Morgunblaðið - 19.12.1958, Qupperneq 8

8
MOJtr-rnvT>T 4Tíif)
Föstudagur 19. des. 1958
Magnús V. Jóhannesson
yfirframfærslufulltrúi
Aldrei er svo bjart yfir öðlingsmanni
að ekki geti syrt eins sviplega og nú
og aldrei svo svart yfir sorgarranni
að eigi geti birt fyrir eilífa trú.
M. Joch.
í>AÐ var kl. 9 að morgni 13. þ.m.
að hringt var til mín á skrifstof-
una og mér tilkynnt, að Magnús
V. Jóhannesson væri dáinn, hafði
orðið bráðkvaddur kvöldið áður.
Þetta kom svo flatt upp á mig og
óvænt, því að daginn áður, kl.
að ganga 6, hafði ég kvatt hann
hér á skrifstofunni glaðan og
reifan. Ég varð því orðlaus af
undrun og óhug við þessa harm-
fregn, og kom mér þá í hug þessi
ljóðlína eftir Bólu-Hjálmar, sem
honum varð á munni, þegar hann
frétti lát vinar síns, „Ég kann
mér engin orð, andann rekur í
stanz“.
Já „ lífið er fljótt, líkt er það
elding, sem blikar um nótt“.
í fleiri tugi ára sem mörg hundr-
uð manns hafa notið.
Hann var eldheitur bind;ndis-
maður, bæði á vín og tóbak, alla
sína ævi, og sagði hann mér, að
óbeit sín á áfengi hefði grópað
sig svo fast í vitund sína strax í
bernsku, vegna vínnautnar föður
síns, sem var langt úr hófi, og
leiddi hún til þess, að mikil fá-
tækt ríkti á æskuheimili hans.
Tók hann því mjög ungur þá
ákvörðun að vinna ötullega gegn
þeim bölvaldi, sem svo illa lék
heimili foreldra hans og sem
hann galt alla sína bernsku og
unglingsár. En mikið lagði hann
á sig strax í bernsku og lengi
síðan til að bæta hag og aðstæð-
ur foreldra sinna og svo síðar
móður sinnar, þegar foreldrar
hans höfðu slitið samvistum.
Þetta varð til þess, að hann sem
drengur vandist því fljótt að
nýta vel það litla, sem hann á
þessum árum komst yfir af aur-
verk það hefur verið, bæði að
leggja gjöldin á þegnanna og inn
heimta þau, og hefur þá, sem
oftar, komið ^pr vel fyrir hann
að vera skjótur til svars og glögg-
ur á rök til að verja sinn mál-
stað. Enda var það svo, að þrátt
fyrir að hann ynni sem starfs-
maður Reykjavíkurbæjar í 37 ár
að flóknum og viðkvæmum mál-
um, naut hann almennra vin-
sælda allt til enda, og réð þar
miklu um fyrst hans góðu and-
legu hæfileikar og eins hitt, að
hann var í útliti og allri fram-
komu mjög aðgengilegur maður,
glaðlyndur, góðlegur og gæfu-
legur. Hann var og mikill gæfu-
maður. Eignaðist ágæta konu,
Fríðu Jóhannsdóttur, sem hann
giftist árið 1932. Þau hjón eign-
uðust eina dóttur barna, er Svala
heitir, ljómandi stúlku, sem þau
ólu upp í guðsótta og góðum sið-
um, menntuðu vel, bæði innan-
lands og utan, og er hún nú gift
prýðismanni Jóhanni Ágústssyni,
bankamanni, og eiga þau einn
dreng, Magnús að nafni.
Heimilisfaðir var Magnús
með ágætum. Reglusemi, um-
hyggja og snyrtimennska um-
vafði heimilið, og er glæsibrag-
ur svo mikill á heimilinu, að til
fádæma bregður jafnvel á þess-
um stásstímum, sem nú eru, enda
Magnús mikill smekkmaður og
heimilið og fjölskyldan honum
fyrir öllu, eins og öllum góðum
fjölskyldufeðrum.
Nú í lok þessara minningarorða
um þennan vin minn og sam-
starfsmann kveð ég hann með
þökk, virðingu og vinsemd fyrir
mína hönd og allra samstarfs-
manna hans og öll hér óskum
við konu hans, dóttur og allri fjöl
skyldunni blessunar með innileg-
um samúðarkveðjum.
Reykjavík, 14. des. 1958.
Sigurður Á. Björnsson
frá Veðramóti.
Þegar ég fékk þessa óvæntu
frétt um lát þessa vinar míns
og samstarfsmanns hjá Reykjavík
urbæ í 23 ár, fannst mér, eins og
eitthvað mikið væri af mér tekið,
sem mér yrði ekki aftur bætt. Við
svona fregnir finnst manni eins
og myndist umhverfis mann eitt-
hvert tóm, þannig að ekki verð-
ur náð til neins. Það sveipar sig
um mann einhver hula rauna og
ráðaleysis. En svo þegar hugsun-
in fer að átta sig, þá fara að
streyma fram minningarnar frá
okkar löngu kynnum og marg-
víslega samstarfi við oft erfið og
viðkvæm viðfangsefni, og þær
minningar eru allar Ijósar og
Ijúfar, því að með Magnúsi var
ætíð gott að vinna, notalegt að
hafa hann nálægt sér, þægilegt
að blanda geði með honum. Lund-
in ætíð létt, kát og græskulaus
gamanyrði á hraðbergi, sem
krydduðu umræðurnar, þó að
um alvarleg viðfangsefni væri
rætt. Hann var greindur ágæt-
lega, gætinn, hygginn og rétt-
sýnn, en ósýnt um að láta hlut
sinn við hvern, sem var að eiga,
þegar hann að athuguðu máli
hafði tekið sína afstöðu.
I;
1 Eg hika ekki við að segja, að
mér hafi ekki fallið betur sam-
starf við nokkurn annan mann
í gegnum öll mín mörgu ár, og
hefi ég þó oft, eins og að líkum
lætur, haft samstarf við marga
ágætismenn að margvíslegum
málefnum.
Auðvitað kom það.oft fyrir, að
við deildum um lausn mála. En
þegar maður deilir við mann
eins og Magnús var með sinni
heiðskíru hreinskilni og sann-
girni, er oftast auðvelt að greiða
úr ágreiningi, enda man ég ekki
til, að við í eitt einasta skipti
næðum ekki samkomulagi um af-
greiðslu mála, sem báðir undu
vel við.
Magnús var heilhuga trúmaður
og þess vegna mikill áhugamað-
ur um kirkju og kristindómsmál.
Og efast ég ekki um, að margir
Reykvíkingar minnist hans góðu
leiðsögu sem gæzlumanns barna-
og unglingastúkna hér í bænum

um. Þessi erfiði skóli varð líka til
þess, að Magnús var laginn á að
meðhöndla fjármuni, þannig að
honum með árunum tókst að
verða mjög vel efnaður maður.
Magnús V. Jóhannesson var fædd
ur hér í Reykjavík, í vesturbæn-
um, 8. júní 1891. Foreldrar hans
voru Jóhannes Guðjónsson og
kona hans Guðríður Þórðardóttir.
Strax á ungum aldri var
Magnús mjög vinnugefinn og
verkhagur, enda hneigðist hugur
hans mjög að smíði, og réðst
hann þá í það að læra skipa-
smíði, sem hann lærði hér í
slippnum, og að fengnu sveins-
bréfi í þeirri iðn, lagði hann leið
sína til Danmerkur og vann þar í
skipasmíðastöð í 2 ár. Þegar hann
hvarf hingað heim aftur, stund-
aði hann skipasmíði um skeið.
Svo fór hann að gefa sig mjög
að félagsmálum, einkum verka-
lýðsmálum og blandaði sér þá
nokkuð inn í stjórnmál. En hann
sagði mér, að hann hefði fljótlega
fengið leið á því masi og þrasi,
svo að hann dró sig alveg út úr
því og gaf sig aldrei að því meir.
Á þessum árum réðst hann
sem starfsmaður Reykjavíkur-
bæjar, sat nokkur ár í Niðurjöfn-
unarnefnd og vann um leið að
innheimtustörfum á bæjargjöld-
um og má nærri geta, hve vinsælt
Old English” DRI-BRITE
(frb. dræ-bræt)
Fljótandi gljávax
Sparar dúltinn!
Léttir störfin!
Er mjög drjúgt:
Inniheldur undraefnið „Silicones",
sem bæði hreinsar, gljáir og sparar
— tíma, erfiði, dúk og gólf.
FÆST ALLS STAÐAR
Frédérique Hébrard: Sept-
embermánuður. Skáldsaga.
167 bls. Gísli Jónsson þýddi
með leyfi höfundar. Bóka-
forlag Odds Björnssonar,
Akureyri, 1958.
„SEPTEMBERMÁNUÐUR" er
frönsk verðlaunasaga, og því eng-
in furða þó hún sé „sjaldgæflega
þokkafull", eins og útgefandinn
orðar það aftan á kápunni. Frakk
ar hafa jafnan haft orð fyrir að
segja hlutina laglega, og Frédér-
ique Hébrard er í því tilliti góður
fulltrúi franskra bókmennta.
Sagan er skrifuð í íyrstu per-
sónu og sögumaður er listakona,
ung og glæsileg og gift efnilegum
skáldsagnahöfundi, sem starfar
hjá stóru útgáfufyrirtæki og hef-
ur fengið það hlutverk að þýða
sjálfsævisögu frægrar ítalskrar
kvikmyndastjörnu. Þau hjónin
hafa lifað í óslitinni ástarvímu
heil sjö ár, þangað til hin ítalska
þokkadís kemur inn í líf þeirra
eins og þjófur um nótt. Kvik-
myndastjarnan er af lágum stig-
um, en hefur unnið sér frægð og
aðdáun með fádæma dugnaði og
náttúrlegum yndisþokka. Eins
og menn sjá er umgerð sögunnar
ekki sérlega frumleg.
En inntak hennar er viðbrögð
eiginkonunnar við hinum nýju
aðstæðum, grunsemdir hennar,
afbrýðisemi, uppburðarleysi, von
leysi, örþrifaráð og loks sann-
reynd hins rétta í málinu. Um
þetta efr.j er fjallað af mikilli
leikni og oft leiftrandi innsæi í
sálarlíf eiginkonunnar. Form
sögunnar krefst þess að allt er
séð með augum eiginkonunnar,
og af þeim sökum þarf skáld-
konan ekki að gera sögupersón-
unum önnur skil en þau að lýsa
því hvernig þær koma eiginkon-
unni fyrir sjónir. Þetta takmark-
ar að sjálfsögðu persónulýsing-
arnar, en það gefur frásögninni
jafnframt meiri nánd: það er eins
og lesandinn hafi fyrir augum
sér einkabréf frá konu í vanda.
Frásögnin er eðlileg og óflúruð.
Umhverfinu er lýst á látlaúsan
hátt og það fellur eðlilega inn í
frásögnina af sálarstríði konunn-
ar. Víða eru umhverfislýsingarn-
ar beinlínis myndir af tilfinning-
um hennar.
Persónur sögunnar eru allar
grunnar: það er brugðið upp svip-
myndum af ýmsum manntegund-
um og þær líða fyrir sjónir les-
andans eins og hópganga á kvik-
myndatjaldi. Aðeins ítalska
þokkadísin sker sig úr: henni er
lýst af ríkum skilningi og hún
verður langskýrasta persónan i
bókinni. Myndin af eiginmann-
inum er dauf með köflum, enda
er hann fyrirmyndareiginmaður
og því heldur rislágur. Eiginkon-
una sér maður öðruvísi en hitt
fólkið, svo hún verður skýr á allt
annan hátt; viðbrögð hennar og
hátterni allt lýsa ósviknum kven-
leik; hún er í senn saklaus og út-
smogin, oft barnslega opin og ein-
læg, öðrum stundum tinnuliörð
og fölsk.
„'Septembermánuður" er í
flokki þeirra skáldsagna sem mik
ið eru í tízku þessa stundina. Hún
Frédérique Ilébrard
fjallar um þægilegt líf fólks sem
hefur engar efnalegar áhyggjur:
umhverfið er glæsilegt, dýrir
veitingastaðir, glæst kokteilboð,
vegleg kvöldverðarboð í heima-
húsum o. s. frv. Þetta er sem sagt
heimur fyrir utan og ofan hvers-
dagsleik hins venjulega brauð-
stritsmanns: fallegur heimur, en
yfirborðslegur og innihaldslítill.
Við könnumst við hann úr skáld-
sögu-m Francoise Sagan og ým-
issa annarra tízkuhöfunda í
Frakklandi, Þýzkalandi og ítalíu.
Þessi heimur er í ætt við glæsi-
veröld kvikmyndanna: það er
eins og hann sé kjölfestulaus.
En slíkur heimur er til og
hvers vegna skyldu höfundar þá
ekki fjalla um hann eins og önnur
fyrirbæri mannlífsins? Kannski
er einmitt þessi sérstaki heimur
með sína annarlegu og yfirborðs-
legu lífshætti mest einkennandi
fyrir yfirstandandi skeið mann-
kynssögunnar. Við lifum á ö!d
þæginda, auglýsinga, múgsefjun-
ar, stundarfrægðar, staðfestuleys
is og taugaspennu.
Frédérique Hébrard dregur
upp heldur hugþekka mynd af
þessum heimi. Hún er greinilega
vel heima í umhverfi efnaðra
listamanna, fágaðra listunnenda,
útsmoginna spákaupmanna og
gervilistamanna. En það sem ger-
ir sögu hennar minnisstæða og
gefur henni þetta sérkennilega
franska yfirbragð eru hinar hug-
ljómandi leifturmyndir af sálar-
lífi persónanna, og þá einkanlega
eiginkonunnar. Eins og af tilvilj-
un stendur lesandinn andspænis
frumlegri skynjun á tilfinninga-
lífi manneskjunnar og kinkar
kolli: já þetta var hárrétt athug-
að.
En sagan er ekki í neinum
skilningi mikið skáldverk. Hún
er vel gerð frásögn af stuttu
skeiði í lífi þriggja persóna: það
er fjallað á nýstárlegan hátt um
hinn aldagamla „þríhyrning“.
Málið er mjög áferðargott,
hvergi kemur fyrir klúðursleg
setning eða klaufaleg athuga-
semd. Það er vandlega unnið úr
því efni sem fyrir liggur, en sjálf-
ur söguþráðurinn er heldur lítil-
vægur og lokamðurstaðan illa
undirbúin, þé hún sé sannferðug.
Manni finnst skýringin í sögulok
dálítið fátækleg eftir allt sem á
undan er gengið, en þess ber auð-
vitað að gæta að meira og minna
af því, sem á undan er gengið, er
hugarturður eiginkonunnar, sem
söguna segir.
Saga Söndru, kvikmyndastjörn
unnar, er kannski merkilegasti
kaflinn í bókinni, því þar er
brugðið upp mynd af nútíma-
fyrirbæri, sem er í senti umhugs-
unarvert og uggvekjandi. Eigin-
konan lýsir því vel á einum stað
í sögunni: „En í raun og sann-
leika var Sandra ekki leikkona.
Hún var búin til í kvikmynda-
heiminum. Hún hafði ekki í sér
köllunina, neistann. Þess í stað
var viljinn að brjótast áfram að
viðbættri heppni og öðrum góð-
um eiginleikum. Veröldin var
leiksviðið, þar sem hún lék hlut-
verk sitt viðstöðulaust. Ekkert er
jafnhverfult og frægð þessara
litlu gersema af mannlegu holdi.
Án ljóma frægðarinnar eru
Söndrurnar ekki til. Og glötunin,
sem bíður þeirra, vacpar enn
meiri ljóma um feril þeirra á
sviði lífsins" (bls. 84).
Ég skal ekki segja hvort þýð-
ing Gísla Jónssonar menntaskóla-
kennara er „snilldarleg“ eins og
útgefandinn segir aftan á bók-
inni, en hún er tvímælalaust mjög
góð. Hann virðist hafa náð hinum
nærfellda kvenlega stíl höfundar-
ins, og víða er skemmtilegt nýja-
bragð af íslenzkunni eins og vera
ber þegar fjallað er um efni sem
eru okkur á einhvern hátt nýstár-
l«g-
Að vísu má segja að þýðandinn
tefli stundum á tæpasta vað um
notkun íslenzkunnar, þegar hann
vill vera gagnorður: „Sjálf var
hún í grænum silkikjól, slíkum
sem tízkan mundi áreiðanlega
verða eftir fáeinar vikur“ (47),
„Hún hafði komið seint og beðið
þess að ónáða sig ekki“ 113),
„Þokan var svo þykk að ég gat
ekkert greint frá öðru“ (148),
„veik henni afsíðis um hálft orð“
(161), en slík dæmi eru ekki
mörg og um þau má eflaust deila.
Sömuleiðis finnst mér Gísli hafa
tekið fullmiklu ástfóstri við for-
setninguna „um“: „öfundsjúk um
fegurð annarra kvenna“ (48),
„tillitssemi um mig“ (73), „af-
brýðissöm um samsekt þeirra“
(90). Að þessu slepptu er þýðing-
in á sérlega þjálu og fersku máli.
Frágangurinn á bókinni er til
fyrirmyndar, nema hvað ég rakst
á tvær prentvillur!
Sigurður A. Magnússon.