Morgunblaðið - 19.11.1960, Page 11

i_.augaraagur 19. nðv. 1960
MORGUNBLAÐIÐ
11
Guttormur Erlendsson:
Hvenær eru útsvör frádráttarhæf?
GUTTORMUR Erlendsson, for-
maður Niðurjöfnunarnefndar hef
ur skrifað eftirfarandi grein til
Ieiðbeiningar um útsvarsgreiðsl-
ur.
Við álagningu útsvara á þessu
Sárj var tekin upp sú nýbreytni
að leyfa til frádráttar útsvör,
sem álögð voru árið 1959 og
greidd sveitarsjóði að fullu fyr-
ir 1. maí 1960. Hafði þetta á-
kvæði mjög mikil áhrif til iækk-
unar á útsvörum þeirra gjald-
enda, sem gert höfðu full skil
á útsvörum sínum frá 1959 fyrir
1. maí sl. Hér í Reykjavík.voru
útsvarsskyldar tekjur samkv.
eldri reglum lækkaðar um ca.
,200 millj. kr. eftir þessu laga-
tooði og útsvarsupphæðin um
45—50 millj. kr.
Margir hafa um það spurt,
hver háttur mundi verða á þessu
hafður við álagningu útsvara
1961, og hvaða skilyrðum þyrfti
að fullnægja, til þess að heimilt
væri að draga álagt útsvar 1960
frá hreinum tekium skattarsins
1961, áðui cn tekjuútsvar væri
lagt á þær.
Akvæði um þessi efni er að
finna í c-’ið 3. gr. laga nr.
43/1960, um bráðabirgðabreyt-
ingu á lögum nr. 66/1945, um út-
svör. I>ar segir: „Útsvör síðast-
liðins árs skulu dregin frá hrein-
um tekjum, ef þau hafa verið
greidd sveitarsjóði að fullu fyrir
áramót næst á undan niðurjófn-
un. Sama gildir um útsvör, sem
greidd eru að fullu samkv. b-lið
28. gr. útsvarslaganna.“
Byrjað skal á athugun fyrra
málsliðsins.
Hér er þess fyrst að gæta. að
einungis er heimill frádrátt-’r á
útsvörum síðastliðins árs. Eldri
útsvör, þótt greidd hafi verið
fyrir áramót næst á undan niður
jöfnun, fást ekki dregin frá
hreinum tekjum, áður en á þær
er lagt. Gjaldandi, sem greiðir
útsvör sín frá 1958 eða 1959 fyrir
nk. áramót, fær þau ekki dregin
frá hreinum tekjum við álagn-
ingu 1961. Slíkan frádrátt fær
hann aðeins fyrir álagt útsvar
1960.
Nokkuð mörg dæmi eru þess,
að lagt er á gjaldanda útsvar í
fleiri en einu sveitarfélagi
Vaknar þá spurning um það,
hvernig frádrætti útsvarar.na
skuli háttað, hvort upphæð
þeirra samanlagðra skuli öll
dregin frá á einum stað eða
hvort draga skuli hvert útsvar
frá í því sveitarfélagi, þar sem
það var lagt á. Frádráttarheim-
ild þessi er fyrst og fremst reist
á þeirri skoðun, að hún muni
örva og auðvelda innheimtu út-
svaranna hjá sveitarfélögunum.
I>að er hagur hverju sveitarfé-
lagi, að álagt útsvar hjá þvi sé
sem fyrst greitt í sjóð þess, og
það er af þeim ástæðum, að
gjaldandanum er umbunað fyrir
skilvísina með útsvarsfrádrætt-
inum. Af þessum sökum virðist
eðlilegast, að í slíkum tilfellum
sem þessum sé útsvar einungis
dregið frá við næstu álagningu
í sveitarfélagi, þar sem það var
lagt á, en sé ekki frádráttarbært
í sveitarfélagi, sem engin skipti
hafði af álagningu þess og einsk-
is góðs naut af því. Niðurjöfn-
unarnefndin hér í bænum úr-
skurðaði kærur þær, sem
henni bárust af þessum sökum,
eins og nú hefur verið sagt, en
ekki er enn kunnugt um, hverja
afgreiðslu slíkar kærur hafa
fengið á öðrum stöðum.
Falskir tékkar
í annan stað er það skilyrði
sett, að útsvarið hafi verið greitt
að fullu fyrir áramótin næst á
undan niðurjöfnun.
Þessu skilyrði er augljós’ega
fullnægt, ef gjaldandi greiðir í
síðasta lagi 31. des. peninga til
bæjargjaldkera og fær fullnað-
arkvittun fyrir útsvari sínu.
En ýmis tilbrigði og frávik
geta átt sér stað.
Algengt er að gjaldendur komi
til gjaldkera sveitarsjóðsins 31.
des. og greiði með tékka eftir-
stöðvar útsvars síns eða það allt.
Ekki er unnt að sannreyna sam-
stundis, hvort innstæða sé fyrir
tékknum á reikningi gjaldandans
hjá viðkomandi stofnun. S!íkt
tekur ávallt nokkurn tíma. Komi
í ljós, að næg innstæða sé fyrir
tékknum og hann fáist því inn-
leystur, hefur gjaldandinn full-
nægt skilyrði laganna um
greiðslu „að fullu“ og fær því
útsvar sitt frádregið við ntestu
álagningu. Verði reyndin hins
vegar sú, að ekki sé nægileg
innstæða fyrir tékknura og
hann fáist því ekki innleystur
gegnir öðru máli. Gjaldaadinn
hefur þá ekki fullnægt greiðslu
skyldu sinni. Upphæð sú af út-
svarinu, sem greiða átti með
tékknum, stendur því ógreidd,
þótt gjaldandinn hafi kvittun
gjaldkera fyrir henni. Útsvanð
yrði því ekki frádráttarbært við
næstu álagningu. Væri líka
sannast sagna mikill öfugugga-
háttur, að verðlauna slíka kaval-
éra fyrir fjársvikin með lækkun
útsvara þeirra.
Sendi gjaldandi greiðslu á út-
svari sínu t. d. í póstá /ísun eða
peningabréfi, verður sendingin
að hafa borizt gjaldkera í
síðasta lagi 31. des., til þess að
fullnægt sé skilyrðinu um
greiðslu „að fullu“. Gjaldandinn
verður því að gæta þess að
koma slíkri sendingu af höndum
sér það tímalega, að hún komist
til gjaldkerans fyrir áramót.
Verið getur, að gjaldandinn
úrskurðir efri nefndanna hafa
ekki gengið um áramót, jafnvel
ekki þegar næsta álaguing fer
fram. Draga menn þá oft að
greiða þann hluta útsvarsins,

Guttormur Erlendsson
' sem þeir telja ranglega á sig
lagðan, í von um að fá lækkun
á síðari kærustigum. Einnig
kemur fyrir, að gjaldendur leita
álits dómstóla um lögmæti álagn
ingarinnar, og greiða bá ekki
þann hluta útsvarsins, se’m þeir
telja á sig lagðan að ólögurn,
fyrr en dómur er fallinn.
í tilfellum sem þeim, er nú
! var lýst, geta ýmis vafaatriði
vaknað.
Fái gjaldandinn enga lækkun
á útsvari sínu, virðist einsætt, að
ekki getur sá hluti útsvarsins,
sem hann kann að hafa greitt,
orðið frádráttarbær við næstu
[ álagningu, ekki frekar hjá hon-
Og í b-lið 28. gr. er ákveðið, að
gjalddagi geti ekki verið síðar
en 1. nóv.
Af þessum ákvæðum leiðir, að
gjaldandanum ber skylda tii að
greiða til sveitarsjóðsins í síðasta
lagi 1. nóv. þá útsvarsupphæð,
sem lögð hefur verið á hann,
enda þótt hann telji hana of háa.
Hann hefur enga heimild til að
halda eftir hjá sjálfum sér þeim
hluta hennar, sem hann telur
ranglega á sig lagðan. Það er því
lögbrot af hálfu gjaldandans að
skulda sveitarsjóðnum útsvar í
árslok.
Með hliðsjón af þessu verður
að telja, að skuldi gjaldandinn
útsvar 31. des. samkv. bókum
sveitarsjóðsins, verði útsvar
hans ekki frádráttarbært við
næstu niðurjöfnun, jafnvel þótt
það kunni að verða lækkað um
það, sem skuldinni nemur, eftir
áramótin.
Sama og nú var sagt gildir
einnig um eftirgjafir á útsvörum
af hálfu sveitarstjornar.
Fastir starfsmenn
Er þá komið að síðari máls-
liðnum, þar sem segir, að útsvör
síðastliðins árs skuli dregin frá
hreinum tekjum við næstu íuð-
urjöfnun, ef þau hafa verið
greidd að fullu samkv. b-lið 28.
gr. útsvarslaganna.
Hér er átt við þá heimi’.d, sern
sveitarstjórnum er veitt til að
leyfa kaupgreiðendum að greiða
þann hluta álagðra útsvara
fastra starfsmanna, sem umfram
eru svonefndar fyrirframgreiðsl-
ur (50% af útsvari næstliðið ár),
með sex jöfnum greiðslum 1. á-
gúst, 1. sept., 1. okt., 1. nóv., 2.
jan. og 1. febr. Koma þá tvær
síðustu greiðslurnar á næsta ár
eftir gjaldárið.
greidd samkv. ákvæðisvinrín.
samningi eða öðrum liérstökum
samningum, mundu naumast
teljast fastir starfsmenn, og
þess vegna yrðu þeir ið greiða
útsvar sitt fyrir áramót, tii þess
að það yrði frádráttartaœrt. Líf-
eyrisþegar mundu verða að gera
hið sama, enda þótt þeir fái
reglulegar, mánaðarlegar greiðsl
ur úr eftirlaunasjóðum sínnm
eða hjá Tryggingarstofnun ríkis-
ins.
Reglan er þá í stuttu máli sú,
að einungis fastir starfsmenn í
þjónustu atvinnurekanda geta
haft heimild tit að greiða eftir-
stöðvar útsvars síns á næsta
gjaldári eftir niðurjöfnun, í síð
asta lagi 1. febr., og fá samt út-
svarið frádregið við næstu nið-
urjöfnun. Allir aðrir gjaldendur
verða að hafa gert full skil fyrir
áramót, til þess að þeir verði
aðnjótandi þeirra hlunninda, sem
fylgja útsvarsfrádrættinum.
Rétt er að vekja sérstaka at-
hygli á því, að falli niður
greiðsla á einum þeirra gjald-
daga, sem föstum starfsmönnum
eru veittir samkv. framanrituðu,
eindagast útsvarið allt, og gildir
þá ekki reglan um síðustu
greiðslu 1. febr., heldur verður
þá útsvarið að vera greitt að
fullu fyrir áramót, svo að það
verði frádráttarbært.
Það, sem hér hefur verið sagt,
snertir einvörðungu þau atnði,
er snúa að útsvörunum sem frá-
dráttarbærum gjaldalið. Því má
ekki víxla við ábyrgð kaup-
greiðenda á útsvari starfsmanna
sinna, fastra og lausra. Sú á-
byrgð er allt annað mál, sem
verða ekki gerð skil hér.
telji sig eiga kröfu á sveitar-
sjóðinn og vilji gera skuldajöfn-
uð á henni og útsvarinu. Vilji
sveitarsjóðurinn fallast á þetta,
fær gjaldandinn að sjálísögðu
kvittun fyrir útsvarinu, eins og
kröfunni nemur, gegn því að
hann kvitti reikning sinn. Slíkt
samkomulag um skuldajöfnun
verður að hafa náðzt íyrir ára-
mót^ til þess að skilyrðinu um
greiðslu „að fullu’* sé íullnægt.
Sé um að ræða umdeildar kröf-
ur, og fáist ekki skorið úr á-
greiningi um þær fyrir áramót,
verður útsvarið ekki frádráttar-
bært við næstu álagningu. Sama
gndir, ef kröfu, sem jtofnað er
til fyrir áramót, en ekki fram-
vísað fyrr en eftir pau, enda
þótt hún sé þá strax viðurkennd
og henni skuldajafnað við út-
svnxið.
Aigengt er, að gjaldandur
jkæri útsvar það, sem niðurjcfn-
unarnefnd hefur á þá lagt, til
yfirskattanefndar og úrskurði
I hennar síðan til ríkisskattanefnd
, ar. Vill þá oft við breiuia, að
j um en öðrum gjaldendum, sem
skulda af útsvari sínu, ^nda þótt
, þeir hafi ekki kært yfir því.
| Sama gildir vafalaust, ef gjaíd-
j andinn fær lækkun, en hún nem
i ur lægri upphæð en þeirri, sem
hann átti ógreidda.
Nokkru öðru máli virðist geta
skipt, ef útsvar gjaldandans er
lækkað eftir áramót um þá upp-
hæð, sem hann skuldaði, eða
hærri upphæð, þannig að um
verði að ræða inneign haris hjá
sveitarsjóðnum. Fljótt á litið
gæti þá virzt sanngjarnt, að úí-
svar hans, eins og það varð eftir
lækkunina, sé frádráttarbært við
næstu álagningu, þar sem það
var „að fullu“ greitt fyrir ára-
mót.
En hér koma einnig önnur
sjónarmið til greina.
í 27. gr. útsvarslaganna nr.
66/1945 segir, að gjaldandi geti
eigi vegna kæru eða áfrýjunar
losazt undan að greiða útsvar
sitt á ákveðnum gjalddaga, en
verði það fært niður, skuli hon-
um endurgreiddur mismunurinn. i
Með þessum ákvæðum er
veitt undanþága frá reglunni um
fullnaðargreiðslu útsvars fyrir
áramót, svo að útsvarið verði
frádráttarbært við næstu niður-
jöfnun. Þarf því að athuga,
hversu víðtæk hún er, ef sveit-
arstjórn notar heimild sína um
þá sex gjalddaga, sem taldir eru
hér á undan.
Lagaboðið nefnir einungis
fasta starfsmenn, sem heimilt sé
að leyfa greiðslu á útsvari á
næsta gjaldári við það, sem nið-
urjöfnun fór fram. Fastir starfs-
menn eru almennt ekki aðrir
nefndir en þeir, sem hafa íast-
ákveðið mánaðarkaup og vinna
að staðaldri og óslitið hjá sama
vinnuveitanda. Daglaunamenn
og vikukaupsmenn mundu því
ekki njóta undanþágunnar, þótt
þeir ynnu að staðaldri hjá sama
vinnuveitanda. Þeir mundu
verða að greiða útsvör
sín að fullu fyrir áramót til þess
að fá þau frádregin hreinum
tekjum við næstu niðurjöfnun.
Starfsmenn, sem fá laun sín
Kapp bezt
með forsjá
SVOHLJÖÐANDI frétt birt
ist í Tímanum í fyrradag.
Mótmæla
harðlega
,4 tilefni þess, að ríkis-
stjórnin hefur ákveðið að
taka upp viðræður við
Breta um landhelgismálið,
skorar bæjarstjórn Ólafs-
fjarðar mjög ákveðið á rík-
isstjórnina að hvika í engu
frá óskoruðum rétti fslend
inga til 12 milna fiskveiði-
lögsögu og semja aldrei um
neinar undanþágur á henni“.
Tillagan var borin upp á
lokuðum bæjarstjórnarfundi
26. sept. og felld með 5 atkv.
gegn tveimur".
Mbi. getur upplýst, að alit
er rétt í þessari frétt, nema
fyrirsögnin! Af því má
draga þann Iærdóm, að
kapp er bezt með forsjá!
Strákar skila
stolnum munum
TVEIR strákar, sem barnadeik
rannsóknarlögrelunnar hefui
þurft að skipta sér af, hafa frare
selt þar allmarga reiðhjóladyna
móa og eina lukt. Segjast þeú
hafa stolið þessu á reiðhjóluno
við Miðbæjarskólann, Austurbæj
arskólann og Sundhöllina og jafn
vel víðar.
Eru þessir munir í vörzluni
rannsóknarlögreglunnar og geta
réttir eigendur vitjað þeirra
þangað.