Morgunblaðið - 04.01.1958, Qupperneq 6

6
MORCTnVPlAÐlÐ
Laugardagur 4. Janúar 1958
Hann gengur óhræddur
um götur Mikösía
SKÁLMÖLD hefur ríkt und-
anfarin ár á eynni Kýpur
fyrir botni Miðjarðarhafs.
Þaðan bárust um skeið daglegar
fréttir um skemmdarverk, óeirðir
og morð. Nýliðar í brezka hern-
um töldu það hina mestu ógæfu,
ef þeir voru sendir til Kýpur
og óvíst með öllu hvort þeir kæm-
ust þaðan heim aftur, heilir á
húfi.
Setuliðsmenn í Níkósía, höfuð-
borg Kýpur, skýrðu aðalgötu
borgarinnar upp og nefndu hana
„The Murder Mile“ eða Morð-
míluna. Það þótti réttnefni, því
að kunnugir menn gátu rakið
atburði meðfram öllu strætinu,
þar sem sprenginar og skotár-
ásir höfðu átt sér stað og blóðið
litaði gangstéttarhellurnar.
★
Það var engu líkara um tíma,
en að Bretar væru að missa öll
tök á stjórn eyjarinnar. Hin
Sir Hugh Foot landsstjóri
harða sókn Eóka-manna hafði
máske komið þeim á óvart. Bret-
ar virtust ekki færir um að halda
þar lengur uppi lögum og reglu.
Eóka-menn réðust jafnvel inn í
herbúðir Breta og rændu vopna-
birgðum frá þeim.
Nokkur þáttaskil urðu fyr-
ir rúmum tveimur árum, þegar
Bretar sendu til Kýpur einn sinn
snjallasta hershöfðingja, Sir John
Harding og skipuðu hann lands-
stjóra. Honum tókst að friða
eyjuna, að minnsta kosti á yfir-
borðinu. Ekki varð það þó með
sáttum og samkomulagi, heldur
með ískaldri harðneskju og her-
aga. Allt daglegt líf eyjarskeggja
var ef svo má segja hneppt í
gaddavírsgirðingar. Brezkir her-
menn stóðu í eilífri varðstöðu og
máttu skjóta á hvern þann sem
ekki hlýddi fyrirskipun um að
nema staðar. Dauðasök var við
því lögð, ef vopn eða skotfæri
fundust á einhverjum eyjar-
skeggja eða á heimilum manna.
Með þessum hætti tókst hers-
höfðingjanum Sir John Harding,
að friða eyjuna, á yfirborðinu.
Brezku hermennirnir gátu nú
hætt sér að ganga um aðalstræti
Níkósia, en þeim var enn vissara
að hafa byssugikkinn spenntan.
Og sá atburður, þegar sprengja
fannst jafnvel undir kodda Hard
ings hershöfðingja, sýndi að
haturseldurinn logaði heitt undir
enda var það ríkjandi skoðun
meðal Breta, að ekkert dygði
annað við hina æstu eyjarskeggja
en nógu mikill agi.
★
Þó hafa þeir atburðir gerzt
nú undir lok síðastliðins árs, sem
valda því að brezkir ráðamenn
spyrja sjálfa sig þeirrar spurn-
ingar, hvort hin vægðarlausa
stefna Hardings hafi verið rétt.
Hvort ekki hefði verið sæmra að
fara vel að Kýpur-búum og semja
við þá um lausn deilumálanna.
Það var skömmu fyrir jólin,
sem Harding hershöfðingi lét af
stöðu sinni sem landsstjóri á
Kýpur og við tók maður úr
borgarastétt að nafni Sir Hugh
Foot, sem að öllu upplagi og fram
komu er alger andstæða hers-
höfðingjans. Foot landsstjóri var
áður en hann kom til Kýpur
þekktur maður fyrir hugrekki,
góðgirni og frjálslyndi. Hann er
af kunnri brezkri ætt. Faðir
hans Isaac Foot var einn mesti
mælskumaður Englands, og mál-
færslumaður í Lundúnum. Sir
Hugh Foot nam einnig lögfræði
í Cambridge en réði sig að þvi
loknu í þjónustu nýlendumála-
ráðuneytisins. Hann hefur starf-
að á vegum þess æ síðan og var
síðast landsstjóri í Nígeríu 1950
og á Jamaica 1951.
fc
Sir Hugh Foot hafði ekki
dvalizt lengi á Kýpur, þegar hann
fór að fara í gönguferðir um
borgina Nikósía. Þótti mönnum
slíkt hin mesta fífldirfska og
minntust þess, að Harding hers-
höfðingi, hafði sjaldan hætt sér
út fyrir bækistöðvarnar.
En það var ekki nóg með að
nýi landsstjórinn færi í göngu-
ferðir. Hann neitaði að láta
nokkra lífverði eða lögreglu-
menn fylgja sér. Jafnvel á sjálfri
„Morðmílunni" lét hann eins og
hann væri heima í London á
gangi um „Strand eða Regent
Street“. Hann nam staðar í vérzl
unum og rabbaði við hina grísku
kaupmenn. Þá kom hann inn í
veitingastofu og fékk sér kaldan
bjórsopa. Svo ræddi hann við
fólkið á markaðnum, tók í hend-
ur á konum og klappaði hrokk-
inhærðum börnum á kollinn.
Rétt fyrir jólin tilkynnti nýi
landsstjórinn, að hann ætlaði að
leysa úr haldi flesta pólitíska
fanga. Þá þegar skyldi 100 manns
gefið frelsi og fleiri mönnum
síðar þegar málin yrðu nánatr
athuguð.
★
Á jóladag flutti Sir Hugh Foot
útvarpsræðu, sem beint var til
brezkra hermanna á Kýpur, en
þeir munu nú vera um 35 þúsund.
Hann skoraði þar á hermenn-
ina, að sýna íbúum eyjarinnar
meiri vináttu og tillitssemi en
fram til þessa. Hann benti þeim
á það, að það væri ekki nema
lítill hluti íbúanna, sem hefði
staðið að skemmdarverkum á
sínum tíma. Að vísu væri það
erfitt, þegar maður vissi ekki
Framh. á bls. 8.
„en orðstírr
hveim er sér
f DESEMBERBYRJUN léku
Englendingar og Frakkar
landsleik er fram fór á
Wembleyleikvanginum i Lon-
don. Englendingar unnu 4:0 og
er þetta talinn einn mesti
knattspyrnusigur þeirra frá
stríðslokum. Mbl. nefur borizt
blaðið „France Football" frá
3. des. en þar er mjög rætt um
þennan leik og ósigur Frakka.
fc
Ein aðalgrein blaðsins um leik-
inn er á baksíðu þessa 24. síðu
íþróttablaðs. Hún er eftir Gabriel
Hanot og henni fylgdu þessar
tvær myndir.
fc
í skýringum við þær er talað
um það m.a. hve Englendingar
hafi gerbreytt öllum leikundir-
búningi sínum og taktik. Á ann-
arri myndinni er ör sern bendir
á Albert Guðmundsson en sú
mynd er tekin er hann lék með
Arsenal og er hann þar í röðum
leikmanna þess heimsfræga fé-
lags. Hin er tekin er landsleikur
Frakka og Englendinga í des. s.l.
var að hefjast og sýnir fyrirliða
Englands Billy Wright taka í
hönd fyrirliða Frakka, Piantoni
(er hér var í sumar).
deyr aldregi
góðan getr
99
Það að þetta heimsblað á sviði
íþrótta tekur fram mynd af Al-
bert til að sýna hvað það á við,
sýnir hversu vel menn muna^
aðeins sagt að örin bendi á Guð-
mundsson, sem lék með ArsenaL
Það veit blaðamaðurinn að næg-
ir. Það er heiður íynr ísl. íþrótta-
hreyfingu hversu lengi lifir írægð
Alberts á meginlandinu.
Valkama 7,62 m
Landström 4,36
CHICAGO 30. des. — Á fráls-
íþróttamóti í Bandaríkjunum
þar sem kepptu stúdentar frá
félögum og háskólum í Mið- Vest
urríkjunum sigraði Finninn
Jorma Valkama í langstökki.
Hann stökk 7,62 m
Landi hans Landström var
ásamt Jerry Wellbourne í 1.—2.
sæti í stangarstökki. Stukku báð-
ir 4,36 m.
Valkana og Landström stunda
báðir nám við Michiganháskól-
ann og var þetta fyrsta keppni
þeirra á námsárinu.
— NTB.
hann í Frakklandi. Það er ekkert®*
verið að skýra nánar fyrir les-
endum hver þessi gamli kappi er,
s«ritar ur
daglega lífinu j
HoítLnn
er vandamál
KNÖTTURINN er það sem mestu
Bréf frá leikhúsgesti
EKKI mun ofsögum sagt af
kuldasúgnum í Þjóðleikhús
inu. En óvenju var þó bágborin
liðan leikhúsgesta þeirra, sem
hugðust njóta þar góðrar stundar
3. dag jóla. Kuldinn var slíkur
í hinum glæstu salarkynnum, að
margur sat þar með glamrandi
tennur og kuldahroll mikinn.
Urðu flestir fegnastir því, þegar
hlé varð á leik, og þeir gátu
skundað fram í fatageymslu og
krækt sér í utanyfirflík. Var hver
kona sæl með sjálfri sér, sem
geymdan átti loðfeld í fatageymsl
unni, og .gat vafið utanum kropp
sinn slíkri heimsskautaflík. En
þær sem ekki áttu slíkan kjör-
grip, margvöfðu um háls sér trefl
um og fóru í kápur sinar. Þetta
kvöld hafa áreiðanlega ýmsir ósk
að sér loðhúfu á kollinn, því að
þessi þriggja stunda seta á bekkj-
um leikhússins minnti einna helzt
á setu í rútubíl, hvað kuldann
snerti. #
Undanfarin ár hefir margoft
verið kvartað yfir súgnum og
kuldanum í Þjóðleikhúsinu, og
veit ég dæmi þess, að fólk hefir
stór-kvefazt þar, og legið marga
daga í rúminu. Minnir mig, að ég
hafi séð þá skýringu á prenti,
að þessi kuldasúgur stafaði frá
leiksviðinu. Þetta umrædda
kvöld var sviðtjald niðurdregið
er gestir gengu í sal, en kuldinn
samt svo nístandi, að svo virtist
sem kynding hefði hreinlega
gleymzt. Ekki var hægt um að
kenna frosthörku eða ólagi á hita
veitukerfinu í bænum, því að hiti
var um frostmark þennan dag,
og ekkert að hitaveitunni. En
fáir voru gestir í leikhúsinu þetta
kvöld, og þess vegna ekki um
neinn „baðstofuhita" að ræða,
sem gat hjálpað upp á sakirnar.
Stundum er upphitun í leik-
húsinu í bezta lagi, og því lítt
skiljanlegt, hvers vegna hún get-
ur ekki verið það að staðaldri.
Ef svo er, að hitunarkerfi húss-
ins megi ekki treysta, ber að
leita að orsökum og koma kerf-
inu i lag hið bráðasta. Að stefna
fólki sarhan, þegar óvíst er með
upphitun, og stofna með því
heilsu þess í hættu, er hreinasta
fjarstæða. Hvað þá að bera upp
þá ósk að gestir klæðist hátíða-
búningi, eins og stundum á sér
stað. Frekar ber að brýna fyrir
fólki að koma vel klætt og hafa
með sér aukaflíkur.
Það er leitt til þess að vita, að
sá galli skuli vera á þessu glæsi-
legast samkomuhúsi þjóðarinnar,
að ætluð ánægjustund geti valdið
óþægindum, og jafnvel sárum
lasleika.
Leikhúsgestur"
Heims um ból
AÐUR nokkur hefur snúið
sér til Velvakanda og rætt
við hann _um jólasálminn Heims
um ból. Á aðfangadaginn sagði
hér í dálkunum, að gott væri að
fá nýja þýðingu á þessum sálmi
við tækifæri. Sá, sem nú ræddi
við Velvakanda, kvaðst efast um,
að hér væri um þýðingu að ræða.
og bað um frekari upplýsingar.
I fyrstu útgáfu Ijóðmæla Svein-
bjarnar Egilssonar er Heims um
ból í flokki með frumortum Ijóð-
um, en þessi athugasemd fylgir:
„lagið og hugsunin er tekin eftir
þýzka kvæðinu Stille Nacht“
Ekki er ljóst, hvort Sveinbjörn
hefur sjálfur ritað þessa athuga-
semd eða hún er runnin frá Jóni
Árnasyni, þjóðsagnamanni, sem
sá um útgáfu kvæða hans.
Velvakandi hafði einhvern veg
inn bitið það í sig, að hér væri
um nokkuð nákvæma þýðingu
að ræða. Hinn þýzki texti er ekki
við höndina, svo að ekki er þess
kostur að bera hann saman við
hinn íslenzka. Þó að það væri
gert, er að sjálfsögðu alltaf erfitt
að segja hvort kalla ber kvæði
Sveinbjarnar þýðingu, stælingu
eða eitthvað enn annað. Niður-
staðan verður því þessi: hin ís-
lenzku vers við jólasálminn eru
ekki sem bezt, og væri gott að fá
betri texta við hið fagra lag.
máli skiptir í knattspyrnuleik.
Þetta er sagt án vanmats á leik-
mönnunum.
Knettirnir sem notaðir verða
í úrslitaleikum heimsmeistara-
keppninnar eru því mörgum
áhyggjuefni. Sú tegund knatta,
sem notuð verður, verður reynd
á margvíslegan og nákvæman.
hátt, áður en hún fær heimsmeist
aramótsstimpilinn.
'Sviar, sem sjá um úrslitakeppn
ina hafa sent öllum knattfram-
leiðendum heims boð um að
senda sýnishorn af framleiðslu
sinni áður en prófin fara fram.
Þau skilyrði eru sett, að knett-
irnir séu með öllu ómerktir firm-
unum og þeir verða að hafa
borizt sænska knattspyrnusam-
bandinu fyrir 15. jan.
Hinn 8. febrúar — þegar dregið
verður um hvaða lönd eiga að
leika saman í úrslitakeppninni —
verða allar tegundir knatta, sem
sendar hafa verið, reyndar og
knöttur heimsmeistarakeppninn-
ar valinn. Það verður leyndar-
mál unz úrslitakeppninni er lok-
ið, hvaða knatttegund verður
valin, en að keppninni lokinni
verður leyndarmálið gert opin-
bert og það firma, sem sigri
hrósar í prófunum, má þá að vild
nota sér hann í auglýsingaskyni.