Morgunblaðið - 07.06.1958, Síða 1

16 síður og Lesbók
45. árgangur
126. tbl. — Laugardagur 7. júní 1958
PrentsmiSja Morgunblaðsins
De Gaulle takmarkar vald
öryggisnefndanna í Alsír
//
breyta í neinu afstöðu Frakk-
lands til Atlantshafsbandalags'
ins ★ ★
í síð'ari fregnum segir, að líkur
bendi til. að de Gaulle geri Sou-
Fylgið mér skilyrðislaust",
sagði hann i Oran i gær
ALGEIRSBORG, 6. júní. — Fréttamaður Reuters, John Bush,
símar, að de Gaulle forsætisráðherra hafi í dag varað ör-
yggisnefndirnar í Alsír við því að taka fram fyrir hendurnar
á ríkisstjórn Frakklands og þeim opinherum starfsmönn-
um sem hefðu umboð hennar. En hann bætti því við, að
öryggisnefndirnar hefðu merkilegu hlutverki að gegna allt
um það. Kom Þetta fram í ræðu, sem hann hélt í dag í Oran.
Var honum fagnað sem hetju, þegar hann kom til borgar-
innar. Oran er síðasti ákvörðunarstaður de Gaulle í Alsír að
þessu sinni. Hann snýr aftur heim til Parísar í kvöld.
Forsætisráðherrann hélt ræðu í
borgarhverfi Múhameðstrúar-
manna í Oran og lagði þar
höfuðáherzlu á jafnan rétt þeirra
Frakka sem eru múhameðstrúar
og annarra. Segja fréttamenn, að
hann hafi aldrei verið eins
ákveðinn í ræðum sínum og þarna
í Arabahverfinu og hafi hann
margsinnið lamið hnefanum í
ræðustólinn til áherzluauka.
í>ótti þetta snjallt og eru sumir
fréttariarar þeirrar skoðunar, að
ekki örfáir Serkir hafi fallið
fyir því slynga herbragði.
Fréttamenn segja, að í dag
hafi skýrt komið í ljós, að for-
sætisráðherrann hafi í hyggju að
takmarka mjög vald öryggis-
nefndanna, enda er stærilæti
hans takmarkalaust og vill hann
einn öllu ráða. Aðalræðu sinni í
Oran lauk hann með þessum orð-
um: „Fylgið mér skilyrðislaust".
— En fréttamenn benda á, að
ekki séu allir ánægðir með gerð-
ir de Gaulles. I miðri ræðu hafi
t.d. hópur manna hrópað: Sou-
stelle, Soustelle. Eins og kunnugt
er, var Soustelle áður Alsírmála-
ráðherra og vildu margir Alsír-
búar, að hann tæki við embætti
aftur. En de Gaulle hefur lagt
áherzlu á, að hann gegni sjálfur
því embætti og hafi ekki í hyggju
að láta það af hendi. j
Búizt er við því, að Leon Oel-
becque, varaforseti, yfiröryggis-
nefndarinnar í Alsír, fari til
Parísar n.k. mánudag. Hann er
eldheitur „Gaullisti", eins og
sagt er. Fréttamenn fullyrða, að
erindi hans til Parísar sé að
koma á fót „Þjóðlegri öryggis-
nenfnd“. Hefur Yfiröryggisnefnd
in í Algeirsborg lagt blessun sína
yfir ferðalag hans og ráðagerðir,
að því er sagt er.
ítalska stjórnin tilkynnti í dag,
að stjórn de Gaulles hefði full-
vissað hana um, að utanríkis-
stefna hennar mundi verða með
líku sniði og áður. T.d. hefur de
Gaulle alls ekki í hyggju að
stelle að sendiherra sínum í
Washington. — Þá hefur verið
boðaður fundur í frönsku stjórn-
inni á morgun, laugardag, og
verður þar rætt um tillögur for-
sætisráðherrans um ný stjórn-
skipunarlög. Ekki er enn vitað
um einstök atriði þeirra.
Þá benda fréttamenn á, að sýni
legt sé, að allhörð deila sé komin
upp milli de Gaulles og yfir-
manna öryggisnefndanna. Hann
hefur skorað á öryggisnefndirnar
að styðja sig í hvívetna, því að
hann sé hinn eini rétti stjórnandi
Frakklands og Alsírs. Þá hefur
hann skýrt frá því, að Salan
hershöfðingi sé fulltrúi sinn í
Alsír og honum einum eigi að
hlýða.
Júgóslavar vilja aðsfoð
frá Vesturveldunum í
stað rússneskra lána
BELGRAD, 6. júní. — Tals-
maður júgóslavnesku stjórn-
arinnar lét í það skína í dag,
að Júgóslavar mundu fúsir að
þiggja aðstoð frá Vesturveld-
unum í stað Þeirrar efnahags-
aðstoðar, sem Rússar hafa nú
svikið þá um. Talsmaðurinn
notaði hin verstu orð uin fram
komu Rússa og sagði að í af-
stöðu þeirra fælist stjórnmála
leg og efnahagsleg þvingun,
eins og hann komst að orði.
Eins og kunnugt er, höfðu
Austur-Þjóðverjar og Rússar lof-
að að veita Júgóslövum $285
millj. lán, en þegar Tító hugðist
„fara sína eigin leið til sósíalism-
ans“ drógu Rússar að sér hönd-
ina og neituðu að veita þeim efna
hagsaðstoð. Var þetta mikið á-
fall fyrir stjórn Títós, því að hún
hafði treyst á þetta fjármagn við
uppbyggingu í landinu í náinni
framtíð.
Fréttamenn segja, að til minni
háttar árekstra hafi komið á
landamærum Júgóslavíu og Al-
baníu, Búlgaríu og Rúmeníu, en
ekki sé búizt við neinum hern-
aðarátökum. Þó eru Júgóslavar
sagðir við öllu búnir.
Loks er símað, að senn muni |
hefjast í leppríkjunum mikil gagn
sókn á hendur „frjálslyndum".
sem svo eru nefndir og þykir |
líklegt, að hún hefjist með mál-
sókn á hendur Imre Nagy hinum
ungverska. Eins og kunnugt er,
höfðu Júgóslavar heitið honum
landvistarleyfi.
Ég de Gaulle . . . „Fylgið mér skilyrðislaustl“
Tillögur landstjórnar
Fœreyja lagðar fram
í gœr — 12 sjómílna
landhelgi
Færeysk blöð ræða landhelgismálið
FÆREYSK blöð ræða mjög land-
j helgismálið í gær. Dimmalætting
j segir m. a., að landstjórnin verði
| að ráða fram úr þessu vandamáli,
l en ekki komi til mála, að neinum
fiskiskipum verði leyft að veiða
innan nýrrar landhelgi. Segir
' blaðið, að slíkt mundi skaða mál-
Líbanon fyrir
Öryggisráðið
NEW YORK, 6. júní. — Araba-
bandalagið hefur vndanfarna
daga setið á rökstólum í Líbýu
til að taka afstöðu til aiburðanna
í Líbanon. Ekki tókst að sam-
ræma sjónarmið deiluaðila og því
var málið tekið fyrir á fundi
Öryggisráðsins í kvöld. Malik,
utanríkisráðherra Libanons, reif-
aði málið og lýsti ábyrgð á hend
ur Arabiska sambandslýðveld-
inu fyrir íhlutun í innanrikismál
Líbanons og sagði, að það bæri
ábyrgð á hinum hörmulegu at-
burðum þar undanfarnar vikur.
Times styður uppástungu Hansens
um svœðaráðstefnu um landhelgina
KAUPMANNAHÖFN, 6. júní. —
Fréttaritari Berlingatíðinda sím-
ar, að brezk blöð leggi höfuð-
áherzlu á þá hættu, sem land-
helgisdeilan hefur í för með sér
fyrir Atlantshafsbandalagið. Þau
benda á, að mikil hætta sé á því,
að ísland fjarlægist Vesturveldin
og lendi loks undir áhrifasvæði
Sovétrikjanna, ef samkomulag
náist ekki um þetta viðkvæma
deilumál hið fyrsta.
Blöðin ræða um möguleika á
því, að Færeyingar taki sér 12
sjómilna fiskveiðilandhelgi og
scgja, að það sýni, nvilíkt stjórn-
leysi muni rikja a úthöfunum, ef
íslendingar láta verða al fyrir-
ætlunum sínum. Blöðin segjast
vona, að Danir sýni meiri skiln-
ing og verði samningsliprari en
íslendingar, þegar að sanvninga-
borðinu kemur. Láta blöðin i ljós
djúpa hryggð yfir ákvörðun fs-
lendinga.
Fréttamaðurinu skrifar enn-
fremur, að þegar ljóst var, hvert
spor íslendingar hygðust stíga, þá
hafi brezka stjórnin snúið sér til
ýmissa NATO-landa og bcðið þau
að láta í ljós skoðun sína á mál-
inu. Öll hafa þau lýst yfir, að
þau leggist gegn einhliða út-
færslu landhelginnar. H C.
Hansen stakk þá upp á þvi, að
efnt J'rði til svæðaráðstefnu um
málið og sérstakt tillit verði þar
tekið til fslands, Færeyja og
Grænlands, par sem íbúar þess-
ara landa lifi svo til eingögnu
á fiskveiðum.
Times styður i dag þá uppá-
stungu Hansens, að slík ráfistefna
verði haldin hið fyrsta. Blaðið
segir, að þeir sem taki lögin í
sinar hendur þjóni aldrei réttlæt-
inu. Eftir úrslit Genfarráðstefn-
unnar, heldur blaðið áfram, gat
einungis svæðaráðstefna komið í
veg fyrir stjórnleysi á hafinu.
Uppástungu Hansens er því fagn
að. Loks er símað frá Kaup-
mannahöfn, að ákvörðun Rússa
um að styðja kröfu íslendinga
um 12 sjómílur, geti haft hinar ems
alvarlegustu afleiðingar fyrir sam
starið innan NATO. \
Ný mótmœlayfirlýsing
Breta — og ,,Fish
and Chips"
FRÉTTARITARAR Reuters síma
m. a. um landhelgismálið: Bret-
ar hafa ítrekað yfirlýsingu sina,
þar sem þær þjóðir, sem hyggj-
ast færa út Iandhelgi sína í 6 eða
12 sjómílur, eru varaðar við því.
Segir í hinni nýju yfirlýsingu,
að Bretar, sem ætíð haíi barizt
fyrir frelsi á höfunum. óttist
mjög þær afleiðingar, sem ein-
hliða ráðstafanir munu nafa a
viðskipti landa í milli.
Sir Reginald Mannighatn-BuII-
er, ríkissaksóknari og aðaltals-
maður brezku stjórnarinnar
landhelgismálinu, ræddi málið
dag og drap á ýmis atriði, sem áð-
ur hafa komið fram. Þess má
geta, að hann benti á, að „Fish
and Chips“ væri orðinn þjóðar-
réttur Breta og hefði hann kom-
ifi í staðinn fyrir nautaseik. -— í
sérhverju þorpi væri þessi réttur
til sölu, hvað þá í borgunum.
stað Færeyinga ekki síður en ís-
lendinga, ef þeir gerðu einhverj-
ar slíkar undanþágur.
Blað Fólkaflokksins, Dagblað-
ið, segir m. a., að taka verði rót-
tæka ákvörðun í landhelgismál-
unum. Við verðum öll að standa
saman, ef árangur á að nást, seg-
ir blaðið ennfremur. Það er ekki
nóg að veita lögmanninum um-
boð til að semja við stjórn H. C.
Hansens. Lögþingið verður að
leggja fram kröfur sínar og þvi
næst að semja um það við dönsku
ríkisstjórnina, að þeim kröfum
verði framfylgt, þegar hún sem-
ur um nýja landhelgi fyrir hönd
Færeyinga.
Málgagn Þjóðveldisflokksins,
14. september, segir, að færeysk
fiskimið séu þjóðareign Færey-
inga og Danir megi ekki semja
um þessa dýrmætu eign þeirra.
Englendingar megi ekki heldur
hafa leyfi til að rányrkja hana,
og komizt er að oi-ði. Þá
segir blaðið, að fiskveiðiland-
helgismálið sé einkamál Færey-
inga og þeir einir eigi að leysa
það. Þó verði þeir að taka tillit
til alþjóðalaga, en án erlendrar
íhlutunar. Loks segir blaðið, að
í þessum áfanga, eins og komizt
er að orði, eigi ekki að færa land-
helgina í minna en 16 sjómílur.
★ • ★
Á lögþingi Færeyja í dag voru
fluttar þrjár þingsályktunartil-
lögur í sambandi við fiskyeiði-
takmörkin. Tillaga landsstjórnar-
innar var á þessa leið:
Sú staöreynd, að íslendingar
ætli að færa út fiskveiðitakmörk
sín í 12 sjómílur hinn 1. sept.
1958, gjörbreytir svo forsendum,
að Færeyingar hljóta að skoða
sig óbundna samningi þeim, sem
gerður var við Breta hinn 24.
júní 1901 og breytingum á hon-
Frh. á bls. 2.