Morgunblaðið - 16.02.1960, Blaðsíða 20

20
M O R C V N B L Á ÐIÐ
Þriðjudagur 16. febr. 1960
<#um við það, að vingjarnleg
rödd kallaði nálægt mér: „Ser-
vus“. Ég leit ósjálfrátt yfir göt-
una. Hver kallaði svona kumpán
lega til mín? Hár maður, óein-
kennisbúinn, í buxum, gráum
jakka, með derhúfu á höfðinu.
Ég bar engin kennsl á hann. —
Þessi ókunnugi maður stóð hjá
bifreið, sem tveir viðgerðarmenn
í vinnufötum voru að fást við.
Maðurinn, sem bersýnilega tók
ekkert eftir hiki mínu, kom til
mín. Þetta var Balinkay, sem ég
hafði aldrei fyrr séð óeinkennis-
búinn.
„Garmurinn hefur víst fengið
snert af kvefi, eins og fyrri dag-
inn“, sagði hann hlæjandi og
benti á bílinn. — „Hann fær það
í hverri ferð“.
Eg fékk ósjálfrátt samúð með
þessum ókunnuga manni. Það var
eitthvað svo mikið sjálfsöryggi í
hverri hreyfingu hans og í augum
hans var birta og hlýja hins létt-
lynda og áhyggjulausa. Og naum
ast hafði hin óvænta kveðja hans
borizt mér til eyrna, þegar hugs-
unin vaknaði hjá mér: Hér er
einmitt maðurinn, sem ég get
treyst. Hann er sinn eigin hús-
bóndi og hefur sjálfur staðið í
sömu sporum. Hann hjálpaði
mági Ferencz og hefur bara gam-
an af að hjálpa hverjum sem er.
Hvers vegna skyldi hann þá ekki
hjálpa mér líka?
Eg herti upp hugann og gekk
á móti honum. „Fyrirgefðu",
sagði ég og undraðist mitt eigið
hispursleysi „en mætti ég tefja
þig í fimm mínútur?"
Hann virtist verða örlítið hissa
í fyrstu, en svo brosti hann glað-
lega: „Með ánægju, kæ:ri Hoíf ...
Hoff . . .“
„Hoffmiller", sagði ég.
„Mín er ánægjan. — Það væri
nú líka auma ástandið, ef maður
hefði ekki tíma til að tala við
kunningja sinn. Eigum við þá
að skreppa inn í veitingastoíuna,
eða viltu kannske koma upp í
herbergið mitt?“
„Já, ég vildi það heldur, ef þér
stendur á sama. Og ég skal ekki
tefja þig lengur en fimm mín-
útur“.
„Eins lengi og þú vilt, gamli
vinur. Það tekur líka a. m. k.
hálfa klukkustund að gera við
gamla skrjóðinn. En kompan mín
er ekkert sérlega vistleg. Veit-
ingamaðurinn vill alltaf láta mig
fá bezta herbergið á neðstu hæð,
en vegna þess að ég er dálítið
viðkvæmur að eðlisfari, þá tek
ég alltaf gamla herbergið mitt,
þar sem ég einu sinni ... en við
tölum ekki um það núna“.
Við gengum upp og herbergið
var vissulega helst til fátæklegt
fyrir svo vel stæðan mann sem
Balinkay .Þar inni var eitt rúm,
engínn klæðaskápur, enginn hæg
indastóll, ekkert nema tveir, slitn
ir, tágastólar milli glugganna og
rúmið. Balinkay rétti mér gull-
vindlingaveskið sitt og bauð mér
vindling. Svo gerði hann mér allt
auðveldara fyrir, með því að snúa
sér sjálfur beint að efninu: „Jæja,
kæri Hoffmiller. Hvað get ég svo
gert fyrir þig?“, spurði hann alúð
lega.
Nú er að hrökkva eða stökkva,
hugsaði ég með mér og tók á
allri þeirri karlmennsku, sem ég
átti til. — „Mig langar til að
biðja þig um ráð, Balinkay. Eg
er að hugsa um að ganga úr hern-
um og fara frá Austurríki. Vitið
þér um nokkurt starf handa
mér?“
Balinkay varð skyndilega al-
varlegur á svipinn og kastaði frá
sér vindlingnum.
„Vitleysa — röskur strákur
eins og þú. Hvers vegna dettur
þér annað eins í hug?“
En ég varð gripinn skyndilegri
þrjózku. Eg fann hvernig ákvörð-
unin sem vaknað hafði fyrst til
lífsins fyrir sjö mínútum, varð
föst og ósveigjanleg í huga mín-
um. — „Kæri Balinkay", sagði
ég í hranalegum tón, sem úti-
lokaði allar röksemdafærslur —
„gerðu mér þann greiða að biðja
ekki um neinar skýringar. Hver
maður veit hvað hann vill og
hvað hann verður að gera. Eng-
inn skilur það betur en hann sjálf
ur. Þú mátt trúa því, að ég verð
að gera þetta".
Balinkay horfði rannsakandi
á mig. Hann hlýtur að hafa sann-
færzt um það að mér var full
alvara.
„Jæja, auðvitað kemur mér
þetta ekki við, en ég segi þér
satt, Hoffmiller, þú ert að gera
vitleysu. Þú veizt ekki hvað þú
ert að gera. Þú ert býst ég við,
svona 25 til 26 ára og verður áð-
ur en langt um líður gerður að
yfirforingja og það er þó nokk-
uð sem ekki er til að fyrirlíta.
Hér í hernum ertu kominn til
mannvirðingar, ert einstaklingur
sem ekki verður gengið framhjá.
En jafnskjótt og þú reynir að
taka þér eitthvað annað og nýtt
fyrir hendur og velja þér annað
lífsstarf, verður hver aumasti slor
dóni og hver lítilmótlegasta búð-
arloka þér æðri, vegna þess að
hann burðast ekki með alla okk-
ar heimskulegu hleypidóma á
herðum sér eins og hermanna-
tösku. Trúðu mér, þegar við her-
mennirnir afklæðumst hermanna
búningnum, þá er ekki mikið
eftir af því, sem við vorum áður
og ég bið þig aðeins um eitt:
Láttu það ekki blekkja þig, þótt
mér tækist að komast upp úr
skítnum aftur. Það var einungis
tilviljun, mjög sjaldgæf tilvilj-
un og ég vil helzt ekki hugsa
um hvað varð hlutskipti allra
hinna, sem guð var ekki eins
góður við og mig“.
Það var eitthvað sannfærandi
við orð hans og hinn ákveðna
talsmáta, en ég fann að ég mátti
ekki láta undan síga.
„Eg veit“, sagði ég — „að það
er skref niður á við. En ég verð
bara að fara héðan, um annað
er ekki að ræða. Reyndu ekki að
fá mig til að hætta við það. Eg
veit að ég er ekki að neinu leyti
óvenjulegur maður og ég er ekki
gæddur neinum sérstökum hæfi-
leikum, en ef þú vilt gefa mér
meðmæli, þá heiti ég því, að ég
skal ekki verða þér til skammar.
Eg veit að ég er ekki sá íyrsti,
sem þú hefur hjálpað. Þú út-
vegaðir mági Ferencz vinnu".
„Oh, Jónasi“. — Balinkay
smellti fyrirlitlega með fingrun-
um. — „En ég spyr, hvers konar
náungi var hann? Lágtsettur em-
bættismaður í héraðinu. Það er
auðvelt að hjálpa svoleiðis
manni. Maður þarf aðeins að
flytja hann úr einum stól í annan
betri og þá heldur hann sig vera
guð almáttugan. Hvaða máli
skiptir það fyrir hann, hvort
hann slítur buxunum sínum á
þessum stólnum eða hinum? —
Hann hefur ekki þekkt neitt ann-
að betra. En að útvega manni
starf, sem einu sinni hefur borið
stjörnu á kraganum, — það er
dálítið önnur saga. Nei, kæri Hoff
miller, efstu sætin eru nú þegar
fullskipuð. Sá sem vill byrja í
hinu borgaralega lífi, verður að
byrja neðst, niðri í kjallaranum
og það er sannarlega enginn rósa
ilmur af slíku“.
„Það skiptir mig engu máli“.
Eg hlýt að hafa sagt þetta með
helzt til miklum ákafa, því að
Balinkay horfði á mig, fyrst með
forvitni í svipnum, en svo með
undarlega starandi augnaráði,
eins og úr fjarska. Loks færði
hann stólinn sinn nær mér og
lagði hendina á öxlina á mér.
„Sjáðu nú til, Hoffmiller. Eg er
ekki verndari þinn eða forráða-
maður, og það er ekki í mínum
verkahring, að halda yfir þér
neina refsiræðu. En þér er óhætt
að trúa þeim manni, sem talar
af persónulegri reynslu. Það
skiptir þig einmitt máli, mjög
miklu máli, ef þú steypist í einu
kasti af efstu hæð ag niður í
kjallarann, af liðsforingjahestin-
um og niður í skítinn . . . og
maðurinn, sem segir þetta við
þig, sat einu sinni hérna í þessu
skuggalega herbergi, frá nóni og
allt til myrkurs, og sagði nákvæm
lega þessi sömu orð við sjálfan
sig: Það skiptir mig engu máli.
Rétt fyrir klukkan hálf vúlf hafði
ég tilkynnt ofurstanum brottíör
mína. Ég vildi ekki setjast til
borðs með félögum mínum fram-
ar og ég vildi ekki heldúr sýna
mig úti á götunni í borgaraíöt-
um um hábjartan daginn og því
kaus ég þetta litla herbergi og
beið hér, þangað til dimmt var
orðið, svo að enginn skyldi geta
litið vorkunnaraugum á Bahnk-
ay, þegar hann laumaðist í burlu,
í tötralega, gráa frakkanum með
..... ............." ----" .....
Skáldið mamma litla
1) Við borðum bara graut í dag.
Viltu skreppa út í búð og kaupa
saft.
3) Þú átt að segja: „Mig lang-
ar mikið í-Kóka kóla — en ekki:
ÉG VIL FÁ!
4) Jæja, er það eitthvað ann-
að, sem þig LANGAR MIKIÐ
til að biðja mig að kaupa?
a
r
l'
lí
ó
EVERYBODV SCOUT AROUNP
FOR GOLPENROP, WILLOW
ANP BURPOCK f r
THERES ONLV
ONE WAV I CAN
THINK OF, 6UE..
r1 we’p ^
BETTER GET
BUSY... IT'LL
SOON BE <
PARKf /v I
BUX MARK, HOW
CAN YOU MAKE
A YELLOW SIGNAL
OUT HERE? 1
> WE'LL SOAK
THIS STUFF
ALL NIGHT,
1 ANP TOMORROW,
WITH AN HOUR'S
BOILING, WE
SHOULP HAVE A
t YELLOW DYE/
En Markús, hvernig getur þú
útbúið gult neyðarmerki hérna?
Það er aðeins ein leið hugsan-
leg Súsanna.
Farið öll og safnið gullgresi,
pílviði og kaktusi. Það er betra
að hafa hraðann á. Það fer að
dimma.
Seinna:
Við látum þetta liggja í bleyti
í nótt og sjóðum það svo á morg-
un. Eftir klukkustundarsuðu á
það að verða gult litarefni.
harða hattinn á höfði. Eg stóð
þarna við gluggann, einmitt þenn
an glugga, og horfði í síðasta
skipti út yfir mannfjöldann á göt-
unni. Þarna voru þeir félagar
mínir í einkennisbúningum sín-
um, beinir og frjálsmannlegir,
sérhver þeirra lítill guð almátt-
ugur og sérhver þeirra vissi hver
hann var og hvar hann átti
heima. Það var þá, sem ég fann
það í fyrsta skipti að ég var ekk-
ert annað en rykkorn á yfirborði
jarðar. Það var eins og ég hefði
flett af mér húðinni um leið og
ég fletti af mér einkennisfötun-
um. Auðvitað heldur þú að þetta
sá allt tóm vitleysa. Ein flíkin er
blá, önnur svört og ein grá og
það skiptir engu máli hvort mað-
ur ber sverð eða regnhlíf. En það
fer enn hrollur um mig, þegar ég
minnist þess hvernig ég laumað-
ist til stöðvarinnar og hvernig ég
mætti tveimur úlönum á horn-
inu og hvorugur þeirra heilsaði
mér. Og hvernig ég bar sjálfur
litla höfuðfatið mitt inn í.þriðja-
farrýmis vagn og settist meðal
sveittra sveitakvenna og verka-
manna. Oh, já ég veit að þetta er
allt bjánalegt, allt rangt og að
þessi svokallaði stéttarheiður okk
ar er orðið tómt — en þetta er í
blóðinu, eftir margra ára herþjón
ustu og fjögur ár í herskólanum.
Fyrst er það líkast því sem mað-
ur hafi misst handlegg eða fót,
eða hafi graftarkýli á miðju and-
litinu. Guð gefi að þú þurfir
aldrei að lifa slíkt. Eg vildi ekki
ajlltvarpiö
Þriðjudagur 16. febrúar
8.00—10.00 Morgunútvarp (Bæn. — 8.05
Morgunleikfimi. — 8.15 Tónleik-
ar. — 8.30 Fréttir. — 8.40 Tón-
leikar. — 9.10 Veðurfregnir. —
9.20 Tónleikar).
12.00—13.15 Hádegisútvarp. — (12.25
Fréttir og veðurfregnir).
15.00—16.30 Midegisútvarp. — (16.00
Fréttir og veðurfregnir).
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Amma segir börnunum sögu.
18.50 Framburðarkennsla í þýzku.
19.00 Þingfréttir. — Tónleikar.
19.40 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.30 Daglegt mál. (Arni Böðvarsson
cand. mag.).
20.35 Utvarpssagan: „Alexis ZorbaM
eftir Nikos Kasantzakis í þýðingu
Þorgeirs Þorgeirssonar; V. lestur
(Erlingur Gíslason leikari les).
21.00 „Musica sacra“: Frá orgeltón-
leikum Arna Arinbjarnarsonar í
Dómkirkjunni 1. þ.m.
a) Fantasía 1 G-dúr eftir Bach.
b) Prelúdía, sálmur og fúga eftir
Jón Þórarinsson, — samið um
gamalt íslenzkt stef.
c) Sálmaforleikur eftir Jón Nor-
dal.
d) Introduktion og passacáglia í
f-moll eftir Pál Isólfsson.
21.35 Starfsgeta vangefinna, — erindi
(Kristinn Björnsson sálfræðing-
ur).
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Lestur Passíusálma hefst. (Les-
ari: Séra Sigurður Pálsson á Sel-
fossi.
22.20 Hæstaréttarmál. (Hákon Guð-
mundsson hæstaréttarritari).
22.40 Lög unga fólksins (Guðrún Svaf-
arsdóttir og Kristrún Eymunds-
dóttir).
23.30 Dagskrárlok.
Miðvikudagur 17. febrúar
8.00—10.00 Morgunútvarp (Bæn. — 8.05
Morgunleikfimi. — 8.15 Tónleik-
ar. — 8.30 Fréttir. — 8.40 Tón-
leikar. — 9.10 Veðurfregnir. —
9.20 Tónleikar).
12.00 Hádegisútvarp. — (12.25 Fréttir
og tilkynningar).
12.50—14.00 „Við vinnuna**: Tónleikar
af plötum.
15.00—16.30 Miðdegisútvarp.
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Utvarpssaga barnanna: „Mamma
skilur allt“ eftir Steíán Jónsson;
VII. (Höfundur les).
18.55 Framburðarkennsla í ensku.
19.00 Þingfréttir. — Tónleikar.
19.35 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.30 Daglegt mál (Arni Böðvarsson
cand. mag.).
20.35 Með ungu fólki (Guðrún Helga-
dóttir).
21.00 Píanótónleikar: Wilhelm Back-
haus leikur lög eftir Johannes Brahms.
21.20 Matvælaframleiðsla Islendinga, —
erindi (Sigurður Pétursson gerla-
fræðingur).
21.45 Kórlög úr óperum eftir Mascagni,
Verdi o. fl. (Kór San Carlo óper-
unnar 1 Napolí syngur).
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Passíusálmur (2).
22.20 Ur heimi myndlistarinnar (Björn
Th. Björnsson listfræðingur).
22.40 Tónaregn: Svavar Gests kynnir
íslenzkar dægurlagasöngkonur.
23.20 Dagskrárlok.