Morgunblaðið - 24.02.1962, Page 19

Laugardagur 24. febrúar 1962
MOnGVNBLÁÐiÐ
19
BLAÐINU hafa borizt úr-
klippur úr enskum blöð-
um, þar sem skýrt er frá
nýjum rétti, sem Bretar
muni innan stundar standa
til boða, léttreyktu ís-
lenzku lambakjöti.
Undir þriggja dálka fyrir-
sögn á kvennasíðu stórblaðs-
ins Daily Telegraph „Smoked
Icelandic Lamb for Britain".
(Reykt, íslenzkt lambakjöt á
Bretlandsmarkaði) segir m.a.:
— Brezkar húsmæður munu
bráðlega eiga þess kost að
bera á borð steikt, léttreykt
læri og hrygg af lambi. Eg
bragðaði hið fyrsta, sem flutt
er inn frá Islandi hingað til Þorvaldur Guðmundsson t.h. sem á matsölur og matvöruverzl
London, ritar Claire Butler. aniir á íslandi, sést hér á myndinni ir.sð' Louis Cipolla,
yfirbryta á Carlton Tower, þar sem þeir eru að framreiða
léttreykt íslenzkt lamb í veizlu, sem haldin var til kynningar
— Bragðið er óvenjulegt
milt og frábærlega gott
einkennandi fyrir íslenzkt " á því. — Myndin birtist í The Hotel and Restaurant
lambakjöt og má þakka það Management.
Bretar láta vel yfir
léttreykta kjötinu
hinum grænu fjalllendum,
sem féð gengur á. Gestir, sem
heimsækja ísland, biðja jafn-
an um þennan þjóðarrétt, en
íslendingar hafa saltað og
reykt þetta kjöt í aldaraðir.
— Ég hef í mörg ár unnið
að tilraunum á að léttreykja
lambakjötið fyrir útflutnings
markað, hefir greinarhöfund-
ur eftir Þorvaldi Guðmunds-
syni í Síld og Fisk, sem
kynnti þennan rétt í Bret-
landi nú fyrir skemmstu.
Febrúarhefti tímaritsins The
Hotel and Restaurant Manage
ment birtir meðfylgjandi
mynd af Þorvaldi Guðmunds
syni og forstjóra Carlton
Tower, þar sem þeir eru að
gera sér gott af þessum ágæta
rétti. í heftinu segir að ís-
lendingar séu sérfræðingar í
framleiðslu þessa réttar gegn
um marga mannsaldra. Hin
víðfeðmu haglendi gera það
að verkum að bragð kjötsins
er sérstaklega gott, segir
blaðið.
— Alþingi
Framhald af bls. 1.
í samráði við ríkisstjórnina.
Endurskoðuð i heild
í athugasemdum við frumvarp
um verkamanmabústaði segir m.
•., að á undahfömum árum hafi
starfseml Byggingarsjóðs verka-
manna verið ýmsum annmörk-
Uir. háð.
„Hefur því ríkisstjórnin talið
nauðsynlegt að láta fara fram
heildarendurskoðun laga um
verkamannabústaði. Hinn 9. sept
ember 1960 skipaði félagsmála-
ráðherra 5 menn í nefnd til að
endurskoða lög um húsnæðis-
málastofnun, lög um verkamanna
bústaðl o. fl. varðandi húsnæðis-
mál. í nefndina voru þessir menn
skipaðir: Eggert G. Þorsteinsson
•lþingismaður, formaður nefnd-
— /ð/o
Framh. af bls. 1
stofu Iðju, Skipholti 19 og er
kosið I dag frá kl. 10—19 og á
morgun kl. 10—22.
Þess hefur orðið greinilega
vart imdanfarna daga, að verk-
smiðjufólkið fylkir sér nú um
frambjóðendur B-listans. — Sú
etefna, er þeir hafa rekið undan
farin ár í stjóm Iðju, þ. e. að
kjarabætur skuli nást án verk-
falla hefur fengið mikinn hljóm l
grunn meðal fólksins. Stefna
kommúnistanna, er bjóða fram
A-listann, er hins vegar sú, að
reyna að koma á verkföllum og
sem mestri ringulreið. Það vill
ekki verksmiðjufólkið. Það vill
kjarabætur án verkfalla og því
mun það í kosningunum í dag
og á morgun fylkja sér um
B-llstann.
Kosningaskrifstofa B-listans er
f hcimili V.R. við Vonarstræti 4.
Simar 19044 og 19360.
X — B
arlnnar, Jóhann Hafstein, banka-
stjóri, Ragnar Lárusson, forstjóri
Tómas Vigfússon, húasmíðameist
ari og Þorvaldur Garðar Krist-
jánsson, lögfræðingur. Hinn 20.
sept. 1960 var bætt í nefndina
fulltrúa frá Veðdeild Lands-
banka íslands, Hauki Vigfússyni
bankafulltrúa.“
„Þegar lögin um verkamanna-
bústaði voru sett árið 1929, var
því lýst í greinargerð, að tilgang
urinn með lagasetningunni væri,
að gera verkalýð bæjanna kleift
að fá hollar og ódýrar íbúðir
með þægindum nútímans. Því
var haldið fram, að þetta mundi
seint takast, nema með aðstoð
hins opinbera. í framkvæmd
hafa lögin á síðustu þrem ára-
tugum veitt mikla aðstoð til að
ná þessu marki. Hins vegar eru
það aðrar ástæður, sem mestu
hafa valdið á þessum tíma um þá
gerbreytingu, sem orðið hafa
á húsakosti þjóðarinnar. Þar um
veldur hin mikla aukning, sem
orðið hefur á framleiðsluafköst-
um og þjóðartekjum. Þannig
hafa um 16000 íbúðir verið byggð
ar í bæjum og kauptúnum á tíma
bilinu 1930—1959, en þar af eru
íbúðir verkamannnabústaða að-
elns 1108.
Á þessu tímabili, einkum síð-
ari helmingi þess, hefur þjóðin
haft efni á að bæta húsakost sinn
stórlega. Þar hafa allar stéttir
fylgzt að, verkalýðurinn sem aðr
ar stéttir. Verkin sýna merkin.
Þjóðin hefur raunverulega haft
efni á þessu. Það sýna fram-
kvæmdirnar, sem orðið hafa.
Vandinn hefur hins vegar verið
fólginn í lánsfjárskorti til hús-
bygginga. Sá vandi verður rak-
inn til efnahagskerfisins og þró-
unar peningamálanna almennt. Á
undanförnum árum hafa verið
gerðar tilraunir til að leysa þenn
an vanda. En þrátt fyrir það,
hefur ekki enn náðst það tak-
mark, sem nefndin telur að setja
verði, þ. e. að hægt sé að full-
nægja eftirspurninni eftir íbúð-
arlánum. Hinsvegar gefur stefna
núverandi ríkisstjórnar í efna-
hagsmálum og peningamálum
fyrirheit um, að svo geti orðið.
Telur nefndin, að þegar komið er
á jafnvægi milli framboðs og eft-
irspurnar á þessum lánamarkaði,
þá megi ætla að hægt sé að
tryggja eðlilegar lánveitingar,
svo að almenningur geti búið við
svo góðan húsakost, sem efna-
hagur landsins frekast leyfir."
Til hjálpar þeim, sem verst
eru settir
,,En þá er eftir sá þáttur hús-
næðisvandamálsins, sem liggur i
því að tryggja, að enginn þjóð-
feiagsþegn þurfi að búa við húsa
kost, sem ekki svarar ákveðnum
lágmarkskröfum um gæði og
rými. Gera verður ráðstafanir
til að veita sérstaka aðstoð af
opinberri hálfu þeim þegnum
þjóðfélðagsins, sem búa við erfið
astar aðstæður eða vegna ómegð
ar og sjúkdóma nægir ekki sú
fyrirgreiðsla, sem hið almenna
lánakerfi veitir. Telur nefndin,
að í þessum tilgangi eigi að
starfrækja Byggingarsjóð verka-
manna. Hann á að nota til hjálp-
ar þeim, sem verst eru settir í
þjóðfélaginu.
Þegar lögin um verkamanna-
bústaði voru sett, var verkalýðs-
stéttin í heild flokkuð hér undir.
Sem betur fer er svo ekki leng-
ur, enda viðurkennt af öllum, að
þessari fjölmennu stétt þjóðfé-
lagsins verði að búa þau kjör,
sem geri henni yfirleitt mögulegt
að koma sér upp viðunandi íbúð
um. En þegar svo er ástatt, ætti
að geta orðið þeim mun hægara
að aðstoða þá þegnana, sem raun
veruleg eru verst settir. En til
þess að svo geti orðið er tvennt
nauðsynlegt:
1. Takmarka fyrirgreiðsluna
við ákveðið tekju- og eignahá-
mark þeirra, sem hennar geta
notið.
2. Veita nægilega mikla aðstoð,
svo að hún komi að fullu gagni
þeim, sem njóta eiga.“
Segir m. a. 1 greinargerðinni,
að 1957 hafi svo verið ákveðið
um þá, sem fyrirgreiðslu geta
notið samkvæmt lögunum, „að
miðað sé við 50 þús. kr. árstekj-
ur að viðbættum 5 þúsund krón-
um fyrir hvem ómaga og 75 þús.
króna skuldlausa eign. Það var
ákveðið, að tölur þessar skyldu
breytast í samræmi við vísitölu
framfærslukostnaðar.
Um leið var gerð sú breyting,
að hér var miðað við meðaltal
þriggja síðustu ára fyrir lánveit
ingu í stað meðaltals þriggja
ára fyrir inngöngu í byggingafé-
lag. Nefndinni virðist að þær
tölur, sem miðað er við frá 1957,
hafi ekki verið fjarri réttu lagi.
Hér er hins vegar um svo mik-
il grundvallaratriði að ræða,
hvar setja skuli takmörkin fyrir
því, að mega njóta þeirra fríð-
inda, sem lögin veita, að nefnd-
in hefur talið æskilegt, að end-
anleg ákvörðun um þetta atriði
sé byggð á sem traustastri und-
irstöðu. I því skyni hefur nefnd-
in látið fara fram hagfræðilega
athugun á gmndvelli árlegrar
úrtaksathugunar á atvinnutekj-
um launþega, hvemig launþegar
skiptast eftir upphæð atvinnu-
tekna og ómagafjölda. Þessa at-
hugun hefur Framkvæmdabanki
íslands annazt og er þar um að
ræða athugun á atvinnutekjum
launþega árið 1959. Kemur þar í
ljós, að 9,3% launþeganna hafa
50 þúsund krónur eða minna í
tekjur á árinu. Hér er aðeins
reiknað með atvinnutekjum og
fjölskyldubætur ekki meðtaldar.
Nú hafa fjölskyldubætur hækk-
að svo mikið að taka verður til-
lit til þeirra, þegar hámark árs-
tekna er ákveðið. Með tilliti til
þessa leggur nefndin til, að tekju
hámarkið verði hækkað úr 50
þúsund króna árstekjum I 60
þúsund krónur. Reiknar nefnd-
in þá með, að fyrirgreiðsla Bygg
ingarsjóðsins geti náð til um
10% launþega í kaupstöðum og
kauptúnum. Einnig leggur nefnd
in til, að eignahámark laganna
verði hækkað úr 75 þúsund krón
ur upp í 150 þúsund krónur.“
„Eins og nú er ástatt, eru meg-
in vandkvækin á framkvæmd
laga um verkamannabústaði þau,
að þeim, sem verst eru staddir
fjárhagslega og ótvíræðast full-
nægja því ákvæðum laganna um
efnahag og tekjur, hafa ekki bol
magn til að byggja með þeim
lánum, sem nú eru veitt. Úr
þessu verður að bæta með því
að hækka lánin og bæta láns-
kjörin.
í fyrstu lögunum um verka-
mannabústaði var ákveðið, að
árlegt gjald af lánum þeim, er
veitt yrðu skyldi vera 6% af allri
lánsupphæðinni í 42 ár, og svar-
ar það til 5,3% árlegrar vaxta-
greiðslu. Á árinu 1933 var gjald
þetta lækkað í 5% og svarar það
til 4,06% ársvaxta. Árið 1941 var
gjald þetta enn lækkað, í 4%,
og jafngildir það 2,686% vöxtum
á ári. Árið 1946 var svo vaxta-
ákvæðunum enn breytt og ákveð
ið, að þeir skyldu vera 2% árs-
vextir. Helzt svo til ársins 1955,
þegar teknir voru upp 3%% árs-
vextir, er stóðu til síðastliðins
árs, þegar þeir voru hækkaðir
upp í 6%.
Þá var í upphafi svo ákveðið,
að lánsupphæðin skyldi nema
85% af byggingarkostnaðinum.
Var svo i framkvæmd fram um
1940. Á næsta áratug lækka lán-
in smám saman úr 85% bygging-
arkostnaðar niður í um 75%.
Þessi þróun hélt svo áfram síð-
asta áratuginn með auknum
hraða, þannig, að árið 1959 eru
lánin komin niður í um 50%
byggingarkostnaðar og á síðast-
liðnu ári gekk þróunin enn nið-
ur á við.“
„.Nefndin telur að þessi þró-
un í lánveitingum Byggingar-
sjóðs hafi smám saman gert lán-
in algerlega ónóg til þess að
gera þeim mönnum kleift að
byggja íbúð, sem fjárhagslega
voru svo settir, að eiga rétt á
þessari fyrirgreiðslu. Þær hug-
myndir eru því uppi hjá nefnd-
inni, að lánin þurfi að vera álíka
stór hluti byggingarkostnaðar og
í upphafi var eða að minnsta
kosti 75% byggingarkostnaðar."
Þá segir í greinargerðinni, að
hin föstu framlög ríkis og sveitar
félaga hafi verið megin tekju-
stofninn.
Að visu hefur verið heimild
fyrir sjóðina til að taka lán til
starfsemi sinnar og hefur hann
gert það, svo sem áður greinir.
En nefndin vekur athygli á þeim
vandkvæðum, sem þeirri tekju-
öflun fylgir vegna óhjákvæmi-
legs vaxtataps, sem fylgir því
að fá fjármagn með hærri vöxt-
um en það er svo aftur lánað út
fyrir. Sér því nefndin engin betri
úrræði en að reisa tekjuöflun
Byggingarsjóðs á hinum föstu
framlögum rikis og sveitarfélaga,
eins og alla tíð hefur aðallega
verið gert.
En til að mæta þeim þörfum,
sem nefndin telur eðlilegt, að
Byggingarsjóður verkamanna
geri, þá telur nefndin nauðsyn-
legt að auka hið fasta framlag
stórlega. Leggur nefndin því til,
að lágmarksframlag sveitarfé-
laga sé aukið úr 24 krónum á
íbúa, sem það nú er í, í 40 krón-
ur og hámarkið úr 36 krónum r
60 krónur.
Nefndin bendir á, að hyggi-
legt sé að veita sveitarfélögun-
um nokkurt svigrúm til að
ákveða hvað þau leggi af mörk-
um. Ýmis sveitarfélög hafa með
höndum byggingarframkvæmdir
til að aðstoða fólk, sem býr við
verst húsnæðisástand. Þau sveit
aifélög, sem vilja halda þeirri
starfsemi áfram myndu þá að
öðru jöfnu frekar kjósa að
ákveða framlag sitt til Bygging-
arsjóðsins nær lágmarkinu. Hin
sveitarfélögin, sem frekar kynnu
að vilja minnka sínar eigin fram
kvæmdir, en telja heppilegra að
auka starfsemi byggingarfélaga,
myndu geta stuðlað að því með
því að ákveða sem hæst fram-
lar til Byggingarsjóðsins. Hefðu
sveitarfélögin nokkurt valfrelsi
í þessum efnum.
Mannfjöldi í þeim sveitarfé-
lögum, þar sem nú eru starfandi
byggingarfélög verkamanna er
um 130 þúsundir. Miðað við það
framlag á íbúa, sem hér er lagt
til að gangi til Byggingarsjóðs-
ins gætu tekjur sjóðsins af fram-
lögum minnst orðið 10,4 millj.
kr. á ári, ef öll sveitarfélögin
væru raunhæfir þátttakendur, og
náð allt að 15,6 millj kr upp-
hæð.“
Framh. af bls. 20.
það hafi orðið Má til lífs að
fólkið heyrði köll hans, enda
sagði hann sjálfur síðar að hann
hafi verið að þrotum kominn.
Leit var þegar hafin að Haf-
steini, en hún bar ekki árangur
fyrr en klukkan 11:30 í morgun
er farið var að slæða í höfninni.
Hafsteinn Bjömsson Fossdal
var 41 árs gamall, sjómaður að
atvinnu. Lætur hann eftir sig
konu og fjögur böm. Elzta barn-
ið á að fermast í vor en hið
yngsta er níu ára.
— Þórður.
—- Stuðlaberg
Framhald af bls. 1.
yngsti þeirra aðeins 17 ára. Þeir
voru feður, eiginmenn, bræður
og synir. Þessar síðustu vikur
hefur hvert sjóslysið rekið ann-
að, og skörð orðið í hóp ís-
lenzkra sjómanna. Þess má þó
minnast og þakka, að við höf-
um stundum getað fagnað giftu-
samlegri og hetjulegri björgun á
úrslitastund, eins og skammt er
að minnast.
A undanfömum þrem mánuð-
um hafa 20 íslenzkir sjómenn
farizt. Hraustir menn hafa týnt
lífinu við nauðsynleg störf fyrir
þjóð sína og áhættusöm störf
við að afla sér og sínum bjarg-
ar. Ég vil biðja hv. þingdeildar-
menn að gera svo vel og heiðra
minningu hinna látnu sjómanna,
og votta ástvinum þeirra samúð
með því að rísa úr sætum.
Blaðið hefur nú fengið þær
upplýsingar að auk þeirra barna
sem getið var í gær að misst
hefðu föður sinn á Suðlaberg-
inu eru 8 böm Birgis Guð-
mundssonar, matsveins og eitt
barn Stefáns Elíassonar háseta.
Áttu skipverjar því samtals 21
barn.