Morgunblaðið - 05.02.1960, Blaðsíða 11

10
MOlfCTlNTlT Anifí
Fðstudagur 5. febrúar 1960.
í'östudainir 6 febrúar 1960.
Moncr’ivnT aoið
11
intMðMfr
tJtg.: H.f. Arvakur Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (óbm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, simi 33045.
Auglýsir.gar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 40,00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið
☆
GENGISBREYTING
JL/íEÐ viðreisnartillögum rík-
isstjórnarinnar er fyrst
og fremst horfið frá styrkja-
og uppbótakerfinu og íslenzk
króna jafnframt skráð á
raunverulegu gengi. Miðað
við það meðalgengi, sem nú
er á Bandaríkjadollar í út-
flutningi, kr. 30,36, er hér um
að ræða lækkun á gengi
krónunnar um 20%. En mið-
að við hið almenna gengi,
sem nú er á Bandaríkjadollar
í innflutningi, krónur 25,30,
er hér um að ræða 34%
lækkun á gengi íslenzkrar
krónu.
FRÁLEIT STAÐHÆFING
Þegar það hefur þannig
verið athugað, hvert hið
raunverulega gengi íslenzkr-
ar krónu er í dag, áður en
gengisbreytingin kemur til
framkvæmda, verður það
augljóst, hversu fráleit sú
staðhæfing kommúnista og
Framsóknarmanna er, að
með tillögum ríkisstjórnar-
innar sé erlendur gjaldeyrir
hækkaður um 135%. Þessi
staðhæfing er fráleit vegna
þess, að allir vita, að hið
skráða gengi á dollarnum, kr.
16,26, er einungis pappírs-
gengi, sem enga stoð á í
raunveruleikanum.
VIÐREISN í STAÐ
UPPLAUSNAR
Með tillögum ríkisstj órnar-
innar er lagður grundvöllur
að efnahagslegri viðreisn í
landinu. Horfið er frá hinu
spillta styrkja- og uppbóta-
kerfi, sem haft hefur í för
með sér sívaxandi verðbólgu
á undanförnum árum.
Um það getur engum
blandazt hugur, að mikil
áherzla er á það lögð af hálfu
ríkisstjórnarinnar að koma
í veg fyrir kjaraskerðingu
hinna efnaminnstu af völd-
um hinna nauðsynlegu við-
reisnarráðstafana. Þess vegna
eru skattar af almennum
launatekjum afnumdir, fjöl-
skyldubætur til barnmargra
fjölskyldna stórauknar og
bætur almannatrygginga til
gamals fólks og sjúkra tvö-
faldaðar.
AHir sanngjarnir menn
munu gera sér það ljóst,
að viðreisnartillögur ríkis-
stjórnarinnar eru fyrst og
fremst miðaðar við alþjóð-
arhag til lausnar á miklu
og erfiðu vandamáli.
TVÍSTIRNIÐ
fjAÐ liggur nú opinberlega
fyrir, svo ekki verður um
villzt, að kommúnistar og
Framsóknarmenn hafa mynd-
að með sér bandalag. Báðir
höfðu þessir flokkar lýst því
yfir fyrir kosningarnar á sl.
hausti, að þeir hyggðust sam-
eiginlega beita sér fyrir
myndun ríkisstjórnar, ef .þeir
fengju bolmagn til þess á
þingi. En niðurstaðan varð sú,
að þjóðin vildi ekki fela
Framsóknarmönnum og
kommúnistum umboð til þess
að mynda nýja vinstri stjórn.
UM HVAÐ ER SAMIÐ?
En um hvað er þá þetta
nýja bandalag stjórnarand-
stöðuflokkanna myndað?
Það er í fyrsta lagi myndað
í þeim tilgangi að tryggja og
auka völd kommúnista innan
verkalýðshreyfingarinnar. Er
þetta samningstitriði þegar
komið til framkvæmda.
Annað samningsatriðið er
að. leiðtogar Framsóknar-
flokksins og kommúnista-
flokksins hafa skuldbundið
sig til þess að hafa samvinnu
í einu og öllu um andstöðu
gegn viðreisnarráðstöfunum
ríkisstjórnarinnar. Hermann
Jónasson og Eysteinn Jónsson
hafa lofað leiðtogum komm-
únistaflokksins að styðja þá
í hvers konar skemmdarverk-
um gegn viðleitni ríkisstjórn-
arinnar til þess að sigrast á
verðbólgunni og leggja nýjan
og traustari grundvöll að .af-
komuöryggi þjóðarinnar.
BOTNLAUS STJÓRN-
MÁLASPILLING
Svona botnlaus er stjórn-
málaspillingin orðin á íslandi.
Tveir stjórnmálaflokkar, sem
nýlega hafa látið af völdum
í ríkisstjórn, er reyndist þess
ómegnug að leysa nokkurn
vanda í þjóðfélaginu, efna til
samsæris um það að hindra
eftir fremsta megni að nýrri
ríkisstjórn takist að koma í
veg fyrir það hrun og þjóðar-
ógæfu, sem yfir vofir.
En hvernig lízt íslenzku
þjóðinni á þetta nýja tví-
stirni á stjórnmálahimni
sínum?

Þegar Jíkið” handtdk Stalin
HANN heitir Victor Kon-
stantin Kaledin og ber
ofurstanafnbót. — Þessi
gamli hermaður hefir frá
mörgu að segja — mörgu
misjöfnu — m.a. eins árs
þjáningum í Selanga-
fangabúðunum í Síberíu,
sem hann ber enn menj-
ar eftir. — Kaledin hefir
löngum verið það, sem
kallað er „karl í krapinu“,
og hann var ekki gamall
að árum, þegar í ljós kom,
að hann lét sér ekki allt
fyrir brjósti brenna og
hafði ráð undir hverju
rifi. Það sannaðist þegar
árið 1909, er hann tók
Ræninginn
★ En hér kemur frásögn af
því, þegar Kaledin handtók
Stalin, lauslega þýdd úr
dönsku blaði, sem átti við-
tal við gamla ofurstan ný-
lega.
Árið 1909 var hinn ungi
Kaledin starfandi í „Ochr-
ana“, leyniþjónustu keisar-
ans. Var hann þá eitt sinn
settur til eftirlits við höll
eina hjá bankanum í Tiflis.
Hann stóð á svölum hallar-
innar, þegar komið var með
peningasendingu til bank-
ans. — Skyndilega var ráð-
izt á „peningavagninn". —
Sprengja sprakk undir vagn
inum og fleiri þar í kring.
í sama bili kom maður nokk-
ur ríðandi á hesti, stökk af
baki, greip peningaskrínið
— og var á bak og burt að
andartaki liðnu. — En Kale-
din hafði haft augun hjá sér
— og þekkt reiðmanninn.
Það var hinn ungi Jósef
Stalin, sem framið hafði rán
til þess að útvega peninga
lent hefir i
til byltingarundirbúningsins. rnörgu UlÍsjÖfnU
um dagana —
og aldrei látið
sér neitt fyrir
brjósti brenna
lánaði honum á sínum tíma.
— Maðurinn hafði rétt fyrir
sér. Konan sagði mér, að
Stalin héldi til í þorpinu
Dusket. Hún sagði hins veg-
ar, að ekki mundi unnt að
komast til bæjarins með liðs-
safnað, án þess að hann
fengi spurnir af og gæti kom
izt undan — og þess vegna
settum við „á svið“ dálitla
líkfylgd!
„L í kið“ reis upp
★ Ég lét leggja mig í
kistu, búinn líkklæðum að
kákasiskum sið. Og við feng-
Victor Kaledin
ofursti er karl
i krapinu, sem
„Líkfylgd“
★ Kaledin segist svo frá:
— Mér var kunnugt um, að
Stalin þótti mjög gott kákas-
iskt vín, sem nefndist Tchi-
taev 105 — og það var ein-
mitt þetta vín, sem varð
honum að f alli að þessu
sinni. — Mér datt í hug
þessu sambandi, að hann"*
mundi vera vel þekktur á
ýmsum krám. Því tók ég mig
til og gekk milli kránna og
spurðist fyrir. Þar kom líka,
að ég hafði heppnina með
mér.
Maður nokkur sagði við
mig: — Ef þú hefir áhuga á
að hafa uppi á Stalin, þá
ættirðu að reyna að setja
þig í samband við frænku
hans — sem hann nánar til-
sjálfan Jósef Stalin fast- greindi. — Mér er kunnugt
an í þorpinu Dusket í um, að hún hugsar honum
Kaledin ofursti — maðurinn sem handtók Stalin — átti
fyrrum 500.000 hektara lands og hafði 2 millj. gullrúblna
í árstekjur. Nú býr hann við lítil efni í Kaupmannahöfn,
ásamt hinni stórættuðu, skozku konu sinni ....
tók hann fastan.
Stalin var dæmdur til
dauða, en — þótt ólíklegt
kunni að virðast — keisara-
drottningin bað honum lífs,
og fékk bón sína uppfyllta.
Hún var vanfær, er þetta
gerðist — og einhvern veg-
inn hafði hún fengið þá flugu
í höfuðið, að barn hennar
mundi verða fáviti, ef ein-
hver væri tekinn af lífi á
meðan hún gekk með það.
Á f 1 ó 11 a
heimsstyrjaildarinnar síðari
dvaldist hann lengst af í
Englandi og starfaði þar að
ýmsu á vegum hersins — t.d.
gerðist hann þá dulmálssér-
fræðingur, og einnig vann
hann að mannúðarmálum á
ýmsum sviðum.
Eyðilagður
m a ð u r
Kaledin: — Eg lærði
fjórtán nýjar
pyndingaraðferðir
Kákasus.
—★—
Sú var tíðin, að Kaledin
átti um 500.000 hektara iands
í Suður-Rússlandi, ásamt
olíulindum í Baku — og var
þá talið, að árstekjur hans
mundu nema um 2 miiljon-
um gullrúblna. — Nú er öid-
in önnur. Hann býr við lítii
efni í „pensjónati“ á Nórre-
bro í Kaupmannahöfn, ásamt
konu sinni, sem er skozk —
og ekki af neinum hvers-
dagsættum, a. m. k nefnir
Kaledin hana „Her Serene
Highness Louise The Frinc-
ess of Razibor, By the Grace
of God and James Stuart III
of Scotland“ ,— hvorki meira
né minna.
Faðir hans var hermála-
fulltrúi við rússnesKa sendi
ráðið í London arið 1892,
og þar fæddist Vietor Kale-
din. Hann dvaldist þó ekki
nema fyrsta mánuðinn af
lífi sínu í Englandi, því að
þá var faðir hans kallaður
heim — og hann steig ekki
fæti sínum aftur á enska
jörð fyrir en eftir rússnesku
byltinguna árið 1917.
þegjandi þörfina, vegna þess,
að hann hefir neitað að end-
urgreiða henni fé, sem hún
um laginn mann til þess að
„sminka“ mig í framan, svo
að í fljótu bragði sýndist ég
steindauður. — Síðan lögð-
um við af stað, og eins og
siður var, stönzuðum við hjá
hverri krá, sem á leið okkar
varð. Þannig bættist alltaf
nokkuð í hópinn-, svo að það
varð álitlegur flokkur manna
sem kom að lokum inn í
Dusket. — Og heppnin var
með okkur. Stalin lét freist-
ast og leit niður í kistuna
til hins „dauða“. En þá reis
„líkið“ snarlega upp með
skammbyssu í hönd — og
★ Þegar byltingin var
gerð, flýði Kaledin gegnum
Síberíu til Kína og þaðan um
Japan og Filippseyjar til
Bandaríkjanna — og loks
þaðan til Vestur-Evrópu.
Honum skaut aftur upp í
Suður-Rússlandi 1918—’19,
eftir að Bretar og Frakkar
höfðu gert innrás sína, og á
árunum milli heimsstyrjald-
anna starfaði hann fyrir
leyniþjónustu ýmissa Evr-
ópuríkja — sem sagt ekki
við eina fjölina felldur. Þá
var hann einnig búsettur í
Bandaríkjunum um nokk-
urra ára skeið. A árum
Síðan uppreisnarmenn í Alsír gáfust upp hafa de r'-r"
í þúsundatali, þar sem honum er óskað t il hamuiwu
mikla „atvinnu“, eins og sjá má á myndinni.
~ "—osr símskeyti
uajjuí ■»»-»veitir
★ Árið 1944 var Kaledin
sendur til Ytri-Mongólíu í
mikilvægum erindagerðum
— með fullu samþykki
Rússa. Hann hafði þó ekki
dvalizt þar nema skamma
hríð, þegar hann var hand-
tekinn.
— Eg var, ásamt ýmsum
fleiri, fluttur til Selanga-
fangabúðanna í Síberíu, en
þar voru þá um 70.000 manns
í haldi við hin hörmulegustu
kjör, segir Kaledin. — Það-
an kom ég sem sjúkur og
eyðilagður maður. Ég var
skyndilega látinn laus í
febrúar 1945, eftir að ég
hafði verið látinn skrifa
undir yfirlýsingu um. það,
að ég hefði hlotið góða með-
ferð í fangabúðunum. En
þar hafði ég reyndar lært
fjórtán nýjar pyndingarað-
ferðir!
Gamlir vinir
★ Þegar Kaledin kom loks
aítur til Bretlands, var hon-
um tekið með kostum og
kynjum, og m.a. var hann
sæmdur ensku heiðursmerki
fyrir störf sín í þágu hersins.
•— Já, Kaledin gamli hefir
vissulega frá mörgu að segja,
enda hefir hann skrifað
nokkrar bækur um ýmsa
þætti lífs síns, og á borð-
inu hjá honum liggur nú
handrit að nýrri bók, þar
sem fyrst og fremst er sagt
frá hörmungaárinu í Selanga
fangabúðunum. — Og nú er
hann seztur að í Danmörku.
Ástæðuna til þess segir hann
m.a. vera þá, að ýmsir vinir
hans frá hinu gamla Rúss-
landi liggi grafnir í danskri
mold. Hann vill gjarna vera
nálægt þeim.
Hrikalegur greiðsluhalli á þjóðar-
búskapnum gagnvart út-
löndum árin 7955-7959
Greiðslubyrðin orðin þyngri en í
nokkru öðru landi
Liggur við greiðsluþroti
í EFTIRFARANDI kafla grein-
argerðar efnahagsmálafrumvarps
ríkisstjórnarinnár er gerð ræki-
leg grein fyrir síversnandi gjald-
eyrisaSstöðu og greiSsluhalla í
viSskiptum þjóðarinnar gagnvart
útlöndum:
Hér á eftir verður gerð grein
fyrir því í einstökum atriðum,
hvers vegna ríkisstjórnin telur
gagngera stefnubreytingu i efna-
hagsmálum þjóðarinnar nauðsyn-
lega, í hverju ráðstafanir þær,
sem hún leggur til, eru fólgnar,
og hvaða áhrif er sennilegt, að
þær hafi á efnahagslífið og af-
komu landsmanna.
200 milljón króna greiðsluhalli
á ári
Um mörg undanfarin ár hefur
þjóðarbúskapur íslendinga verið
rekinn með halla gagnvart öðr-
um löndum. Þessi halli kom í
ljós í lok styrjaldarinnar og hef-
ur haldizt síðan að heita má ó-
slitið, ef frá er talið árið 1954.
Hallinn var fyrst jafnaðui með
notkun þeirra erlendu innstæðna,
sem safnazt höfðu á stríðsárun-
um, en síðan með efnahagsað-
stof frá Bandaríkjunum á tím-
um Marshalláætlunarinnar (1948
—1953). Á sl. fimm árum hefur
hallinn verið greiddur með mikl-
um erlendum lántökum, og með
því að eyða gjaldeyriseignum og
mynda gjaldeyrisskuldir. Hallinn
hefur á árunum 1955—1958 num-
ið samtals 776 millj. kr., eða tæp-
um 200 millj. kr. á ári að meðal-
tali. Af þessari upphæð hafa 568
millj. kr. verið jafnaðar með er-
lendum lántökum, en 208 millj.
kr. með því að eyða gjaldeyris-
eignum og mynda gjaldeyris-
skuldir.
Upplýsingar liggja enn ekki
fyrir um það,hver hallinnhafi
verið á árinu 1959, en gera má
ráð fyrir, að hann hafi ekki
verið lægri en 350 millj. kr. Af
þeirri upphæð voru 92 millj.
kr. jafnaðar með eyðingu
gjaideyriseigna og myndun
gjaldeyrisskulda og hinn hlut-
inn, eða um 260 millj. kr.,
með erlendum lánum opin-
berra aðiia og einkaaðila. —
Halli ársins 1959 varð sérstak-
lega mikill vegna aukningar
birgða útflutningsvöru, eink-
um bræðslusíldarafurða, er
nam um 84 millj. kr.
Þyngri greiðslubyrði en hjá
nokkru öðm landi
Hin mikla lánsfjárnotkun und-
anfarinna ára hefur leitt til þess,
að greiðslubyrði landsins vegna
vaxta og afborgana af erlendum
lánum hefur vaxið ört.. Á ár-
unum 1951 til 1955 nam gjald-
eyrisbyrðin ekki nema um 30
millj. kr. á ári og um 3% af heild-
argjaldeyristekjum. Síðan 1956
hefur greiðslubyrðin farið ört
vaxandi. Var hún 87 millj. kr.
árið 1958, 138 millj. kr. árið 1959
og verður 163 millj. kr. árið 1960.
Hámarki sínu, 183 millj. kr., nær
greiðslubyrðin árið 1961, og svo
framarlega sem nýjar lántökur
koma ekki til, mun hún byrja
að lækka að nýju árið 1962. Á-
ætla má, að á árunum 1959—1963
muni greiðslubyrðin nema að
meðaltali um 10% af heildargjald
eyristekjum þjóðarinnar. Þetta er
mjög þung greiðslubyrði, og að
öllum líkindum þyngri en i
nokkru öðru landi að einu und-
anteknu.
Álit hagfræSinganefndarinnar
1958
Þessi mikli og ískyggilegi vöxt-
ur greiðslubyrðarinnar var þegar
fyrirsjáanlegur fyrir nokkrum
árum. Hagfræðinganefnd sú, sem
starfaði í ársbyrjun 1958 á veg-
um þáverandi ríkisstjórnar, gerði
þessu máli ýtarleg skil í einni af
skýrslum sínum (Erlend lán,
dags. 5. febr. 1958), en í nefnd
þessari voru hagfræðingarnir
Haraldur Jóhannsson, Jónas H.
Haralz, Klemens Tryggvason,
Kristinn Gunnarsson og Torfi Ás-
geirsson. Þá voru lántökurnar
ekki orðnar eins miklar og síð-
ar hefur orðið, og gerði nefnd-
in ekki ráð fyrir, að greiðslubyrð-
in á árunum 1958—1962 yrði
þyngri en 130 millj. kr. á ári og
um 8% af gjaldeyristekjunum.
Þetta taldi nefndin þó mjög hátt
hlutfall, og segir um það efni:
„f flestum þeim löndum, þar sem
upplýsingar um þetta efni liggja
fyrir, er hlutfallið á milli greiðslu
byrðar annars vegar og gjaldeyr-
istekna hins vegar lægra en 5%.
Af 53 löndum er það aðeins í 13,
sem greiðslubyrðin er meir en
5% af gjaldeyristekjum, og að-
eins í 3, sem hún er hlutfalls-
lega þyngri en á íslandi“. (Þ. e.
yfir 8%). Af þessu dregur nefnd-
in síðan þá ályktun „að á næstu
árum megi ekki bæta á þá
greiðslubyrði, sem þegar hefur
myndazt, eða nú er að myndast“.
Gjaldeyrisstaðan versnaði
stöðugt
Lækkun gjaldeyriseigna og
aukning gjaldeyrisskulda hefur
leitt til mjög erfiðrar gjaldeyris-
stöðu, einkum í frjálsum gjald-
eyri. f árslok 1954 áttu bankarn-
ir hreinar gjaldeyriseignir í frjáls
um gjaldeyri að upphæð 22i0
millj. kr. í árslok 1959 voru þess-
ar eignir með öllu horfnar, og í
staðinn komin hrein skuld, að
upphæð 65 millj. kr. Gjaldeyris-
staðan hafði með öðrum orðum
versnað um 285 millj. kr. í frjáls-
um gjaldeyri á fimm árum. Á
sama tíma hafði hún versnað um
15 millj. kr. í jafnkeypisgjald-
eyri, eða um 300 millj. kr. sam-
tals.
Það rmin óhætt að fullyrða,
að um sl. áramót hafi gjald-
eyrisstaða fslands verið verri
en nokkurs annars lands, sem
upplýsingar liggja fyrir um,
að einu eða tveimur e. t. v.
undanskildum. Allir yfir-
dráttarmöguleikar íslenzkra
banka erlendis voru nýttir til
hins ýtrasta og mjög tiliinn
anlegar hömlur á gjaldeyris
yfirfærslum, jafnvel til
brýnna nauðsynja.
Enginn gjaldeyrisforði til
Það hefur lengi verið Ijóst, að
hverju stefndi um gjaldeyris-
stöðuna. Almennt er talið, að til
þess að geta haldið uppi eðli-
legum rekstri þjóðarbúskapsins
og mætt þeim áföllum, sem ætíð
kunna að verða af völdum
slæms árferðis eða óhagstæðra
viðskiptakjara, sé nauðsynlegt að
eiga gjaldeyrisforða, er nemi a.
m. k. 30—40% af árlegum inn-
flutningi. Jafnvel I árslok 1954
var gjaldeyrisforði íslands ekki
svo stór, og undanfarin tvö ár
hefur enginn forði verið til. Af
þeim sökum þurfti ekki annað að
koma fyrir en nokkur tregða á
sölu bræðslusíldarafurða í árs-
lok 1959, til þess að skapa slíkt
vandræðaástand, að varla reyn-
ist mögulegt að úthluta gjald-
eyri til að standa við umsamdar
greiðslur erlendra lána og til að
kaupa rekstrarvörur atvinnuveg-
anna.
Liggur við greiðsluþroti
Hin þunga greiðslubyrði og hin
slæma gjaldeyrisstaða hafa skap-
að mjög alvarlegt ástand í efna-
hagsmálum þjóðarinnar. í fyrsta
lagi liggur við borð, að landið
geti ekki staðið við umsamdar
Annað ráðhús
— önnur tjörn
Fyrirhugað er að reisa ráð-
hús í Bergen, og sézt hér
hveruig gert er ráð fyrir að
þa ðlíti út fullgert. Fyrst um
sinn mun ætlunin að byggja
aðeins Iághúsið á miðri mynd-(
inni, en síðan bæta við eftit
þörfum og getu. Ekki er í i
vkeðið hvenær byggingar
framkvæmdir hefjast, því i
lóðinni stendur nú gömu)
skólabygging, og vilja sumi'
af ráðamönnum borgarinnar
að sú bygging verði innréttuS
sem skrifstofur fyrir almann;
tryggingar, framfærslunefnd
barnaverndarnefnd og áfeng
isvarnarnefnd. Aðrir vilj;
hins vegar að gamla bygging
in verði nú rifin og strai
byrjað á ráðhúsinu. Bent <
á í því sambandi, að kostnað
ur við að breyta byggingur
verði alltaf meiri en áætlað e>
Margt er skylt með frændun
skuldbindingar sínar erlendis, þ.
e. a. s., að það komist í greiðslu-
þrot. Slíkt ástand, sem óvíða hef-
ur þekkzt síðan á dögum heims-
kreppunar miklu, hefur nú skap-
azt hér á landi í góðu árferði
innanlands og í hagstæðu verzl-
unarárferði á erlendum mörkuð-
um, ef frá eru talin nokkur verð-
lækkun á bræðslusíldarafurðum.
f öðru lagi hlýtur gjaldeyrisskort
urinn innan skamms tíma að
leiða til samdráttar í framleiðslu
landsmanna, vegna þess að ekki
er hægt að flytja inn rekstrar-
vörur og byggingarefni jafnt og
eðlilega, og gjaldeyrir er ekki af-
lögu til kaupa á framleiðslutækj-
um. Þetta ástand hlýtur von bráð
ar að rýra lífskjör almennings
bæði sökum minnkandi atvinnu
og skorts á innfluttum neyzlu-
vörum.
Röng gengisskráning
Það er óhjákvæmileg nauðsyn,
að gera þegar í stað ráðstáfan-
ir til að binda endi á greiðslu-
hallann við útlönd. Ríkisstjórn-
ir. telur, að þetta sé ekki hægt
nema á þann hátt, sem lagt er til
í þessu frumvarpi og nánari
grein er gerð fyrir hér á eftir.
Orsök greiðsluhallans er ekki sú,
að útflutningsframleiðsla og
gjaldeyristekjur séu ekki miklar.
Þær hafa aldrei verið meiri i
sögu þjóðarinnar. Orsökin er
röng gengisskráning og útlán
banka umfram sparifjáraukn-
ingu. Meðan þær orsakir eru ekki
brott numdar, hlýtur greiðslu-
hallinn að haldast, hversu mik-
ið sem útflutningsframleiðsla og
gjaldeyristekjur aukast.
Nauðsyn sparnaðar
Þegar útflutningsframleiðsla
eykst, skapast um leið auknar
tekjur innanlands. Sé þeim tekj-
um varið til neyzlu og fjárfest-
ingar, mynda þær nýja eftirspurn
eftir erlendum gjaldeyri, sem
jafnar út hina upphaflegu aukn-
ingu gjaldeyristekna, þannig að
greiðsluhallinn verður óbreyttur.
Því aðeins, að hluti af hinum
auknu tekjum sé hvorki notað-
ur til neyzlu né fjárfestingar, þ.
e .að hann sé sparnaður, sem ekki
sé lánaður eða afhentur öðrum
til afnota, getur greiðsluhallinn
minnkað. Við þær aðstæður, sem
hér hafa verið ríkjandi undan-
farin ár, þ. e. að menn hafi litla
trú haft á verðgildi peninganna,
eru litlar líkur til þess, að nokk-
ur verulegur hluti af tekjuaukn-
ingunni sé sparaður á þennan
hátt. Það er meira að segja ekki
ósennilegt, að aukin framleiðsla
og auknar tekjur geti beinlínis
leitt til aukningar fjárfestingar,
og þannig aukið hallann. Þegar
eðlilegt ástand hefur skapazt f
efnahagsmálum, eins og þetta
frumvarp stefnir að, verður við-
horfið allt annað. Þá stuðlar
framleiðsluaukning beinlínis a5
því að halda góðu jafnvægi f
efnahagslífinu með því að skapa
skilyrði til myndunar nauðsyn-
legs gjaldeyrisforða samhliða
bættum lífskjörum og aukinni
fjárfestingu.