestrænna lýðræðisþjóða um
þetta leyti og fremstur á meðal
þessara manna er hr. Lange, sem
frá upphafi hefur verið ein aðal-
máttarstoð þessara samtaka. Stór
hugur þeirra hefur borið ríku-
legan ávöxt fyrir okkur alla.
Fimm nýir leikarar

Bandalagið, sem þeir stofnuðu
bjargaði hinum frjálsa heimi frá
megnustu hörmungum, sem ógn-
uðu honum. Friður hefur verið
varðveittur í Evrópu. Útþensla
Sovétríkjanna vest.ur á bóginn
hefur verið stöðvuð. Varnarvegg-
ur hefur verið reistur og þótt
hann sé ekki nægilega öflugur
ennþá til þess að verjast alls-
herjar árás, þá er hann nógu
öflugur til þess að hann verði
ekki rifinn niður af þeim liðs-
afla, sem Sovétríkin hafa á að
skipa utan landssvæðis Sovét-
sambandsins. Liðsafli Atlantshafs
bandalagsins er ekki framar
draumur, heldur raunveruleiki.
En hér kemur annað afrek til
greina, sem raunar er ekki sýni-
legt og verður ekki metið, en er
e. t. v. mesta afrekið. Ég vitna
hér til einingarinnar, sem vaxið
hefur með þátttökuríkjunum.
Það er e. t. v. nesta eignin sem
okkur hefur hiotnast. Þinnig er
ástandið í dag mjög frábrugðið
því, sem það var þegar sáttmáli
Atlantshafsbandalagsins var und-
irritaður og óhætt er að halda
því fram að Atlantshafsbanda-
lagið sé árangursríkasta banda-
lag, sem nokkru sinni hefur ver-
ið sett á lagpirnar á friðartímum.
Það kann þess vegna að þykja
öfugmæli þegar sagt er að í kjöl-
séttmálinn væri undirritaður, en
þau héldu. áfram að reyna
hindra að sáttmálinn yrði auk-
inn og efldur.
Þegar um það var að ræða að
Grikkir og Tyrkir gerðust aðilar
að sáttmálanum gerðu Sovétrík-
in allt sem í þeirra valdi stóð,
með blíðmálum og ógnunum, til
þess að hindra að þetta yrði. Fyr-
ir tveimur árum tóku þeir sömu
afstöðu þegar þátttaka þýzka
Sambandslýðveldisins var til
umræðu. Er allar þessar tilraun-
ir til þess að veikja og sundra
NATO höfðu mistekist og banda-
lagið hafði í stað þess haldið
áfram að vaxa og eflast, þá
ákváðu Sovétleiðtogarnir fyrir
tveimur mánuðum að breyta um
aðferð. Brosið hefur komið í stað-
inn fyrir yglibrúnina. Heimsókn-
ir um allan heim hafa komið í
stað einangrunarinnar innan
veggja Kremlhallarinnar. Stalin,
sem Sovétþjóðunum hafði verið
kennt að tilbiðja sem guð hefur
verið afhjúpaður, sem sá harð-
stjóii sem allur hinn frjálsi heim-
ur þekkti.
Fögur orð um friðisamlega
samstöðu og minnkandi viðsjár
milli austursins og vestursins
hafa komið í staðinn fyrir stór-
yrði og hótanir. Ef vér gætum
trúað því að breytingar þessar
væru varanlegar, þá myndum vér
sannarlega verða mjög hamingju-
samir. En getum við réttlætt það
að byggja áætlanir vorar á slíkri
trú. Alveg nýlega birti sjálfur
Krúsjeff þá aðvörun, til okkar
að gera þetta ekki. Það sem
hann sagði var þetta: Vesturveld-
in segja að Sovétleiðtogarnir
far hins góðo árangurs hafa farið, , , , . , , , • ,
ny vandamal. ovetleiðtogunumfsamræmi vjð brog þeirra En é
hefur avallt ver:5 ílla við Norður
Atlantshafsband ilagið, þeir hafa
óttast það og allt það, sem
það berst fyrir. Þeir gerðu sitt
ítrasta til þess að reyna að koma
í veg fyrir að iað yrði stofnað.
Ykkur mun reka minni til þess
að um sama leyti og hinn virðu-
legi utanríkirráðherra, hr. Lange
var að leggja af stað frá Osló til
Washingtor, til þess að ræða
get fullvissað þau um að brosið
er einlægt, það er ekki neinn til-
búníngur. Við óskum eftir að lifa
í friði, en ef einherjir skyldu
halda að bros okk'ur þýði að við
höfum sagt skilið við kenningar
Marx og Lenins, þ. e. að endan-
legt takmark stjórnmálastefnu
Sovétríkjanna sé heimsbylting og
að við höfum sagt skilið við
kommúnistaveg okkar, þá
þar um Norður-Atlants- blekkja menn sjálfa sig. Eða með
hafsbandalagið, kom orðsending öðrum orðum, Sovétríkin halda
frá Sovétstjórninni þar sem Norð því fram sjálf að takmark þeirra
mönnum var booið að gera griða- j sé heimsbylting og aðrar ástæð-
sáttmála við Sovétríkin. Norð-1 ur liggja einnig til þess að ekki
menn völdu þann kostinn að er hægt að taka hinn nýja svip
hafna boði Rú«a og ákváðu 3. þeirra alvarlega. Herstyrkur
marz árið 1949 að gerast aðilar Sovétríkjanna heldur áfram að
að Norður-AtLntshafsbandalag- , vaxa. Þau . egjast í orði kveðnu
inu. Þeir gerðu um leið lýðmu j vilja afvopnun, sem við höfum
ljóst, að þeir nyndu ekki leyfa j árum saman reynt að fá þau til
liðsafla erlendra þjóða að hafa j þess að samþykkja. Til þess að
bækistöð í Noregi, á meðan ekki i sýna einlægni sína þá tilkynntu
hgfði verið gerð árás á þau í gær að þau ætluðu að
landið eða því ógnað með fækka í hinum gífurlegu herjum
árás. Sovétríkjunum hafði ekki j sínum um eina milljón og tvö
tekizt að koma í veg fyrir að hundruð þúsund manna. Við höf-
um átt von á því um nokkurt
skeið að mannafli þessi yrði leyst
ur úr herþjónustu til þess að
auka störfin í iðnaði og land-
búnaði.
Enginn getur neitað því að
hætturnar og örðugleikarnir eru
mjög miklir í bili, en ég vil halda
því fram að þeir eru ekki meiri
heldur en örðugleikarnir, sem við
höfum sigrast á — Þetta verður
að brýna fyrir almenningi
og í þessu efni geta sérstofnanir
verið til aðstoðar.
Ég vík nú að öðru atriði, sem
valdið hefur misskilningi. Norður
Atlantshafsráðið sem kom sam-
an á fund fyrr í þessum mánuði
ákvað að tími væri til þess kom-
inn að Atlantshafsbandalagið
greiddi betur en áður götu sam-
starfs á öðrum sviðum heldur en
|fernaðarsviðinu og reyndi að
stofna samskonar einingu á stjórn
mála-, félagsmála-, efnahagsmála
og menntamálasviðinu, eins og
gert hefur verið á hernaðarsvið-
inu. Með þetta fyrir augum var
sett á laggirnar þriggja manna
nefnd úr hópi ráðherra, Lester
Pearson, frá Kanada, Martino frá
Italíu og utanríkisráðherra yðar,
hr. Lange og eiga þeir að at-
huga með hvaða hætti þetta get-
ur orðið. Auðvitað er ekkert nýtt
í þessari hugmyndr Ráð var fyr-
ir þessu gert frá fyrstu byrjun
og orðað alveg sérstaklega
annarri grein Atlantshafssáttmál-
ans þar sem segir að sáttmálinn
eigi að vera annað og meir held-
ur en hernaðarbandalag og að
hið endanlega takmark sé að
byggja upp raunverulegt sam-
félag Atlantshafsþjóða í öllum
skilningi þess hugtaks, hóp þjóða,
sem hafa svipuð áhugamál, sem
hugsi sameiginlega og starfi
sameiginlega í öllum mál-
um. Með öðrum orðum samþykkt-
in sem Atlantshafsráðið gerði ný-
lega kemur sem eðlileg málefna-
leg þróun. En hún hefur sums
staðar verið túlkuð á þann hátt
að hún merki að hernaðarlegu
hlutverki Atlantshafsbandalags-
ins sé lokið og að stofnunin verði
nú að leggja höfuðkapp á verk-
efni, sem ekki séu hernaðarlegs
eðlis. Þettg er að sjálfsögðu alger
misskilnirígur. Orðin í tilkynn-
ingunni, sem birt var fyrir tæp-
um tveimur vikum tala sínu máli.
jryggi verður enn sem fyrr grund
vallaratriði og Atlantshafsríkin
verða að halda áfram að leggja
á það megináherzlu að viðhalda
einingu sinni og styrkleika. Af
þessú er ljóst að ráðstafanirnar,
sem þau hyggjast gera í málefn-
um, sem ekki teljast hernaðar-
íeg eiga að efla hinar hernaðar-
legu ráðstafanir, en ekki að koma
í stað þeirra.
Leyfið mér um stund að víkja
frá lýsingú á stefnu og að því
setti ég vil kalla gerð áætlana
á hættutímum. Við vitum allir
af. biturri reynslu að nýtízku
styrjöld er ekki háð aðeins af her-
mönnum, sjóliðum eða flugmönn-
urh. Leíkni foringja þeirra, hug-
rekki hermannanna og ágæti her-
gagnanna myndi koma að litlu
haldi ef heimavígstöðvar gætu
ekki risið undir þunga stríðsins.
Það er þess vegna nauðsynlegt
að gerðar séu áætlanir og hafið
undirbúningsstarf á friðartimum
til þess að vera viðbúnir, ef styrj-
pld hefst, sem guð komi í veg
fyrir.
Skipuleggja þarf starf borgara
allra þátttökuríkja í Atlantshafs-
bandalaginu og öllu starfi þeirra
verður að stjórna vel og vandlega
Við leggjum hart að okkur við að
gera áætlanir í þessa átt.
Nýútskrifaðir leikarar: Frá vinstri: Erlingur Gíslason,
Katla Ólafsdóttir, Guðrún Ásmundsdóttir, Rósa Sigurðar-
dóttir og Ólafur Jónsson.
LEIKLISTARSKÓLA Þjóðleik-
hússins va: clitið sl. miðvikudag.
Fimm nemendur voru í skólanum
í vetur. Vat það síðara námsár
þeirra og luku þeir allir burtfarar
prófi með góðum vitnisburði. Þau
sem útskrifuðust að þessu sinni
eru Erlingur Gíslason, Guðrún
Ásmundsdóttir, Katla Ólafsdótt-
ir, Ólafur Jónsson og Rósa. Sigurð
ardóttir, öll úr Reykjavík.
Þjóðleikhússtjóri, sem veitir
skólanum forstöðu, ávarpaði nem
endur og gnt þess, að þetta væri
5. hópurinn sem kveddi skól-
ann, en. alls hefðu nú útskrifazt
úr Leiklistarskóla Þjóðleikhúss-
ins 26 leikarar og leikkonur. —
Oskaði hann fimmmenningunum
allra heilla á leiksviðinu í fram-
tíðirmi.
Ungur maður opnaði í gær
málverkasýningu
ÞAÐ MÁ með sanni segja. að ó- stundað hefur nám hér heima
venju mikið hafi venð um mál- og framhaldsnám í París, Haf-
verkasýningar hér í bærmm á steinn Austmann að nafni, held-
þessu ári. Hver sýningin hefur ur þar 10 daga sýningu á mál-
tekið við af annarri og áhugi al- verkum sínum.
Hafsteinn rryana vera einn yngst-
ur þeirra ir.anna, sem naldið hafa
hér sjálfstarðar málverkasýning-
ar. Er hann aðeins 22 ára. Hann
hóf nóm hjá Þorvaldi Skúlasyni,
listmálara, sem var kennari hjá
Fél. frístundamálara. Síðan fór
Hafsteinn í Myndlistar- og hand-
íðaskólann og var þar tvo vetur
við nám, og árið 1955 var hann
í París. Þar sýndi hann myndir á
sýningu, m.vndir hans hafa einn-
ig verið sýndar hér, t.d. er List-
vinasalurirn var og hét.
Auk olíumynda og málverka,
allt frá því Hafsteinn byrjaði að
mála og fram á þennan dag, eru
nokkrar lágmyndir skornar í
tekkvið og maghoni og ein högg-
mynd úr tré er ó sýnmgunni.
Hafsteinn málar nú óhlutlægar
myridir, sem og flestir hinna
yngri listmálarar okkar. Sýning
hans verður opnuð kl. 8,30 í
kvöld og verður opin daglega
næstu 10 daga, fram til kl 10 á
kvöldin.
Hafsteinn seldi strax í gær 14
Hafstcinn nieð tréskurðamynd.
mennings fvrir myndlist er mik-
ill. — í gær var opnuð mál-
verkasýniog í Listamannaskál-
anum. Ungur listmálari, sem'myndir.
Áðalfundur Bamaver
félags Isafiarðar
BARNAVERNDARFÉLAG ísafjarðar hélt nýlega aðalfund sinn.
Á fundinum flutti Guðjón Kristinsson skólastjóri erindi um upp-
eldismál. Fundurinn samþykkti mótmæli gegn sölu og útgáfu saka-
málatímarita og einnig gegn .kyjkmyndahúsinu í bænum að hafa
til sýninga fyrir býrn óg unglinga kvikmyndir sem á engari hátt
geta talizt við þeirra hæfi, en margar hverjar eru ómerkilegar og
siðspillandi.
DAGHEIMILI
FYRIR BÖRN
Á síðastliðnu sumri hóf félag-
ið starfsemi dagheimilisins fyrir
börn á aldrinum 3—7 ára. Gekk
starfsemin mjög vel, þrátt fyrir
margvíslega byrjunarerfiðleika
og var aðsókn að dagheimijinu
mjög mikil.
VERÐUR STARFRÆKT
I SUMAR
Hefur félagið nú ákveðið að
halda þessari starfsemi áfram í
snmar og eru allar líkur fyrir
því, að mun fleiri börnum verði
komið þar til dvalar en í fyrra.
Það háir þó staifseminni, að fé-
lagið á ekki sjálft húsnæði til
síarfseminnar, en slík starfsemi
verður ekki rekin svo vel sé,
nema í húsnæði sem beinlínis
er ætlað til slíkrar starfsemi. —
Formaður Barnaverndarféiags
Isafjarðar, er frú Una Thorodd-
sen.