Morgunblaðið - 18.04.1959, Blaðsíða 3

Laugardagur 18. apríl 1959
MORGUNBLAÐIÐ
3
Islenzk uppfinning:
Stórlega bætt þurrkunar
adferð á saltfiski sýnd
Abferðin getur bætt vöruna segja
saltfiskframleiðend ur
S Æ N S K A frystihúsið hér í
Reykjavík, bauð í gærdag nokkr-
um mönnum að skoða nýtt þurrk
unarkerfi til saltfiskþurrkunar.
Er búið að setja uþp nokkra
þurrkklefa þar í frystihúsinu og
byrjað fyrir nokkru að þurrka í
þeim saltfisk. Hér er um að ræða
íslenzka uppfinningu, sem Bene-
dikt Gröndal, verkfræðingur og
framkvæmdastjóri Hamars hf., á
hugmyndina að. Kom það fram,
að kunnáttumenn um saltfisk-
framleiðslu telja hrna nýja þurrk
unaraðferð mikla endurbót á
hinni eldri aðferð, sem almennt
er notuð hér á landi, en hún er
byggð á kanadískri aðferð.
Meðal þeirra er voru viðstaddir
er tækið var sýnt var Davíð Ól-
afsson, fiskimálastjóri, Kristján
Einarsson, framkvæmdastj. Sölu-
sambands ísl. fiskframleiðenda,
en það eru samtök saltfiskfram-
leiðenda, Hafsteinn Bergþórsson,
framkvæmdastjóri Bæjarútgerð-
arinnar, svo nokkrir séu nefndir,
og loks uppfinningarmaðurinn,
Benedikt Gröndal, verkfræðing-
ur. —
Það, sem vakti einna mesta
athygli manna í sambandi við
hina nýju þurrkklefa og útbúnað
þeirra, var, að eftir að fiskurinn
hefur verið settur. í klefana til
þurrkunar, þarf ekki nærri hon-
um að koma fyrr en hann er full-
verkaður, hvort heldur um er að
ræða fullþurrkaðan Brazilíufisk,
hálfþurrkaðan Spánarfisk eða
aðrar verkunaraðferðir, því að
öll verkunin á fiskinum eftir að
hann er kominn í klefana er sjálf
virk. Við þá þurrkunaraðferð í
klefum, sem hér er kunnust, þarf
stöðugt að vera að umstafla fisk-
inum, og er mikil vinna við það,
"sem hér sparast að öllu leyti.
1 þurrkklefunum, sem gestirnir
skoðuðu, voru til þurrkunar
rúmlega 2 lestir. Átti fiskurinn
að vera fullþurrkaður á tveimur
og hálfum sólarhring, og væri
það miklu skemmri tími til
þurrkunar en hér hefði áður
þekkzt.
Benedikt Gröndal, 'Ærkfræð-
ingur, hélt stutta ræðu við þetta
tækifæri og skýrði þar frá að-
draganda þessa máls og smíði
þessa fyrsta þurrkunarkerfis. —
Komst hann þá m. a. svo að orði:
í febrúar 1958 fékk ég rann-
sóknastofu Fiskifélags Islands til
þess að gera nokkrar tilraunir
með þurrkun á saltfiski og voru
þær framkvæmdar undir umsjá
dr. Þórðar Þorbjarnarsonar og
Björns Bergþórssonar, efnafr.
Þessar tilraunir leiddu í ljós,
að hér var um að ræða þurrkun-
araðferð, sem var margfalt fljót-
virkari, heldur en þær aðferðir,
sem hingað til höfðu verið not-
aðar. Sótti ég þá um fjárveitingu
til Æiskimálasjóðs, til þess að
láta smíða lítið reynslutæki, sem
ynni með sama hætti og stórt
tæki, sem ætlað væri til fullra
afkasta. Varð Fiskimálasjóður
við þeirri beiðni og var síðan
smíðað eitt reynslutæki og var
það reynt í einum af þurrkklef-
um Bæjarútgerðar Reykjavíkur.
Árangur þeirrar reynslu virtist
mjög áþekkur því, sem fram
hafði komið við tilraunirnar hjá
Fiskifélaginu. Varð það til þess
að Sænsk-íslenzka frystihúsið
ákvað að láta smíða eitt þurrk-
tæki, sem afkastaði ca. 1 lest af
fiski á sólarhring. Til þeirra
framkvæmda veitti Fiskimála-
sjóður kr. 200.000,00 lán.
Virðist áætlun um afköst stand
ast og fiskur sá sem þurrkaður
er í klefanum er mjög áferðar-
fallegur og þurrkast vel í gegn,
vegna hinna tíðu „pressutíma“.
Er hér um mikinn vinnusparn-
að að ræða, þar eð aðeins þarf
að setja fiskinn inn einu sinni og
síðan taka hann út fullþurrkað-
RÍKISREIKNINGURINN fyrir ár
ið 1956 var til 2. umr. í neðri deild
Alþingis í gær. Hafði Skúli Guð-
mundsson framsögu í málinu af
hálfu fjárhagsnefndar og kvað
fjárhagsnefnd mæla með því, að
ríkisreikningurinn yrði samþykkt
ur. Tveir nefndarmanna, þeir Jó-
hann Hafstein og Ólafur Björns-
son, hefðu þó skrifað undir nefnd
arálitið með fyrirvara.
★
Ólafur Björnsson kvaddi sér
hljóðs og sagðist hafa litið svo á
að samþykkt ríkisreikningsins á
Alþingi væri aðeins formsatriði
og hefði hann því ekki séð ástæðu
til annars en samþykkja hann í
fjárhagsnefnd. Þá samþykkt hefði
hanrv þó gert með fyrirvara og
fælist ekki í henni að hann væri
samþykkur öllum liðum reikn-
ingsins og vildi ræða einstaka liði
hans.
Vék ræðumaður fyrst að skrá
yfir nefndarkostnaði, og kvaðst
ætla, að meiri kostnaður væri
lagður í nefndarstörf en svaraði
afköstum nefndanna. Hefði starf
andi nefndum verið greiddar 1,3
millj. árið 1956, samkv. 19. gr.
fjárlaga, sem á eru færð óviss út
gjöld. Að vísu væri það ekki há
upphæð, en æskilegt væri, að A1
pingi væri gefin skýrsla um stört
þessara nefnda til að eyða allri
tortryggni í garð þeirra. Færi
vel á því, að það slík skýrsla
yrði látin fylgja ríkisreikningun-
um í framtíðinni, þar sem gerð
væri grein fyrir störfum launaðra
nefnda, hvort þær hefðu skilað á-
liti og hve margir fundir hefðu
verið haldnir í hverri nefnd.
Eina nefnd ber hæst hvað kostn
að snertir á árinu 1956, hélt Ól-
afur Björnsson áfram, en það er
efnahagsmájanefnd fyrrverandi
ríkisstjórnar. Hafa þeirri nefnd
verið greiddar 200 þús. kr. þá
an, í stað þess t. d. þegar ræðir
um Brasilíuþurrkun, þarf að
taka fiskinn út og setja inn 5—6
sinnum áður en hann er full-
þurrkaður.
Ennfremur sparast mjög mikið
gólfpláss í byggingunni þar eð
fimm mánuði ársins, sem vinstri
stjórnin sat við völd. Þessar 200
þús. kr. eru kostnaður við alls-
herjarúttekt á þjóðarbúinu og
verður fyrrverandi ríkisstjórn
ekki sökuð um að hafa ekki lagt
í kostnað vegna úttekarinnar, og
Þorvaldur
Minningarorð
ÞORVALDUR Guðjónsson skip-
stjóri frá Vestmannaeyjum and-
aðist í Landsspítalanum að
morgni 13. þ.m., eftir langvinn
veikindi. Verður útför hans
gerð í dag (18/4) frá Dómkirkj-
unni.
Þorvaldur var fæddur að Mold-
núpi undir Eyjafjöllum 10. marz
1893. Foreldrar hans voru hjón-
in Ingveldur Unadóttir og Guð-
jón Jónsson. Fluttust þau til
Vestmannaeyja árið 1903. Syst-
kinin voru 9 og eru 3 systur eftir
lifandi: Þuríður, Jónína og Unn-
ur, allar búsettar í Vestmanna-
eyjum, glæsilegar konur og
gervilegar.
Þorvaldur var alkunnur víking-
ur til sjósóknar og aflabragða,
ekki einungis í Vestmannaeyj-
um, heldur einnig annars staðar,
hvar sem hann stýrði fleytu til
veiðifanga. Þorvaldur var há-
vaxinn, meðalgildur á velli, en
afrendur að afli. Mér er það ætíð
minnisstætt — hann var þá for-
maður á vélbáti á Seyðisfirði,
rúmlega tvítugur að aldri — það
mun hafa verið 1916 — að hann
jafnhattaði olíufat af þilfari báts
ins — en lágsjávað var — og lagði
það upp á gömlu Gránufélags-
bryggjuna á Vestdalseyri eins og
ekki þarf að stafla fiskinum milli
þurrktímanna.
Kristján Einarsson, fram-
kvæmdastjóri, var spurður um
álit hans á fiski þeim er þannig
væri verkaður. Kvaðst hann
telja að með henni mætti veru-
lega bæta vöruna. Fyrir fram-
leiðendur væri aðalvandamálið
hin mikla ^fjárfesting, sem í því
væri falin að koma upp slíku
kerfi í húsum sínum.
í þessu sambandi upplýsti
Gröndal að kostnaðurinn við
þetta þurrkkerfi myndi nema um
350 þús. kr., en þá væri þess að
geta að hér væri um fyrsta tæk-
ið að ræða, sem smíðað hefði ver-
ið. Saltfiskframleiðendur teldu
slík tæki aftur á móti ódýrari í
rekstri, vegna þess m. a. að
þurrkunarkerfið er sjálfvirkt allt
frá því að *Éiskurinn er settur í
það, unz verkun er fulllokið.
Sinu- og skipsbruni
MIKILL sinubruni var í gærdag
suður í Vatnsmýrinni. Lagði mik
ið reykhaf upp af eldinum. En
sinubrennudellan fór út í algjöra
vitleysu í gær er drengir kveiktu
í sinu á leikvanginum mikla í
Laugardag. Var slökkviliðið kall
að á vettvang og kæfði það eld-
inn fljótlega. f gærdag nokkru
eftir hádegi var slökviliðið
einnig kallað vestur í báta-
höfnina. Eldur var í lúkar
vélskipsins Helgu frá Reykjavík.
Voru skipverjar búnir að ráða
niðurlögum eldsins að mestu er
brunaverðirnir komu á vettvang.
Töluverðar brunaskemmdir urðu
í lúkar skipsins.
er ekki að átelja það út af fyrir
sig.
Það eru ekki vígorðin, sem
leysa vanda efnahagsmálanna,
heldur tillögur um ákvenar að-
gerðir í ákveðnum málum. Ég er
því síður en svo að lasta það, að
ráðstafanirnar skyldu gerðar varð
andi þessa úttekt og þeir sem að
þessari rannsókn hafa starfað
hafa sjálfsagt ekki tekið hærri
laun en þeim bar. Gallinn er bara
sá, að mér vitanlega hefur ekkert
af þeim upplýsingum, sem nefnd
Framhald á bls. 6.
Guðjónsson
ekkert væri. Allir stóðu undr-
andi. Báturinn, sem hann stýrði,
var gerður út frá Vestdalseyri.
Þorvaldur var þríkvæntur. Síð-
asta kona hans var Klara Guð-
mundsdóttir, sem nú lifir mann
sinn, mesta ágætiskona. Hún er
dóttir hjónanna Málfríðar Soffíu
Jónsdóttur frá Varmá í Mosfells-
sveit og Guðmundar kennara
Davíðssonar frá Kárdalstungu í
Vatnsdal. Hann var um skeið um
sjónarmaður Þingvalla. Guðmund
ur var mikill bókamaður og átti
merkilegt bókasafn. — Þorvaldur
Guðjónsson var bókelskur og las
beztu rit af miklum skilningi, en
sniðgekk þau er lakari voru.
Klara Guðmundsdóttir er fædd
í Reykjavík 15. ágúst 1907. Þor-
valdur og hún giftust í Reykja-
vík 14. ágúst 1957. Þeim varð
ekki barna auðið. Þorvaldur átti
kjördóttur, Hörpu að nafni, og
gekk henni í föðurstað. — Það
er ekki með ólíkindum, að sár
harmur er nú kveðinn ekkju
hans og systrum og öðru vensla-
fólki. Þorvaldur var viðurkennd-
ur drengskaparmaður, greiðvik-
inn og hjálpfús. För slíkra
manna yfir landamærin miklu er
ekki vafa undirorpin og heim-
koma þar er ljósum prýdd.
Sig. Arngrímsson.
Starfsstúlkur leggja fisk í skúffurnar, sem síðan er rennt inn
í skápinn, eins og kommóðuskúffu.
Vígorðin leysa ekki vanda
efnahagsmálanna
UmrœBur um ríkisreikninginn 1956
í neðri deild Alþingis í gœr
STÁKSTEIMAR
Of seinn í si ifum
Framsóknarmenn um land allt
eru alveg ruglaðir eftir síðustu
kúvendingu broddanna í kjör-
dæmamálinu. Sama dag og Gísli
Guðmundsson lýsti í útvarpinu
tillögu Framsóknar um að fjölga
þingmönnum i 60 með þeim hætti,
að Reykjavík og byggðirnar frá
Akranesi til Reykjanes fengju 7
af 8, sem fjölgunin nemur, birt-
ir Tíminn á fremstu síðu álykt-
un Bændafélags Þingeyinga. Blað
ið prentar þetta úr henni með
stórum stöfum:
„Einhliða fjölgun þingmanna f
Reykjavík og í þéttbýlinu viS
Faxaflóa sunnan verðan, hlýtur
að leiða til enn sterkari valda-
aðstöðu þess landshluta og enn
meira misvægis í landsbyggð-
inni“.
Aumingja mennirnir hafa ekkl
áttað sig á, að broddarnir mundu
svo skömmu eftir flokksþingið
brjóta gersamlega á móti ákvörð-
unum þess eins og fram kom i
ræðu Gísla. Hitt lýsir svo réttlæt
isandanum, sem Tíminn hefur
innrætt þessum lesendum sínum,
að þeir skuli telja nokkra leið-
réttingu ranglætis munu leiða til
„enn meira misvægis í lands-
byggðinni“I Staðreyndunum er
sem sé gersamlega snúið við á
hreinræktaða Tíma-vísu.
Dagar uppi
Enn hlálegri urðu þó örlög
Dags, blaðs Framsóknar á Ak-
ureyri. Daginn eftir að Gísli Guð
mundsson hafði skýrt frá kúvend
ingunni, sagði þetta málgagn
Framsóknar:
„Ætli það verði ekki mikil
hagsbót að því fyrir almenning
úti á landi, þegar þingmenn
Reykjavikur eru orðnir fjórum
fleiri en nú?
Hefur ekki Reykjavíkurvaldið
verið alltof lítið hér á landi und-
anfarin ár? Er ekki sjálfsagt að
aiuka það, landi og lýð til bless-
unar?
Hefur ekki Alþingi verið alltof
ódýrt í rekstri undanfarið?
Hafa ekki þingmennirnir ver-
ið alltof fáir hjá svona fjöl-
mennri þjóð sem okkur?
Væri ekki rétt — í sparnaðar-
skyni — að hafa þá ennþá fleiri
en 60 og láta þá semja enn
fleiri lagabálka og reglu handa
okkur til að sniðganga og br jóta?“
Ósmekkleg
afmæliskveðja
Raunar er þetta ekki í fyrsta
skipti sem Framsóknarmenn
smiða vopn á sjálfa sig. í sama
tölublaði Dags var minnzt fimm-
tugsafmæli Friðjóns Skarphéðins
sonar dómsmálaráðherra. Það
þykja sjálfsagðir mannasiðir að
ýfast ekki við náunga sína á
hátiðisdögum í lífi þeirra eða
senda þeim tóninn af tilefni
stórafmæla. En Dagur segir undir
mynd ráðherrans:
„Um leið og blaðið árnar hon-
um allra heilla vill það taka und-
ir þá almennu ósk, að hann taki
sem fyrst sitt fyrra sæti, sem
bæjarfógeti á Akureyri og sýslu-
maður í Eyjafjarðarsýslu“.
Heiftin hefur svo lieltekið þessa
menn, að hún brýst hvarvetna
út.
„Hefur hlerað“
Hinn 15. apríl sagðist Alþýðu-
blaðið „hafa hlerað“:
„Að Framsóknarhúsið hafl
haft í athugun að fá hingað
snögga ferð franskar dansmeyj-
ar, sem nú sýna fáklæddar við
mikinn fögnuð í Las Vegas t
Bandaríkjunum, en horfið snögg.
lega frá þessu — fyrir skemmstu".
Hvað skyldi hafa valdið?