Morgunblaðið - 19.12.1958, Síða 22

22
MORGVrtBL At>1b
Föstudagur 19. des. 1958
Nú er verið að rétta Vesturgötuna af, en hér stóð áður út í
götuna hið gamla hús Sjóbúð, sem nú hefur verið fiutt á brott
og endurbyggja á, vegna sögu sinnar, upp við Árbæ.
■fStrákur á kúskinnsskóm'
Strákur á kúskinnsskóm eftir
i Gest Hannson. Bókaforlag
"T Odds Björnssonar, Akureyri
1958. 115 bls.
SKALD úti í stóra heiminum
sagði þetta: Fólk er hvorki gott
né vont. Það er annnaðhvort
leiðinlegt eða skemmtilegt. Einn-
ig sagði sá sami þetta: Bók er
hvorki siðleg né ósiðleg. Um það
er ekki að ræða — heldur hitt:
Bók er annaðhvort vei eða illa
skrifuð — það er allt og sumt.
Um bækur er svipað farið og
fólk, skylt er skeggið hökunni og
öfugt.
Strákur á kúskinnsskóm eftir
Gest Hannson (alias Vigfús
Björnsson, Akureyri) er skemmti
leg bók, og þá er nokkuð sagt. Og
hún er vel skrifuð barnabók, þar
sem sitthvað gerist, sem í frásög-
ur er færandi. Hún er fjörlega
samin og óþvinguð víðast hvar;
þættir, sem gætu verið sögur út
WIKÁW BLAÐID YKKÁH
af fyrir sig, en snúast allir um
eina söguhetju; rituð 1 fyrstu
persónu eintölu, erfiður frásagnar
háttur, sem margir spreyta sig á:
Kiljan, Greene, Maupassant sál-
ugi, Hemingway. En frásagnar-
háttur Vigfúsar Björnssonar er
ekki sóttur í kornhlöður annarra.
Hann hefur raunar að því er í
fljótu bragði virðist — orðið fyrir
geðslegum tónhrifum af lestri ís-
lenzkra ævintýra og þjóðsagna,
sem nafnlausir snillingar skráðu
með hjartablóði og eilífu bleki
inn í bókmenntir okkar. Og því er
nú hér á ferð rammíslenzk barna-
bók, sem ber keim af bókmennta-
legum vinnubrögðum, reist á
grunni þjóðlegra erfða, en þó per
sónuleg. Það er meginkostur
hennar.
Bókin er líka nútímaleg, lifandi
tákn nýrra tíma okkar, t. a. m.
kemur það greinilega fram í þætt
inum, „Sýslumannsfrúin", þar
sem segir af bátsferðinni og af-
leiðingum hennar. Það er langt
síðan ég hef rekizt á jafn-ómeng-
aða fyndni í íslenzkri bók. Kafl-
inn sýnir, hve höfundur hefur
gott auga fyrir kátbroslegum at-
vikum í hversdagslífinu, sem allt-
af eru að gerast og allt of fáir
hlæja að.
Lýsing höf. á skringilegum
persónum, Sægrími og Gumma
gamla, er glögg og talsvert hug-
myndarík. Þátturinn, Draugur-
inn í turninum, er færður í svo
ósvikinn kímnibúning, að lesandi
verður að halda um magann við
lesturinn. Stráklingur eldar grátt
silfur við Gumma gamla, en flest-
ir strákar hafa átt sinn Gumma
gamla til að glettast við — og
kerlingaforynjur að sjálfsögðu
líka. Söguhetjan er góður prakk-
ari, góður strákur engu að síður
eins og alflestir prakkarar á öll-
um tímum eu, nema þeir séu þeim
mun heimskari og óviðráðanlegri.
Þeir eru „saltið“ í hjörðinni, sem
oft er mest spunnið í, enda
skemmtilegir.
Bókin er myndum skreytt af
bróður höf. og fara þær vel við
efnið. Myndin utan á kápunni er
hins vegar ljót, í engu samræmi
við myndirnar í bókinni, enda
sótt í annan heygarð, mætti segja
mér, að hún sé endurprentun úr
dönsku heimilisblaði. Slíkt smekk
leysi er erfitt að fyrirgefa marg-
rómuðu útgáfufyrirtæki hér á
Akureyri, stofnsettu árið 1897!
Og í hreinskilni sagt finnst mér,
að útgefendur hefðu átt að spara
minna og kosta meiru til útgáf-
unnar. Bókinni hæfir mun betri
búningur en raun er á, vegna
inntaks.
j ,í Vigfús Björnsson
Það er langt síðan ég hef getað
gefið litlum vinum frumsamda
íslenzka barnabók með betri sam-
vizku á jólum.
Akureyri, 14. des. 1958.
Steingrímur Sigurðsson.
Ný bók — góS bók
Ármann Kr. Einarsson:
Frækilegt sjúkraflug.
Bókaforlag O.B., Akiureyri.
ÞETTA er 6. bók höfundar 1
þessum flokki. Hinar allar hafa
fengið þann ákjósanlega og
skemmtilega dóm, að vera lesn-
ar „upp til agna“, eins og það er
stundum orðað. Og þessi bók er
síður en svo eftirbátur hinna.
Ekki er sögusviðið stórt, en
það er skýrt markað. Og vel falla
þeir inn í rammann „Heklubæ-
irnir“, Hraun, Hraunkot og Álfa-
dalur. Og fólkið er heldur ekki
margt, en kemur kunnuglega fyr-
ir og er sjálfu sér samkvæmt. Hér
er sagt frá Hraunkotsfólkinu og
Gussa hreppstjórasyni. En vitan-
lega er Árni flugmaður og þyrl-
an hans brennipunktur sögunnar.
Og svo koma til þessarar sögu
Sigurður í Álfdal og hans fólk,
að ógleymdum uppfyndinga-
manninum, Olla ofvita.
Þarna segir frá skemmtilegu
hausti, — skauta- og sleðaferðum
unglinganna og er margt í þeim
lýsingum ágætlega gert. Og svo
kemur veturinn með stórhríðar
og 'fannfergi, og er ekki smátæk-
ur, — færir bæina svo að segja
í kaf, og moka þarf göng til þess
að komast inn og út í Hraunkoti.
Þá slasar snjóflóð einn drenginn
í Álfadal, en Árni mokar út þyrl-
una sína og flýgur með hann til
læknisins, og allt gengur „eins og
í sögu“, máske eitthvað á tæpu
vaði, en hví ekki það? Ekkert
gerist samt með neinni ónáttúru
og allt endar vel. Árni er sama
hetjan, hressilegur, djarfur og
drengilegur, eins og hann* hefir
alltaf verið, ágætur fulltrúi kyn-
slóðar, sem við erum að ala upp
í dag og þætti ánægjulegt að eiga
sem flesta hans líka. Og það er
einmitt þetta, sem ég met svo
mikils við þennan höfund, hve
allt verður náttúrlegt og heil-
brigt í höndum hans.
Ármann Kr. Einarsson segir
vel frá. Hann kann þá list að
hafa líf og léttan blæ og stíg-
anda í frásögninni. Og þótt sögu-
efnið sé ekki að jafnaði stór-
brotið, er samt alltaf eitthvað
að gerast. Málfar hans er eðli-
legt og bláttáfram, laust við æsi-
orð og tæpitungu. Og náttúru- og
staðarlýsingar margar prýðilegar
og hvergi langdregnar. Það veit
Ármann Kr. Einarsson
höf. vel að börnum hentar, og
líka það, að sögusviðið sé ekki of
þanið og fólkið fátt. Þá verður
allt skýrara og betur fallið til
að átta sig á því sem gerist. Og
það er líka trú mín, að fáir
sleppi þessari litlu bók fyr en
þeir hafa lesið hana til enda.
Bækur Ármanns Kr. Einarsson
ar hafa flogið út. Og það hafa
þær líka gert í Noregi, — þær
sem eru þegar þýddar þar. Og
líklegt mun vera að Danir þýði
þær einnig á sína tungu, og e.t.v.
koma fleiri á eftir. Þetta er
ánægjulegt og höf. til sóma.
Og ekki hika ég við að mæla
hið bezta með þessari bók höf. til
lesturs fyrir börn og unglinga.
Sn. S.
Nýbúið að taka inn fé
í Árnessýslu
HÆLI, Gnúpverjahr., 18. des. —
Hér er og hefur verið mjög lítill
snjór, en í dag er töluvert hart
frost, 10—11 stig. Víðast hvar er
búið að taka inn féð, en tíðin í
haust var hagstæð, alveg fram
í desember. Fjárheimtur munu
vera hér sæmilega góðar, en lítils
háttar hefur borið á bráðapest
Lesið þessa hugljúfu bók
í snilldarþýðingu
Gísla Jónssonar,
menntaskólakennara.
Bókin er 164 bls.
Verð kr. 98,00.
Fyrir þessa bók hlaut
höfundur bókmennta-
/erðlaunin 1957.
L
SEPTEMBER-
Eftir Frédérique Hébrard
Hún er listmálari, gift glæsilegum skáld-
sagnahöfundi. Þau eru ung, ástfangin
og hamingjusöm. En skyndilega dregur
ský fyrir sólu. Hann tekur að sér að
þýða sögu frægrar og stórglæsilegrar
ítalskrar kvikmyndastjörnu, og þegar
kvikmyndastjarnan birtist sjálf á svið-
inu, þykist kona hans sjá grunsamleg
teikn á lofti. En voru þau sek eða ekki?
Franska skáldkonan Frédérique Hé-
brard, fjallar í þessari bók um framan-
greint efni á nýstárlegan hátt, og verð-
ir óvænt niðurstaða. Öll frásögnin er
sjaldgæflega þokkafull.
wm
II
BÓKAFORLAG
ODDS BJÖRNSSONAK
í fé í haust, og það jafnvel í bólu-
settu fé.
Hey eru minni en í fyrra. Lítið
var sett á af lömbum og nokkru
af kúm var fargað í haust. Ásetn-
ingarmenn eru búnir að fara um
sveitina og hafa þeir komizt að
þeirri niðurstöðu, að sæmilegar
heybirgðir séu hjá bændum.
Heldur minna er gefið af fóður-
bæti en undanfarið, því hann er
nú allmiklu dýrari. Af þeirri
ástæðu og einnig því að kúm var
víða fargað, hefur fengizt hér
minni mjólk en oft áður.
Töluvert hefur verið um bygg-
ingarframkvæmdir hér í haust.
íbúðarhús eru í byggingu á tveim
ur jörðum, tvö fjós voru byggð
og hefur annað verið tekið í notk
un en hitt er langt komið, og víða
eru smærri byggingar í smíðum.
■— Fréttaritari.
— Utan úr heimi
Frh. af bls. 12.
fullyrðingu kommúnista í A-
Þýzkalandi, að flótti dr. Hámels
bæri vott um „ábyrgðarleysi“.
Hann kvað dr. Hámel hafa full-
nægt hinum miklu skyldum há-
skólarektors í þeirri trú, að hann
gæti unnið í þágu vísindafrelsis
en kommúnistastjórnin í Austur-
Þýzkalandi hefði reynt að mis-
nota hið þekkta nafn hans.
Vestur-þýzki þingmaðurinn
Mommer kvað dr. Hamel hafa
sýnt mikla ábyrgðartilfinningu
með því að neita að lúta einræði
kreddubundins stjórnmálaflokks
og segja upp starfi sínu — í þágu
vísindafrelsis. Han» sagði, að slík
ir menn, sem neituSu að lúta ein-
ræði, sýndu mikið hugrekki.
Dr. Hámel lét að lokum þá von
í ljós, að hann gæti kaldið áfram
vísinda- og læknisstarfi sínu í
hinum frjálsa heimi.