Morgunblaðið - 14.11.1958, Side 10

Morgunblaðið - 14.11.1958, Side 10
MORCVISBL 4Ð1Ð Föstudagur 14. nov. 1958 IC y tttttiutllritaMfr Utg.: H.f. Arvakur, Reykjavlk. Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson. Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.) Bjarni Benediktsson. Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur. Einar Ásmundsson. Lesbók: Arni Óla, sími 33045 Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480 Askriftargjald kr 35.00 á mánuði innanlands. 1 lausasölu kr. 2.00 eintakið. ER VERIÐ AÐ GERA ALÞINGI AÐ „GERFIÞINGI"? AÐ hefur verið áberandi eftir að V-stjórnin tók við völdum, hve Alþingi hefur ttaðið lengi og auk þess verið vikum og mánuðum saman að- gerðalítið. Ríkisstjórnin hefur ekki haft mál til að leggja fyrir þingið í upphafi og þannig líður svo timinn, að ef til vill eru engir fundír í annarri hvorri þingdeiid- inni vegna þess að ekkert mál liggur fyrir, ellegar þá að þing- fundir eru stuttir og stundurr. að því er virðist næstum því til mála mynda. Á undangengum tíma og í tíð fyrrverandi ríkisstjórnar voru mál undirbúin milli þinga og að allri venju lagði stjórnin fleiri eða færri mál fyrir Alþingi, þeg- ar það kom saman til þess að verkcfni væru fyrir hendi og þing fundir gætu farið fram á eðli- legan hátt. Það er vitaskuld ein af skyldum hverrar ríkisstjórnar að viðhafa slíkan undirbúning, en það sýnir á mjög áberandi hátt deyfð og aðgerðarleysi, þeg- ar ríkisstjórnin vanrækir að und- irbúa mál á milli þinga með þeirri afleiðingu að Alþingi situr aðgerðarlítið eða aðgerðarlaust að kalla langan tíma. Þetta hef- ur vitaskuld í för með sér að þinghald verður allt daufara og svo sviplaust, að ekki sæmir elzta þjóðþingi heimsins. Eins og skýrt var frá í Morg- unblaðinu sl. miðvikudag, þá vildi ríkisstjórnin fresta Alþingi og ástæðan var sú, að bíða þurfti eftir þinghaldi Alþýðusambands íslands, en mál voru engin und- irbúin af hálfu ríkisstjórnarinn- ar, þannig að hún taldi þann kost vænstan, að fella gersamlega nið- ur Alþingi íslendmga meðán beðið væri eftir því, að þetta „stórþing" Alþýðusambandsiná kæmi saman. Ríkisstjórnin var öll sammála að gefast upp við þinghaldið og fresta því, en í því sambandi var leitað til Sjálf- stæðisflokksins um undirtektir hans og var því svarað af þing- flokknum á þá leið, að það væri á valdi ríkisstjórnarinnar að kveða á um þingfrestun. Hvort stjórnin beitti svo þeirri heimild sinni eða ekki teldi Sjáflstæðis- flokkurinn ekki skipta máli úr því að ríkisstjórnin hefði engin málefni að leggja fyrir þingið. Að sjálfsögðu áskildi Sjálfstæð- isflokkurinn sér allan rétt til gagnrýni á þessari meðferð á Al- þingi og því málefnaleysi, sem gerir það að verkum að þingið má heita aðgerðarlaust. ★ Nú skyldu menn halda, að rík- isstjórnin væri sízt af öllu í vand- ræðum með að leggja mál fyrir þingið, sem væru þess virði að þau væru rædd. Þegar ríkis- stjórnin kom til valda lofaði hún „þróttmiklum framkvæmdura" og „allsherjarviðreisn efnahags- málanna" ásamt svo mörgu öðru, sem annað hvort hefur bein- línis verið svikið eða legið í lág- inni. Ef litið er á stefnuskrá rík- isstjórnarinnar og Hræðslu- bandalagsins fyrir kosningarnar, og öll þau stóru loforð, sem þar voiu gefin, þá væri sizt af öllu ásfæða til þess að halda að ein- mitt þessir menn þyrftu að standa þögulir frammi fyrir Alþingi, liaf andi engin mál að leggja þar fram. En svona er þetta, eins og glögglega kemur fram í því, að ríkisstjórnin skuli vilja gefast upp á þinghaldinu um sinn. -¥• Eins og vikið er að hér á undan var sú ástæða, sem ríkis- stjórnin bar fram fyrir frestun þinghaldsins sú, að bíða þyrfti eftir því, að þing Alþýðusam- bands íslands kæmi saman. Það irun ekki hafa tiðkast áður, að fundahöld á Alþingi væru felld niður um lengri eða skemmri tíma vegna þess að verið væri að bíða eftir sérstakri samkundu stétta eða hópa. En ríkisstjórnin virðist vera komin inn á þá braut. £n hvað þá um Alþingi sjáift og hlutverk þess? Er það ekki ein- initt hlutverk Alþingis að ráða frain ur málunum og brýtur það ekki í bága við þær lýðræðis- reglur, sem þinghald byggist á að þannig sé farið að? Þegar farið er út á þá braut, að gera Alþingi háð einum og öðrum aðilum þess, á þann hátt að ekki sé hægt að halda fundi meðan beðið sé eftir því hvað aðrir segja, þá er vissu- lega komið út á hættulega braut og Alþingi fslendinga farið að taka á sig allt annan svip en verið hefur og í upphafi var ætlað. Þegar svo er komið að ríkisstjórn in hefur ekki mál fyrir þingið að leggja og vill auk þess fella niður þinghald vegna annara samkorr.a, sem eru utan þess, þá er sann- arlega hætta á því, að virðing þingsins sé í hættu. Þegar svo er komið er stefnt að því að gera Alþingi íslendinga að eins konar gerviþingi, en það er sannarlega annað en ætlazt var til, þegar Alþingi var end- urreist og allt annað en það, sem almenningur væntir af Alþingi. Með þessu vandræðalega málefna leysi og með að gera Alþingi háð öðrum um ákvarðanir á þinn hátt, sem vikið er að hér á undan. er virðingu sjálfrar stofnunarinnar miðboðið og það freklega. ★ Við íslendingar höldum því á lofti með réttu að við höfum verið einna fyrstir til að stofna þjóðþing í líkri mynd, sem síðár varð algengt í lýðfrjálsu.m lönd- um. Þetta heíur borið hróður okkar viða og er okkur til sóma. Aiþingi á sér langa og merkilega sögu fyrr og síðar, Alþingi er, í eðli sínu, merkasta og þýðingar- mesta stofnun íslenzku þjóðar- innar. En af því leiðir aftur, að þeir, sem skipa meirihluta og ráða gangi Alþingis, hafa við það mikilar skyldur. En núver- andi ríkisstjórn hefur gersamlega brotið þær miklu skyldur, sem hún hefur gagnvart Alþingi. Málefnafátækt og úrræðaleysi ríkisstjórnarinnar, eins og nú er fram komið, styður enn þá kröfu Sjálfstæðismanna að stofnað verði til nýrra kosninga og þjóðin látin dæma um aðfanr ríkisstjórn arinnar. Það er skýlaus skylda hennar að segja af sér og leita til þjóðarinnar, en það mun hún hræðast mest af öllu og eingöngu vegna þess situr V-stjórnin enn. IIR HEIMI Bráðlætið varð Aref að falli SÍÐAN byltingin var gerð í írak 14. júlí s.l. hafa menn velt því fyrir sér, hvort eða hvenær myndi að því koma, að Nasser fengi sínu framgengt og írak gengi inn í Arabíska sambands- lýðveldið. í s.l. viku var Abdul Salem Aref ofursti handtekinn í Bagdad, er hann sneri án leyfis heim úr ferðalagi i Evrópu, en honum hafði. verið mjög á móti skapi að fara í þetta ferðalag. Aref var einn af forsprökkum byltingarinnar í írak. Handtaka hans bendir til þess, að íraks- stjórn láti Nasser ekki snúa á sig — a.m.k. ekki fyrst um sinn. ★ ★ ★ Með því að taka Aref „úr um- ferð“ hefir leiðtogi byltingar- stjórnarinnar, Abdel Karim Kassem, sem er í senn forsætis- ráðherra, yfirmaður hersins og forseti byltingaráðsins, snúizt ákveðið gegn þeim öflum, sem markvisst hafa unnið að því, að sameina írak Egyptalandi og Sýr landi. Einmitt þessi öfl — með aðstoð Kairóútvarpsins — undir bjuggu jarðveginn og stjórnuðu blóðbaðinu fyrir fjórum mánuð- um. Kassem fylgir fordæmi sögunnar Með þessu hefir Kassem raun- verulega aðeins fylgt fordæmi sögunnar. Frá fornu fari hefir verið samkeppni milli landsins við ána Níl og landsins við Eufrat og Tigris. Ekki verður betur séð en að sir John Glubb (Pasha), sem á sínum tíma stjórnaði hinni frægu Arabisku herdeild í Jór- daníu, hafi haft alveg rétt fyrir sér, er hann sagði, að hið nýja írak myndi fremur verða keppi- nautur ríkis Nassers en hluti af því. ★ ★ ★ Bersýnilega hafa mikilvægar orsakir legið til þess, að Kassem lét handtaka Aref. Þeir höfðu í sameiningu skipulagt samsærið gegn Feisal konungi og Nuri es Said. Þeir stóðu hlið við hlið í broddi fylkingar byltingarstjórn- arinnar — Kassem sem foringinn, Aref sem varaforsætisráðherra, annar æðsti maður hersins og innanríkisráðherra með yfir- stjórn lögreglunnar í hendi sér. Myndir af þeim hengu hlið við hlið á öllum opinberum bygging- um. Þessi mynd var á sínum tíma tekin á ráðuneytlsfundl, T.v. er Aref ofursti og þáverandi varaf orsætisráðherra. T.h. er Kassem annar æðsti maður hersins, því næst var hann sviptur embætti innanríkisráðherra og loks em- bætti varaforsætisráðherra. Þann 30. sept. s.l. var hann gerður að sendiherra í Bonn. Aref fékk kaldar móttökur í Kaíró Raunverulega var hér um út- legð að ræða. Hann fór ekki frá írak fyrr en 12. okt. s.l., og hann fór ekki til Bonn. Eftir að hafa ferðazt um Evrópu í þrjár vikur, kvað hann hafa farið til Egypta lands til að leita stuðnings Nass- ers. Þegar í júlí voru uppi skoð- anir um, að Aref væri hinn raun- verulegi byltingaleiðtogi í írak og að Kassem yrði síðar ýtt til hliðar eins og Naguib í Egypta- landi. En Aref kvað hafa fengið kaldar móttökur og jafnvel al- gjöra neitun um nokkra aðstoð hjá einr.vsðisherranum í Kaíró, sem hafði meira en nóg með að sinna sinum eigin stjórnmálalegu og efnahagslegu vandamálum í Egyptalandi og Sýrlandi. Án þess að hafa fengið nokkra undirtekt- ir í Kaíró fór Aref flugleiðis til Bagdad í von um, að meirihluti hersins og þjóðarinnar myndi fylgja honum og í von um, að honum yrði tekið með fögnuði. Vafalaust hefir hann búizt fast- lega við að geta steypt stjórn Kassems af stóli. í stað þess tóku á móti honum á flugvellinum her sveitir, skriðdrekar og lögreglu- mehn með handtökuskipun, og hann var ákærður fyrir að hafa ógnað öryggi landsins og gert samsæri gegn hagsmunum þess. Að því er bezt verður séð, hefir þjóðin lagt blessun sína yfir þess ar ráðstafanir Kassems. Dagblað Ba’athflokksins, A1 Gomhuria, sem var málgagn Aref, hefir ver- ið bannað. ★ ★ ★ Kassem hefir borið sigur úr býtum og er nú tvímælalaust voldugasti maðurinn í írak. Nýja stjórnin í írak hefir gert það lýðum ljóst, að hún hyggist hvorki vera háð Kaíró eða Moskvu. Spurningin er þó, hvort Kassem reynist nógu sterkur á svellinu, er til lengdar lætur. Þó að Nasser hafi ekki í þetta sinn séð sér fært að hlaupa undir bagga með Ba’athistum í Bagdad, er það ólíklegt, að hann reýni ekki síðar að innlima hið olíu- auðuga írak í hið fátæka sam- bandsríki sitt. Einnig getur hætta steðjað að Kassem úr annarri átt — frá kommúnistum. Hann hefir bann- að alla stjórnmálaflokka, en kommúnistar eru eini flokkur- inn, sem hefir vel skipulagða neðanjarðarhreyfingu í írak. Aref vildi sameiningu við Egyptaland umsvifalaust En ekki leið á löngu, áður en ágreiningur kom upp á milli þeirra. Aref var í Ba’athflokkn- um, sem heldur uppi mjög öfga- fullri arabiskri þjóðernisstefnu og hefir sett á laggirnar deildir í flestum rikjum Mið-austur- landa. Ba’athistar vilja koma á voldugu ríkjasambandi Araba- ríkja, og því vann Aref að því, að írak sameinaðist Egyptalandi og Sýrlandi svo fljótt sem unnt væri. Að því er sagt er, vann Aref að þessu af meira kappi en jafnvel sjálfur Nasser kærði sig um. Kassem vildi hins vegar fara hægt í sakirnar, og óvíst er, að hann hafi nokkurn tíma raun- verulega viljað slíka sameiningu. ★ ★ ★ Aref tók því bráðlega að vinna gegn Kassem, m.a. með því að ferðast víða um landið og halda ræður, með því að lofa þjóðinni meiru en stjórnin gat staðið við og með því að ráðast á viðleitni Kassems til að varðveita vinsam- leg samskipti íraks við Vestur- veldin — en í þessu efni hafði Kassem hliðsjón of olíumilljón- um íraks. Smám saman varð ágreiningur þeirra augljós. Fyrst var Aref sviptur embætti sem —- Demókratar Framhald af bls 6. náði nú kjöri og munu þeir beita sér fyrir bættri kynþáttalöggjöf. Lenda þeir þá í árekstri við hina íhaldssömu Suðurríkjamenn. Af þessum sökum varð klofningur í demókrataflokknum á valdaár- um Trumans, sem hefur að visu jafnað sig. Innbyrðis barátta um hver skuli verða forsetaframbjóð andi getur líka dregið úr þrótti demókrataflokksins. Forsetakosningar eftir tvö ár. Næstu forsetakosningar eiga fram að fara árið 1960. Er nú strax farið að spá, hverjir muni verða þar í framboði og hver muni taka við hinu mikilvæga embætti, þegar valdatíma Eisen- howers lýkur. Til skamms tima hefur fram- boð repúblikanaflokksins verið mjög eftirsótt og voru þeir byrj- aðir að deila um það Nixon vara- forseti og Knowland öldunga- deildarþingmaður. Þessir keppi- nautar voru báðir frá Kaliforníu, og virðist nú sem ósigur repú- blikanaflokksins í Kaliforníu úti- loki þá báða frá framboði. í næstu forsetakosningum ríður repúblikanaflokknum á að fá einhvern ungan vinsælan mann í framboð, sem kann að notfæra sér útbreiðslutæki nútímans. — Þessum hæfileikum virðist nú aðallega einn maður búinn í flokknum, það er milljónamær- ingurinn Nelson Rockefeller, sem sigraði svo glæsilega í New York. Hann hefur þó þann ágalla, að hann virðist líkt og Eisenhower haldinn einhvers konar ofnæmi fyrir flokksstarfi. Samkeppnin um að komast 1 framboð fyrir demókrata verður nú sýnilega öllu meiri, því að þeir telja sér sigurinn visan. — Adlai Stevenson, sem tvisvar hefur tapað mun fús að reyna í þriðja sinn. Auk hans eru nú nefndir sem líklegir frambjóðend ur John Kennedy öldungadeild- arþingmaður frá Massachusetts, sem vann mikinn sigur að þessu sinni, Hubert Humphrey öldunga deildarþingmaður frá Minnesota, Stuart Symington öldungadeild- arþingmaður frá Missouri og enn bætist við Pat Brown, sem sigr- aði William Knowland í ríkis- stjórakosningunum í Kaliforníu. Er ekki ólíklegt að sendinefnd demókrata frá Kaliforníu verði mikiís ráðandi, þegar flokkurinn velur sér frambjóðanda.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.