Morgunblaðið - 05.02.1960, Blaðsíða 16

16
M OK CTtnt TtL4Ð1Ð
Fostudagur 5. febrúar 1960.
skal ekki nefna þessa heimsókn
framar. En það er aðeins eitt,
sem ég vildi gjarnan vita. Aðeins
eitt. Jæja, þér viljið ekki koma
til okkar, af einhverjum orsök-
um, sem skipta mig engu máli.
Gott og vel! Gott og vel. — En
segið mér nú skýrt og hrein-
skilnislega: Hvers vegna eruð þér
þá yfirleitt að koma hingað?"
Ég var við öllu viðbúinn nema
þessarri spurningu. í vandræð-
um mínum og til þess að segja
eitthvað, stamaði ég:
„f»að .. það er mjög einfalt..“
„Oh .. einfalt, segið þér. Gott
og vel. Þeim mun betra. Segið
mér það þá í fáum orðum“.
Og nú voru engin undanbrögð
möguleg lengur. Það virtist ein-
faldast að segja sannleikann, en
ég gerði mér fyllilega ljóst, að ég
yrði að gæta allrar varúðar.
„Kæra Edith“, byrjaði ég og
reyndi að tala sem frjálslegast.
„Þér skulið ekki leita að neinum
leyndardómsfullum orsökum. —
Raunar þekkið þér mig nógu vel
til þess að vita, að ég er ekki
einn af þeim, sem hugsar mikið
um eigin ástæður eðp tilgang.
Mér hefur aldrei komið til hug-
ar að spyrja sjálfan mig, hvers
vegna ég heimsæki þennan eða
hinn og hvers vegna mér geðjist
vel að þessum, en ekki hinum.
.. Raunverulega get ég ekki gef
ið yður neina skýringu á því,
hvers vegna ég kem hingað allt-
af öðru hverju .... aðra en þá,
að mér þykir gaman að koma
hingað og að mér líður hundrað
sinnum betur hér en alls staðar
annars staðar. Ég held að ykkur
borgurunum hætti við að gera
ykkur ranga hugmynd um líf
riddaraliðsmannsins, ég held að
þið álitið það uppreisnargjarna
og fjöruga tilveru, einskonar
stöðuga veizlu. En þannig er
þessu alls ekki farið og oft er
hinn víðfrægi félagsskapur í
meira lagi ótraustur. — Þegar
nokkrum tylftum manna er beitt
fyrir sama vagninum, fer ekki
hjá því, að einn togi fastar en
annar og þegar um upphefð og
aldursrétt er að ræða, er auð-
velt að troða þeim um tær, sem
fyrir framan mann er. Maður
verður að vera varkár í orðum
sínum, því að það er aldrei að
vita, nema þau kunni að valda
vanþóknun á æðri stöðum. Það
er alltaf stormur skammt frá
landi. Orðið þjónusta er leitt af
sögninni að þjóna og sá sem
þjónar, er öðrum háður. Og svo
kann maður aldrei verulega vel
við sig í hermannaskálum eða
veitingakrám. Enginn þarfnast
manns, engum er annt um mann.
Oh, já, maður á stundum einn
eða tvo sanna og einlæga vini,
en maður nýtur samt aldrei full-
komins öryggis. Þegar ég kem
hins vegar hingað, þá kasta ég
frá mér öllum efasemdum, um
leið og ég tek af mér sverðið og
þegar ég sit hér og rabba við
ykkur þá......“
„Nú .. þá hvað?“ spurði hún
óþolinmóð.
„Þá .... ja, yður mun eflaust
finnast það frekt og ósvífið af
mér að tala svo opinskátt .. þá
segi ég sjálfum mér, að þið hafið
gaman af heimsóknum mínum
hingað, að ég eigi hér heima frek
ar en nokkurs staðar annars
staðar. Þegar ég lít á yður, þá
tel ég mér trú um ,að. ..."
Ég hikaði ósjálfrátt, en hún
greip fram í fyrir mér jafn áköf
og áður. — „Nú, að hvað?“
„.... að hérna sé manneskja
sem ég sé ekki jafn hræðilega
einskis virði og ég er félögum
mínum í herdeildinni. Stundum
er ég alveg hissa á því, að þér
skulið ekki vera orðin leið á
mér fyrir löngu. Oft .. þér vitið
ekki hvað oft .... hef ég verið
hræddur um, að þér mynduð
verða þreytt á þessum sífelldu
komum mínum hingað .... en
þá minnist ég þess, að þér eruð
ein í þessu stóra, eyðilega húsi
og hafið kannske gaman af því,
að fá gesti til að rabba við. Og
það er einmitt þetta, skiljið þér,
sem veitir mér kjark......Þegar
ég finn yður eina, uppi á svölun
um eða inni í herberginu yðar,
þykir mér vænt um, að ég skyldi
hafa komið, svo að þér yrðuð
ekki ein allan daginn. Skiljið
þér þetta raunverulega ekki?“
En nú skeði nokkuð óvænt.
Gráu augun urðu starandi. Það
var eins og eitthvað í orðum mín
hefði breytt augasteinum þeirra
í stein. Hins vegar urðu fingur
hennar sífellt eirðarlausari og
eirðarlausari. Þeir færðust hvíld
arlaust upp og niður eftir arm-
bríkum stólsins og tóku fyrst létt
en með sívaxandi ákafa, að
berja í gljáfægðan viðinn. Munn-
urinn var örlítið skældur.
„Jú, ég skil“, sagði hún skyndi
lega. „Ég skil þetta fyllilega. ..
Nú .. nú trúi ég því raunveru-
lega, að þér hafið sagt sannleik-
ann. Þér hafið útskýrt sjónarmið
yðar mjög kurteislega og mjög,
mjög mærðarlega. .. Þér segist
koma hingað vegna þess að ég sé
svo „ein“ — það er með öðrum
orðum vegna þess, að ég er bund
in við bölvaðan stól. Það er
þessvegna sem þér komið hingað
á hverjum degi, einungis til þess
að leika hinn miskunnsama Sam-
verja, aumka yður yfir „veslings
sjúka barnið“ — eins og ég býst
við að þið kallið mig öll, þegar
ég er ekki viðstödd. — Ég veit
það, ég veit það. Þér komið bara
af meðaumkun. Oh, já, ég trúi
yður — til hvers væri líka að
neita því nú? Þér eruð einn af
þessum svokölluðu „góðu“ mönn
um og þér hafið gaman af að láta
pabba kalla yður það. „Góðir“
menn af þeirri tegund vorkenna
hverjum börðum hundi og hverj
um kláðugum ketti — og hví þá
ekki bækluðum aumingja eins og
mér?“
Hún þagnaði andartak og ég sá
að það fór ákafur titringur um
allan granna líkamann.
„Ég þakka yður kærlega fyrir
alla hugulsemina, en ég kæri mig
ekkert um vináttu, sem mér er
sýnd vegna þess eins að ég er
bækluð. .. Nei, þér þurfið ekki
að sitja upp neinn undrunarsvip.
Auðvitað þykir yður það leitt,
að þér skylduð hafa gloprað s'ar.n
leikanum út úr yður, að þér
skylduð hafa viðurkennt það, að
þér kæmuð einungis vegna þess
að „ég vekti hjá yður meðaumk-
un“, eins og hreingerningakonan
orðaði það. — Hún sagði það
bara hreinskilnislega og blátt á-
fram. Þér orðuðuð það hins veg-
ar á miklu „nærgætnari“ hátt,
eins og „góðum manni“ sæmir.
Þér sögðust koma einungis til
þess, að ég þyrfti ekki að sitja
hér ein og yfirgefín allan daginn.
Þér komið hingað af tómri vork-
unnsemi og þér vilduð meira að
segja fá hrós og aðdáun fyrir
hina náðugu fórn yðar — en því
miður verð ég að tilkynna yður
það, að ég leyfi engum að fórna
sér fyrir mig — og sízt af öllum
yður. .. Ég banna yður að gera
það. .. Heyrið þér það? Ég
banna það. .. Haldið þér raun-
verulega að ég kæri mig um, að
hafa yður sitjandi hérna hjá
mér með „samúðarfullan" upp-
| gerðarsvip, eða þessar „nær-
gætnu“ samræður? .... Nei,
guði sé of, að ég kemst af án
ykkar allra. .. Ég kemst vel af
ein og hjálparlaust. Og þegar ég
get ekki þolað það lengur, þá
veit ég hvernig ég að losna við
ykkur öll. .. Sko“. Hún rétti
skyndilega fram hendina í áttina
til mín og sneri lófanum upp. —
„Lítið þér bara á þetta ör. Ég
gerði eina tilraun, en ég var
klaufsk og gat ekki sargað slag-
æðina í sundur með bitlausu
skærunum mínum og það versta
var, að þau komu nógu snemma
til að binda um sárið. Annars
hefði ég losnað við ykkur öll og
þessa óbærilegu meðaumkun
ykkar. En næst tekst mér áreið-
anlega betur, því er yður óhætt
að trúa. Þér skulið ekki ímynda
yður, að ég sé algerlega ofurseld
ykkur. Ég vildi heldur deyja, en
láta vorkenna mér“. Svo rak hún
allt í einu upp hlátur og hljóðið
var beitt eins og hnífsegg. „Minn
ágæti faðir gleymdi einu, þegar
hann lét útbúa turninn handa
mér. .. Hugmynd hans var ein-
faldlega sú ,að ég skyldi hafa
fallegt útsýni til að skemmta
mér við .. mikið sólskin,
og hreint loft, eins og
læknirinn fyrirskipaði. En það
hvarflaði aldrei að neinum
þeirra, hvorki pabba, lækninum
né verkfræðingnum, að ég kynni
einhvern tíma að nota þessar
svalir til annars. .. Takið þér
nú bara eftir. .. Hún hafði
skyndilega reist sig á fætur og
þokað máttförnum líkamanum
út að handriðinu, sem hún greip
um með báðum höndum. „Þetta
eru fjórar—fimm hæðir og fyrir
neðan hörð sementsteypa .. það
myndi nægja .. og svo er guði
fyrir að þakka, að ég hef ennþá
nægilegt afl í vöðvunum til að
komast yfir handriðið — oh, já,
það styrkir vöðvana að nota
svona hækjur. .. Aðeins eitt
átak — og ég væri laus við ykk-
ur öll og þessa bölvaða meðaumk
un ykkar. Og þið mynduð öll
finna til hugarléttis, pabbi, Ilona
og þér — þegar þið væruð laus
við þessa hræðilegu byrði og ..
sko, þetta væri mjög einfalt. —
Maður þyrfti bara að halla sér
dálítið út yfir handriðið, svona
.. bara svona....“
Þegar hún leit til mín leiftr-
andi augum og hallaði sér hættu
lega langt út yfir handriðið,
spratt ég á fætur í dauðans of-
boði og þreif í handlegginn á
henni. En hún hörfaði frá mér,
eins og eldur hefði brennt hör-
und hennar.
„Farið þér frá mér“, æpti hún.
.. „Hvernig dirfist þér að snerta
mig. Farið þér undir eins. Ég má
gera hvað sem mér sýnist. Slepp
ið þér mér. Sleppið þér mér und-
ir eins“.
Og þegar ég neitaði að hlýða
skipuninni, en reyndi að draga
hana með valdi frá handriðinu,
sneri hún efri hluta líkamans
við og sló mig á kinnina. Og þá
gerðist hræðilegur hlutur. Um
leið og hún sló til mín, missti
hún takið á handriðinu og um
leið jafnvægið. Hnén létu ger-
samlega undan og enda þótt ég
rétti út hendurnar, til þess að
verja hana falli, var það of seint.
Hún hneig niður og velti um leið
borðinu, sem hún hafði árangurs
laust reynt að styðja sig við. —
Skrautker, diskar, bollar og
skeiðar — allt kom þetta glamr
andi og skröltandi niður yfir
okkur. Stóra bronsbjallan féll
með háum dynk niður á gólfið
og valt með hvellum hljómi eft-
ir svölunum endilöngum.
Edith lá samanhnipruð á gólf-
inu, brjóstumkennanleg og hjálp
arvana, titrandi af reiði og kjökr
andi af blygðun. Ég reyndi að
lyfta henni á fætur, en hún
barði mig frá sér.
„Farið þér burtu .. farið þér
burtu“, snökti hún. — „Þér eruð
dóni, skepna .... “
Og hún baðaði höndunum
ofsalega út í loftið, um leið og
hún gerði árangurslausa tilraim
til að brölta á fætur, án minnar
hjálpar. í hvert skipti sem ég
reyndi að nálgast hana, til þess
að reyna að rétta henni hjálpar
hönd, æpti hún að mér í tryll-
ingslegri, örvæntingarfullri reiði:
„Farið þér burtu. . . Snertið mig
ekki. .. Út með yður“.
Allt í einu heyrði ég lágt suð
að baki okkur, lyftan var að
koma upp. Skyndilega hafði
bjallan gert nógu mikinn hávaða
til að kalla hinn sívakandi og
skyldurækna Josef á vettvang.
Og á næsta andartaki kom hann
inn og flýtti sér, án þess að líta
á mig, að taka hina titrandi,
snöktandi stúlku upp og bera
hana að lyftunni. Á næsta
......epariA yðiAj hlaup
á roilli margra vcrzÉunaí
OÖMJML
ðódUM
HltHJM!
(^) ■ AusturstraöD
'4JÚtvarpiö
Föstudagur 5. febrúar
8.00—10.00 Morgunútvarp (Bæn. — 8.05
Morgunleikfimi. — 8.15 Tónleikar.
— 8.30 Fréttir. — 8.40 Tónleikar.
9.10 Veðurfr. — 9.20 Tónleikar).
12.00 Hádegisútvarp. — (12.25 Fréttir
og tilkynningar).
13.15 Lesin dagskrá næstu viku.
15.00—16.30 Miðdegisútvarp. — (16.00
Fréttir og veðuregnir).
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Mannkynssaga barnanna: „Oli
skyggnist aftur í aldir“ eftir
Cornelius Moe; XII. og síðasti
kafli (Stefán Sigurðsson kennari).
18.50 Framburðarkennsla í spænsku.
19.00 Þingfréttir. — Tónleikar.
19.30 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.30 Kvöldvaka:
a) Lestur fornrita: Svínfellinga
saga; III. — sögulok. (Oskar
Halldórsson cand. mag.).
b) Frásöguþáttur: Fenntar slóðir
(Guðmundur L. Friðfinnsson
rithöfundur).
c) Islenzk tónlist: Lög eftir Arna
Björnsson.
d) Vísnaþáttur (Sigurður Jónsson
frá Haukagili).
e) Frásaga: Teflt á tæpasta vað
(Þórarinn Grímsson Víkingur).
f) Islenzk tónlist: Lög eftir Helga
Helgason.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Upplestur: „Bónorð Guðmundar",
smásaga eftir An frá Ogri (Sól-
veig Guðmundsdóttir).
22.25 SKT-lögin: Hljómsveit Oskars
Cortes leikur. Söngvarar: Hulda
Emilsdóttir og Sigríður Guð-
mundsdóttir.
23.00 Dagskrárlok.
Laugardagur 6. febrúar
8.00—10.00 Morgunútvarp (Bæn. — 8.05
Morgunleikfimi. — 8.15 Tónleik-
ar. — 8.30 Fréttir. — 8.40 Tón-
leikar. — 9.10 Veðurfregnir. —
9.20 Tónleikar).
12.00 Hádegisútvarp. — (12.25 Fréttir
og tilkynningar).
12.50 Oskalög sjúklinga (Bryndís Sig-
urjónsdóttir).
14.00 Laugardagslögin. — (16.00 Frétt-
ir og veðurfregnir.
17.00 Bridgeþáttur (Eiríkur Baldvins-
son).
17.20 Skákþáttur (Baldur Möller).
18.00 Tómstundaþáttur barna og ung-
linga (Jón Pálsson).
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Utvarpssaga barnanna: „Mamma
skilur allt“ eftir Stefán Jónsson;
IV. (Höfundur les).
18.55 Frægir söngvarar: Heinrich
Schlusnus syngur.
19.35 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.30 Leikrit: „Erindi herra Pim“ eftir
Alan Alexander Milne, 1 þýð-
ingu Maríu Thorsteinson. — Leik-
stjóri: Valur Gíslason. Leikendur:
Þorsteinn O. Stephensen, Guð-
björg Þorbjarnardóttir, Bryndís
Pétursdóttir, Steindór Hjörleifs-
son, Indriði Waage, Þóra Borg og
Nína Sveinsdóttir.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Danslög. — 24.00 Dagskrárlok.
Sirrí, gazt þú fundið nokkuð
til að nota í urabúðir -11111 Baldur?
Súsanna á stóran klút úr gulu
silki, Markús, en ,...
Mér þykir það le»ðinlegt. en ég
get ekki leyft ykkur að nota
þennan kúlt. ^
Hvað þá?!