Morgunblaðið - 06.03.1958, Blaðsíða 8

8
MORCVNBLifílÐ
Fimmtudagur 6. marz 1958
Það er óhaett að líta upp fiá viununni andartak __ á meðan
myndin er tekin. (Ljósm. Ól. K. M.)
Hún ei orðin Ieið d bókhnldinu
HÚN er úr Njarðvíkunum, hefur
unnið fjögur ár á Hreyfli. Hún
hefur líka verið i Danmörku —
í húsmæðraskóla — og unnið hjá
Loftleiðum í Höfn. Og það er
hún, sem fer nú með hlutverk
„Önnu Frank“ í Þjóðleikhúsinu
— og hlotið hefur verðskuldaða
athygli. Þetta er Kristbjörg Kjeld
22 ára ungfrú, sem færir stórar
tölur inn í þykkar bækur á skrif-
stofu Hreyfils við Hlemmtorg frá
kl. 9 á morgnana til 5 síðd. Und-
anfarna tvo vetur hefur hún
stundað nám í leikskóla Þjóðleik
hússins — og farið beint úr vinn-
unni í skólann. Hún hefur einnig
haft á hendi nokkur smáhlutverk
hjá leikhúsinu þennan tíma —
og þau kvöld hefur vinnudagur-
inn oft orðið langur. „En þetta
hefur verið mjög skemmtilegt —
og erfitt“, segir hún — „en leik-
hússtarfið er alltaf að verða
skemmtilegra — og bókhaldið
jafnframt leiðinlegra með hverj-
um deginum, sem líður“.
í rauninni hlakkar hún alltaf
til leikhússýninganna, enda þótt
hún sé taugaóstyrk — „fyrsti
hjallinn er erfiður. hvað það
snertir, en þeir sem til þekkja
og reynsluna hafa, segja mér,
að það batni sjaldnast — sumir
verða æ taugaóstyrkari því oftar,
sem þeir fara fram á sviðið. Ekk-
ert tilhlökkunarefni — en . ...“
Bridgefrétfir
LOKIÐ er allfjölmennu bridge-
móti, sem Bridgefélag Reykja-
víkur og Bridgefélag kvenna
stóðu að, en hér var um að ræða
parakeppni. Voru alls spilaðar 5
umferðir. Af 42 pörum sem þátt
tóku í keppninni urðu þau hlut-
skörpust frú Magnea Kjartans-
dóttir og Eggert Benónýsson út-
varpsvirki, með 917 stig. Úrslit-
in’ urðu að öðru leyti sem hér
segir:
2. Guðborg Hjartardóttir og
Guðmundur Ó. Guðmundsson,
915 stig.
3. Laufey Arnalds og Gunnar
Guðmundsson, 867 stig.
4. Elín Jónsdóttir og Gunn-
laugur Kristjánsson, 866 stig.
5. Ásgerður Einarsdóttir og
Stefán J. Guðjohnsen, 860 stig.
6. Laufey Þorgeirsdóttir og
Stefán Stefánsson, 857 stig.
7. Vigdís Guðjónsdóttir og
Zóphonías Pétursson, 838 stig.
8. Kristjana Steingrímsdóttir
og Guðjón Torfason, 836 stig.
9. Guðbjörg Andersen og ívar
Andersen, 830 stig.
10. Margrét Ásgeirsdóttir og
Lárus Hermannsson, 828 stig.
í dag fer fram sveitarkeppni
í Skátaheimilinu og munu alls
sex bridgesveitir taka þátt í
þeirri keppni.
Þá stendur nú yfir tvenndar-
keppni á vegum Bridgefélags
kvenna
— og hún brosir — alveg eins
og á myndini, eins og hún væri
laus við allt bókhald. Þið, sem
eigið leið um Laugaveginn, getið
skoðað myndirnar í skápnum
hans Kaldals Ijósmyndara, ef
ykkur finnst meðfylgjandi mynd
ekki nógu skýr. Það eru mynd-
irnar, sem senda á til föður Önnu
litlu Frank. Hann safnar mynd-
um af öllum stúlkum, sem fara
með hlutverk hennar, litlu stúlk-
unnar, sem hefði viljað skrifa
miklu lengri dagbók.
Gálausar s
FÁTT veitir mönnum meira yndi
en skíðaferðir í góðu veðri, ekki
sízt unglingum. Þær eru ákjós-
anlegasta mótvægi gegn löngum
innisetum í skólum.
Sú hefur verið lenzka í Reykja
vík síðustu áratugi, að nemend-
um skóla í Reykjavík hefur verið
gefinn einn eða tveir frídagar á
vetri til skíðafara. Fara þá ætið
nokkrir kennarar með til trausts
og halds. Ég hef ætíð larið slíkar
ferðir þau rúm tuttugu ár. sem
ég hef verið kennari í Reykja-
vík. Meðan við Sveinbjörn Sigur-
jónsson, skólastjóri, voru sam-
kennarar, fórum við auk þess
iðulega um helgar á skíði með
nemendum okkar. Ég tala þvi af
nokkurri reynslu um þessi mál.
Sjaldan er um nothæft skíða-
land fyrir Reykvíkinga að ræða
nær en upp við Kolviðarhól og
í Hveradölum, eða upp frá Leir-
vogsvatni. í miklum snjóum má
raunar fá sæmileg skíðalönd upp
frá Lækjarbotnum eða uppi í
Hamrahlið, en þó aldrei hættu-
laust óvönum.Áþessumtveimstöð
um gægjast urðir undan hverri
brekku. Það er því iangt að aka
á skíðaslóðir, og ferðir dýrar. Þær
kosta nú 35 kr. farið eitt. Skólarn
ir efna því sjaldnar til skíðaferða
en ella.
Skólar verða venjulega að
ákveða skíðaferð fyrir hádegi dag
inn áður en fara skal, ef boð eiga
að komast til þeirra nemenda,
sem árdegis eru í skóla. Getur
því svo farið, að veður sé bre.vtt,
svo að ótryggt þyki að fara. Veld-
ur það að vonum leiðindum, ef
aflýsa þarf skíðaferð. Er það
Auglýsendur!
Allar auglýsingar, sem
birtast eiga i sunnu-
dagsblaðinu, þurfa að
hafa borizt fyrir kl. 6
á föstudag.
Jón Konráðsson, hrepp-
stjóri, Bœ — Minning
Á miðju sl. sumri andaðist að
heimili sínu Bæ á Höfðaströnd
bændaöldungurinn Jón Konráðs
son, rúmlega áttræður að aldri.
Jón Konráðsson var Skagfirð-
ingur í marga ættliði. Hann var
fæddur að Miðhúsum í Óslands-
hlíð þann 3. nóv. 1876. Foreldrar
hans voru Konráð Jónsosn hrepp
stj. í Miðhúsum og síðar í Bæ og
kona hans Ingibjörg Gunnlaugs-
dóttir bónda á Hofstöðum í Skaga
firði Þorsteinssonar bónda á
Hofstöðum Pálssonar bónda sama
stað Jónssonar. Foreldrar Kon-
ráðs í Bæ voru Jón hreppstjóri
Miðhúsum og kona hans Ingi-
björg Pétursdóttir bónda á Geir-
mundarstöðum í Skagafirði Arn
grímssonar bónda á Gili Einars-
sonar bónda á Sauðá, Arngríms-
sonar lögréttum. á Syðri-Brekk-
um, Tómassonar lögréttum. sama
stað Arngrímssonar. Jón hrepp-
stj. í Miðhúsum var samkv. op-
inberum heimildum sonur Jóns
Konráðssonar stórbónda í Gröf
á Höfðaströnd og síðari konu
hans Abigaelar Vilhjálmsdóttur
bónda á Hellu. Um Vilhjálm föð-
ur hennar ritar Pétur prófastur
á Víðivöllum. „Hann hafði skarpa
skilningsgáfu og svo mikið næmi
að hann gat fyrri part ævi sinn-
ar munað orðrétt heila prédik-
un“.
í Ættum Skagfirðinga er Frið-
rik Stefánsson alþm. borinn fyrir
því samkvæmt sögusögn samtíð-
armanna að Jón hreppstjóri í
Miðhúsum hafi verið launsonur
séra Eggerts Eiríkssonar í Glaum
aldrei gjört, nema brýn nauðsyn
teljist. Bregður þá svo við. að
nemendur leigja sér bíl og fara
forsvarslaus á skíði. Þetta bar
við í mínum skóla sl. öskudag.
Næsta dag, er ég Tékk vitneskju
um þetta hringdi ég í foreldra
þeirra nemenda sem farið höfðu,
komst ég að raun um það að
flestir höfðu haft samráð við for-
eldra sína um þessa ráðabreytni.
þó ekki allir.Þetta finnst mér svo
neðan við allar hellur, að ég vildi
benda foreldrum á þá hættu som
af þessu getur leitt. Sé veður svo,
að skóli telji sig verða að hætta
við skíðaferð, sýnist lítil fvrir-
hyggja að hleypa 13 ára ungl-
ingum einum síns liðs upp á
reginfjöll. Bílstjórinn fer bara
inn í skíðaskálann, en kennarar
—fari þeir með — fylgja hópnum.
Bilstjórinn fær laun sín greidd í
peningum, en kennarar í nægju
heppnist ferð vel:
Aðeins þeir, sem kunnir eru
svona ferðum, vita hve margir
unglingar eru gjörsamlega ósjátf-
bjarga í slíkum ferðum. Sumir
hafa kannske aldrei stigið fyrr
á skíði. Kennarar verða að hjálpa
þeim að festa skíðin. Kennarar
verða að forða þeim frá hættu
legum brekkum, sérstaklega, eí
urð er fyrir neðan. Aðstoða þarf
þau, sem kunna að rneiðast Marg
ir unglingar hafa mjög takmark-
aðan áttasans. Skelli á þoka eða
geri él, er áttin töpuð.
Foreldrar. Það hlýtur því að
vera krafa skólanna til yðar, að
þér leyfið alls ekki börnum yðar
að fara ein síns liðs á skíði, hafi
skóli hætt við slíka ferð vegna
veðurs. Annað er fullkomið
ábyrgðarleysi, og getur valdið
manntjóni.
Þá er hlutur bílstóra. Er yður
ljóst, hvert ábyrgðarleysi þér sýn
ið með því að aka börnum for-
sjárlausum upp á reginfjöll, þeg-
ar skólinn hefur aflýst skíðaferð,
en um það var bílstjóra þeim
kunnugt, sem ók unglingunum
úr mínum skóla á öskudaginn.
Það stoðar lítið að segja þeim
að leita til yðar inn í skála. ef
eitthvað bjáti á. Slasað barn eða
áttavillt nær þangað ekki.
Jón Á. Gissurarson.
bæ, sem var af Svalbarðsætt í
beinan karllegg, og þannig er
ætt Jóns Konráðssonar rakin í
Ættum Skagfirðinga. Síðari tíma
rannsóknir benda til að þessi
orðrómur hafi við lítið eða ekk-
ert að styðjast. Eins og áður er
getið var faðir Jóns í Miðhúsum
Jón bóndi Konráðsson í Gröf
d. 1802. Hann kyepti Gröf 14.
sept. 1752, en bjó einnig í Bæ.
Hann var kominn í beinan karl-
legg af séra Jóni prinna á Siglu-
nesi, sem margt þjóðkunnra
manna er frá komið.
Jón Konráðsson yngri í Bæ var
því af traustu bergi brotinn langt
fram í ættir. Hann ólst upp hjá
foreldrum sinum fyrst í Miðhús-
um og síðar í Bæ. Konráð faðir
hans keypti Bæ og flutti þangað
vorið 1889. Hann rak þar útgerð
og var einn af aðsópsmestu sveit
arhöfðingjum samtíðar sinnar í
Skagafirði. Ingibjörg kona hans
var kvenkostur, vildi milda og
bæta, þar sem hún náði til. Jón
fór ekki í skóla, en naut góðrar
heimafræðslu með henni og
margra ára sjálfsnámi varð Jón
vel undir það búinn að sinna
margháttuðum störfum, er síðar
hlóðust á hann á langri ævi.
í föðurgarði vann Jón að búi
foreldra sinna bæði til lands og
sjávar. Árið 1898 kvæntist Jón
frændkonu sinni Jófríði Björns-
dóttur frá Gröf á Höfðaströnd.
Mér eru enn í minni þessi glæsi-
legu hjón, er ég sá þau í fyrsta
skipti á Sæluviki; Skagfirðinga
í febrúarmánuði 1899, þá nýlega
gift. Talið er að þau tækju við
búsforráðum í Bæ vorið 1900,
en störfin höfðu færst smám
saman yfir á herðar Jóns, er
aldurinn færðist yfir föður hans.
Lifði faðir han nokkur ár eftir
þetta.
Jón og Jófríður kona hans
bjuggu rausnar búi í Bæ og bættu
jörðina mikið. Túnið var sléttað
og peningshúsin byggð upp, en
íbúðarhús úr timbri hafði Konráð
faðir hans byggt áður en hann
féll frá. Vafalaust hefðu fram-
kvæmdir Jóns í Bæ orðið enn
meiri á þessu sviði, ef landbún-
aðurinn hefði eingögnu notið
krafta hans og áhuga, en svo var
ekki. Jón rak eins og faðir hans
allmikla útgerð, enda var Bær á
þeim árum ein helzta útgerðar-
stöðin við Skagafjörð. Einnig hér
reyndist Jón glöggskyggn á það
er til framfara horfði. Þegar báta
mótorarnir fluttust til Norður-
lands um síðustu aldamót, keypti
Jón fyrstur Skagfirðinga slika
vél og hóf mótorbátaútgerð.
Þóttu það mikil tíðindi er það
fréttist að mótorbátur væri kom-
inn í Bæ.
Jafnhliða umsvifamiklum bú-
rekstri voru Jóni falin margvís-
leg trúnaðarstörf. Hann var skip
aður hreppstjóri Hofshrepps 1905
er faðir hans andaðist og gegndi
því starfi til 1952, er Björn son-
ur hans tók við. Hann sat lengi
í hreppsnefnd og var tvívegis odd
viti nefndarinnar. Formaður bún
aðarfél. Hofshrepps var hann í all
mörg ár og sýslunefndarmaður
frá 1930—1938.
Jón tók mikinn þátt í kaup-
félagsmálum. Hann var einn a£
stofnendum Kaupfélags Austur-
Skagfirðinga (það hét áður Kaup
fél. Fellshr. stofnað 1919) og kos
inn fyrsti formaður þess og
gegndi því stárfi til æviloka. Jón
var einn þeirra, er beitti sér
fyrir stofnun Búnaðarsambands
Skagfirðinga og sat í stjórn þess
óslitið frá stofnun þess til ævi-
loka.Var auk þes formaður stjórn
arinnar í 13 ár, en baðstt þá und-
an endurkosningu. í fasteigna-
matsnefnd Skagafjarðarsýslu átti
Jón sæti frá upphafi þ. e. 1916
og sömuleiðis á árunum 1930 og
1940 og var formaður nefndarinn-
ar tvö fyrstu tímabilin. Auk
þeirra starfa, er nú hafa verið
talin, hlóðust á Jón mörg önn-
ur opinber störf s. s. nefndarstörf
og smærri trúnaðarctörf, er hon-
um voru falin og tóku mikinn
tíma.
Öll störf, sem Jóni voru falin,
rækti hann af mikilli alúð. Styrk
ur Jóns Konráðssonar í afskipt-
um hans af opinberum málum,
var frábær samvizkusemi vak-
andi áhugi fyrir framfaramálum
héraðsins og bændastéttarinnar,
hyggindi, gætni og prúðmennska,
samfara lægni að þoka áfram
áhugamálum. Þessir eiginleikar
réðu miklu um að Jóni voru falin
fleiri trúnaðarstörf en almennt
gerist um bændur, og flestir
töldu það rúm vel skipað, er hann
sat.
Vorið 1930 brugðu Jón og Jó-
fríður búi í Bæ, en Björn son-
ur þeirra tók þar við jörð og
búi. Þessi ráðabreytni olli að
öðru leyti engri breytingu. Þau
voru eftir sem áður búsett í Bæ
og Jón rækti störf sín sem áður.
Jón í Bæ var maður all-hár vexti
og fríður sýnum og að öllu vel
á sig kominn. Hann átti góða og
glæsilega konu, sem áður er get-
ið, er var manni sínum samhent,
en missti hana eftir rúmlega 57
ára sambúð. Þau áttu 3 börn,
Konráð, er var lengi starfsmað-
ur hjá S.Í.S., dáinn fyrir nokkr-
um árum. Björn bónda og hrepp-
stjóra í Bæ og Geirlaugu konu
Þórðar Pálmasonar kaupfélags-
stjóra, Borgarnesi. Jón andaðist
að heimili sínu þann 6. júni sl.
og var greftraður í ættargrafreit
í Bæ að viðstöddu fjölmenni.
Af þessum stutta æfiþætti Jóns
í Bæ má ýmislegt læra. Ungur
kaus hann að feta í fótspor feðra
sinna og gerast bóndi, þó hon-
um stæðu aðrar dyr opnar sakir
hæfileika sinna og rúms efnahags
foreldranna, en þess mun hann
aldrei hafa iðrað.
í stað þess að búa búi sínu
fram á elliár, þar til börnin voru
öll horfin að öðrum verkefnum
eða búin að búa um sig annars
staðar, afhendir Jón þá tæplega
hálfsextugur, jörðina og búið
syni sínum, er hann hafði stofn-
að heimili, svo hann leitaði ekki
annað og Bær héldist í eign og
ábúð ættarinnar.
Þegar Jón brá búi, flutti hann
ekki úr sveitinni til Reykjavikur
eða annarra kaupstaða með eign-
ir sinar og keypti þar hús, eins
og ýmsir efnabændur hafa leikið
fyrr og síðar. í þess stað dvöldu
hjónin áfram í Bæ, aðstoðuðu
son sinn og tengdadóttur við bú-
reksturinn, störfuðu áfram að
áhugamálum sínum, og nutu ná-
vistar barnabarna sinna.
Þegar metin eru störf nútíma
bónda, verður mælikvarðinn alla
jafna jarðabótadagsverk, húsa-
bætur, fjáröflun og félagsmála-
störf. Allt er þetta og nauðsyn-
legt og því réttmætt að nota það
svo langt sem það nær. Til við-
bóar kemur svo, hvernig var við
skilnaðurinn í vertíðarlokin? Á
honum verður ekki allfáum bænd
um hált nú á dögum. Það próf
stóðst Jón með ágætum. Með
því sannaði hann, að hann var
ekki aðeins góður búhöldur og
forustumaður i félagsmálum,
heldur einnig sannur og heil-
steyptur bóndi, sem hélt reisn
sinni sem slíkur til æviloka.
J. Sig.