Alþýðublaðið - 10.10.1929, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBíáAÐIÐ
flver er hann?
Undanfarnar vikur hafa veriö
sannkölluð þrautatíð á kærleiks-
heimili íhaldsins, bæði fyrir yfir-
boðarana og hina undirgefnu,
Síðan Alþýðublaðið birti laumu-
bréfin: „Bláa blaðið", skýrslu-
formið, „leiðbeiningar um starf
fulltrúa“ og „Gula bréfið“, héfir
verið sífelt „uppistand“ og reki-
stefna á íhaldsheimilinu.
Adarn kendi Evu og Eva aft-
ur höggorminum. — Eins er pað
hjá íhaldinu. Broddarnir kendu
„Generalnum" um alt ólánið,
„Generalinn“ „kor'pórölunum“. —
Hver reyndi að koma sök af sér
á einhvern hinna.
Guðmundur varð 'að athlægi
fyrir framhleypnina og talhlýðni
sína við sér ósvinnari menn.
Var félögum hans ýmsum ósárt
um pað. „Mogga“-ritstjórarnir
voru í marga daga að éta ofan
í sig dylgjurnar um ritstjóra Al-
jrýðublaðsins og klykktu út með
pví að lýsa yfir afdráttarlaust:
„Engum detíur pö í hug, að
hann [ritstjöri Alpýðublaðsins]
hafi sjái|ur ráðist i nokkuð,
sem er glæpsamlagt“. (Mgbl.
26. sept. 1929, Leturbr. hér).
Og Árni frá Múla er látinn
skrifa í „Vörð“ siðferðishugleið-
ingar í postullegum umvöndunar-
tón urn „flokkssvikara" og hvað
pað sé ljótt af andstæðingunum
að tala við svoleiðis fólk.
Höfðu ýmsir bæjarmenn mikla
skemtun af öllu pessu, en brodd-
arnir og hjú peirra sára skap-
raun.
En sárust af öllu var pó ó-
vissan.
Alt af vaf spurningin pessi;
Hver er hann? Hv.er er úlfurinn,
sem felst í hjörð hinna útvöldu
og hylur sinn rauða lit undir
drifhvítri ihaldssauðargæru? —
hver af „hinum undirgefnu" hefir
gerst svo djarfur að flíka fyrir-
skipunum og bréfum „yfirboðar-
anna“? Hver leyfir vantrúuðum
að líta á hina helgu dóma Guð-
mundar „Generals“? Hver er svo
ónærgætinn að segja frá pví, að
íhaldsbroddarnir heirnti skýrslu
um pað, hver „veiti vinnu" og
hver „veiti húsaskjól" peim kjós-
endum, sem ekki játa umyrða-
laust trúna á klíku burgeisa og
láta draga sigíflokksdilk þeirra?
Hver er hann?
í „Sæluhúsi íhaldsins", par sem
áður ríkti eining andans í bandi
friðarins, er nú alt á tjá og
tundri. Þar hefir ekki gengið á
öðru en sífeldum rannsóknum,
réttarhöldum (ekki pó lögreglu-
réttar) og yfirheyrslum.' Jafnvel
trúverðugustu „trúnaðarmennirn-
ir“ eru kallaðir til viðtals og
þaulspurðir spjörunum úr. Njósn-
arar eru sendir út með leynd.
Jafnvel .háttstandandi íhaldsmenn
úr innstu klíkunni komast ekki
hjá grun. Svona er nú ástandið.
Heimilisfriðurinn er kominn út
í veður og vind. Hver tortryggir
annan. Traustið er protið. Brodd-
arnir treysta hvorki „General"
eða „korpórölum" lengur, og
„korpóralarnir“ vantreysta bæði
broddunum og „Generalnum“. —
Sauðtryggustu íhaldsmenn, Frels-
ishers- Bræðings- Sjálfstjórnar-
Borgaraflokks- Sparnaðarbanda-
lags- Stefnis- og Knúts-menn eru
grunaðir um bolsevisma, yfir-
heyrðir og tortryggðir — lang-
lang-oftast alveg að ástæðulausu.
„Moggi“ skýrir frá pessu
greinilega í gær. Hann segir, að
14 — segi og skrifa fjórtán —
„fulltrúar“ hafi »sent formanni
[,Generalnum‘] skriflega yfirlýs-
ingu undír eiðs tilboð um, að
peir hafi ekki sýnt ritstjóra
Alpýðublaðsins né neinum
öðrum nein skjöl frá Varðarfé-
laginu.
Nærri er nú gengið, pegár
sjálfir trúnaðarmenn flokksins
„gefa yfirlýsingu undir eiðs til-
boð“ til pess að hreinsa sig af
grun flokksbræðra sinna elsku-
legra!! — Fyr* má nú rota en
dauðrota!
En Jivers vegna gefa bara þess-
ir 14 yfirlýsingu? „Hvar eru hinir
9?“ Hvað er um alla hina „full-
•trúana“? Dagsetningar á bréfum
Guðmundar er ekkert að marka,
að pví er bæði sjálfur hann og
„Moggi“ segja. Þann 26. sept.
s. 1. skýrir „Moggi“.t. d. frá ,pví
með feitu letri, að „p. 8. júní“
lágu bréf, ,Bláa blaðið1 á skrif-
stofu Varðarfélagsins, en
„Dagsetningin var 17. júni“.
Eitthvað svipað mun vera með
dagsetningarnar á „Gula bréfinu".
Falsanir, svo sem dagsetninga-
fals, virðast vera íhaldinu með-
skapað. Vis.sast er pví fyrir „Ge-
neralinn" að fá nú .pegar sams
konar „yfirlýsingar undir eiðs til-
boð“ frá öllum hinum fulltrúun-
um og leggja pær fram í rétt-
inum næst.
Broddarnir eru í vondu skapi.
Það bitnar á „Generalnum". Þeir
spyrja: Hver er hann? Hann veit
ekkert, fær snuprur fyrir fljót-
færni og trúgirni. Honum sárnar
þetta að vonum, finst það harj
fyrir „General" að vera skamm-.
aður, pegar hann gerir alt, sem
hann hefir vit og getu til, fyrir
„herinn“ sinn. Og hvernig á hann
að geta rannsakað hjörtu og
nýru? Og snuprurnar ganga rétta
boðleið ofan í frá og niður í
gegn til „korpóralanna", pví að
jafnvel „Generalinn“ getur orðið
geðstirður i öllu pessu and-
streymi, og auðvitað bitnar pað
á undirmönnunum.
Hver er hann?
Eftir nærri priggja vikna brölt
og bægslagang eru broddarnir
og nánustu þjónar þeirra orðnir
vonlausir um að komast að pví.
Yfirheyrslur, njósnir, yfirlýsingar,
ekkert hefir dugað. Og heimilis-
friðurinn er glataður. „General-
inn“ ráðalaus og „undirmennirn-
ir“ önugir og hortugir orðnir og
leiðir á sífeldri tortryggni og
rekistefnu. Og kjósendurnir
hlægja, pegar biðlað er til þeirra,
hlægja og spyrja um bréfin,
korna með alls konar spurningar:
Hver er hann? Hvar vinnur
hann? Hver leigir honum? Hvers
vegna viljið þið ná í hann? Ætl-
ið pið að gera gælur við hann?
Ætlið pið að sjá honum fyrir
vinnu og húsnæði? — Eða ætlið
pið að klekkja á honum? — og
fleiri ámóta þægilegar.
Jafnvel ritstjórar „Mgbl.“ eru
nú svo beygðir orðnir, að þeir
bljúgir og hógværir leita til rit-
stjóra Alpýðublaðsins segjandi:
„Hver sýndi yður „guía bréf-
ið“, Haraidur ?“.
Svo spyrja í gær þessar marg-
hrjáðu manneskjur, uppgefnar
eftir nærri priggja vikna brölt og
bægslagang: Góði Haraldur, seg-
ið pér okkur nú petta. Við erurn
uppgefnir, heimilisfriðurinn er í
voða, við fáum bara skammir,
spott og spé fyrir öll okkar
flónskupör. Við erum farnir að
tala vel um yður, „gáfnakoll" yð-
ar og „dillandi gorhljóð“. Verið
pér nú vænn og segiö okkur
petta.
Ritstjóri Alþýðublaðsins er
brjóstgóður maður, og honum
rennur sárt til rifja ástandið á
Moggabæ og kærleiksheimili 1-
haldsins. En við pessari bón get-
ur hann samt ekki orðið.
Til pess aö láta mennina ekki
alveg synjandi fara, skal peim
gefin ein leiðbeining, og hún er
pessi:
Þeir eiga ekki að spyrja: Hver
er hann? heldur:
Hverjir eru þeir?
„Senöiherraim ftá Júpíter“
og Betty Nansen.
Nýlega var leikrit Guðmundar
Kambans, „Sendiherrann frá Jú-
píter“, leikið í leikhúsi Betty
Nansen í Kaupmannahöfn. Fékk
leikurinn daufar viðtökur hjá á-
horfendum og mjög misjafna
dóma í blöðunum. Sum peirra,
svo sem „Politiken", hrósuðu pó
leikrítinu mjög, töldu það bera
vott um andríki, skáldskapargáfu
og orðsnild höfundarins, pótt pað
væri ekki við hæfi leikhúsgesta
alment. Leikritið hefir ekki verið
sýnt síðan,
Nú hefir Einar Christiansen
prófessor ritað grein í „Politik-
en“, og skorar hann par á Betty
Nansen að taka „Sendiherrann"
á leiksýningaskrá sína í vetur,
Teiur hann, að leikritið hafi sætt
ómaklegri meðferð og að full á-
stæða sé til pess að bæta fyrir
það. Einkurn átelur hann blöðin
harðlega fyrir dórna peirra. Bæði
„Politiken" og „Berlingske Tid-
ende“ hafa svarað pví, að pau
hafi bent á skáldlegt gildi leik-
ritáins og að pað myndi gleðja
pau, ef pað yrði sýnt aftur og al-
menningur tæki pví þá betur.
Frú Betty Nansen segist hins
vegar alls ekki geta orðið við
þessari áskorun og ber við þeirrí
einkennilegu ástæðu, að hún hafi
lofað „Berlingske Tidende" pví,
að hún skyldi ekki láta sýna
leikinn nema í þétta eina skifti,
ef blaðið lofaði að auglýsa sýn-
inguna kröftuglega.
Leiksíarfsemiu í vetnr.
Viðtal við Friðfinn Guðjónsson,,
formann Leikfélags Reykjavíkur.
Leiklistin er göfugasta listin.
Hún getur opnað nýja heima.
vakið storma og hvatt dáðlaus-
an lýð til djarfra verka.
Hér hefir leikíistin um langt
skeið verið hnept í óheillafjötra,
— fjötra. flokkarígs, klíkuskapar
og olnboga-ítni. Hún hefir átt
við að etja margs konar plágur.
Okkur hefir verið sýnd hún f
skuggalegu týruljósi gamalla
sundrungarkenja. Aðbúð hennar
hefir verið ill. Ekkert boðlegt
leikhús hefir verið til. Fjárhagur
hefir verið pröngur, — bekkirnir
í Iðnó píningarverkfæri. — Leik-
félagið hefir verið þvættitugga
bæjarmælginnar. — Þetta er ó-
fögur lýsing, en sönn. — Vegna*
pessa hefir viðhorf bæjarbúa við
leiklistinni orðið annað og verra
en hún átti skilið. Menn hafa
sótt leiksýningar slælega, dæ.mt
þær illa, grýtt pær illurn dómum.
Nú virðist sem ný alda sé risin
í leikmentarlífi okkar Reykvík-
inga, að minsta kosti er alt reynt
til að lægja óheillabárurnar og
unnið að pví að beina starfinu
inn á heillavænlegri brautir. Er
pað gleðiefni öllum listvinum, ef
pað tekst. Því að um nafn Leik-
félagsins á að standa ljómi.
Alþýðublaðið snéri sér í fyrra
dag til hins nýkjörna formanns
Leikfélagsins og spurði hann tíð-
inda. Sagðist honum svo:
Það er kunnugt, að Jakob
Möller var formaður félagsins
s. 1. starfsár pess. Hann er nú
sjúkur erlendis og hefir verið par.
lengi. Var pví alt óundirbúið um
leikstarfsemi, er byrjað var að
æfa að þessu sinni, og erum við
pví naumir fyrir. En við höfum
unnið af kappi. Hina nýkjörnu
stjórn Leikfélagsins skipa: Frið-
finnur Guðjónsson, Borgpór Jós-
efsson og Valur Gíslason. Er
stjórnin mjög samhent í starfinu
og samtaka, enda ríður á því, að
starfsemi okkar gangi vel í vetur,
vegna hins langþráða pjóðleik-
húss. Draumurinn um það sam-
einar okkur til starfa og eykur
kraftana.
Leikfélagið hefur vetrarstarf
sitt með sýningu „Spanskflugunn-
ar“ n. k. fimtudagskvöld [í
kvöld]. „Spanskflugan" er þekt
hér. Hún var leikin hér fyrir
2 árum og þótti afbragð. Hún er
glettnisfull og glaðvær. Leikend-