Morgunblaðið - 14.04.1957, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 14. apríl 1957
I
I
A
ustan
Edens
eftir
John
Steinbeck
14 *
á hálar brautir. Ibúar Salinas-
dalsins fengu að lokum miklar
mætur á Samúel, en þá var skap-
gerð Wills að fullu mótuð orðin
og einkenni hugarfars og fram-
komu löngu komin í 1 jós.
Sumir einstaklingar — og ekki
alltaf þeir verðugustu — eru
vissulega elskaðir af guðunum.
Allt kemur upp í hendurnar á
þeim, áreynslulaust og af sjálfu
sér. Will Hamilton var einn þess-
ara hamingjusömu manna og þær
gjafir sem honum hlotnuðust,
voru einmitt þær sem hann gat
fært sér í nyt. 1 bernsku sinni
□-
-□
Þýðing:
Sverrir Haraldsson
□---------:------□
var hann hamingjusamur. Faðir
hans hafði aldrei lært þá list að
safna efnum, en hins vegar yai-ð
allt, sem Will snerti, að peningum.
Þegar’ hann ól upp kjúklinga
og hænumar hans byrjuðu að
verpa, hækkaði verð á eggjum að
miklum mun. Þegar hann var ung-
Ný sending
Þýzkar
handtöskur
GLUGGINN
Laugaveg 30.
Allt á barnið
á einum stað
Barnagallinn
er vinsælasta sængurgjöfin.
Hentugur — hlýr og fallegur.
Fjölbreytt litaúrval.
Austurstræti 12.
ur maður, lentu tveir vinir hans,
er ráku litla verzlun, alveg á barm
gjaldþrots og eignamissis. Þeir
báðu þá Will um peningal^n, gegn
því að hann eignaðist þriðjung
fyrirtækisins. Will, sem var fjarri
því að vera ágjarn, gaf vinum sín-
um það fé, sem um var beðið. Að
ári liðnu hafði verzlunin komizt
á traustan grundvöll að nýju og
brátt hafði hún stofnað þrjú úti-
bú. Og í dag er hún eitt stærsta
og þekktasta verzlunarfyrirtækið
í allri Californíu.
Einnig tók Will að sér rekstur
reiðhjóla- og bifvélaverkstæðis,
sem ekki varð lengur starfrækt
sökum skulda. En þá vildi svo til,
að nokkrir efnamenn dalsins fengu
sér, einmitt á sama tíma, bifreið-
ir svo að viðgerðarmenn hans
höfðu nóg að gera.
Loks, eftir þrábeiðni stórhuga
draumóramanns, varð Will við
bænum hans og gerðist umboðsmað
ur hans í öllum syðri helming
dalsins. Maður þessi hét Henry
Ford og áætlanir hans voru skop-
legar, ef ekki ólöglegar. Samt fór
nú svo, að fimmtán árum síðar
varð naumast komizt um þjóðveg-
ina fyrir hinum óteljandi fjölda
Ford-bifreiða og sjálfur var Will
þá orðinn stórefnamaður og ók í
sinni eigin Marmon-bifreið.
Tom, þriðji sonurinn, líktist
föðurnum mest. Frá honum
streymdi lífsfjör og ákafi. Hann
uppgötvaði ekki heiminn og íbúa
hans, heldur skapaði hvort tveggja
sjálfur. Hann lifði í heimi, sem
var jafnnýr, hrífandi og óþekkt-
ur sem Eden á sjötta degi sköp-
unarinnar. Hugur hans geystist
eins og ungur foli um blómleg
beitilönd. Og síðar, þegar heim-
urinn setti upp hindrunargirðing-
ar, hentist hann beint á vírinn og
þegar hann loks var umgirtur á
alla vegu, brauzt hann út af eig-
in rammleik. Og jafnframt því,
sem brjóst hans gat barmafyllzt
af taumlausri gleði, gat það einn-
ig búið yfir svo hyldjúpum harmi,
að það var eins og gervallur heim
urinn sykki í djúpi hans, þegar
hundurinn hans dó.
Tom var ekki síður lugvitssam
ur en faðirinn og miklu djarfari.
Hann gerði tilraunir með það sem
faðir hans hefði með engu móti
vogað að reyna. Kannske var það
hin knýjandi kynþörf hans, sem
olli því að hann kvæntist ekki.
Fjölskylda hans var mjög siðlát
og siðaströng. Kannske var það
vegna draumanna, langananna og
útrása þeirra, að hann fann sig
óverðugan, að hann flýði stund-
um snöktandi langt upp í ásana.
Tom var einkennilegt sambland
af grimmd og mildi.
írarnir eru gæddir óvenjulega
sterkri hneigð til gleði og lífs-
nautnar, en þeir hafa líka dökka
og skuggalega vofu, sem hrjáir
þá eins og mara og gægist inn í
hugarheim þeirra. Þegar þeir
hlæja sem hæst, stingur vofan
lö gum fingri niður í hálsinn á
þeim. Þeir dæma sjálfa sig, áður
en þeir hafa verið ákærðir og
þess vegna eru þeir ávallt búnir
til varnar.
Þegar Tom var níu ára, hafði
hann miklar áhyggjur út af litlu,
fallegu systur sinni, henni Mollie,
sem var málhölt. Einhverju sinni
bað hann hana að opna munninn
eins mikið og hún gæti og þá upp-
götvaði hann, að málheltin stafaði
af himnu undir tungunni, sem var
svo stríð að tungan gat ekki
hreyfzt sem skyldi. „Þetta skal ég
laga“, sagði hann. Svo fór hann
með hana langt frá bænum, hvatti
vasahnífinn sinn á steini og brá
honum á tunguhaftið. Að aðgerð-
inni lokinn hljóp hann afsíðir og
kastaði upp.
Og þannig liðu árin, en ekki
auðgaðist Samúel. Hann vandist
á að kaupa einkaleyfi — sjúkdóm-
ur, sem margan manninn þjáir.
Hann fann upp hluta af _ reski-
vél, betri, ódýrari og fljótvirkari
en áður hafði þekkzt. Einkaleyfa-
umboðið gleypti alveg hinn litla
árshagnað hans. Samúel sendi
verksmiðjueiganda fyrirmyndir
sínar, sem óðar hafnaði uppdrátt
unum, en r 'taði aðferðina. Næstu
tvö á: in urðu sorglega rýr, meðan
liann stóð í málaferlunum og út-
borganirnar hættu alveg, þegar
han. tapaði málinu. Þetta var í
fyrsta skiptið sem bitur reynslan
Rúmteppi
Dívanteppi
Veggteppi
Gardúnubúðin
Langaveg 18.
I
MARKtJS EftirEdDodd ‘
1) _ Þessir grimmu úlfar ætla I 2) — Líklega eru þeir búnir að
að íara að ráðast á eitthvað dýr. safnast kringum eitt af hjartar-
• dýrunum mínum.
3) — En þeim skal nú ekki I 4) — Ég vona, að vesaungs dýr
verða kápan úr því klæðinu. j ið sé enn á lífi.
sannaði honum það, hversu tilgang
laust það er fyrir mann að berj-
ast gegn peningavaldi, án þess aff
hafa peninga sjálfur.
En hann hafði sykzt alvarlega
af einkaleyfadellunni og í mörg
ár fóru allir þeir peningar, er
hann fékk fyrir þreskingar og
smíðar, í kaup nýrra og nýrra
einkaleyfa. Börnin gengu berfætt,
fötin þeirrr. voru stagbætt og
stundum var maturinn af skorn-
um skammti.
Sumir menn hugsa mikið og
aðrir lítið. Samúei og synir hans,
Tom og Joe, hugsuðu mikið, en
George og Will hugsuðu lítið.
Joseph — eða Joe — var fjórði
sonurinn, draumlyndur drengur,
sem naut ástar og verndar allrar
fjölskyldunnar. Honum varð það
snemma • jóst, að úrræðaleysis
bros var bezta meðalið til þess að
komast hjá því að vinna. Allir
bræður nans v öskir verkmenn
og það var auðveldarr. að vinna
verkið fyr’ ■ Joa, tn að láta hann
gera það. Bæði faðir hans og móð-
ír héldu að hann væri skáld, vegna
þess að hann dugði ekki til neins
annars. Og þau sannfærðu hann
sjálfan svo gersamlega, að iann
samdi sviplítil og efnislaus vers,
til þess að sanna skáldgáfu sína.
Joe var líkamlega latur og sepni-
legá andlega latur líka. Hann
sökkti sér niður í dagdrauma öll-
um stundum og, móðirin unni hon-
um mest allra barna sinna, ve^na
þess að hún áleit hann ósiálf-
bjarga. í raun og veru var hann
llt annað en ósjálfbjarga, vegna
þess að hann fékk nálcvæmlega það
sem hann vildi, með lítilli sem
engri áreynslu. Joe var eftirlæt-
isgoð allrar f jölskyldunnar.
Á lénstímabilinu var hver sá
ungur maður, sem ekki reyndist
fær um að beita sverði og lensu,
talinn sjálfsagður í þjónustu
kirkjunnar.
Hið algera getuleysi Joe, hvort
heldur var í smiðju eða á akri,
SHUtvarpiö
Sunnudugur 14. upríl:
Fastir liðir eins og venjulega.
11,00 Neskirkja í Reykjavík vígð
(Biskup Islands, herra Ásmundur
Guðmundsson, flytur ræðu fyrir
altari og sóknarpresturinn, séra
Jón Thorarensen, stólræðu. Oigan-
leikari: Jón Isleifsson). 13,15 Er-
indi: Landhelgismál Islands og af-
skipti þjóðréttarnefndar Samein-
uðu þjóðanna (Hans G. Andersen
ambassador). 15,00 Miðdegistón-
leikar (plötur). 16,30 Veðurfregn
ir. — Færeysk guðsþjónusta
(Hljóðrituð í Þórshöfn). 17,30
Barnatími (Helga og Hulda Val-
týsdætur). 18,30 Hljómplötuklúbb
urinn. Gunnar Guðmundsson við
grammófóninn. 20,20 Bókmennta-
kynning stúdentaráðs á ritum dr.
| Helga Pjeturss (Hljóðr. í hátíða-
• sal Háskólans 31. marz): a) Dr.
Jóhannes Áskelsson jarðfræðing-
ur og Gunnar Ragnarsson magist
er flytja erindi. b) Óskar Hall-
dórsson og Ólafur Jens Pétursson
lesa upp. 22,05 Danslög: Ólafur
Stephensen kynnir plöturnar. —
23.30 Dagskrárlok.
Mánudagur 15. apríl:
Fastir liðir eins og venjulega.
13,15 Búnaðarþáttur: Það sem við
blasir eftir Þorbjörn Björnsson á
Geitaskarði (Gísli Kristjánsson
ritstjóri flytur). 18,00 Fornsögu-
lestur fyrir börn (Helgi Hjörvar).
18.30 Skákþáttur (Guðmundur
Arnlaugsson). 19,00 Þingfréttir.
19.30 Lög úr kvikmyndum (pl.).
20.30 tTtvarpshljómsveitin; Þór-
arinn Guðmundsson stjórnar: —
Syrpa af alþýðulögum. 20,50 Um
daginn og veginn (Magnús Sig-
urðsson skólastjóri). 21,10 Ein-
söngur: Einar Sturluson syngur;
Fritz Weisshappel leikur undir á
píanó. 21,30 Útvarpssagan: „Syn-
ir trúboðanna" eftir Pearl S.
Buck; XIII. (Séra Sveinn Víking-
ur). 22,00 Fréttir og veðurfregn-
ir. 22,10 Passíusálmur (48). 22,20
Iþróttir (Sigurður Sigurðsson),
22,35 Kammertónleikar (plötur).
23,25 Dagskrárlok.