Alþýðublaðið - 22.10.1929, Blaðsíða 2

a
ALÞÝÐUBttAÐIÐ
Beilræði
kennimannsias.
Guðfræðikennarinn Magnús
'Jónsson heldur enn þá áfram að
fræða lýðinn um „villukenningar
sosialista". Síðastliðinn laugardag
ritar hann í „Mgbl." alllanga út-
skýringu á því, hvað hann eigin-
lega hafi meint með erindi því,
sem hann flutti fyrir postula, þ.
e. sendiboða, íhaldsins í „sælu-
húsinu" fyrir skömmu og „Mg-
bl.“ og „Vörður" birtu útdrátt úr.
Kennimaðurinn byrjar útskýr-
inguna á þvi að eigna ritstjóra
Alþýðublaðsins ýmsa persónu-
lega eiginleika, svo sem: „ill-
kvitni", „blekkingalöngun",
„rnont", „gleiðgosablæ" og fleiri
af svipuðu tæi. Er þó býsna tor-
velt að skilja, að þessar Iýsingar
á ritstjóra Alþýðublaðsins veiti
svar við þeirri spurningu, hvort
verkamenn eigi að vera jafnað-
armenn, fremur en lýsing Jóns
Þorlákssonar á Magnúsi sjálfum
og þeirri „þunnu, ógeðslegu
slepju", sem Jón segir, að jafnan
renni af munni hans, sbr. al-
þingistíðindin.
Þá koma heilræðin til verka-
manna.
Nú ráðleggur kennimaðurinn
þeim að „eignasi vini í öllum
flokkum“, og þó að hann segi
það ekki beinlínis, er auðséð, að
hann telur þeim ráðlegast að
leita „vinanna" í flokknum hans,
fhaldsflokknum.
Miðstjórn þess flokks skipa
nú: Ólafur Thors, Jón Ólafsson,
Sigurður Eggerz, Magnús Guð-
mundsson og Jón Þorláksson.
Fjórir þeir fyrstu fyrir: Kveldúlf,
Alliance, íslandsbanka og Shell-
félagið. — Þetta eru „vinirnir",
sem Magnús telur líklegasta til
þess að berjast fyrir áhuga- og
hagsmuna-málum verkalýðsins
og bera þau fram til sigurs.
Sá er vinur, sem' í raun reynist.
Hvernig hafa þessir „vinir"
reynst til þessa?
Hverjir börðust harðast gegn
vökulögunum og vildu leyfa tak-
markalausa þrælkun sjómanna á
togurum? Hverjir berjast grimmi-
legast gegn öllum réttarbótum og
hagsmunamálum verkalýösins ?
Hverjir börðust gegn því að
veita 21 ára fólki og fátæklingum
kosningarétt til bæja- og sveita-
stjórna? Hverjir reyna sífelt að
lækka kaupiðog koma samtökum
verkalýðsins á kné? Hverjir börð-
ust fyrir þrælalögunum, ríkislög-
íeglunni, nefsköttum, hátollum á
nauðsynjar og „sparnaði" barna-
og alþýðu-fræðslu ?
Svarið er:. „Vinirnir".
Magnús veit þetta sjálfur ofur-
vel. Þess vegna hefir hann ekki
trú á því, aö verkalýðurinn noti
sér þetta heilræði hans; seg'ist
nefna þetta „áð eins sem hugs-
anlegt“ og bætir svo við, að ef
verkamenn telji það betra fyrir
sig, þá „geta peir myndað sér-
stakan verkamannaflokk“.
Þetta er gott ráð. En Magnús
hefir ekki fundið það upp. Verka-
menn hafa þekt það lengi og
notfært sér það. Og með hverju
ári fjölgar þeim, sem sjá og
fekilja, að þetta er eina ráðið sem
dugir. öflug verklýðsfélög, öflug
stjórnmálasamtök verkalýðsins.
Þetta er það eina, sem getur
gert verkafólkið frjálst og sjálf-
stætt, létt af því oki atvinnukúg-
unar og stjórnmálakúgunar.
En, bætir Magnús við, verka-
menn „eiga ekki að vera sosial-
istar.“
Hvers vegna ?
Vegna þess, að ef þeir eru jafn-
aðarmenn, fara þeir of „geist" í
kröfum sínum og aðhyllast þjóð-
nýtingu, sem er verkalýðnum til
bölvunar, segir Magnús guðfræði-
kennari.
1 kennimannlegum vandlæting-
artón segir hann við verkamenn-
ina: Þið hafið „tekið of mikið
af ágóða fyrirtœkjanna jafnóð-
urrt í kaupgjald“, farið of „geist“.
Þetta getur ekki þýtt annað
en það, að verkamenn hafi feng-
ið of hátt kaup, of mikla hvíld
og of góðan aðbúnað. — Því
getur enginn kennimaður neitað,
hversu slingur sem hann er að
éta ofan í sig. Sjómennirnir hafa,
að dómi M. J., verið ómagar á
útgerðinni, verkafólkið á landi
líka. Hann segist vera þess full-
viss, aÖ rannsókn á rekstri út-
gerðarinnar myndi sanna þetta.
Ef svo er, hvers vegna greiddi
hann þá ekki atkvæði með tillögu
Alþýðuflokksfulltrúanna á síðásta
þingi um rannsókn togaraútgerð-
arinnar, til þess að fá sönnun
fyrir þessum fullyrðingum?
Þessi er hinn huggunarriki boð-
skapur kennimannsins til „undir-
stéttarinnar“, sem Á. P. (Árnj
Pálsson) segir svo fagurlega að
Jón ólafsson hafi „hafist upp úr
af sjálfum sér": minna kaup,
minni hvíld, verri aðbúnað, þá
munu laun ykkar verða mikil —
síðar.
En hvenæí?
Því svarar Magnús ekki.
Nú segist kennimaðurinn ekk-
ert hafa á móti verkföllum yfir-
leitt, heldur þeim einum, sem eru
„löng og gagnslaus“.
En hvernig eiga verkamenn að
fara að því að vita fyrirfram,
hve löng verkföll verða og hvort
þeir koma fram kröfum
sínum. Slíkt er vitaskuld ekki
undir þeim einum komið. Og
heldur prófessorinn, að verka-
menn myndu vinna mörg verk-
föll, ef þeir ákvæðu fyrir fram,
að þau skyldu eigi standa lengur
en t. d. 7 daga, eða hálfan mán-
uð? — Ætli Kveldúlfur eða AI-
íiance myndu ekki reyna að
þrauka þessa viku eða 14 daga,
heldur en að láta undan?
Ástæðan til þess, að verkamenn
eiga ekki að vera jafnaðarmenn
og fara geyst í kröfum sínum,
heimta hátt kaup, er sú, að lága
kaupið veitir atvinnurekendum
„aukinn ágóða, sem farið getur
til pess að auka fyrirtœkið og
bœta atvinnuskilyrðin,“ segir
kennimaðurinn.
Sum útgerðarfélögin hér hafa
haft mikinn ágóða, eru stórrík
á okkar mælikvarða. Eru „at-
vinnuskilyrðin" fyrir sjómenn og
verkamenn á landi betri hjá þeim
en hinum, sem berjast í bökkum;
borga þau betra kaup og eru
þau fúsari til að bæta kjör verka-
fólksins en hin, sem enga sjóði
eiga?
Því miður svarar reynslan
þessu neitandi.*
Yfirleitt eru auðugustu útgerð-
arfélögin erfiðust viðureignar í
samningum um kaup og kjör
verkafólksins. Þau þykjast hafa
styrk peningavaldsins til þess
að bjóða samtökum verkalýðs-
ins birginn, þykjast geta biðið
og látið skortinn venja verka-
lýðinn af heimtufrekjunni.
Og fer ágóðinn, sem lága kaup-
ið veitir atvinnurekendum, til
þess að auka fyrirtækið? M. J.
segir: ágóðinn getur farið til pess
að auka fyrirtœkið. En gerir hann
það?
Nokkur togarafélaganna hér og
í grendinni hafa skift á milli
hluthafanna mörgum hundruðum
þúsunda króna af ágóðanum.
Hluthafarnir hafa stungið þessu
fé í vasa sinn, ekki hefir það
farið til að bæta kjör verkafólks-
ins, sem auðinn skapaði. Og
komið hefir það fyrir ósjaldan,
að þessi sömu félög hafa síðar
farið á höfuðið eða lent í svo
miklum fjárhagsörðugleikum, að
þau hafa orðið að fá uppgjöf á
mörg hundruð þúsund króna
skuldum, alt upp í 80—90»/o.
Hluthafarnir hirtu ágóðann, bank-
arnir fengu töpin og jöfnuðu
þeim síðan niður á almenning.
„Ágóðinn" var meðal annars not-
aður til þess að halda úti „Mg-
bl.“ og öðrum slíkum blöðum,
sem dásama ráðdeild, hyggindi
og forsjá „máttarstólpanna", og
til þess að koma skósveinum
þeirra, eins og t. d. M. J., á þing
og í bæjarstjórn, til þess þar að
sjá um, að auðugustu félögin og
helztu hluthafarnir og fram-
kvæmdastjórarnir \ þyrftu sem
allra minst að greiða til opin-
berra þarfa, til þess að koma
sköttum og útsvörum á almenn-
ing, til þess að berjast fyrir ríkis-
lögreglu og þrælalögum.
Til þessa hefir miklu af ágóð-
anum verið varið. Ef M. J. efast
um að svo _sé, þarf hann ekki
annað en að sþyrjp ýmsa mikils-
ráðandi samflokksménn sína. Þeir
vita það af reynslu. Og sem fyr-
verandi bankaráðsmaður og
bankaendurskoðandi ætti kenni-
maðurinn að hafa fengið nokkra
hugmynd um þetta. Otgáfufélag
„Morgunblaðsins" getur líka frætt
hann margvíslega.
Jafnaðarmenn berjast fyrir
auknum réttindum og bættnns
hag verkalýðsins. Undir núver-
andi skipulagi hljóta þeir að
berjast við auðvaldið, sem hefir
ráð á starfstækjum fólksins og
kaupir vinnu þess, fyrir bættu
kaupi og kjörum, lögum um
hvíld og aðbúnað, lögum um al-
þýðufræðslu og almennar trygg-
ingar. — Þess vegna eru verka-
menn jafnaðarmenn.
Gegn öllu þessu hamast auð-
valdið, því að það hyggur, að
þetta verði til þess að draga úr
ágóða þess og styrkja verka-
menn til lokabaráttunnar um yf-
irráð framleiðslutækjanna.,— Þess
vegna er þýðingarlaust fyrir
verklýðssamtökin að reyna að
eignast „vini" í íhaldsflokknum.
Verkamenn geta aldrei átt sam-
leið með íhaldi og auðvaldi.
Bankaráðsfundur
um útbúið á Seyðlsflrðh.
Vegna þess að eftirlitsmaður-
inn með bönkum og sparisjóðum
liggur veikur erlendis, og engar
líkur voru til þess, að hann kæmi
bráðlega heim, setti landsstjórnin
annan mann til þess að gegna-
starfi hans, og fól honum að
rannsaka útbú Islandsbanka á
Seyðisfirði. Maður þessi er Svav-
ar Guðmundsson.
Fór Svavar austur á Seyðis-
fjörð, og mun rannsókn hans á
bankaútbúinu hafa tekið um
þriggja vikna tíma. Er hann nu
kominn aftur til Reykjavíkur og
hefir gefið skýrslu um för sína
og rannsókn.
Bankaráðsfundur var . haldinn í
gærkveldi, en i bankaráði ís-
landsbanka eiga sæti sjö menn.
Eru það þessir:
Tryggva Þórhallsson fors.ráðh.
(sem er sjálfkjörinn formaður),
Guðm. Björnson landlœknir,
Klemens Jónsson fyrv. ráðherra,.
Halldór Stefánsson alpm.
(þessir þrír eru kosnir af alþingi).
Enn fremur:
Jón Þorláksson fyrv. ráðh. og
Sejersted-Bötker (norskur).
Sjöundi maðurinn var Andersen
ríkisskuldastjóri, sem er látinn.
Frézt hefir, að forsætisráðherr-
ann hafi í haust gert tillögu um,
að Eyjólfur Jónsson yrði látinn
fara frá bankanum þegar í stað,
en þeirri tillögu verið frestað þar
til nú.
Koma vafalaust fréttir á morg-
un af bankaráðsfundinum.
Ó. F.
Sigurður Skagfield
hefir nú haldið tvo hljómleika
hér i bænum, hvort 'tveggja
skiftið fyrir fullu húsi, og vakið
mikla aðdáun. Það er orðin a,l-
kunna hér, svo að varla þarf
frá að segja, að Skagfield hefir
Uina af þeim fágætustu tenor-
röddum, sem gerast. Hátónar