Morgunblaðið - 11.08.1956, Síða 8

MORCUXBLÁÐlfí
Laugardagur 11. ágúst 1950
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Frarnkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Lesbók: Arni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingrr og afgre,ðsla: Aðalstraeti 6 Sími 1600
Askriftargjald kr. 25,00 á mánuði innanlands.
í Iausasölu kr. 1,50 eintakið
Túnræktin, ffármagn
og frumbýlingar
F'NDA ÞÓTT íslendingar hafi
i langsamlega mestan hluta
þjóðarævi sinnar verið bænda-
þjóð, sem liíði svo að segja ein-
göngu af landbúnaði er land
þeirra enn þann dag i dag lítt
numið. Aðeins örlítið brot af
ræktanlegu landi hefur verið
brotið. Talið er að um 2 millj.
hektara. lands séu ræktanlegir.
En í dag eru ræktuð tún um 60
þús. hektarar.
Samkvæmt fyrstu skýrslum
um stærð túna hafa tæplega 10
þús. liektarar verið hér ræktaðir
árið 1885 eða fyrir rúmum 70 ár-
um. Langsamlega mestur hluti
túnanna er þá þýfður. Túnræktin
felst þá enn í hinu sama og á
landnámsöld, að girða túnin og
bera á þau húsdýraáburð.
Árið 1900 er stærð túnanna á
öllu landinu komin upp í tæpa
17 þúsund hektara. Á næstu 20
árum gengur ræktunin mjög
seint. Árið 1920 eru túnin orðin
22 þús. hektayar og árið 1930
rúrnir 26 þús. hektarar.
Á næsta áratug gengur tún-
ræktin nokkru hraðar og er árið
1940 komin upp í 36 þús. hektara.
Á áruaum 1885 til 1940 eykst
túnræktin þannig um rúm-
lega 26 þús. hektara.
Þáttaskil í ræktunar-
málum
En á árunum síðan 1940 verða
þáttaskil í íslenzkum ræktun-
armálum. Á þessu 16 ára
tímabili stækka túnin úr 36
þús. hekturum upp í 60 þús.
hektara. Og ú þessu sama
tímabili lyfta íslenzkir bænd-
ur því Grettistaki aö slétta
meginhluta túna sinna jafn-
hlid'a nýræktinni.
ÁstæSa hins aukna hraða í tún-
ræktinni s.l. einn og hálían ára-
tug er fyrst og fremst sú, að
tæknin kemur til sögunnar. ís-
lendingar eignast upp úr síðustu
styrjöld stórvirkar vólar til rækt-
unarframkvæmda. Hjóladráttar-
vélar og jarðýtur eru teknar í
þjónustu ræktunarinnar fyrir al-
vöru. Á miðju þessu ári voru
nær 4 þús. hjóladrátlarvélar til
í landinu.
Forysta Péturs Magn-
ússonar
Frumkvæði að hinum stór-
aukna innflutningi ræktunarvéla
og annarra landbúnaðarvéla átti
nýsköpunarstjórnin undir forystu
Péturs heitins Magnússonar, sem
var landbúnaðarráðherra hsnn-
ar. Sýndi hann með þvi sem öðru
skilning sinn á þörfum landbún-
aðarins.
Af öðrum nýjum tækjum, sem
nýsköpunarstjórnin hóf innflutn-
ing á má nefna jeppana, sem orð-
ið hafa ein vinsælustu tæki, er
sveitirnar hafa fengið. Nú munu I
vera til um 2500 jeppar á öllu !
lar.dinu og er meiri hluti þeirra
í sveitunum.
Síðan Pétur Magnússon beitti
sér fyrir vélvæðingu landbúnað-
arins hefur stöðugt verið haldið
áfram að afla nýrra ræktunar-
tækja og landbúnaðarvéla. í dag
hefur íslenzkur landbúnaður tek-
ið tæknina í þjónustu sína í enn-
þá ríkari mæli en landbúnaður
margra grannþjóða okkar.
Stærsta vandamál
frumbýlingsins
En þótt jarðirnar hafi vcrið
bættar og aðstaðan til ræktunar,
blasa þó milclir erfiðleikar við
ur.gum mönnum, sem vilja hefja
búskap. Stofnlón til jarðakaupa
og bústofnsmyndunar eru hvei'f-
andi lítil hér á landi. Sjóðir Bún-
aðarbankans, byggingarsjóður og
ræktunarsjóður veita að vísu lán
út á nýbyggingar og ræktun. En
þessi lán eru alltof lág og engan
veginn sambærileg við þau lán
og þann stuðning, sem frumbýl-
ingum er veittur í nálægum lönd-
um.
Pálmi Einarsson landnáms-
stjóri skýrir t. d. frá því í
samtali við Morgunblaðið fyr-
ir nokkrum dögum, að í Finn-
landi þurfi frumbýlingar yfir-
leitt ekki að stofna til lausa-
skulda. Þeir fái 80—-90% lán
og styrk til búslofnunar sinn-
ar, jarðakaupa, bygginga og
bústofnskaupa.
Nauðsyn aukinf.
fjármagns
Á þessu sviði þuríum við ís-
lendingar að gera róttækari ráð-
stafanir en við höfum gert til
þessa, ef við ætlum okkur að
tryggja framtíð landbúnaðar
okkar. Ungir menn, sem vilja
kaupa jarðir og hefja búskap,
verða að fá til þess meiri stuðn-
ing en hingað til hefur verið
veittur. Frumbýlingar verða að
eiga kost á háum lánum til jarða-
og bústofnskaupa.
Sjálfstæðismenn á Alþingi
hafa flutt frumvörp og tillögur
um stofnlánadeild fyrir frumbýl-
inga. Þær hafa aðeins að litlu
leyti náð fram að ganga. Alþingi
hefur öðru liverju pírt smáupp-
hæðum í veðdeild Búnaðarbank-
ans. Hafa þær hrokkið örskammt
til þess að bæta úr hiniii miklu
þörf fyrir stofnlán. Veödeildin
má heita óstarfhæf og skuldar
öðrum deildum bankans nú stór-
íé. — Á þessu.þarí að verða skjót
breyting. í stað þess að hámarks-
lán úr hinni févana veölánadeild
er nú 35 þús. kr. vegna jarða-
kaupa, þyrfti það að hækka í
a. m. k. 100 þús. kr. Ennfremur
þyrfti að veita hverjum frum-
býlingi 20—40 þús. kr. lán til
bústofnskaupa. Ræklunarsjóður-
inn og byggingarsjóðurinn yrðu
auðvitað aö starfa áíram.
Hér er um mikið mál og
merkilegt að ræða. I*ær tvær
milljónir hektara af ræktan-1
legu landi, sem híða nytjunar |
í sveitum landsins, kref jast !
mikils fjármagns. Og því að-
eins verður .það land nytjað
áfram, sem þegar hefur verið ,
ræktað, að ungir menn geti j
eignazt jaiðirnar og halið bú- ;
skap. I
UTAN UR HEIMI
er
M
j^undi
LUl L
lieyótaLL
-ótt
a
num,
um a
óvart
0
ilum á óvart — og skipið, var það afskrifað með öllu
sérfræðingum ekki sízt — hefur ; og vátryggingarfélagið greiddi
litli norski selfangarinn ;Jopeter' i útgerðaríélaginu vátryggingar-
fundizt í góðu ásigkomulagi, eftir j upphæðina eins og gert hefði ver-
að hafa verið rekald á Grænlands ið ef skipið hefði farizt.
hafi í 11 mánuði. Allir bjuggust j Nú rís þessi spurning: Hver á
við því, að þetta litla skip brotn- j eignarréttinn á þessu skipi? Eng-
aði í spón og sykki af völdum ar alþjóðlegar reglur varðandi
íss, skömmu eftir að skipstjórinn j þetta vandamál munu vera til.
Knud Nakken, yfirgaf skipið sið- j En til er dómur frá enskuum sjó- , ..
astur manna, 13. september í \ rétti, er kveður svo á, að sá sem °2 skiP sem ahófmn var um það
Sérfræðingur frá Meistaravík
er kominn um borð til þess að
kynna sér ástand skipsins. Hann
mun svo gefa skýrslu um málið.
En það er einkennileg tilviljun
að Knud Nakken, skipstjórinn,
sem yfirgaf Jopeter, er nú stadd-
ur í aðeins fárra klukkustunda-
siglingu frá flakinu. Er hann nú
skipstjóri á „Selbarden". Það
hefði verið kaldhæðni örlaganna,
ef hann hefði sjálfur siglt fram
á skipið sem hann yfirgaf fvrir
11 mánuðum!
iJangar og tilþrifamikl-
ar sögur eru til um yfirgefin skip,
fyrra. Þá höfðu allar tilraunir til j fyrstur stígur um borð í skip, sem
björgunar reynzt árangurslausar j svona er ástatt um, eigi rétt til
og allir gefið upp von um björg-
un skipsins. En nú hafa leiðang-
ursmenn Lauge Kochs fundið
skipið. Er það í fjarðarmynni við
Traill-eyju. En það er um miðja
vegu milli þess staöar er skipið
var yfirgefið og Meistaravikur.
I eiðangursmenn Lauge
björgunarlauna. Þe.-pi dómur hef-
ur verið leiðarvisir \ið ýmis
svipuð tækifæri, en algera hlið-
stæðu við þessa kynlegu „aftur-
kornu" Jopeters mun ekki vera
að finna.
i jölmargar skoðanir
hafa komið fram á þessu vanda-
Kochs urðu undrandi er þeir j máli. Flestir vilja segja að vá-
fundu þetta týnda skip. Og sams : Iryggingarfélagið eigi skipið, þar
konar undrun — gleðiblandin — j sem það hafi greitt vátryggingar-
hefur gripið marga. En vandamái , íéð. En hve há eiga björgun-
eru einnig upp komin. Norskt út- ! arlaunin að vera? Fordæmin gefa
gerðarfélag átti „Jopeter", en j nokkra hugmynd. — Þau eiu
eítir að farþegar og síðar áhöfn : venjulega frá 30—50% af verð-
og skipstjóri höfðu

yfirgefið mæti skipsins þegar það finnst.
bil að yfirgefa, er björgun barst.
Frægust og nýjust slíkra sagna
er sagan um Flying Enterprise
og danska skipstjórann Curt Carl
sen, sem ekki vildi yfirgefa skip-
ið fyrr en það sykki. Árvekni
hans og dugnaður Var aðal-
umræðuefni milljóna manna um
allan heim í marga daga.
riðra sögu mætti segja
um norska skipið „Mildred", sem
fannst yfii'gefið á Norðursjó.
Skipstjóri á frönskum togara
heimtaði björgunarlaunin og
sagðist hafa komið fyrstur um
borð. En skipið liafði sézt og
norska útger'ðarfélagið hafði beð-
ið dráttarbátinn Turmoil — sem
einnig er kunnur í sambandi við
Flying Enterprise — að draga
það til hafnar. En vera má að
franski skipstjórinn hafi verið á
undan, enda var hann og nokkrir
manna hans um borð í Mildred
er Turmoil kom á vettvang. Þeu-
sátu þar, spiiuðu og drukku rauð-
vín. Og nú hófst bardaginn.
Franski togarinn revndi að draga
skipið í átt til Frakklands, en
Turmoil dró til Englands Tur-
moil vann að sjálfsögðu og dró
skipið til Felixstowe og þegar
þangað kom logaði enn í skipinu,
en áhöfnin hafði yfirgefið það
vegna þess að eidur kom upp í
því.
EHIkili f JöEdi af kennara-
sföðum 9aus fii umséScnar
FJÖLDl skólastjóra- og kennarastaða víðsvegar um allt land eru
nú lausar til umsókna og eru þær allar taldar upp í síðasta
Lögbirtingablaði. Viða er jafnvel augiýstur ótiltekinn íjöldi af
Iiennarasíöðum, eins og við gagnfræðaskólann í Keflavík, barna-
skólann í HafnarXirði, barnaskólann í Kópavogi og barnaskólann
að Búoum í Fáskrúðsfirði.
1) Við barnaskóla Hafnaskóla-
hverfis.í Gullbringusýslu.
2) Við væntaniegan barnaskóla
á Kársnesi í Kópavogi.
3) Við væntanlegan gagnfræða-
skóla í Bústaðahverfi í Rvílc.
4) Skólastjórastaða við vist-
heimilið í Breiðuvik.
5) Við barnaskólann að Suður-
eyri í V-ísafjarðarsýslu.
6) Við barna- og unglingaskól-
ann að Drangsnesi, Strandas.
7) Við héraðsskólann að Reykj-
um i Hrútafirði.
8) Við heimavistarbarnaskóiann
í Keldunesi, N-Þing.
9) Við barnaskólann á Djúpa-
vogi.
10) í Austur-Eyjafjalla-skóla-
hverfi.
íl) Við heimavistarskólann í
Biskupstungum.
Fjöldamargar kennarastöður eru
lausar til umsóknar, en ekki hægt
að teija það allt upp hér.
Þessar ^lcólastj órastöður eru
lausar til umsóknar skv. frásögn
LögbirtingablaSsins:
Dútfir Krúsjeffs dulhúin á ferð í Rúm
Rómaborg 9. ágúst.!
ÞAÐ er nú upplýst, að dóttir
Krúsjeffs og tengdadóttir!
Búlganins voru fyrir nokkru;
saman á skemmtiferðalagi á:
Ítalíu. Heimsóttu þær m.a. j
Rómaborg og Napoli. Rómar-
blaðið Paese skýrir frá heim- j
sókn þeirra.
Þetta voru Rada Krúsjeff
og Ina Mihailova, kona sonar j
Bulganins. Þær komu til ítaliu j
á skemmtiferðaskipi ásamt 435 •
öðrum rússneskum skemmti-1
fcrðamönnum. Meðan þær
dvöldust á ftaiíu var því hald-
ið algerlega leyndu, hverjar
þær væru, en rússneska scndi-
ráðið hefur nú játað að þær
hafi verið með.
Rada og Ina voru klæddar
mjög hversdagslega, eins og
hverjir aðrir skcmmtiferða-
menn. Þær voru elcki með
neina skartgripi, nema hvað
Ina var með perlufesti um háls
inn og það voru ósviknar
periur.
Konurnar heimsóttu m.a.
Péturskirkjuna í Róm og kata
komburnar þar sem þær
hlýddu m.a. á frásögn af of-
sóknunum gegn kristnum
mönnum. Rússnesku ferða-
mennirnir höfðu lcveðjuhóf í
Napoli áður en skipið sneri
aftur til Odessa. Þar var drukk
ið all stíft og gerðust sumir
Rússarnir háværir. En Rada
Krúsjeff og Ina Mihailova
drukku aðeins gosvaln.
iglingasagan geymir
marga skemmtilega og undarlega
atburði. Hafa margvísleg hugtök
orðið til sem rekja má til þeirra,
s. s. „dauðaskip", sem á vavalaust
rætur að relcja til Hollendingsins
fljúgandi. En það er einmitt
sennilegt að frásagnirnar um
hann eigi sér fyrirmyndir í skip-
um, sem hafa verið yíirgefin og
síðar fundizt aftur. Algengasta
sagan er á þá leið að Hollend-
ingurinn fljúgandi sé hollenzkur
skipstjóri, sem dæmdur hafi ver-
ið til þess að „ílakka um“ á
hafinu vegna guðlasts. Wagner
lcynntist sögunni hjá Heine og
samdi eftir það óperu sína um
þetta magnaða draugaskip.
K
unnugt er að ver
hefir farið fyrir „dauðaslcipum"
en nú fyrir Jopeter. í kringum
1860 var þýzka rannsóknarskinið
Hansa á ferð við Liverpool-
ströndina (Grænland) og lenti
þar í ís sem braut það í spón.
Árið 1923 hlaut slcipið Teddy
svipuð örlög á sömu slóðum. —
Sama ár lenti svo Anni I ís við
Grænland og fórst.
A
11 ir voru því þeirrar
skoðunar að það kæmi ekki til
mála að Jopeter væri Ofansjáv-
ar: hann hlyti að hafa hlotið
sömu örlög og fyrrnefnd skip.
Mönnum datt allra sízt í hug
að skipið lcæmist sjálft klakk-
laust úr ísnum. Auk þess er
erfitt að festa auga á skipinu í
ísnum, jafnvel úr lofti, og af
þeim sökum eru mörg íshafsskip
máluð rauð. — En nú hefir aftur
á móti hið undarlega gerzt að
„nálin í heystalcknum" er fund-
in — öllum á óvart.