Morgunblaðið - 01.06.1961, Qupperneq 17

Fimmtudagur 1. jönl 1961
MORGVNBL4fí I 0
17
★
ALLMARGIR Norðmenn og
vinir Noregs voru viðstadd-
ir athöfn þá, sem fram fór
suður í Fossvogskirkjugarði
í gærdag við minnismerkið
um fallna norska hermenn
frá síðustu heimsstyrjöld.
Þar lagði Ólafur Noregskon-
ungur blómsveig að steinsúl-
unni, sem gnæfir yfir graf-
reitinn. Sjóliðar af K.N.M.
Bergen, 90 talsins, höfðu
gengið fylktu liði neðan frá
höfn og suður í Fossvogs-
kirkjugarð, þar sem þeir
stóðu heiðursvörð meðan á
athöfninni stóð. Meðal við-
staddra voru nokkrar norsk-
ar konur, er klæddust þjóð-
búningi Norðmanna.
Þegar Noregskönungur kom
að grafreitnum gekk næstur hon
um séra Harald Hope, sem íslend
íngum er að góðu kunnur fyrir
einlægan áhuga og vináttu í garð
íslands. Var hann hempuklæddur
og bar Fálkaorðuna.
Séra Harald Hope flutti minn-
ingarræðu sína á nýnorsku.
Minntist hann í henni hinna
mikilhæfu þjóðhöfðingja Norð-
manna í stríði og friði Hákonar
og Ólafs V., — minntist þeirra,
Noregskonungur heilsar heiðursverði við minnismerkið um norska hermenn í Fossvogskirkjugarði. — Við hlið konungs
gengur séra Harald Hope. — Margir Norðmenn búsettir hér voru viðstaddir athöfnina. Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
.Fra Koncjen’
HátíðBeg stund í Fossvog skirkjugardi
er hér gáfu líf sitt í þágu föður-
landsins. Þeir hefðu kosið að
verða lagðir til hinztu hvíldar
á norskri grund. — Hvergi annars
staðar utan Noregs en einmitt
á íslandi, höfðu þessir menn vilj-
að hvíla. Hann minntist hins
nána sambands milli íslands og
Noregs og færði íslendingum
þakkir fyrir þann hlýhug, sem
minningarreiturinn sýndi.
Við athöfnina var sunginn
sálmurinn Gud signe vort dyre
fedreland. — Síðan lagði Ólafur
Noregskonungur blómsveiginn
mikla að súlunni og heilsaði með
hermannakveðju. Algjör þögn
ríkti í fulla mínútu, en þá söng
karlakór norska þjóðsönginn.
Blómaskrúðið í veignum var í
fánalitum Noregs. Á borða við
hann stóð gullnu letri FRA
KONGEN.
Er konungur gekk úr kirkju-
garði, heilsaði hann upp á Bryn-
jólf Jóhannesson leikara. Hann
var meðal þeirra, er áttu drýgst-
an þátt í því að minnisvarðinn
var reistur. — Þakkaði konungur
Brynjólfi fyrir síðast, er hann
var við vígslu minnisvarðans.
Þá var sólskin hér og svo fallegt
veður, að það verður mér jafnan
minnistætt hve hér var þá fagurt
yfir að líta. — En veðrið í dag
er því miður ekki eins fagurt og
þá.
í könungsfylgdinni var biskup-
inn yfir íslandi og kvaddi kon-
ungur hann við sáluhlið kirkju-
garðsins. — Yfirforingjar á Berg-
en gáfu mönnum sínum stuttar
fyrirskipanir og þeir hófu rösk-
lega göngu til Reykjavíkur og
voru trumbur barðar.
Konungur hraðaði för sinni
suður í Ráðherrabústað til þess
að vera til taks er á hans fund
gengu allir sendiherrar hér í
Reykjavík. Komu þeir í sínu fín-
asta diplomata pússi. Var fyrstur
á vettvang sendiherra Sambands-
lýðveldisins Þýzkaland.
í gærkvöldi klukkan 5,30 lagð-
ist norska herskipið Bergen að
Ægisgarði. Starfsmenn simans
fóru um borð og komu þar fyrir
síma til afnota fyrir yfirmenn.
Laust fyrir klukkan 6 hlupu
fyrstu norsku sjóliðarnir frá
borði í landgönguleyfi og voru
hressir í bragði.
— Kenneiiy
Frh af bls. 9
neiti með öllu að viðurkenna
austur-þýzku stjórnina. — Því
verði hún viðurkennd muni
Krúsjeff hæt.a á að reyna að
taka Berlín. — Verið öruggur —
en fastur fyrir þar sem um mik-
ilvæg málefni er að ræða, er ráð
Adenauers.
Þessi ráð forystumanna Vest-
urveldanna fylgja John F. Kenne
dy á fund Krúsjeffs í Vínar-
borg. En þegar hann er seztur
auglitis til auglitis við Krúsjeff
forsætisráðherra Sovétríkjanna
verður enginn þeirra við hlið
hans. Hinn ungi Bandaríkjafor-
seti verður þá einn með einræð-
isherra hins kommúníska heims.
Félag járniðnaðarinanna
FÉLAGSFVNDUB
verður haldinn fimmtudaginn 1. júní 1961 kl. 8,30
í Iðnó niðri.
Dagskrá: Tillaga sáttasemjara.
JUlsherjaralkvæðagreiðsk
um tillöguna hefst að fundi loknum á fundarstað
og heldur síðan áfram á föstudaginn 2. júní þá
kl. 2—21 e.h. í skrifstofu félagsins að Skipholti 19
3. hæð.
Stjórn félags járniðnaðarmanna.
ingarm
Félagsfundur í sveinafélagi pípulagningamanna
verður í kvöld kl. 8 að Aðalstræti 12 uppi.
Fundarefni:
Kynntar tillögur sáttasemjara ríkisins.
Eftir fundinn verður allsherjaratkvæðagreiðsla um
tillöguna í skrifstofu félagsins að Freyjugötu 27 til
kl. 11 e.h. og sama stað á morgun kl. 6—10 og er
þá lokið.
STJÓRNIN.
— Ræða forseta
Framh. af bls. 15.
einstakra höfðingja til að gerast
einráður landshöfðingi. Það var
brot gegn hugsjón landnáms-
ins, og mundi enn leiða til er-
lendra yfirráða hjá fámennri
þjóð. Hæfilegt jafnræði og dreif
ing auðs og valda er enn þann
dag í dag, höfuðstoð almennrar
farsældar og fullveldis, og er
svo með fleiri þjóðum, enda er
auður vald og vald auður.
Ég nefni þetta ekki til ásök-
unar, heldur til áminningar fyr-
ir oss sjálfa. Hvar myndi það
lenda, ef allt ætti að erfa og
engu að gleyma, sem á milli ber
einstaklingum, og í viðskiptum
milli þjóða, öld eftir öld? Mun
ekki hollari regla Mikkjáls eng-
ils, sem Síðu-Hallur vildi eiga
sér að vin, að muna og meta allt
meir, sem vel er gert, að mála-
lokum og elsta dómi. Sá ætti að
vera háttur kristinna þjóða.
Sjónarmið eru og fleiri en eitt.
Meðal Norðmanna eru það að
sjálfsögðu hinir gifturíkustu at-
burðir, er Noregur var samein-
aður eftir HafuirsfjaTðarorustu,
og norska þjóðin eftir Stikla-
staðabardaga. Og vel s'kiljum
vér gildi konungsdómsins í Nor
egi, eigi síz.t eftir hina þriðju
sameining og þjóðarsigur í lok
síðustu heimsstyrjaldar. Við eig
ungj, málverk eftir Revold, þar
sem Hákon konungur og Ólafur
krónprins stíga á land við Heið-
ursbryggjuna að lokinni styrj-
öld. Ég lít oft á þessa mynd, við
kvæmum huga. Það var stór
stund, þrungin af sorglegum
minnmgum, stolti og 'fögnuði.
Konungdæmið á sér djúpar og
sterkar rætur í Noregi, og í því
á Snorri sinn þátt. Nöfnin Hákon
Ólafur og Haraldur, segja til.
Þegar ætt Haralds hárfagra
var aldauða, komst Noregur einn
ig undir erlend yfirráð, og varð
að lúta erlendum hagsmunum
um liangan aldur. Þetta var
bræðrabylta Norðmanna og fs-
lendinga. En síðan hin þjóðlega
viðreisn hóifst, höfum vér átt sam
leið til frelsis og frama, og minn
umst samt nú vorra fyrri sam-
bandsþjóða með bróðurhug. Nor
egur mun þó jafnan hafa farið
fyrir — allt að heilli öld í sum-
um greinum, enda er aldursmun
urinn á Háskólum Noregs og fs-
lands eitt hundrað ár.
Vísast var það skógurinn, sem
setti fjárhagslega fætur undir
norsku þjóðina á átjándu öld,
því á skógar- en ekki sjávar-,
afurðum var verzlunin frjáls.
Minnir það mig á þrá Íslefídinga
eftir að klæða land sitt skógi.
Máske er það langfeðgahvöt, frá
því landnámsmenn lótu skógi
vaxin óðöl, og hrepptu berangur
norðurhjarans. Vel er þessi
stund fallin til, að þaka Norð-
mönnum alla þá hjálp, sem þeir
hafa látið oss í té í skóræktar-
starfinu. Er nú farið að hilla
undir glæsilegan árangur.
Það er að vísu margt, sem
vér höfum vorum norsku ná-
frændum fyrir að þakka, þó nú
verði fátt talið. Þeirra fordæmi
var oss jafnan hvöt í viðreisnar-
og sjálfstæðisbaráttu. Þeirra stór
felldu, nútíma bó'kmenntir voru
í mínu ungdæmi vor þjóðareign,
og þaðan barst oss hin herssandi,
þjóðlega ungmennafélags hreyf
ing. Og ekki gleyma vorir norsku
vinir heldur, á líðandi stund,
endurreisn Skálholtsstaðar.
Þetta er frændrækni, sem vér
fögnum. Betur er Snorra launað
eftir dauðann, eins og raunar
Óiafi konungi helga líka, og
flestum dýrlingum.
Nú þegar ég læt máli mínu
lokið, skulum vér aftur beina
huganum að hinum örlagaríku
artburðum styrjaldarinnar. Oss
standa fyrir hugskotssjónum
norskar hetjur á sjó og landi, aif
tökur og fangabúðir. Hákon kon
ungur og Ólafur krónprins
standa í skógarlundi, og svörður
inn rótast upp í kring um þá af
skotum og sprengjum. Það var
eldskírn. Þeir voru tákn þjóðar
og landvjrna, og því eltir á
röndum. Vér skiljum hina örð-
ugu ákvörðun, að fara úr landi
til að halda baráttunni áfram.
En það var sókn og ekki flótti.
Áður var merkinu skotið niður
svo hart, eins og gerði Þórður
Fólason í Sti'klastaðabardaga, að
stöngin sitóð, unz þeir stigu aftur
heilum fótum á frjálsa jörð.
Oft voru veður válynd og útlit
uggvænlegt á þessum árum. En
svo drjúg var Noregs gifta, að
það reyndist vera ný sögunótt,
yfir norska fold. Þjóðfrelsi, heim
ilishelgi, mannréttindi og mann-
gildi er ekkert fleipur, heldur
lífsskilyrði og norræn leiðar-
stjarna. Það ætti öllum að geta
lærzt í Ijósi, eða öllu heldur
myrkva þessara örlagatíma.
Góðir gestir, ég bið yður að
rísa úr sætum, og drekka ásamt
mér, heillaskál Herra Ólafs hins
fimmta, Noregskonungs, fjöl-
skyldu hans og norsku þjóðar-
innar!