Morgunblaðið - 24.12.1961, Blaðsíða 6

‘,,Tfi?seinietn
jyq 2? itJqs ‘buoas jb3bik ncf jsjjCu"
‘jeujæjn lejjiaq 3o jbSub[
jn tyjjods So Bgojnfqojj
UB[Sn ip[æA ‘„JflpDui So
priBjq Bf ujiaq gg | qioptu
So gnejq Bjuiiaq §a“
•nBq jtj/j
3ba t jutsq igBsSuBfj B[§n
jofj jBSaq ‘gtguaS TSuai
niBiJ n8íí?M IM^KH ‘uubSiSuiS
9 BUI'JBfq IgBdjBA uies
‘BuiTaq uinuiujB bjj njæiS
-soCi nB<i[ nBS nu gB iAq:
‘iuuigjæjo j UIBJJB JSB
joCjq gB nijBui nsq jsaui
uiss jas nii^u uiujoa;
•uinjsjqs urnSunq
gtjqjXui j in gBis jb uusq
jgBuiuiBjq is-aeu jAtj 'bub
uiuiBjq Tiijui JgJBq uuBq
Jð ‘nCgXuqjBjoj Bjoq j
JHIðq i[Q uies ‘iuuiqiipCui
Jipui B q,oi 3o uuiujofq
iggBS ‘„JiqiqjBq punsnq“
•„um
-unjoC uitijibCs b Bjpfajp
gs BdosjnqipCui bj gB
BgJðA iqqjBd 3o BUIUIBUI
ua ‘p[pAq j ujba gj
jpinjp uinjaS 3? 3o bjbis
•jBqjjo JuuiqipCui jb uuj
guiuiiðq jpq bjoS unninjis
giyj 'ibui mq nu je gBq
UH IIO TgSes „iuinutJiðA
gB bjsS jiujiq jijgB So
suið JBUJnddoj jnSAs 3o
nujq nuigjq j jjAq jqqa
nq jnSgji nCjðAq jy“
'' *„b BdXðjp
gB uijðq BpuBq Bdosjn
qipCui uujijioas Jðiui Bj©3
gE uaeA oas nu gjq gjJðA
•Bqqajp gB UJðu iqqs BjBq
jjujui jiujBunq sSuqBSðA
So jbusojj njð jnpjðit
JB[jb“ ‘uuBq jgSBS ‘„UBq
OAS ‘HBq 0AS J0 gBcj“
•joCgBipC jps Ejsg gB nnq
gBq UUBq SlUUIO gB ‘juibs
uiiðq [STpiiqs sqofj 'BC[iqs
gB Bgðigijja qqaS unn
unujoq uiss ‘hbui nujs b
geAqijto ipuinj uiujofa
'UJoCq
IIBUIBg gBq JBA glldjqs
BII»q J go JðS JJIJð B
BuiuiBjq ujðAquja ngJAoq
neq [ij jeq ‘nguoj b
gjðl jqjfð ug 'UJOQiBiiods
uibjjb nu npipq uiujqa
'TpuBui[i go gn
-qqqXu ‘qA[ uignBjq gaui
gBjs jb uuBq Jiiqi oas
go uujjnjin tggBs ‘„jjjA'j
BgoiJaeq jnqopC BqiqiBq“
•lUinsnqfm
i[oui B qp[ go nuiujofq iggus ‘„JiqqEq punsnq“
»ifí”P',¥ir"
qn jfíigSaeg iuíjj Jjbas So mnijaiq igBildo uubh
jgjBq ’tjb nuini jtjáj uut
punq gsui uioq Tpuæjj sb
-UIOJ, UBgJS gjj Bnv ’UUIS
UIA BfqjAS gB IJ[ gBSgnq
jqqa uusq JBg pq jps Jjji
puB e suBq ngunj eqeJ go
Bjjðq uubj go suispunq
ngnB unjq J Jgjjoq uuuq
jBgaq — ‘jeu ‘ug "Ulðu
gBunjg Tgjoq uanqqou gB
sssq UB ‘lUUI UOS'UIBS BiJOT
gB uuinq go uiið t uujuioq
gjjðA uuBq ijæg Bujnujui
njj ubuuj igjA Bnus go
ubuxbs itib giA Bjjaeq gB
uuBq i[iy 'uinijB umgeq b
paeA uueq gB 'giA e[ gBq
‘Bja uuidijg uuBq jba njj
•BjJBfq b jgunq umuoq
ei uias ‘ungjpAqB B[qiuiJB
-guigAq giqoj TgJBq uuBq
gE ‘jba gssgny 'uinudiAE
jn ifiBíB:Ts BBjq go g:
-JTqUBUIBS JBA SUBq IHPUI
[jiainiguijq go Jjouqoj^
•jBgnq sjbuub go snis
umuipunq uusq ijnBJjs
‘uidnBiq Jijjð Jps eu gt
JBA UUIjngUðJp UBgOJ/\[
‘BUUBUUBI Ejgð
3[J0[S' go EjjiAq Tllim b jn
bjbi Bungunj ngnBj [pi gc
umuoq Bfq jsiggBi uuijn
-punjj ‘Jngiu jps [gejseq
uueq uios jeq ‘gigJoSuiq
giA [ofqs i jsuioq uueq
jegaq ‘jngpuijEi uuigjc
jba uuijnguajci ipueugc
go uingunq ‘umfAqs uui
-qeq jba uuiuiuiiqpiOAi;
JBJg go gipUBI IJB'U JIjA
Spiq uuijnpuiA jnpiBqsj
’BJJpU E
tuæA Jioq uias ‘jsBqji jAq
JBA gB<J 'UBpun B JS'BJJC
jba go uinuoq ipSpCj uui
-jnpunjl ‘suisjnqE qjoui
-ipua giA nuigjaguiii gE
euiijb r dofiq go ‘efqioA>|
ge gmq jba nu mas jeq
‘uueSSniSsnqpio i ddn
gis tun jba Ji0i ‘uuipunq
b igessns uuijnguajQ
•uu[gBp uin jjiCj rnn
-uæqeuuBJgBU bjj nuæq
[taq uueq ge jijjo ‘iuui
jngeqoi giJOA Tgjeq uubjj
•muipunsijd jn busoi gE
JIJÁ BUIS Tg0[g sof[ i ipi
go uuigu0jp uin jsiJðus
uueq jegaq ‘nnðjts i Tge
TITP fiTIIn5lS ‘■injpfi go uux
-goj jba uueji 'iuÁq ngn
-puqiq jb Jnpunq jnqJðjs
go jojs jba geq -jjCp
jliaiiiqqp gneuis tuun
gqiq Jr. Jn go uibjj xbjjs
jsiggæg TUjpJ JJBAg
•[3e[ uueq ige
-Iieq ‘„uosuies ‘uosuies“
•uxnuiijBgngqiq i Bja[q
igBudo go Jngiu gis uuBq
[ggjCaq oaq •uinunq epuBq
jnjpj Jngm ejaqs gB njoA
uuiJngBuinuuiA go susq
JTgBJ uias jBq ‘suissofj iti
buijjb T jqjo xgejsniq go
jjÁq uueq gpjs qejjepuv
•cunuoq Jijja Tqæj uui
-gua ge ‘uin gis essiAnnj
tpiiA uueq go suia ‘egqq
bjiib in egaiejjou TfiJ-ioq
uubh ‘euuesnqediJg gc
jeuungqiq nitui gipuns
jijcC egaiJBA jsippæi Jn
guajp bjb nij, ‘uuiæq jijiC
gias gijqqqj go uuign jba
uuTjngepjejjaA jnjjnjs
Nuorojn
•• *
:uasuqop pai||V
IX
VJSLNVNHva Ngasaa
VNNVNHva xoasaa
ZZ
6
L.ESBÓK BARNANNA
LESBÓK BARNANNA
27
Dulmál og leyniletur
MARGAR aldir eru liðnar síðan fyrst
var farið að nota dulmál og leyniletur
við að koma skilaboðum, sem aðrir
máttu ekki fá vitneskju um, milli
manna og staða. Einkum varð snemma
ljós nauðsyn þess í hernaði. Sérstakur
sendiboði var venjulega sendur milli
herforirigjanna með skilaboðin, en ef
hann féll í hendur óvinanna, sem oft
kom fyrir, mátti búast við, að hann
yrði pyntaður til sagna, svo að hin
leynilegu skilaboð yrðu á vitorði óvin-
anna. Síðar var farið að senda boðin
í innsigluðu bréfi, sem sendiboðinn
mátti ekki opna, Og átti hann að gæta
þess að eyðileggja þréfið í tæka tíð,
ef horfur voru á, að óvinirnir tækju
hann til fanga. Þetta var stórum betra,
en þó ekki öruggt, því stundum vannst
sendimanni ekki tími til að eyðileggja
bréfið, áður en óvinirnir náðu honum,
Og var þá ekki að sökum að spyrja.
Til þess að komast hjá þessari áhættu,
var snemma tekið að nota dulmál, sem
aðeins sendandinn ■ og viðtakandinn
vissu, hvað þýddi. Þannig var t. d.
Spartverski bréfstafurinn til orðinn.
Þegar herforingi frá Spörtu þurfi að
leggja mál fyrir borgarráðið, eða ráðið
að koma boðum til hans, var bréf-
stafurinn notaður. Löng pappírsræma
var vafin eins og gormur upp á stáf,
af vissri þykkt. Orðsendingin var þar
næst skrifuð yfir allan flötinn, og ræm-
an send með hraðboða til viðtakanda.
Þótt sendimaðurinn væri tekinn til
fanga var ekki hægt að ráða neitt af
þeim sundurlausu stöfum og atkvæð-
um, sem sáust á ræmunni. En þegar
bréfið kömst í réttar hendur, þurfti
viðtakandinn ekki annað en að vefja
það upp á samskonar staf og þann, sem
sendandinn notaði, og þá var auð-
velt áð lesa orðsendinguna.
Eitt frægasta dulmálskerfi, sem um
getur, er sívalningur Bazeries. Það
dregur nafn af Frakka, sem er talinn
hafa fundið það upp 1891, en í raun-
inni er það fundið upp af Thomasi
Jefferson.
Á sívalningnum eru 20 hjól með
stafrófinu alla vega rugluðu, nema á
fyrsta hjólinu til vinstri, þar sem staf-
rófsröðin er rétt. Sendandinn getur
nú sett 20 stafa orð í einhverja línu,
en skrifar svo upp rugluðu stafina
í línunni á móti, eða annarri, sem við-
takandi getur vitað um út frá númera
kerfi. Þessir rugluðu stafir eru dul-
málið og viðtakandi þarf ekki annað
en að setja það í rétta línu á sívaln-
ingnum, til þess að orðsendingin komi
fram í annarri línu. Þannig var hægt
að senda löng skilaboð í einu upp á
margar línur. Ef til vill getið þið búið
ykkur til tæki, sem er eins og sívaln-
ingur Bazeries?
Leyriiletur er einkum notað til að
flytja boð milli ríkisstjórnar og sendi-
Gubm. G. Hagalin
Kirkjuferð á nýársdag
kaupa slíka kjörgripi. En
þeir voru svo langir, að
ekki var öðru líkara, en
Það var ágætisveður á i var lágur vexti, þrekvax-1 &ð hann gengi á skíðum.
í>essi frásögn er tekin úr bókinni Virkir dagar, sem er
œvisaga Sæmundar Sæmundssonar, skipstjóra. — Lýst er
eftirminnilegri kirkjuferð á nýársdag 1888. —
nýjársdag, og Sæmund-
ur og tveir menn aðrir
báðu Jónas að lána sér
toát. Þeir ætluðu til
Þönglabakkakirkju í Þor-
geirsfirði. Jónas sagði bát
inn velkominn, og fóru
þeir svo af stað, Sæm-
undur og félagar hans.
Það var sunnan vindur,
og sigldu þeir út með
hMðinni. Nokkuð gaf á
bátinn, en þeir félagar
kveinkuðu sér ekki við
það. Þeir komust heilu og
höldnu að Þönglabakka.
Enginn var kominn til
kirkju, en kirkjan var
opnuð, og fóru þeir síðan
inn. Þeir settust framar-
lega, þvi bleyta var á
hlaðinu og skór þeirra
óhreinir. Fólk fór nú að
tinast í kirkjuna, og sett-
ist söngfólkið inn í kór-
inn. Ekki urðu kirkjugest
irnir margir, og var mjög
kalt í kirkjunni, þvi þar
var enginn ofn. Meðhjálp
erinn kom fram til þeirra
Látramanna og bað þá
færa sig inn í kórinn. Þar
væri hlýrra. Stóðu þeir
lipp og færðu sig.
Loks kom presturinn
og fór fyrir altaríð. Hann
hét Jón Reykjalín. Hann
mn og lotinn í herðum.
Nú byrjaíji söngurinn.
Forsöngvarinn var mað-
Eins og áður er sagt, var
for á hlaðinu, og voru
forarhraukar á tánum á
ur aldraður. Hann var forsöngvaraskónum. Þeg-
mikill vexti, og hann ar hann var að syngja,
hafði hann vinstri fótinn
hafði mikla söngrödd.
Hann sat á hliðarbekk í
miðjum kór. Það var fá-
títt í þá daga, að menn
ofan á þeim hægri. Dingl
aði hann vinstri fætinum
með miklum rykkjum, er
væru á erlendum skóm, I hann söng, og fór fótur-
en forsöngvarinn hafði, I mn því hærra, sem tón-
vegna síns virðulega arnir urðu hærri. Slettist
embættis, ráðizt í að Svo forin af tánni furðu-