Alþýðublaðið - 03.12.1929, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBfcAÐIB
3
Beztu fyrknesku cigaretturnar í 20 stk. pökkum
sem kosta kr. 1,25, eru:
Statesman.
i
Tnrkish Westminster
Cigarettnr.
A. V. I hverjam pakka ern samskonar fiallegar
landslagsmyndlr og iCommaader~eigarettup«Skkum
Fást i ðllam verzlunum.
Snðnrheimskantsflng Byrds.
Hættulegt ferðalag.
w. , _ •
FB., 2. dez.
Loftskeyti frá „Litlu Ameríku",
bækistöð Byrds, herma, að hættu-
meiri flugferð en flugferð Byrds
yfir suðurheimskautið muni vart
hafeí verið farin nokkru sinni.
Fyrsti hluti leiðarinnar frá „Litlu
Ameríku" er tiltölulega langur.
Svo koma háir fjallgaróar, 10—
15 jþúsund feta háir, og sunnan
við fjallgarðana er heimskauts-
hásléttan, 8 þúsund til 10
iþúsund feta há. Erfxðast var
að hefja flugvélina upp yfir fjall-
garðana. Byrd valdi leiðina yfir
Linskriðjökulinn, Beggja megin
við flugvélina voru háir kletta-
veggir, en neðan undir henni ultu
ísjakar niður eftir skriðjöklinum.
Beint fram undan var ísveggur,
sem flugvélin varð að komast
yfir. Flugmönnunum var dauðinn
vís, ef flugvélinni hlektist á. Vind-
hviður snarpar köstuðu flugvél-
inni upp og niður. Flugvélin
komst í 10 'þúsund feta hæð, en
komst ekki hæiTa upp, fyrr en
Byrd greip til þess ráðs að varpa
matvælabirgðunum útbyfðis. Bal-
chen reyndi að nota uppstígandi
loftstrauma til þess að koma flug-
vélinni hærra og heppnaðist loks
að fljúga yfir fjallgarðinn í 12
þúsund feta hæð.
Byrd stefndi nú yfir háslétt-
una til heimskautsins, þótt vafa-
samt væri, hvort benzínforðinn
myndi endast. Fyrirsjáanlegt var,
að óveður var í vændum. Byrd
flaug í stórum boga kringum
suðurskautið og snéri svo heim-
leiðis. Flugvélin var nú hátt í
lofti og gekk því betur heimleiðis
yfir fjallgarðinn. Stórhríð skall á
í „Litlu Ameríku" skömmu eftir
að Byrd kom þangað aftur úr
heimskautsfluginu. Byrd tók
margar myndir á leiðinni og
fann áður óþektan fjallgarð.
Ofviörið á Siglufirði.
FB., 2. dez.
Frá Siglufirði er símað: Af-
skaplegt norðaustanrok og stór-
brim var í nótt og morgun. „Ás-
Iaug“, fisktökuskip „Kveldúlfs",
var' nærri strönduð, en var bjarg-
að á seinasta augnabrágði. Þök
eru fokin af nokkrum útihúsum
og skemd á mörgum húsum,
þar á meðai á bræðslustöð ríkis-
ins. Eitt íbúðarhús skemdist tals-
vert við það, að þak af öðru
húsi fauk á það. Nokkrir hjallar
fuku alveg. Sjávarólga er svo
mikil, að þvær yfir hafnarbryggj-
una. „Nonni“ og „Alden" liggja
hér.
Svar til Go J.
1 Alþýðublaðinu í dag birtist
grein eftir G. J. með fyrirsögn-
inni „Málverkasýning Finns Jóns-
sonar“.
Sökum þess, að þessi langa
grein er í raun og veru hatram-
leg skröksaga um íslenzka mál-
ara, dauða og lifandi, þá ber að
svara henni með nokkrum orðum.
1 fyrstu staðhæfir höfundurinn,
að íslenzkir málarar máli og
teikni ekkert annað en landslög.
Hann undanskilur þó tvo, Kjarval
og Finn. I öðru lagi reynir hann
að hrakyrða landslagslist og tel-
ur hana vera „eftirlegukind" frá
þeim tíma, sem lélegar sam-
göngur voru á laudinu!
Er það satt, að íslenzkir mál-
arar máli eingöngu landslög? —
Ég svara þessu eindregið neit-
andi. Ásgrímur Jónsson, okkar
elzti og líklega mest þekti mál-
ari, hefir alt af frá því að hann
fyrst fór að mála, málað svo að
segja jöfnum höndum landslög
og önnur viðfangsefni, t. d. marg-
ar altaristöflur, óteljandi við-
fangsefni úr þjóðsögunum; sum-
ar þeirra eru snildarverk. Ég skal
nefna: „Djákninn á Myrká",
vatnslitamynd í eigu Guðm. Ein-
arssonar myndhöggvara. Þjóð-
sagnamyndir Ásgríms í Lesbók-
inni eru hverju mannsbarni hér
kunnar. Auk þess hefir Ásgrímur
málað margar myndir úr Islend-
ingasögum og úr nútíðarlífi þjóð-
arinnar áuk andlitsmynda, en þö
hefir Ásgrímur sjálfsagt náð
dýpst í landslagsmyndunum og
sýnt í þeim mesta skáldgáfu.
Kunnara er en svo, að þörf sé að
taka það fram hér, þótt G. J.
viti það ekki, að Ásgrímur er
Sparið yður
tima og peninga með því
að aka i gjaldmælÍKbifreiðum
§#“ Steindórs.
af mörgum talinn meðal beztu
landslagsmálara á Norðurlönd-
um. Kristín Jónsdóttir hefir einnig
málað og teiknað fjölda manna,
blóma og dauðra muna (Nature
morte) mynda og eru alkunnust
málverk hennar úr nútíðarlífi
þjóðarinnar. Sama er að segja
um Júlíönu Sveinsdóttur og Egg-
ert Laxdal.
Jón Stþfánsson er ef til vill
sá íslenzkra málara, sem hefir
sýnt mesta fjölhæfni í að velja
„mótív“. Hann hefir málað fjölda
landslagsmynda, sjávar, bæja,
hafna, háfjalla, sléttna, skýja,
stóð á afréttum, altaristöflu, and-
litsmyndir, fólk, blóm og margt
fieira. Ég skal geta þess, að eir
konumynd, sem hann hafði á ís-
lenzku sýningunni i Kaupmanna-
höfn og í Þýzkalandi, var af
mörgum listdómendum talin
snildarverk, sem væri sambært
því bezta, sem málað væri á því
sviði. Ötalinn er enn einn af mál-
urum okkár, Gunnlaugur Blöndal.
Hann er aftur á móti undantekn-
ing að því leyti, að hann svo að
segja málar ekki landslög. Gunn-
laugur hefir haft verk á sýning-
um í París, Kaupmannahöfn,
Þýzkalandi og í Tokio og hvar-
vetna vakið eftirtekt. Get ég i
því sambandi mint á það, að
Helge Jacobsen, stjórnandi Glyp-
totheksins, keypti af honum eitt
verk: „Nakin kona“.
Guðmundur heitinn Thorsteins-
son málaði þjóðsagnamyndir,
stofuböll og margt fleira, löngu
áður en Finnur Jónsson byrjaði
að mála, og ætti G. J. að muna
eftir minningarsýningu eftir hann
hér i Reykjavík fyrir nokkrum
árum. Ótaldir eru allir yngri mál-
arar, sem einnig mála alt jöfn-
um höndum.
Því næst vil ég með fáum orð-
um víkja að þeim fádæma mis-
skilningi, að landslagslist okkar
sé bara léleg stæling ljósmynda,
sem skilja má af því, að G. J.
lítur svo á, að ljósmyndavélin
geti komlð í stað landslagsmál-
aranna. Þetta er fádæma bjána-
háttur, því sérhver góður málari
notar viðfangsefnið til þess að
vinna úr og sýna það, sem hann
er mest hrifinn af, og á þann
hátt opinberar hann oss sitt sér-
einkenni. Hann skapar sitt lista-
verk. Þetta gildir jafnt landslög
sem annað. G. J. gæti bara sann-
fært sjálfan sig um þetta með
því að fara með Ijósmyndavél-
ina sína á einhvern stað, sem
einhver af okkar þektari málur-
um hefir staðið og málað, og
borið síðan saman ljósmyndina
jog „landslagspentunina“, Ef svo
ljósmyndin sýndi eins góða út-
komu, þá væri því ekkert til fyr-
irstöðu, að eins mætti gera með
hvert annað viðfangsefni, hvort
sem væri fjárhópur í snjó með
smalann gangandi á eftir eða
karla með flöskuna sína með
bæjarburstir í baksýn. Ef ljós-
myndin fullnægði listakröfum
þjóðar vorrar, þá sé ég heldur
ekki annað en að i G. J. gæti
einnig sparað þá tvo meistara,
Kjarval og Finn, sem hann svo
mjög dáir.
Þetta skrif G. J. ber vott um,
að hann hefir enga útlenda list
séð og illa fylgst með íslenzkri
list. G. J. hefir engan rétt til að
taka sér slík gífuryrði í munn
eins og þessi: „Það er eins og
íslenzkir málarar hafi ekki svo
fasttæka eftirtektargáfu, að þeir
geti gripið á lofti og sett fram
það, sem leiftur fljót tilviljunin
bregður upp fyrir þeim og ekki
heldur svo frjósamt hugarafl, að
þeir með því geti skapað og sett
fram feguxð, sem þeir hafa ekki
litið líkamlegum augum — vanti
skáldskapargáfu."
Sönn list miðast jafnan við
það, hvernig það sem hrærir sig
í sál listamannsins, opinberast í
litum, formi og línum. Háfleyg
viðfangsefni verða oft að lélegu
listaverki í höndum andlega fá-
tækra listamanna, en aftur hið
einfaldasta og óbrotnasta við-
fangsefni getur orðið að dýrðlegu
listaverki, ef á penslinum heldur
maður, sem ræður yfir auðugri
sál.
Reykjavík, 24. nóv. 1929.
Jón Þorleifsson.
Dollar.
Húsmæður, hafið hug-
fast:
að DOLLAR er langbezta
pvottaefnið og jafn-
framt það ódýrasta i
notkun,
að DOLLAR er algerleg
óskaðlegt (samkvæmt
áður auglýstu vottorði
frá Efnarannsóknarstofu
rikisins).
Heildsölubirgðir hjá:
Halldnri Eirlksspi
Hafnarstræti 22. Sími 175.