Morgunblaðið - 30.03.1958, Qupperneq 3

Sunnudagur 30. marz 1958
MORCVNBLAÐIÐ
3
Ú r verinu
--- Eftir Einar Sigurðsson -
Togararnir
Fyrst framan af vikunni var
austan sperringur, en síðari hluta
hennar var yfirleitt gott fiski-
veður, hæg austanátt.
Skipin eru dreifð á svæðinu
frá Eldeyjarbanka og allt norð-
ur á Sléttugrunnshorn.
Afli hefur verið rýr fyrir
sunnan land. Út af Jökli fengu
nokkur skip dágóðan afla í vik-
unni. Ennfremur fengu þau skip,
sem voru fyrir vestan, góðan
afla mörg hver, t. d. skipin, sem
voru vestur og norðvestur af
Látrabjargi, en fiskurinn var
smár og steinbítsborinn.
En beztan afla fengu þau skip,
sem voru út af Sléttu. T. d.
fengu Akureyrarskipin þar full-
fermi á skömmum tíma.
Fisklandanir s. I. viku:
Hallv. Fróðad. .. 184 t. 12 daga
Jón forseti .... 189 - 13 —
Marz ........... 177 - 10 —
Egill Skallagr. .. 253 - 14 —
Geir............ 210 - 12 —
Jón Þorlákss. .. 250 - 12 —
Hvalíell ....... 220 - 12 —
Neptúnus ....... 115 - 7 —
saltfiskur .... 25
Reykjavík
Síðustu viku var austlæg átt
aila vikuna og góð sjóveður.
Afli hjá netjabátum, sem róa
daglega úr landi, var yfirleitt
3—7 lestir í róðri, sem verður að
teljast rýrt. Þó fékk bátur og
bátur betri afla, eins og Gunnar
Hámundarson, sem fékk 3 róðra
í röð 12 lestir í róðri og hina
róðrana lítið eitt minna.
Hjá útilegubátum hefur verið
tregur afli, nema hjá Helgu, sem
fékk 4 daga í röð 100 lestir alls
og lagði aflann á land daglega.
Akranes
Afli hefur verið tregur hjá
netjabátunum, algengast 6—10
lestir í róðri, og komizt upp í
27 lestir í einum róðri hjá Sig-
rúnu. Netjabátar eru með veið-
arfæri sín í Flóanum nema einn,
Sigrún, sem hefur verið með þau
vestur undir Jökli, og hefur afli
verið beztur hjá henni, einkum
síðustu daga. Sigrún er nú með
418 lestir ósl. frá áramótum.
Tveir bátar róa enn með línu,
og hefur afli hjá þeim verið ‘IVz
lest til 5 lestir, en suma daga
sem ekkert. Hafa línubátarnir
sótt út í Jökuldjúp og Jökul-
tungur.
Það hefur verið rétt borið við
að róa með handfæri. Hafa 3
trillur farið nokkra róðra. Afli
hefur verið mjög tregur, mest
700 kg. í róðri.
Fyrsti báturinn, Svanur, fór
með reknet á föstudaginn og
kom í gær með 35 tunnur af
síld,
Keflavík
Gott sjóveður var alla daga
vikunnar, hæg austanótt.
Fyrstu 4 daga vikunnar var al-
gengasti afli hjá línubátum 5—6
lestir og komst upp í 12 lestir
einn daginn hjá Ólafi Magnús-
syni. Á föstudaginn var afli afar
lítill, 2—4 lestir á skip. Framan
af vikunni virtist vera fiskur í
dýpinu fyrir utan kantinn, en þar
er nú kominn veggur af togur-
um. Á grunnmiðUm eru netja-
bátarnir um allt með veiðarfæri
sín, og virðast því línubátunum
ailar bjargir bannaðar.
Netjaafli hefur verið misjafn.
Nokkrir bátar hafa aflað sæmi-
lega og jafnvel vel sumir hverjir,
en tregt hefur verið hjá fjöldan-
um. Algengasti afli hefur verið
5—9 lestir. Stærsti róðurinn í vik-
unni var hjá Jóni Finnssyni, 19
lestir.
Á fimmtudaginn fór Báran
suður fyrir land og lagði þar 4
trossur og fékk daginn eftir 10
tonn, sem hún lagði á land í
Grindavík.
Vestmannaeyjar
Allhvöss austanátt hélzt alla
vikuna, og var því erfið sjósókn
og oft, sem bátar voru með net-
in um borð vegna storms og
straums.
Afli var sáratregur framan af
vikunni, en glæddist á fimmtu-
daginn, og var þá meðalafli 12
lestir á skip. Á föstudaginn var
svipaður afli. Stærsti róðurinn
í vikunni var hjá Björg, NK, 41
lest.
Gera menn sér nú vonir um,
að páskahrotan sé að byrja. Fisk-
urinn, sem veiðzt hefur síðustu
daga, er mjög misjafn að stærð
og yfirleitt göngulegur.
Allur flotinn er nú með net
sín norðvestur af Eyjum, allt
vestur að Selvogsbanka.
Handfærabátar hafa lítið get-
að reynt fyrir sér vegna storms
og yfirleitt lítið fengið, þegar þeir
hafa komizt út. Telja handfæra-
menn þó nægan fisk, en vanti
betra veður.
Fáskrúðsfjörður
Þrír 60—80 lesta vélbátar hafa
verið gerðir út í vetur. Einn bát-
urinn reri daglega úr landi, en
hinir lágu úti.
Framan af var róið með línu,
og öfluðust á línuna 426 lestir.
Með marz-byrjun tóku bátarnir
þorskanet, og var heildaraflinn
á línu og í net orðinn 678 lestir
um miðjan marz.
Til 15. marz hafði togarinn Aust
firðingur landað einu sinni, 220
lestum. Fór mikið af fiskinum í
skreið, en nokkuð var fryst.
Einn 19 lesta bátur er gerður
út á handfæx-i við Suðvesturland,
og hefur afli hjá honum veiúð
heldur tregur.
Afli bátanna frá vertíðarbyrj-
un til 15. mai-z:
Svala ................ 243 t.
Stefán Árnason....... 238 -
Búðafell ............. 197 -
Frystihúsin frystu á sama tíma:
Fram h. f......... 5590 ks.
Hraðfr.h. Fáskr.fj... 2860 —
í skipasmíðastöð Einars Sig-
urðssonar er verið að smíða 7—8
lesta vélbót fyrir Hans Aðal-
steinsson og Björn Þóroddsson.
í bótinn verðuf sett 32—36 ha.
Lister-vél.
Hafnir
18 rúmlesta vélbátur, Óskar,
byrjaði róðra með þorskanet í
vikunni. Hefur aflinn verið 4—5
lestir í róðri. 10 ár eru nú síðan
vélbátar voru gerðir út frá Höfn-
unum. Voru þar tveir 12 lesta
vélbátar síðast, og fóru þeir báð-
ir upp í sama veðrinu og ónýtt-
ust.
Síðan hefur verið gerður 70—
80 m. langur varnargarður, sem
jafnframt er bi-yggja, en sá galli
er á gjöf Njarðar, að hann þyrfti
að vera helmingi lengri. Það má
segja, að hann komi að engum
notum eins og er, þar sem ekki
flýtur upp að honum nema um
rúmlega hálffallinn sjó.
Innsiglingin er sæmilega örugg
en öi-yggi vantar fyrir bátana við
gai-ðinn, en til þess þarf að lengja
hann. Annars er hægt að fara inn
í Ósabotnana á rúmlega hálf-
föllnum sjó. Er þar mikið dýpi
og lega fyrir mörg hundruð báta
af hvaða stærð sem er. Er þarna
áreiðanlega framtíðarhöfn, rás-
ina inn í Ósana þarf aðeins að
dýpka og breikka. Verstöðin
liggur betúr við fiskimiðunum
þegar sótt er suður fyrir land,
en nokkur önnur á Súðurnesj-
um.
Öryggislokinn
Allir þekkja mikilvægi öryggis
lokans, þegar um er að i-æða
mikinn þrýsting eða þennslu,
einkum í sambandi við vélar. En
öryggislokinn gegnir hlutverki
sinu á fleiri sviðum en því tækni-
lega. X efnahags- og atvinnulífi
þjóðarinnar höfum við marga
„öryggisloka". Einn þeirra mikil-
vægustu er í sambandi við vinnu-
markaðinn.
Þegar kaupgjaldið er orðið
hærra en útflutningsframleiðsl-
an þolir, og þarf ekki einu sinni
að vera útflutningsframleiðslan,
segir það til sín í samdrætti at-
vinnulífsins, atvinnuleysi og
kröfum um lækkað kaupgjald.
Öryggislokinn hefur látið til sín
heyra og blæs, þar til ráðin hef-
ur verið bót á meininu, sem að
sjálfsögðu er unnt að gera á marg
an hátt.
Alveg á sama hátt segir það til
sín, þegar kaupgjaldið er orðið
það lágt, að verkalýðurinn tel-
ur sig ekki bera það úr býtum,
sem hann þarf til að lifa sóma-
samlegu lífi, eða hann vill geta
lifað betra lífi, enda þótt það sé
sómasamlegt, af því að hann tel-
ur, að afraksturinn af vinnu hans
sé það mikill, að atvinnuvegirnir
þoli hærra kaupgjald. Þá hvín
einnig í lokanum.
Eins og allir þekkja, sem um-
gangast öryggisloka, er mjög
mikilvægt, að þeir séu í lagi, og
getur verið lífshættulegt að gera
þá óvirka. Alveg eins er þetta
í efnahags- og atvinnulifinu. Þar
er að vísu ef til vill ekki bráður
bani búinn einstaklingunum, en
eyðilegging þessa öryggisloka í
þjóðlífinu getur kostað þjóðina
tilveru sína, glötun sjálfstæðis-
ins.
Við höfum sannarlega ekki
farið varhluta af átökum milli
verkalýðs og atvinnurekenda
síðasta aldarfjórðunginn, en svo
að segja undantekningarlaust
hafa þau átök alltaf verið á þann
veg, að verkalýðurinn hefur ver-
ið að krefjast meira í sinn hlut
af. þjóðartekjunum. Eitthvað
hefur hér orðið ágengt, því að
ólík er lífsafkoma rnanna nú eða
fyrir aldarfjórðungi, hvað þá, ef
lengra er íarið aftur í tímann.
En ekki er allt, sem sýnist í þess-
um efnum, og hefur verðbólgan
hér veifað mönnum héðni um
höfuð.
Þessi átök hafa hverju sinni
orðið æ harðvítugri, og síðasta
Dagsbrúnarverkfall, er götuvígi
voru hlaðin og yfirvofandi eyði-
legging á öllu, sem í frystihús-
unum var, leiddi í Ijós vanmátt
atvinnurekenda og getuleysi
ríkisvaldsins til þess að halda
uppi löggæzlu. Þegar svo er kom-
ið, að annar aðilinn á í jafnfullu
tré við hinn, sem raun ber vitni,
gæti margur fi-eistazt til að álykta
sem svo, að jafnvægi verði ekki
lengur fundið í kaupgjaldsmál-
um með slíkum átökum. Því er
það lika, að ríkisvaldið hefur í
æ ríkari mæli gripið inn í slík-
ar deilur og jafnað bilið með
greiðslum úr ríkissjóði, dulbún-
um oftast að vísu, en engu að
síður hefur almenningur að lok
um verið látinn borga brúsann í
einni eða annarri mynd. Kaup-
deilur hafa því upp á síðkastið
borið mjög svip af því, að þær
væru háðar við ríkisvaldið.
Mjög hætt er við, að þessi þró-
un haldi áfram, ríkisvaldið geti
ekki setið auðum höndum í slík-
um átÖkum, m. a. af því að efna-
hagslífið þolir ekki, að látið sé
sverfa til stáls milli atvinnurek-
enda og verkalýðs. í nútímabú-
skap segir vöruskortur einnig
fyrr til sín en deiluaðilarnir væru
fúsir til að ganga að sáttaborð-
inu án íhlutunar ríkisvaldsins
En þetta ástand gerir það að
verkum, að ekki er hægt að verð
festa krónuna, þrátt fyrir góðan
ásetning í hvei't sinn, sem hún
hefur verið felld.
Krónan ber því dauðann 1
brjóstinu, nema atvinnurekend-
ur og verkalýður vilji gera sér
fulla grein fyrir kjarna þessa
máls og mæta hvorir öðrum með
áanngirm, hlýða á kall öryggis-
lokans á hvora hliðina, sem hall-
ast tekur, og leysa vanda hvers
annars í bróðerni án ihlutunar
ríkisvaldsins. Meiri atvinnutæki,
meiri tækni er eina örugga leiðin
til betri lífsafkomu. En þetta
eru bara orð, sem fara inn um
annað eyrað og út um hitt. Það
v Sr. Bjarni Sigurðsson Mosfelli
Kirkjuklukkan
FYRIR 70 árum var kii-kjan rifin
í dalnum og önnur ný i'eist þai',
sem byggðin var þéttari. í daln-
um hafði kirkjan staðið frá alda
öðli, svo að enginn getur láð
sóknarmönnum, þó að þeim þætti
mörgum sárt að sjá af henni það-
an. Enda varð sú raunin á, að
flutningur kirkjustaðarins gekk
ekki þegjandi og hljóðalaust.
Fundir voru haldnir, bréf rituð
æðstu kii-kjuvöldum landsins,
harðorðar og svæsnar greinar
birtar í blöðum; sem sagt — mál-
ið var sótt og varið af kappi og
seiglu íslendingsins, sem jafnan
er þó seinþreyttur til vandræða.
Engan skyldi kynja, þó að dal-
búar tækju þessa breytingu nær
sér en aðrir. Þarna hafði hún
staðið kirkjan þeirra, síðan þeir
fyrst mundu eftir sér. Vissulega
var að henni sjónarsviptir, þó að
lágt væri þar til lofts og hún
væri í engan stað reisuleg.
Sóknarmenn voru skiptir í tvo
flokka, en þó að þeir, sem flytja
vildu kirkjuna, bæru í því sigur
af hólmi, hlutu hinir þó nokki'ar
sárabætur. Þeim tókst að ná
kirkjuklukkunni í sínar hendur,
svo að hún hefir ekki flutzt úr
dalnum enn í dag og fer þaðan
ekki úr þessu. Og þegar aldraðir
sóknarmenn, sem kjósa að hvíla
við hlið forfeðra sinna í gamia
kirkjureitnum, eru bornir til
grafar, má enn heyra hljóm litlu
klukkunnar um dalinn, þar sem
hann hefir heyrzt í mörg hundruð
ár. Og menn kinka kollí íbyggnir
og hugsa með sér „Mín klukka,
klukkan þín, kallar oss heim til
sín.“ Og ef nokkur einn hlutur
í þessum dal á þar ítak í hvers
manns barmi, þá er það litla
klukkan, sem hefir verið svipt
sinni kirkju í 70 ár.
★ ★ ★
Frá ómuna-tíð hefir hljómur
kirkjuklukknanna orkað eins og
seiður á hugi manna. Hann er í
senn áminning og boðun þeirrar
helgi, sem gengur í garð. Svo
samantvinnaður getur hann jafn
vel verið hátíðarstundinni, að
mönnum þyki sem hann sé ómiss
andi þáttur hennar, ef ekki þráð-
ur í uppistöðu, þá a. m. k. ívaf.
Þær eru líka margar minningarn
ar, sem við tengjum kirkjuklukk
unni, þessari kliðmjúku, en ein-
beittu röddu frá húsi drottins.
Og kannske eru þær Ijúfastar
frá bernskuárunum þessar minn-
ingar, hvort sem þær eru bundn-
ar við veglegt guðshús í þysmik-
illi borg eða lúða kirkju í djúpum
dali.
En hvarvetna er þetta aðall
kirkjuklukkunnar, þar sem hún
hefir fundið hljóm sínum berg-
mál í trúuðu hjarta, að hún með
táknmáli sínu og arfhelgi leggur
nokkuð af mörkum til helgidóms
trúarinnar.
★ ★ ★
Frá fornu fari hafa kirkju-
klukkurnar orðið listamanninuin
að yrkisefni um allan hinn
kristna heim og þá einnig hér á
landi. líklega hafa þær engu ís-
lenzku skáldi verið svo hugstæð-
ar sem Stefáni frá Hvítadal.
Hann eins og ,,skilur“ þær öðrum
fremur, og honum dylst þá ekki
heldur, að „þessi klukknaköll
boða Ijós og líf.“ Annars má
finna urmul dæma í íslenzkum
skáldskap, bæði sálmum og ver-
aldlegum ljóðum, að kall þeirra
er haldið áfram að neita um inn-
flutning á fiskiskipum, það er
haldið áfram að neita um inn-
flutning á vélum, það er haldið
áfram að neita um lán til bygg-
inga fiskiskipa innanlands. En
átökin um gæði lífsins halda
áfram, en öryggislokinn hefur
verið tekinn úr sambandi og hið
almáttuga ríkisvald komið i stað-
inn.
hefir fundið hljómgrunn í skálds
ins barmi.
★ ★ ★
Klukkur hafa fylgt kirkjunni
um alda raðir, þó að ekki verði
sagt með neinni vissu, hvenær
þær voru fyrst -gjörðar. Það er
þó víst, að þær gegna orðið hlut-
verki á 6. öld ofanverðri. Vafa-
laust hafa þær borizt til Norður-
landa með kristni og kirkjusmíð,
og það er líklega Snorri Sturlu-
son, sem getur um fyrstu klukku,
sem víst er, að til héfir verið á
Norðurlöndum, þar sem hann
greinir frá bardaganum mikla á
Hlýrskógsheiði,
Magnús góði átti þar í höggi
við heiðingja og hafði sigur áður
en lauk. Segir svo í Ólafssögu
helga, að hann hafi verið mjög
uggandi um sinn hag fyrir bar-
dagann, því að heiðingjarnir voru
miklu liðfleiri. Dreymdi hann þá
draum, þar sem honum þótti fað-
ir sinn koma til sin og segja:
„Statt upp og ráð til orrustu,
þegar er þér heyrið lúður minn.“
Urðu liðsmenn konungs glaðir
við, er þeir heyrðu drauminn,
og skömmu seinna heyrðu þeir
yfir sér klukknahljóð. En allir
þeir menn, er verið höfðu i Niðar
ósi, kenndu hljóðið, „að svo var
sem Glöð væri hringt. Sú klukka
var að Clemenskirkju í Kaup-
angi, og hafði Ólafur konungur
þar til gefið.“
★ ★ ★
Kristin kirkja gæti varla kvatt
söfnuð sinn saman á veglegri hátt
en kirkjuklukkan gjörir, þegar
„bergmálsblíð um dali berast
klukknahljóð.“ Hún kann að
syngja þann seið, sem kemur
hjarta trúmannsins til að titra,
og rumskar við þeirri eftirvænt-
ingu og lotningu, sem það hlýtur
að vera hverjum manni að fá að
nálgast skapara sinn með sér-
stökum hætti á helgistund í
kirkju. Svo hefir þetta verið um
langan aldur um byggðir þessa
lands, og enn kalla klukkur til
tíða.
Meira smjör
næsla tímabil
NÚ um þessi mánaðamót hefst
nýtt skömmtunartímabil fyrir
næstu þrjá mánuði ársins. Verða
nú nýir skömmtunarseðlar af-
hentir, en það er markverðast
við þá, að smjörskammturinn
verður aukinn um 50 grömm, og
eru á honum 6 250 gramma smjör-
seðlar.
Skömmtunarseðlarnir verða af-
hentir í Góðtemplarahúsinu, uppi
milli kl. 10 og 5 mánudag, þriðju-
dag og miðvikudag, gegn stofn-
um núgildandi seðla greinalega
árituðum.
Yfir sumarmánuðina hefur
smjörskammturinn verið 500 gr.
minni en aðra mánuði ársins.
Skólaskemmfanir
á Patreksfirðf
ÁRSHÁTÍÐ barna- og unglinga-
skólans á Patreksfirði var hald-
in 22. og 23. marz. Skólabörn-
in héldu 3 skemmtanir í sam-
komuhúsinu Skjaldborg og
ávallt fyrir fullu húsi. Dansleik-
ur fyrir fullorðna var haldinn á
laugardagskvöld og fyrir skóla-
nemendur á sunnudaginn. Jón
Eggertsson skólastjóri flutti
fyrst skörulega ræðu, og á eftir
fóru 12 skemmtiatriði: kórsöng-
ur, leikþættir, skrautsýning,
þululestur, visnaflutningur o. fl.
Ágóðinn af öllum þessum vel
heppnuðu samkomum rann í
ferðasjóð barnanna. —Karl.
I